De dinoman en het muziekmeisje
C-merk vaak beter dan A-merk
EN HEI
MUZIEKMEISJE
25
ctOMMflSMIfl
woensdag 22 oktober 2003
„Doe maar kalm aan en luister
naar je rug" is het advies van
menig arts aan een patiënt met
rugklachten. Fout, althans
gedeeltelijk fout, zegt de Bladelse
oud-huisarts en manueel
geneeskundige Leo van Deursen.
.Het nieuwe motto dient te zijn:
'Luister naar uw rug en blijf in
beweging. Of desnoods: ga
fietsen", aldus Van Deursen die
deze maand aan de Erasmus
Universiteit in Rotterdam
promoveerde.
Mannenpil
Agressieve patiënten
Ouderdomsblindheid
Luchtvervuiling
Afwijzing
GINETTE WIEKEN
Rugklachten? Ga fietsen
b
Door HARM HARKEMA
De mensheid kan
inmiddels schapen
klonen, kunsthar
ten implanteren
en ruimtevaartui
gen op Mars doen landen, maar
staat met de mond vol tanden
wanneer de vraag luidt wat 'spit
in de rug' is. ,,'t Is inderdaad
godgeklaagd dat we dat nog
steeds niet weten. Je kunt de No
belprijs voor geneeskunde win
nen als je kunt bewijzen wat
spit is", zegt Van Deursen.
En niet alleen spit blijkt een tot
nog toe niet te doorgronden fe
nomeen: maar liefst negentig
procent van alle klachten over
pijn in het onderste deel van de
rug blijft wezenlijk onbeant
woord omdat huisarts en/of spe
cialist het niet weten en het ge
zien de stand der wetenschap
ook niet kunnen weten.
In die opvallend grote 'black
box' kan ook Van Deursen zijn
licht niet laten schijnen, wel
heeft hij wetenschappelijk on
derbouwd dat „dat je echt beter
in de ziektewet kunt lopen dan
zitten, maar nog het allerbeste
in de ziektewet kunt fietsen."
Tot voor tien jaar terug was bij
rugklachten het advies van de
arts doorgaans: plat op bed. En
weliswaar bepaalt op grond van
voortschrijdend inzicht de richt
lijn voor artsen sinds 1996 dat
bewegen vaak beter is, in de
praktijk zegt de huisarts toch
heel vaak: „Doe maar kalm aan,
en luister naar je rug".
Dat nu, aldus Van Deursen, is
een verwarrende boodschap. Uit
een van zijn onderzoekingen
blijkt dat van de honderd men
sen met (onder-)rugklachten 85
last heeft bij het zitten, 73 bij
het staan, en 47 bij het liggen.
Liggen blijkt dus de meesten be
ter af te gaan dan zitten, maar
bewegen is nog veel beter: nog
maar 23 van de 100 rugpatiën
ten hebben last als zij lopen, en
slechts 15 als zij fietsen.
Als mensen kortom luisteren
naar hun rug, blijkt dus vaak
dat pijn verdwijnt bij beweging.
Lopen, fietsen maar soms ook
tennissen of voetballen is ver
lichtend. Hetgeen haaks staat op
het andere deel van het dokters
advies om kalmpjes aan te doen.
Gevolg onduidelijkheid: „Ik
snap het ook niet dokter". En de
dokter evenmin.
Bouwvakkers
Van Deursen: „Wat dacht u van
de bouwvakker met rugklachten
die naar zijn mg luistert, en in
derdaad verüchting vindt als hij
op de fiets zit of zondag een pot
je voetbalt. Komt 'ie maandag
op zijn werk en nadat 'ie een
muurtje heeft gemetseld, waar
bij hij steeds krom in dezelfde
houding staat, kunnen ze hem
in een kruiwagen afvoeren, zo'n
pijn heeft 'ie. Al te vaak wordt
zo iemand voor simulant versle
ten, maar dat hoeft dus absoluut
De Bladelse oud-huisarts en ma
nueel geneeskundige Leo van Deur
sen stelt dat rugpatiënten meer
zouden moeten bewegen.
niet zo te zijn".
Ander voorbeeld, zelfde verhaal:
de man of vrouw die lekker
loopt te volleyballen maar
klaagt over pijn in zijn mg als
'ie stil zit in een stoel. Hoe vaak
wordt over zo iemand niet ge
zegd dat het 'tussen de oren zit'
met die mg? Van Deursen:
„Maar je bent dus niet gek als lo
pen, fietsen en sporten je beter
af gaat dan zitten of liggen".
De promovendus haalt nog even
de sociale zekerheidsregels aan
waarin het kweken van bonzai-
boompjes wordt opgevoerd als
mogelijk beroep, als al het ande
re te zwaar is geworden. „Hele
maal fout", aldus Van Deursen:
„Bonzai-boompjes kweken is
een stilzittend beroep. Slecht
voor je mg. Het beste beroep
voor de mg is dat van postbode:
je bent de hele dag een beetje in
beweging".
En, niet vies van one-liners:
„Een mg leeft bij de gratie van
beweging".
Voor iemand met een slechte
mg blijft zware belasting slecht,
aldus Van Deursen, die zelf ook
mgklachten heeft. Maar in zijn
algemeenheid geldt ook dat het
krijgen van pijn in de mg meer
gecorreleerd is aan gebrek aan
beweging, dan aan meer belas
ting: Astronauten bijvoorbeeld
belasten hun mg wegens het
ontbreken van de zwaartekracht
niet. Toch hebben ze vaak last
van hun mg. Te weinig bewe
ging-
Maakt de wervelkolom van
mensen met mgklachten daar
entegen veel beweginkjes, dan
neemt de pijn af, zo heeft Van
Deursen uitgevogeld. Een stoel
die nauwelijks merkbaar licht
draaiende bewegingen naar
links en rechts maakt en 120
proefpersonen, leverden hier
voor het bewijs.
Kan nog handig zijn ook, zo'n
stoel. Een mens met mgklach
ten wil immers ook wel eens
lekker zitten in plaats van al
maar fietsen of wandelen.
Een test met een anticonceptiepil voor mannen is succes
vol verlopen. Bij 55 mannen leidde de 'pil' - in feite een
driemaandelijkse injectie met het hormoon progestine
gecombineerd met een geïmplanteerd staafje dat vier
maanden lang het hormoon testosteron vrijgeeft - tot het
volkomen onderdmkken van de aanmaak van zaadcellen.
Na afloop van de testperiode van een jaar werden de man
nen allen weer vruchtbaar, schrijft D. Handelsman (AN-
ZAC Research Institute, Sydney in het vakblad Journal of
Clinical Endocrinology and Metabolism. Het is nu de
vraag of mannen deze vorm van anticonceptie in de prak
tijk ook zien zitten.
In tegenstelling tot sommige berichten in de media, valt
het met de agressie van patiënten ten opzichte van huis
artsen reuze mee, stelt P. Giesen (UMC St. Radboud, Nij
megen) in het artsenblad Medisch Contact. Slechts 1,8
procent van de patiënten gedraagt zich agressief, turfde
Giesen tijdens 35.642 patiëntcontacten in 70 huisartsen
praktijken. Hierbij ging het overwegend (1,6 procent) om
'passieve agressie', dat wil zeggen voor de huisarts irri
tant, maar niet bedreigend gedrag, als zonder afmelding
niet op het spreekuur verschijnen. Slechts in 0,2 procent
van alle contacten was er sprake van verbale agressie. Fy
sieke agressie kwam Giesen in zijn onderzoek niet tegen.
Gezond eten en niet roken vermindert niet alleen de kans
op kanker en hart- en vaatziekten, maar ook de kans op
blindheid op oudere leeftijd. Met name zink en vitamine
E verminderen de kans op macula degeneratie, een onge
neeslijke aantasting van het netvlies die vaak op oudere
leeftijd optreedt. Dit concludeert R, van Leeuwen (Eras
mus Universiteit, Rotterdam) in het proefschrift waarop
hij op begin deze maand promoveerde.
Op dagen waarop de luchtverontreiniging groot is, neemt
de kans een beroerte te krijgen toe. Dit constateert S. Tsai
(universiteit Kaohsiung, Taiwan) in het vakblad Stroke op
grond van een onderzoek onder 23.179 patiënten. Vooral
op warme dagen dragen veel stofdeeltjes in de lucht en
een grote de hoeveelheid stikstof dioxide (N02) bij aan
het verhoogde risico op een beroerte.
Afgewezen worden door een ander doet echt pijn. Dit ac
tiveert namelijk het gebied in de hersenen (cortex cingu-
laris anterior) dat ook betrokken is bij het gewaarworden
van lichamelijke pijn, concludeert N. Eisenberger (Univer
sity of California, Los Angeles) in het wetenschappelijk
tijdschrift Science. Eisenberger liet studenten een compu
terspel spelen waarbij.de speler een bal kan gooien naar
twee computerfiguurtjes. Na verloop van tijd gooiden de
computerfiguurtjes de bal alleen nog naar elkaar. Dit acti
veerde bij de levende speler het pijngebied in de herse
nen, nam Eisenberger met behulp van MRI waar.
Voorde goedkopere producten moet vaak gebukt worden.
D°or WILL GERRITSEN
Voedingsmiddelen als sinaasappelsap
ingeblikte tomaten die onder su-
Pergoedkope C-merken in de super
markt worden verkocht, scoren in
voedingswaarde niet minder en vaak
zelfs beter dan vergelijkbare, maar
veel duurdere producten van beken
de merknamen.
"at is de uitkomst van een onder
dek van de Britse studente Sarah
Looper dat ze deze maand in het me
sch vakblad Journal of Human Nu
trition and Dietetics heeft gepubli-
teerd. Cooper analyseerde voor haar
studie de voedingswaarde van ge
hemde producten en ook van aard
delen, worst en brood. Voor haar
onderzoek testte ze voedingsmidde-
en van budgetmerken en van beken-
e merknamen die op de schappen
stonden van grote Britse supermarkt
ketens als Tesco en ASDA.
Zij concludeert in haar publicatie dat
de voedingswaarde van de budget-
merken vaker voldoet aan de officie-
Ie richtlijnen voor gezonde voeding
dan de grote merken. Dat geldt onder
meer voor het zout- en vetgehalte.
Volgens haar docent en mede-auteur
van de publicatie, Michael Nelson
van het King's College in Londen,
kwam de studente op het idee om
budgetproducten te testen toen ze op
haar uitgaven in de supermarkt wilde
bezuinigen. „Ze was bang dat die
budgetmerken een slechte voedings
waarde zouden hebben. Een soortge
lijk onderzoek is, voorzover wij kon
den nagaan, niet eerder gedaan. En
de resultaten waren echt verrassend,
dit hadden we niet verwacht."
Naar het antwoord op de vraag waar
om goedkope merken even goed of
vaak beter zijn dan de bekende mer
ken, kan Nelson alleen maar gissen.
„De grondstofprijzen en verpakkings-
kosten zullen wel lager zijn. Ook den
ken we dat de winstmarges op deze
producten miniem zijn of dat de win
kels er zelfs geld op toeleggen. Ze die
nen als lokkertjes voor de consu
ment".
Volgens het onderzoek van Sarah
Cooper waren de merkproducten ge
middeld 2,5 zo duur als de budget
merken en in sommige gevallen zelfs
vier keer zo duur. Woordvoerster Pa
tricia Schutte van het Voedingscen
trum zegt niet te weten of soortgelijk
onderzoek in Nederland al eerder is
gedaan. Ze gaat ervan uit dat het ver
schil in voedingswaarde tussen goed
kope en dure producten zeer klein is.
Door ANNETTE TROMP
Als je een kind ziet slaan en
schoppen, of hard hoort krij
sen, betekent dat niet altijd dat
het kind een 'verwend kreng'
is. Het kind zou bijvoorbeeld
autistisch kunnen zijn, en de
moeder kan er niets aan doen
dat haar kind zich zo gedraagt.
Als je artikelen leest of tv-pro-
gramma's ziet over autistische
kinderen die zo geweldig voor
uitgaan dankzij de zo bejubel
de Son-Rise therapie van Kauf
man, dan hoef je je als ouder
van een autistisch kind niet
schuldig te voelen omdat jij je
daar niet per se mee bezig
houdt. Zoveel autisten als er
zijn, zoveel verschillen zijn er
ook. Dat zijn zo van die dingen
die ik besefte na het lezen van
'De dinoman en het muziek
meisje' van Ginette Wieken. Er
zijn de laatste jaren vele boe
ken geschreven door ouders,
meestal moeders, over hun au
tistische kind. Maar het is elke
keer anders, geen kind is het
zelfde, en iedereen vertelt weer
een uniek verhaal. En elk ver
haal heeft dus een bestaans
recht.
Als je de 'dinoman' leest, besef
je niet alleen weer dat ieder
zijn eigen verhaal heeft, maar
dat het ook nog altijd erger
kan. Want hoe moet het zijn
om twee autistische kinderen
te krijgen? Wieken weet het als
geen ander. Haar boek over
haar twee kinderen Yurre en
Lotte is liefdevol en eerlijk.
Haar ontzetting nadat voor de
tweede keer, bij haar tweede
kind, de verbijsterende dia
gnose wordt gesteld. 'Mijn bei
de kinderen zijn autistisch. Al
lebei autistisch. Ik blijf het
maandenlang herhalen)...). Wie
krijgt er nou twee autistische
kinderen? Het is toch niet te
geloven dat ik dat ben?'
'Maar die twee kinderen zijn
totaal verschillend. Yurre is bo
vengemiddeld intelligent,
graag alleen, leert al vroeg le
zen, en bestempeld als Asper
ger. En is bovenmatig geinte-
resseerd in dino's na het zien
van de film Jurrasic Park. Lotte,
verstandelijk gehandicapt,
graag temidden van anderen,
ongevoelig voor plagerijen,
wordt stil van muziek, en zingt
heel mooi mee.'
Wieken klaagt niet, ze be
schrijft. Haar leven met de kin
deren. Dat haar relatie met Jac
queline (haar partner) stuk
loopt, meldt ze alleen. Dat ze
werkt als lerares Engels komt
af en toe even ter sprake.
Wat 'De dinoman' bijzonder
maakt, is dat Ginette Wieken,
onbedoeld, duidelijk maakt dat
'de autist' niet bestaat. En ver
der is er de herkenning, voor
alle ouders die autistische of
andere 'niet gewone' kinderen
hebben. Herkenning bij de ont
dekking: 'Het is alsof er een
bom is ingeslagen, maar ik
weet niet goed waar'. Herken
ning als Wieken met het con
sultatiebureau te maken krijgt,
dat altijd zegt dat alles goed is:
'Elke peuter heeft wel rare, on
begrijpelijke gedragingen'.
LEVEN MET AUTISTISCHE KINDEREN
'De dinoman en het muziekmeisje. Leven met autistische kinde
ren'. Uitgeverij Nieuwezijds, ISBN 9057121778. Door Ginette
Wieken.
Herkenning bij het zoeken
naar de oorzaken: 'Ik heb fami
lieleden die zelf ook gedragin
gen vertonen die in lekenoren
bijna autistisch klinken'. Deze
herkenning geeft steun aan en
is een prima informatiebron
voor alle ouders en opvoeders
die door dit proces heen moe
ten. 'De dinoman' getuigt van
een grote liefde, zonder dat het
te sentimenteel wordt.