PZC
De kerk ontbeert leiderschap
Nominaties Zeeuwse Boekenprijs zeer divers
ZEEUWSE
boekenoriis
r i
Marktaandeel Zeeuwse boeken loopt terug
kunst
Gedreven Leven
lezers schrijven
14
donderdag 30 oktober 2003
Terneuzen trekt
meer grond uit
voor glazen stad
Reacties
Baby
Proefdieren
Herdenking
bevrijding op
Sloedam
van onze regioredactie
TERNEUZEN - Het college van
Terneuzen wil een veel groter
areaal grond beschikbaar stel
len voor glastuinbouw dan aan
vankelijk de bedoeling was. Dit
zei burgemeester J. Lonink gis
teren tijdens een bijeenkomst
van de Maatschappij voor Nij
verheid en Handel in Nieuw-
dorp.
Tot voor kort rekende Terneu
zen slechts op een uitgifte van
zo'n zeventig hectare aan grond
voor glastuinbouw, maar vol
gens Lonink is de belangstelling
zo groot dat nu voor de ontwik
keling van een aanmerkelijk
groter oppervlak is besloten.
Lonink verwacht bovendien dat
de glazen stad in de Kanaalzone
een enorme impuls kan geven
aan de werkgelegenheid in de
regio.
Wethouder A. van Waes (econo
mische zaken en ruimtelijke or
dening) wil vooralsnog geen
commentaar geven op de uitla
tingen van Lonink. „Er moeten
nog besprekingen plaatsvinden
met onder meer Zeeland Sea
ports, de Rabobank en allerlei
belanghebbenden. Het heeft
geen zin om daar nu op vooruit
te lopen."
De wethouder bevestigde wel
dat de belangstelling van kas-
tuinbouwers groot is. Als alle
opties op grond zouden worden
toegewezen, kan de gemeente
zo'n 150 hectare met kassen vol
laten zetten. In de Koegorspol-
der is daar niet genoeg ruimte
voor, dus zou een deel van de
kassen dan ook op een deel van
de Axelse Vlakte moeten ko
men. Van Waes ontkent niet dat
aan die mogelijkheid wordt ge
dacht, maar doet geen enkele
voorspelling over de haalbaar
heid. Hij nuanceert de belang
stelling wel even. „Belangstel
ling tonen is nog geen grond
kopen."
Hij herinnerde eraan twee we
ken terug tijdens een commis
sievergadering al gemeld te
hebben dat de gemeenteraad in
december of januari een voor
stel tegemoet kan zien. „De raad
moet tenslotte bepalen waar en
hoeveel glastuinbouw hij wil."
In het voorstel van B en W zullen
de verschillende mogelijkheden
en gevolgen aan de orde komen.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De auteurs
Pieter Brouwer, Jan J.B. Kui
pers, Kees Slager, Hans Verha
gen, Carolijn Visser en Annejet
van der Zijl zijn genomineerd
voor de eerste Zeeuwse Boeken
prijs. Commissaris van.de ko
ningin Wjm van Gelder maakte
de nominaties gisteren irbMid-
delburg bekend. De prijs wordt
vrijdag 19 december uitgereikt
in de Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg.
De Zeeuwse Boekenprijs is een
initiatief van het Zeeuws Tijd
schrift. Hoofdredacteur Paul
van der Velde is secretaris van
de jury, Van Gelder is voorzitter.
De overige juryleden zijn Wil-
fried Uitterhoeve, voormalig
uitgever bij Sun in Nijmegen, en
de schrijvers Piet Meeuse en
Nelleke Noordervliet. Zij heb
ben zes boeken genomineerd die
nauwelijks met elkaar zijn te
vergelijken: een dichtbundel,
een biografie, een reisboek en
drie volstrekt verschillende ge
schiedenisboeken. Het begrip
Zeeuws is op zijn breedst geïn
terpreteerd. Zowel boeken over
een Zeeuws onderwerp als boe
ken die geschreven door uit
Zeeland afkomstige auteurs,
komen voor de boekenprijs in
aanmerking.
Het minst Zeeuws is wellicht
Eeuwige vlam, de verzamelde
gedichten van de in Vlissingen
geboren en getogen Hans Verha
gen, zij het dat zijn afkomst in
een aantal gedichten een be
langrijke rol speelt. Zonder
meer is hij de bekendste schrij
ver onder de genomineerden.
Zijn debuut Rozen Motoren
slaat bij verschijning in 1963 in
als een bom. Met de bundels Co
con (1967), Sterren cirkels bel
len (1968) en Duizenden zons
ondergangen (1971) bevestigt
Verhagen zijn talent. Tegelij
kertijd manifesteert hij zich
ook als journalist, televisiema
ker, filmer en manager van Dra
gonfly, de enige Zeeuwse pop
groep vóór Bief die kan bogen
op enige landelijke betekenis.
In 1984 gaat Verhagen schilde
ren en raakt de poëzie tijdelijk
op de achtergond. Sinds eind ja
ren 90 is zijn productie echter
hoog. Aanvankelijk zijn de re
acties op zijn latere poëzie nog
verdeeld, maar de bundeling
van al zijn gedichten in Eeuwige
vlam, doet literair Nederland
beseffen dat Verhagen een van
onze belangrijkste naoorlogse
dichters is. Hij is dit jaar geëerd
met een schrijversprentenboek
en een tentoonstelling in het
Letterkundig Museum in Den
Haag en heeft onlangs de
door A. J. Snel
Het mankeert de rooms-katholieke
kerk op dit moment aan goed lei
derschap. Er is een gebrek aan kwali
teit en spiritualiteit. Tot die slotsom
komt minderbroeder-kapucijn Jan
Scheffers, oud-industrie- en arbeids-
pastor in Zeeland als hij het kerkelijk
veld overziet. Volgende week verschijnt
van zijn hand het boek Gedreven Le
ven, als aflevering zestien in de Memo-
Reeks Verhalen uit het katholiek leven
van de Uitgeverij Valkhof Pers in Nij
megen. Het levensverhaal van Jan
Scheffers is doordesemd van de hang
om binnen en buiten de kerk grenzen te
verkennen en te verleggen.
De auteur (Eindhoven, 1936) signaleert
dat binnen zijn kerk de houding 'stil
maar, wacht maar, alles wordt nieuw'
gemeengoed is geworden. „Terwijl de
kerk als uitgangspunt moet hebben dat
we opstaan, op weg gaan, de handen uit
de mouwen steken. Het gaat niet alleen
om troost en bemoediging, maar ook
om het aanvaarden van een uitdaging.
Ik zie nu een infantilisering van de
kerk. De vroegere bisschop van het bis
dom Breda, Ernst, die had kaliber. Met
mensen van zij n slag zijn we een poos op
de goede weg geweest. De huidige bis
schop, Muskens, is impulsief, primair
reagerend en makkelijk in de media,
maar hij kijkt jeniet aan. Hij maakt een
vlot grapje en dan is het over. Of hij
haalt de media met de uitspraak dat de
paus moet opstappen en als je hem dan
voorhoudt dat hij daar zelf ook aan zou
moeten denken vanwege problemen
met zijn gezondheiddan maakt hij zich
ervan af met de opmerking dat hij eerst
zijn jubileum heeft te vieren."
Scheffers heeft zich in de periode dat hij
het industrie- en arbeidspastoraat in
Zeeland bedreef leren kennen als een
man die een bezonken oordeel prefe
reerde boven het slaken van kreten,
maar hij kon ook scherp zijn. Als het
Jan Scheffers, minderbroeder kapucijn, schreef zijn levensverhaal.
foto Mechteld Jansen
ging om de vraag naar solidariteit met
de Scheldewerknemers wier positie op
de arbeidsmarkt in het begin van de ja
ren tachtig ernstig werd bedreigd, koos
hij geen omwegen. Zijn inzet en inle
vingsvermogen waren niet minder dan
die van een radicale vakbondsman. De
betrokkenheid van Scheffers blijkt ook
uit zijn levensverhaal Gedreven Leven.
In het zeer lezenswaardige boek blijven
de persoonlijke opvattingen van de
minderbroeder-kapucijn gedurende de
eerste decennia van diens leven enigs
zins verhuld, hoewel hij zich af en toe
wel laat kennen. Bij voorbeeld als het
gaat over een periode in Helmond. Hij
voelt zich dan gevangen. De tijd lijkt
echter vaak iets af te doen aan de
scherpte van de herinneringen en voor
al aan de daarbij behorende kantteke
ningen. Anders is het met de notities
van later datum, over de moeilijke tijd
die de Koninklijke Maatschappij De
Schelde doormaakte als gevolg van het
RSV-debacle. Scheffers wijdde zich
met hart en ziel aan de gezamenlijke ac
ties die werden ondernomen om De
Schelde voor de ondergang te behoe
den. Die acties mondden uit in een be
trekkelijk goede afloop voor de
scheepswerf in Vlissingen die in afge
slankte vorm bleef bestaan. Scheffers
heeft het over 'strijders' en intensieve
vriendschappen die tijdens de acties
ontstonden. Het is helder en klaar: de
kapucijn houdt van het woord maar
daar moeten wel daden bij worden ge
voegd. In zijn boek zie je hem onverzet
telijk vechten voor de mensen die hem
lief zijn, de arbeiders die zonder organi
satie geen stap verder komen.
Zijn verhaal gaat over het zoeken naar
ruimte binnen een instituut dat nogal
wat grenzen stelt. Scheffers heeft geen
sterke aanvechting gehad de kerk, die
hem vaak als behoudend voorkwam, te
verlaten. „Ik zie de kerk als een sleetse,
maar wel goed passende jas, die je niet
zomaar wegdoet", zegt hij. En hij
schrijft dat zijn gedrevenheid wellicht
voorkomt uit déze dubbelheid: „Ener
zijds leven binnen kaders en daar ook
deel van uitmaken, ingeordend zijn in
de zekerheid van leefstructuren; en an
derzijds ze geheel of gedeeltelijk weer
loslaten, eruit breken, onrustig nieuwe
grenzen verkennen en die ook over
schrijden."
Eén van die grenzen was die van het ce
libaat. Scheffers deelt sinds jaar en dag
het leven met de franciscanes Martine
Buitink. „Die vorm die we hebben ge
kozen, heeft de instemming van de
broederschap en van het bisdom. Ik zie
dat niet als revolutionair. Het is wel zo
dat anderen bij ons te rade gaan over de
manier waarop ze het leven kunnen de
len, maar baanbrekend zou ik onze re
latie niet willen noemen. Het is gewoon
mogelijk binnen de kerk, zo is gebleken.
De levenswijze van de kloosterlingen
heeft veel positieve kanten: orde, regel
maat, kunnen studeren, rust. Maar er is
meer. Wij hebben ervoor gekozen geza
menlijk op te trekken. Je ziet in mijn
boek ook hoe ik de stilte van het kloos
ter waardeer, maar ook graag reis en
midden in de samenleving bezig ben.
Het doet mij verdriet dat het arbeids
pastoraat om financiële redenen is be
ëindigd, dat geen jonge kapucijnen
moet toetreden tot de broederschap en
vooral dat de kerk geen inspirerende
leiders heeft. We gaan door een periode
van vervlakking heen, denk ik."
Gedreven Leven door Jan W. Scheffers.
Uitgeverij Valkhof Pers, Nijmegen.
ISDN: 90 5625 154 6. Prijs: €18.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC verschj.
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet datfc
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. Dere
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Overge.
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Ik wil reageren op het artikel
van Maxima's zwangerschap,
wat op dinsdag 28 oktober op de
voorpagina van de PZC vermeld
stond. Volgens verloskundige
F. Schouten van het AMC 'is dit
natuurlijk geen gewone baby.
Hiermee wacht je niet tot het
einde, daar ga je bij helpen'. Het
is nog al een uitspraak van deze
man. Ik ben zelf een moeder die
haar dochter heeft verloren, ze
is maar 3 weken oud geworden.
Naar mijn mening hebben ze
haar te lang laten zitten in mijn
buik. Ik was ruim 41,5 week,
hierdoor heeft mijn baby een
ecoli bacterie opgelopen door
ontlasting in het vruchtwater.
En dan lees ik het artikel over
Maxima dat deze mijnheer
Schouten verwacht dat de art
sen Maxima niet laten wachten
tot de 42ste week met de beval
ling omdat het een hele belang
rijke baby is. Toen ik dit las,
brak er iets in mij: was mijn ba
by dan niet belangrijk? Word er
onderscheid gemaakt tussen
baby's? Ik hoop dan ook dat deze
man, werkzaam bij het AMC,
gecorrigeerd word en terug zal
komen op deze uitspraak want
anders is deze man totaal niet
geschikt voor het vak van ver
loskundige.
Esther Fischer
Vliedberg 18
Vlissingen
De volgende reden voor een Par
tij voor de Dieren heeft zich
aangemeld in de PZC van 27 ok
tober. Hierin wordt gemeld dat
het aantal proefdieren is geste
gen met nog eens 10.000 tot
702.994. Veel mensen staan niet
stil bij deze tak, omdat bijna ie
dereen denkt dat de proefdieren
worden ingezet voor het testen
van medicijnen. Zou het zo zijn
dat dieren vergelijkbaar zijn
met mensen, dan zou hier nog
iets voor te zeggen zijn. Echter,
dieren zijn zo compleet ver
schillend van mensen zodat het
Thermphos Cultuurprijs Vlis
singen gekregen.
De in Leiden geboren en in Mid
delburg opgegroeide Carolijn
Visser is een van de bekendste
Nederlandse auteurs van reisli
teratuur. Het genomineerde
boek Tibetaanse perziken gaat
weliswaar over een reis door Ti
bet, India, Nepal en China, maar
het heeft wel degelijk een
Zeeuws tintje. Visser heeft na
melijk de sporen van Samuel
van de Putte (1690-1745) ge
volgd, een Vlissingse notabele
die van 1721, tot zijn dood de
Oost bereisde. In een interview
in de PZC, een half jaar geleden,
zegt Visser: „Tijdens mijn reis
probeerde ik zo dicht mogelijk
bij de mensen te komen. Na
tuurlijk is de taal een obstakel.
Maar ik probeer bruggen te
slaan en in mijn boek wil ik de
complexe wereld van de Tibeta-
nen duidelijk maken. De onder
drukking, de ballingschap. Sa
muel van de Putte heeft mijn
reis een historische achtergrond
bezorgd. En hij heeft keuzes
voor me gemaakt."
Het derde genomineerde boek
dat buiten Zeeland minstens zo
veel aandacht heeft getrokken
als in de provincie is Anna, de
biografie over Annie M.G.
Schmidt door Annejet van der
Zijl. Het meeslepende boek
maakt duidelijk dat Schmidt
het sprookje van de verlegen
Vlissingse bibliothecaresse die
het min of meer per ongeluk tot
de populairste schrijfster van
Nederland bracht, zelf heeft
verzonnen. Van der Zijl laat er
bovendien geen misverstand
over bestaan dat Schmidt Ka-
pelle, het dorp waar ze geboren
werd en waar ze opgroeide,
Pieter Brouwer
Kees Slager
foto Mechteld Jansen Annejet van der Zijl
foto Mark Kohn
Hans Verhagen
foto Ruben Oreel Carolijn Visser
foto Mechteld Jansen Jan J.B. Kuipers
foto Lex de Meester
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Het aanbod
van nieuwe Zeeuwse boeken
stagneert. Mede daardoor loopt
de verkoop relatief gezien terug.
Acht jaar geleden, toen voor
het eerst een Week van het
Zeeuwse Boek werd georgani
seerd, was vijftien procent
van de in Zeeland verkochte
boeken Zeeuws, nu is dat acht
procent. Directeur Dick Anbeek
van De Drukkerij in Middel
burg noemt vooral het vermin
derde aanbod aan Zeeuwse boe
ken 'zorgelijk'.
Anbeek zei dat gisteren bij de
opening van de negende Week
van het Zeeuwse Boek, op het
terras van koffieschenkerij St
John in Middelburg. Volgens
hem is in absolute cijfers het
aantal Zeeuwse boeken dat
jaarlijks wordt verkocht vrijwel
gelijk gebleven, maar hebben
andere sectoren terrein gewon
nen. Het Zeeuwse boek ligt net
achter op het kinderboek (tien
procent) en vrijwel gelijk met
het spannende boek.
Dat in de sector van het Zeeuw
se boek geen groei is waar te
nemen, komt volgens Anbeek
onder meer omdat het steeds
moeilijker wordt Zeeuwse boe
ken uit te geven. „De markt is
klein. Dat maakt het uitgeven
van een boek een kostbare zaak.
Verder zien we een duidelijk te
rugloop in de bijdragen van al
lerlei fondsen. Die hebben hun
geld in het verleden in aandelen
belegd en die zijn de laatste ja
ren sterk gedaald. Wij merken
dat. Ook ,trekken de Zeeuwse
overheden zich terug. Ze zijn
minder bereid Zeeuwse uitga
ven te subsidiëren.
Desondanks voorziet Anbeek
een succesvolle Week van het
Zeeuwse Boek. Het bijbehoren
de geschenk is geschreven door
Lo van Driel, van wie vorige
week ook Een leven in woorden
verscheen, de biografie van J.H.
van Dale. Van Driel overhan
digde het manuscript van De
kwestie Jobse gisteren aan Nel
Jobse van Koffieschenkerij St
John. De uitspanning speelt een
rol in Van Driels boekje. Hij ver
telde dat het manuscript af
wijkt van het uiteindelijke ge
schenk, omdat op verzoek van
de Zeeuwse boekverkopers een
seksscène is geschrapt. Het eer
ste exemplaar werd voor de ver
andering niet aangeboden aan
commissaris van de koningin
Wim van Gelder maar door hem.
Hij gaf het aan zijn chauffeur,
Nels echtgenoot Jan Jobse.
Zoals alle boekenweken duurt
de Week van het Zeeuwse Boek
tien dagen, dus tot en met vol
gende week zaterdag.
overgrote deel van de proeven
nutteloos is. Wat nog veel erga
is, is dat er zo ontzettend vee
dieren opgeofferd worden aai
tests met schoonmaakmidde.
len, wasmiddelen, cosmetica®
sigaretten. Dit is bij velen onbè
kend en men reageert veelal®;
ongeloof op deze informatie
Helaas is het de waarheid dal
konijnen (ze hebben geen traan
klieren) diverse bijtende stoft®
in hun ogen gedruppeld krijgen
terwijl ze met hun kop vastzit,
ten. De huiden van diverse die.
ren worden kaalgeschoren oj
allerlei bijtende stoffen op uitt»
testen. De LD 50-test is bijvoor
beeld ook zo'n erge. Er won)
gekeken wanneer er 50 procenj
van de dieren sterft die een bt|
paalde stof in hun maag gegota
krijgen. De konijnen kunt®
hun ogen niet sluiten, maarajj
mogen ze niet sluiten voor lij
onrecht wat deze dieren aan»
daan wordt.
J.W.H.H4
Sint Jacobsstraatl
Vlissina
ARNEMUIDEN - Op de
Sloedam herdenken za
terdag oud-strijders de
bevrijding van Walche-
Er staan drie monumen
ten. Eén voor gesneuvelde
Franse militairen die daar
in mei 1940 hebben ge
vochten, één voor gesneu
velde Schotse soldaten en
één Canadees monument
Canadezen en Schotten
hebben eind oktober, be
gin november 1944 strijd
geleverd met de Duitsers
om Walcheren te bevrij
den. De herdenking be
gint om half elf 's och
tends.
haatte. Puttend uit Schmidts
privéarchief heeft Van der Zijl
op een ronduit spannende ma
nier het leven van de schrijfster
gereconstrueerd, waarbij dui
delijk wordt dat de boeken en
liedjes waar heel Nederland nog
steeds mee wegloopt, nauw zijn
verbonden met de persoonlijke
lotgevallen van Annie M.G.
Hier was eens Capelle is het mo
nument dat schrijver/journalist
Kees Slager heeft opgericht
voor het laatste verdronk
dorp van Zeeland. Het in
Vierbannenpolder op Duin
land gelegen dorp werd in
bruari 1953 verzwolgen doori
golven. Van de ruim honderdi
woners kwamen er 42 om heti
ven. Het dorp mocht niet ht
bouwd worden en de restereni
huizen en de begraafplaats wi
den zelfs verkeerd aangedi)
met het naambord Kapelle.
Hier was eens Capelle reen
strueert Slager aan de handv;
gesprekken met overlevend
niet alleen de ondergang vani
dorp maar ook het dorpsleven
de eerste helft van de twintig!
eeuw. In het aangrijpende ba
concludeert hij bovendien d
het officiële dodental van
Ramp onjuist is. Niet 1835 ma
1836 mensen verloren in Zuil
West Nederland het leven.
Van een heel andere orde is
Paeremes van Pieter Brouw
Het boek gaat over het ontst
en de ontwikkeling van b
Zeeuwse paardenmes. La»
tijd werd dat door vrij wel iedi
een in de Zeeuwse landbouwg
dragen, in de zijnaad van
Zeeuwse broeken zat daarva
zelfs een speciale zak. Brouw
schrij ft over het gebruik van's
mes, hoe het werd gemaakt
welke symboliek eraan is vs
bonden. „Dat in Zeeland g
rende een paar eeuwen
stukje plattelandscultuur b
een uniek karakter tot ontwil
keling en bloei is gekomen. is<
dit moment vrijwel niet me
bekend", aldus Brouwer inzi;
boek. „Zelfs jongeren die geb(
ren zijn op het Zeeuwse plat?
land hebben er, een enkele ui
zondering daargelaten, gei
weet meer van.Met 't Paere0
heeft Brouwer in die leent
voorzien.
Ook Kuipers heeft zich in 1*
verleden verdiept. Hij is
mineerd met het fraai vormg
geven boek Maritieme gesdi
denis van Zeeland; Water, wef
glorie en avontuur. Ten behoe'
van de opening van het M'
zeeum in Vlissingen heeft Ksu
pers daarin bevindingen dies
eerder optekende in een driel#
over de rol die water in Zeelas
speelde, samengevat en uitg1
breid. Zo wordt uitvoerig
dacht besteed aan de kW?
mans- en regentenfamïï
Lampsins en het naar heng1
noemde complex waarin
Muzeeum is gehuisvest. Kuip#
naam prijkt nog twee keer op1
lijst van twintig boeken die11
jury heeft doorgenomen. Of
merkelijk is dat Hans Wam1
niet is genominieerd, niet v#
zijn geruchtmakende Gehei'
dagboek 2001, noch voor zij
Verzamelde gedichten, ook
zijn beide wel ter beoorde®
ingezonden.
