Culinaire alchemist mengt aangename smaken
Artis Planetarium
oensdag 22 oktober 2003
Maandag begint de Ramadan, de
heilige vastenmaand van de
moslims. Het berekenen van
het begin van deze maand
is werk voor begaafde
sterrenkundigen omdat
het islamitische maanjaar
jaarlijks verschuift ten
opzichte van het Westerse
zonnejaar.
edactie: 0113-315680
iwv.pzc.nl
«ail: redactie@pzc.nl
ostbus 314460 AA Goes.
jvertentie-exploitatie:
lord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
juws-Vlaanderen: 0114-372770;
tionaal: 020-4562500.
Het oude Bagdad
zoals het te zien is
tijdens de voorstel
ling Maan en Ster.
Door RIEN VAN REEMS
In het Artis Planetarium in Amsterdam is tijdens de
Ramadan (tot en met 25 november) de presentatie
'Maan en Ster' te zien, over het verband tussen ster
renkunde en religie in de islamistische cultuur. De op
merkelijke geschiedenis van de islamitische astrono
mie wordt uitgebreid belicht en biedt een fraaie kijk
op de grote bloei van een tolerante moslimbescha
ving in een periode toen Europa nog grotendeels in
de greep verkeerde van bijgeloof en barbarij.
Rekenen voor de
Ra
hun dogma's
beriepen. De islami
tische wetenschap, waar
van het centrum tijdens de bloeiperiode
van de islam, van de achtste eeuw tot
het einde van de Middeleeuwen, in Bag
dad lag, diende overigens wel degelijk
een religieus doel. De belangstelling van
moslimgeleerden voor de sterrenhemel
hing bijvoorbeeld nauw samen met de
maankalender die door de islam wordt
gehanteerd.
Het gebruik van een maankalender is op
zichzelf niets bijzonders. Veel culturen
hebben hun kalender afgeleid van de
maan wegens de regelmaat waarmee dit
hemellichaam schijnbaar van vorm ver
andert. Dat ons eigen jaar twaalf maan
den telt is een uitvloeisel van het eerde
re gebruik van een maankalender. Het
woord 'maand' is niet voor niets afge
leid van 'maan'.
Het probleem met een maankalender is
dat de periode tussen twee nieuwe ma
nen 29,5 dag duurt. Omdat je niet met
halve dagen kunt werken, telt de isla
mistische kalender maanden die afwis
selend 29 en 30 dagen duren. Twaalf
van die maanden geven echter een to
taal van 354 dagen - elf dagen minder
dan de aarde doet over één omloop om
de zon. Omdat een kalender van twaalf
maanmaanden dus al betrekkelijk snel
adan
Een met Arabische
gemomertische
motieven ver
sierde af
beelding
van de
maan.
Een oud Arabisch astrola
bium, een opmerkelijk in
strument dat tegelijk
als sterrenkaart,
kompas, kalender
en rekenmachi
ne kon wor
den ge
bruikt.
uit de pas begint te lo
pen met de seizoenen,
werd van oudsher om de drie
jaar een dertiende maand toegevoegd.
Het toevoegen van die dertiende maand
was echter onderworpen aan de grillen
van lokale heersers, waardoor nogal
eens chaos en misverstanden ontston
den. Om daaraan een einde te maken,
verbood de profeet Mohammed zijn vol
gelingen het toepassen van die kunst
greep. Daarom leven de moslims, wier
tijdrekening begon met de verhuizing
van Mohammed van Mekka naar Medi
na in het jaar 622 van onze jaartelling,
in het jaar 1424, terwijl die gebeurtenis
volgens onze kalender pas 1381 jaar gel
den plaatsvond.
Moslimgeleerden bestudeerden de he
mel onder meer omdat de Koran voor
schrijft dat een nieuwe maand begint op
het moment dat de eerste sikkel van de
nieuwe maan aan de hemel zichtbaar is.
Omdat dat niet altijd met het blote oog
kan worden vastgesteld (bijvoorbeeld
omdat het, zoals in onze contreien vaak
voorkomt, te bewolkt is), stelden islami
tische sterrenkundigen uitgebreide en
uiterst nauwkeurige tabellen op die de
komst van de nieuwe maansikkel tot
ver in de toekomst en op elke willekeu
rige plek op aarde konden helpen voor
spellen.
Het observatorium van Taqi el-din in Istanboel waar astronomen
met verschillende instrumenten in de weer zijn. De verwoesting van
het observatorium door Ottomaanse troepen (omdat Taqi el-din
een komeet in 1577 verkeerd zou hebben geduid) wordt door histo
rici beschouwd als het einde van de eerste bloeiperiode van de isla
mitische cultuur.
ok bij reizen met het 'schip
er woestijn' vormden de
sterren het belangrijkste
navigatiehulpmiddel.
Mbeeldingen
Mis Planetarium
boven ons hoofd,
is afgeleid van het
Arabisch: 'as samt', dat 'de
weg' betekent.
Dat is natuurlijk geen toeval, net zo min
als het toeval is dat de wiskundige ter
men 'algebra', 'algoritme' en 'cijfer' uit
het Arabisch stammen. Westerse geleer
den hebben die namen en begrippen
overgenomen toen hun wetenschap
zich begon los te maken van de invloed
van de kerk. Ze speelden leentjebuur bij
hun islamitische collega's omdat die op
wetenschappelijk gebied aan het einde
van de middeleeuwen veel verder waren
gevorderd dan de Europese christenen.
De Koran spoorde moslims namelijk aan
om zelf zoveel mogelijk kennis van de
wereld te vergaren in een tijd waarin de
christelijke kerken zich uitsluitend op
De sterren aan de
hemel zijn tegenwoor
dig bij de meesten van ons
helaas minder bekend dan
de sterren van de televisie
en uit de roddelbladen. Het enige ver
band dat de moderne westerling door
gaans nog ervaart tussen zijn leven en
de sterrenhemel is gelegen in de beteke
nisloze horoscopen die worden afge
drukt in damesbladen en andere popu
laire media.
Daardoor beseft de moderne westerling
vaak niet dat veel van de sterren die hij
aan het uitspansel ziet schitteren, na
men hebben die zijn afgeleid van het
Arabisch: Betelgeuze, Aldebaran, Al-
nitak, Alnilam, Mintaka. Ook de term
zenit, voor het stuk van de hemel recht
Door MARTIJN HOVER
De Westerschelde schittert in de
herfstzon en bij laag water strekt
zich voor het oog een breed en
schoon strand uit. Eén van de gas
ten van Restaurant La Plage in Vlis-
singen tuurt door de verrekijker
taar passerende schepen. Ik laat
roe door gastheer John Brakeboer
een ter plekke uitgevonden aperi
tief inschenken: witte wijn met
een beetje Calvados en een vleugje
perzikdrank, La Plage houdt van
surprises.
De amuse is tweedelig: een lepel
roet een mosselmousse en een
kommetje met Italiaanse zalm.
Wat er precies Italiaans is aan het
roengsel van zalm en kaas ontgaat
roe een beetje, wellicht zijn het de
kruiden, maar het smaakt in ieder
geval lekker. Het kommetje is be
dekt met een flinterdun wafeltje
uit eigen keuken.
Chef-kok Björn Muller is een toege
wijd menger van aangename sma
ken, een beetje een culinaire alche
mist. In de salade die de basis
vormt van de gegrilde coquilles St.
Jacques (11,00 euro) ontwaar ik bij
voorbeeld een smeerseltje dat ik
eerst voor mosterd houd, dan voor
een puree van avocado en vervol
gens voor een crème van beide. Ik
kom er echter niet echt uit, maar
al weer: het smaakt lekker. De vier
coquilles zijn vlezig en licht geroos
terd op het hete vuur van de lava-
grill. In de sla vind ik bovendien
het wafeltje van de amuse terug.
Bovenop de coquilles prijkt een
soort tuille van bisquitdeeg, een
verrassende combinatie van zoet
en zilt die zeer goed uitpakt. De
bakseltjes vormen een soort signa
tuur van de chef-kok.
De keuken van La Plage combi
neert klassiek met eigentijds en dat
zie je vooral bij de voorgerechten:
torentje van gerookte zalm, forel
en Zeeuwse garnalen (11,00 euro),
salade van koude Canadese kreeft
(14,50 euro), klassieke rundercar-
paccio (8,50 euro), lauwwarme sala
de van runder rib-eye (9,50 euro),
frisse tamdoori salade (8,50 euro),
gamba's in knoflookboter (9,50 eu
ro) en cocktail van verse Zeeuwse
garnalen (12,50 euro).
Bij het voorgerecht geniet ik van
mijn glas Picpoul de Pinet, Chateau
de Pinet (17,00 euro per fles) een
witte wijn met een weelderig aro
ma en een bloemige smaak die uit
stekend past bij schaal- en schelp
dieren. Bij het hoofdgerecht advi
seert de gastheer een Beaumes de
Venise (22,50 euro) die alleen de
naam gemeen heeft met de beken
de dessertwijn. Het is namelijk een
volle rode wijn met heel aardse to
nen die het goed doet bij mijn
stukje wild, de gebakken herten
kotelet met saliesaus (24,00 euro).
Dit is een echt herfstgerecht, de
koteletten zijn perfect gebakken,
zodat het vlees van binnen nog
licht rood is en gaat vergezeld van
een stoofpeertje en knapperige,
heel dun gesneden rode kool met
een lekkere saus. Heel lekker vind
ik de bij dit gerecht geserveerde in
tempuradeeg gefrituurde oester
zwammen. Ze worden apart ge
noemd in een ander hoofdgerecht:
gegrilde ossenhaas met in tempura-
ka gefrituurde oesterzwammen
(22,00 euro).
De kaart biedt een mooie keus aan
hoofdgerechten: mixed grill met
pommes pailles (stroo-aardappelen)
en duivelse saus (17,50 euro), ge
bakken kalfsoester met honingsaus
(19,50 euro), gebakken eenden
borst met rode wijnsaus (19,50 eu
ro) en vegetarische pastaschotel on
der een dakje (17,50 euro).
De vis wordt aangevoerd door de
Zeeuwse klassieker: in roomboter
gebakken zeetong (27,50 euro) ge
volgd door gebakken zeewolf op
Italiaanse wijze (18,50 euro), com
binatie van gebakken vissoorten
met saffraansaus (17,50 euro), proe-
verij van schaal- en schelpdieren
(22,00 euro), gebakken paling op
grootmoeders wijze, dat wil zeggen
langzaam gegaard in de roomboter
(22,00 euro), gebakken Atlantische
tongfilets met botersaus (19,50 eu
ro) en gebakken heilbotfilet met
twee sauzen, waarvan één een saf
fraansaus en de andere een saus
die wisselt naar de stemming van
de chef (19,50 euro).
Na al dit lekkers moet ik tot mijn
spijt constateren dat een toetje er
niet meer in zit. En dat terwijl ik
toch erg benieuwd was naar het
glazen dessert van nazomersma
ken, een combinatie van fruit in
glazen geserveerd (9,50 euro). Het
zou ook leuk zijn om te besluiten
met mango-ijs met huisgemaakt
kletskopje (8,50 euro) al was het
maar om die signatuur van de chef.
U kunt er desgewenst een dessert
wijntje bij krijgen voor 4,00 euro.
Café-Restaurant La Plage
Boulevard Bankert 282
4382 AC Vlissingen
Tel/fax: 0118-417000
Sluitingsdag: maandag
Keuken open van 12.00 tot 21.00 uur
Creditcards: Visa en Mastercard
Kinderen: menuutje en in overleg
Vegetarisch: standaard op menu en in
overleg
Rolstoel: met wat hulp, geen aangepast
toilet
Roken: niet gescheiden
