PZC
Moeders blij met
begin bouw eigen
voor plek autisten
Overwinteren in een bevroren baai
Toneel verening houdt
improvisatiemiddag
VERKEERSHINDER OP RIJKSWEG 61
Dit keer vragen we iets
heel speciaals van u.
Een grote mond.
W
'i ''di II
■M
Grote plannen voor totale omgeving caissons bij Ouwerkerk
zaterdag 18 oktober 2003
Vogelexpositie
in Hulst
Uitgraven
Brouw se zeilers genieten van de seizoenen op Spitsbergen
Mooie tijd
Foutloos
Gelukkig
Concert
maandag 20 oktober t/m vrijdag 31 oktober
Rijkswaterstaat
De functie
interesse? Meer weten?
Astma
Fonds
Watersnoodmuseum breidt uit
door All Pankow
OUWERKERK - Het museum
Watersnoodramp 1953 in Ou
werkerk en het gebied in de wij
de omtrek wacht een flinke uit
breiding. De status Nationaal
Monument Watersnoodramp
HULST - De vogelvereniging
Vogelvreugd houdt in het week
einde van 1 en 2 november haar
jaarlijkse vogelexpositie in café
de Ster in Hulst.
Vooraf worden de ingezonden
vogels onder de loep genomen
door erkende keurmeesters van
de Nederlandse bond van Vogel
liefhebbers. Zaterdag is de ten
toonstelling van 12.00 tot 20.00
uur te bezichtigen. Zondag gaan
de deuren van de zaal om 10.00
uur open. De expositie loopt dan
tot 18.00 uur.
voor deze totale omgeving
vormt de motor voor de bunde
ling van verschillende ambities.
Het museum zelf heeft behoefte
aan uitbreiding, Staatsbosbe
heer wil de achtergelegen inlaag
herinrichten en cineast Koert
Davidse wil in een van de cais
sons zijn stemmenproject '1835
1' realiseren.
Davidse beoogt door middel van
eigentijdse mediatechniek
slachtoffers van de Waters
noodramp letterlijk een stem te
geven. De titel van het project
duidt op het feit dat er 1835 om
gekomenen werden geregi
streerd, met uitzondering van
een baby die tijdens de ram
pnacht in het buurtschap Ca-
pelle werd geboren en kort
daarna meteen is verdronken.
„De filosofie achter alle plan
nen is dat er niet te veel ver
bouwd mag worden aan de cais
sons zelf", zegt voorzitter Ria
Geluk van de museumstichting.
Het authentieke aanzien van de
betonnen kolossen die zo'n cru
ciale rol speelden bij de sluiting
van het laatste dijkvak moet be
houden blijven. De ideeën wor
den de komende maanden nader
uitgewerkt. Geluk hoopt dat het
globale plan eind maart gepre
senteerd kan worden. In het
voortraject hebben alle betrok
ken organisaties overleg ge
voerd. Bundeling van krachten
en in een later stadium een geza
menlijk subsidie-aanvraag ver
groten aanzienlijk de kans op
een Europese bijdrage voor dit
project.
Hoeveel er in en rond de cais
sons kan gebeuren, is volgens
Geluk zeker ook een kwestie
van geld. Het watersnoodmuse
um in het eerste caisson kampt
met ruimtegebrek. Lag er bij de
start drie jaar geleden slechts
één fotoboek op de leestafel, nu
zijn het er 35. Het is slechts een
voorbeeld van de talrijke waar
devolle zaken die het museum
de afgelopen jaren kreeg aange
dragen. Met gebruik van het
tweede caisson zouden een ei
gen kantoor, een documentatie
centrum en een studiehoek ge
realiseerd kunnen worden.
De inrichting van specifiek dit
caisson vergt echter veel in
spanning. „Het ligt diep in het
zand en er komt veel voor kijken
om het uit te graven", zegt Ge
luk. Volgens haar worden er
voor dat tweede caisson daarom
alternatieven opgesteld waarin
uiteindelijk een keus moet wor
den gemaakt. „Gaan we het ge
bruiken of leiden we het publiek
er door een soort glazen tunnel
rond naar het derde caisson toe,
zodat het wel één circuit blijft?"
In dat derde caisson zou dan het
project van Koert Davidse moe
ten komen. Het vierde caisson
moet plaats bieden aan een
Noorse woning die Zeeuwland
er als een soort doos in wil plaat
sen. Bezoekers kunnen die ge
schenkwoning betreden om in
de afzonderlijk kamers diverse
Omgeven door een dikke laag ijs en sneeuw heeft de Jonathan bijna tien maanden in de Nilspollen baai van Spitsbergen 'gedobberd'.
foto Marina van Dijk
door Famke van Loon
BROUWERSHAVEN - De zei
len zitten al maandenlang nut
teloos ingepakt. Ski's en pik
houwelen komen beter van pas
op deze 'zeiltocht'. Sneeuw
ligt als een verstilde boeggolf
tegen de Jonathan aange
waaid. Een dikke laag ijs
houdt het Brouwse zeiljacht
stevig op zijn plaats. Gevan
gen in het ijs kunnen de opva
renden niet weg. En willen dat
ook niet. „Ons wereldje was
óns wereldje. Het is er zó
mooi."
Veel zeilers die er een jaartje
tussenuit knijpen, kiezen het
ruime sop om warmer oorden
te bezoeken. Maar niet Mark
van de Weg en Marina van
Dijk. Wanneer zij halverwege
de jaren negentig hun reis
gaan plannen, kiezen ze voor
Spitsbergen, ver ten noorden
van de poolcirkel. Marina, ge
boren in Nederland, woont en
werkt in Spitsbergen als goud
smid. Mark heeft op dat mo
ment een klein scheepstim-
merbedrijf in Brouwershaven.
Op hun vijftien meter lange
zeiljacht willen ze in het pool
gebied overwinteren in een
baai van de Liefde Fjord, de
Nilspollen Baai. „In 1995 had
hij het er al over. Allebei heb
ben we interesse in de poolge
bieden."
Vorig jaar juni zetten Mark en
Marina vanuit Brouwersha
ven koers richting Spitsber
gen. Krap twee weken later
komen ze zeilend aan in de
hoofdstad Longyearbyen,
waar de laatste voorbereidin
gen voor hun overwintering
beginnen.
Wie aan een dergelijk avon
tuur begint, moet beslagen ten
ijs komen. Want is het schip
eenmaal in het ijs gevaren en
vastgevroren, dan is het eigen
lijk wachten op de dooi. En in
de gekozen baai kan die war
me periode soms wel tien
maanden op zich laten wach
ten. Om zeker te zijn dat er vol
doende eten en medicijnen
zullen zijn, slaan Mark en Ma-
Mark van de Weg en Marina van Dijk kijken in de thuishaven in
Brouwershaven met warme gevoelens terug op hun overwinte
ring aan boord.
rina voor veertien maanden
spullen in. Aanvankelijk moet
er ook voor dezelfde periode
diesel worden meegesleept om
de kachel te kunnen stoken.
Maar die voorraad van zeven
oliedrums wordt uiteindelijk
op een klein depot op de rand
van de baai gestald. Ook ander
materiaal als een tent, ski's,
scheppen, pikhouwelen en bij
na zevenhonderd kilo droog
hondenvoer voor de twee
Groenlandse poolhonden
Imiaq en Maaiken krijgen een
plek aan boord. De zeiltocht
kan beginnen.
Eenmaal in de Nilspollenbaai
aangekomen, begint het
wachten op de winterse kou.
De baai zelf vriest snel en een
voudig dicht, maar het fjord
blijft lange tijd open. „Het
grote fjord vroor pas heel laat
dicht, maar dat hadden we wel
nodig voor onze veiligheid.
Dat was wel even penibel."
Want zolang het fjord open is,
blijft het water en het ijs rond
de boot in beweging. En sleurt
zodoende aan het schip. Bij
slecht weer is het dan geregeld
alle hens aan dek om het ijs
achter de boeg weg te kappen.
foto Marijke Folkertsma
„Dat is dan een paar dagen
hard werken." Wanneer uit
eindelijk eind februari ook het
fjord dichtvriest, breekt voor
Mark en Marina de 'mooie tijd'
aan. „Toen konden we de ski-
en looptochten gaan maken
die we wilden gaan maken."
Afgezonderd van alles en ie
dereen passen ze zich aan aan
het leven in de dichtgevroren
baai. Want de helikopter met
de dominee, die met de kerst
dagen rondvliegt langs de
mensen in de verlaten gebie
den, is het enige bezoek dat de
avonturiers in al die maanden
krijgen. Even slaat nog wel de
twijfel toe, wanneer de heli
kopterpiloot Mark en Marina
uitlegt dat de gekozen baai bij
slecht weer simpelweg niet te
bereiken is voor hulptroepen.
„Dat is dan wel even slikken.
Je realiseert je dan dat je echt
op je zelf bent aangewezen",
aldus Mark. Samen met de
twee honden, die veel zwaar
sleepwerk voor hun rekening
nemen en voor het nodige ge
zelschap zorgen, zullen ze uit
eindelijk bijna tien maanden
in de ijzige sneeuwvlakte van
Nilspollen vastliggen.
„Ze zeggen wel: life takes ti
me", haalt Mark aan om het le
ven tijdens de overwintering te
beschrijven. Het leven heeft
tijd nodig. Simpele dingen als
bijvoorbeeld het zorgen voor
drinkwater kost uren. Op ski's
en met de honden moet sneeuw
gehaald worden, dat dan later
gesmolten wordt om voor wa
ter te zorgen. Maar het maakt
ze niet uit. Vast in het ijs is alle
haast en het tempo van alle
dag verdwenen. En wordt
soms een hele dag besteed aan
het lezen van een boek, zo legt
Marina lachend uit. Omdat er
ook 'meer tijd' is, wordt onder
meer aan het koken meer aan
dacht besteed. Normaal ge
sproken komen ze er niet aan
toe om helemaal vanuit het
niets vla maken. „Ik heb daar
beter gegeten dan vooraf",
lacht Mark dan ook.
Maar tegenover het rustige
tempo staan ook de ontberin
gen. Want dertig graden onder
nul met windkracht acht geeft
een gevoelstemperatuur van
rond de min 57 graden Celsius.
Het geweer dat vast aan boord
moet zijn in geval ijsberen het
op de opvarenden gemunt
hebben, bevriest zelfs. Maar
de pracht van de natuur in het
poolgebied heeft Mark en Ma
rina volop doen genieten. „Het
is vooral die cyclus, die je mee
maakt. Eerst gaan de vogels
weg, dan gaat het daglicht weg
en krijg je de poolnachten en
het noorderlicht. En dan lang
zaam komt alles weer terug."
Wanneer een storm de eerste
teruggekeerde vogels voor een
week wegjaagt, slaat even de
teleurstelling toe. „Zij waren
echt een teken van het voor
jaar. Maar toen was het weer
stil en waren we weer alleen.
Net of je weer terug bij af
bent."
Het duurt uiteindelijk tot be
gin juni van dit jaar, dat Mark
en Marina weer de zeilen kun
nen hijsen. „Toen we weggin
gen, keken we om: we willen
niet blijven, maar eigenlijk
willen we ook niet weg." Na
een lange tussenstop in
Longyearbyen varen ze via de
Noorse kust terug naar de
Zeeuwse wateren.
mediaprogramma's (films van
de herdenking, de laatste slui
ting of interviews) te bekijken.
Dat grote vierde caisson biedt
ook plaats aan wisselexposities.
Geluk denkt aan thema's als on
derwijs, kunst en hulpverlening
in relatie met de ramp van 1953.
De nissen van deze kolos
kunnen plaats bieden aan
dwarsdoorsneden van de ver
schillende landschapselemen
ten: agrarisch gebied, de kre
ken, de inlagen, de dijk en de
Oosterschelde. Bezoekers heb
ben dan binnen een indruk ge
kregen van het landschap en
krijgen vervolgens buiten een
totaalbeeld van het gebied, van
af het uitkijktorentje dat op de
dijk achter de caissons moet ko
men. Vanaf die plek heeft het
publiek ook van heel dichtbij
zicht op de inlaag zoals Staats
bosbeheer die wil inrichten met
de uitgegraven, kleinere cais
sons die ook bij de dijksluiting
zijn gebruikt.
door Edy de Witte
VOGELWAARDE - Dooreen te
kort aan spelers en het ontbre
ken van een regisseur voert to
neelvereniging Ontspanning
door Inspanning (ODI) uit Vo
gelwaarde dit seizoen geen
avondvullend toneelstuk op.
Als alternatief verzorgt pakt
ODI zaterdag 25 oktober in oe
fenlokaal Vivante een middagje
improvisatietheater.
„Het doet ons als echte toneel
liefhebbers wel pijn dat we niet
met een stuk op de planken kun
nen komen", zegt René den
Doelder van ODI. Door toneel
toch te blijven promoten hopen
we ons clubje weer op te kunnen
krikken tot een volwaardig ge
zelschap. Daarom nodigen we
onze leden, gastspelers en alle
belangstellenden uit om te ko
men kijken en mee te doen met
improvisatietoneel. Tijdens de
uitreiking van de Elektra's in
Middelburg werden wij geamu
seerd door Lof en Zotheid,
improvisatietheater uit Rotter
dam. Arjan Naaktgeboren,
de enige professional uit dit
gezelschap, heeft zich be
reid verklaard ons te begelei
den."
Docent Naaktgeboren is trainer
en coach bij theaterimprovisa-
tiegroepen in Rotterdam, Den
Haag en Delft. Theaterimprovi
satie is een toneelvorm waarbij
scènes op suggesties van het pu
bliek ter plekke worden bedacht
en uitgevoerd. Het is ooit uitge
vonden om toneelspelers te trai
nen. De oefeningen bleken di
rect voor publiek uitgevoerd
geweldig aan te slaan. Er ont
stonden formats om een hele
voorstelling met theaterimpro
visatie te brengen. Theatersport
is daar in Nederland de bekend
ste voorbeeld van.
Inmiddels zijn er in Nederland
zo'n 85 amateurtheaterimpro-
visatiegroepen, die vaak één
keer per week het improviseren
trainen en regelmatig optreden.
Den Doelder zelf kijkt erg uit
naar de kennismakingswork
shop Theaterimprovisatie. „Im-
proviseurs bedenken alles ter
plekke. Een bekende improvi
satie-oefening is bijvoorbeeld
het getweeën vertellen van een
verhaal, waarbij elk om de beurt
een woord zegt. Op deze manier
is het onmogelijk om een plan te
hebben. Het enige wat je kunt
doen is aansluiten bij de mede
speler. Dan ontstaat er een scè
ne. Of niet, want het gaat ook
wel eens mis. Dat is niet erg,
sterker nog, het zou minder leuk
zijn als het foutloos ging."
De workshop begint zaterdag
25 oktober om 13.00 uur en
duurt tot ongeveer 17.00 uur.
door Melita Lanting
GOES - Tien jaar geleden sta
ken vijf moeders de koppen bij
elkaar. Ze wilden iets regelen
voor later, voor als hun autisti
sche kinderen groot zijn en ze er
zelf niet meer zijn. Gisteren be
reikten de moeders het voorlo
pige hoogtepunt in hun strijd.
De officiële start van de bouw
van een woon- werkvoorziening
voor volwassen autisten op het
terrein van Emergis in Kloetin-
ge.
Van de vijf moeders die op 17
mei 1993 met de werkgroep
WWA begonnen zijn er nog drie
over: Nel Vlaming, Connely
Lous en Ellie Landsmeer. De
twee andere moeders hebben
om persoonlijke redenen afge
haakt. „We hadden de insteek
dat onze kinderen eens volwas
sen worden en dan is er niets
meer voor ze geregeld. Na
school houdt het op. Daarom
wilden we alvast nadenken over
hun toekomst", vertelt Connely
Lous. Dat nadenken heeft een
aantal jaren geduurd. De werk
groep is in die tijd verschillende
keren op werkbezoek geweest in
binnen- en buitenland om te kij -
ken hoe elders met autisten
wordt omgegaan. „In die tijd
veranderde er veel in de zorg.
Werd vroeger vooral gedacht
vanuit het aanbieden van een
bepaald type zorg, nu wordt
veel meer gekeken naar de
vraag van de cliënt."
Nel Vlaming: „We zijn onder an
dere in Wuppertal geweest.
Daar kwamen we op een gege
ven moment bij een jongen
wiens kamer helemaal kaal was.
Geen gordijnen, geen vloerbe
dekking, helemaal niets en die
jongen was volmaakt gelukkig.
Het bleek dat die jongen van
stoffering veel te veel prikkels
kreeg en daarom is het maar
weggelaten. Die ervaring was
voor ons heel indrukwekkend
en zette aan het denken.
Autisten hebben grote moeite
met het verwerken van prikkels.
Het slaan van een deur kan al
veel te veel zijn en kan iemand
volledig door het lint
gaan. „Ik vergelijk het altijd
met een kaartenbakje. Wij km.
nen nieuwe informatie, prikké;
die wij krijgen, direct rang.
schikken in het kaartenbakjej
ons hoofd. Dat gebeurt auto®,
tisch en is geen probleem,]
autisten ontbreekt zo'n kat.
tenbakje. Die kunnen de infot-
matie niet plaatsen en kun®
er niets mee", vertelt Connè
Lous.
De moeders hebben in de
lopen j aren veel steun gehadvai
het autismeteam van (toen nog)
het Riagg. Ellie Landsmeer
„Zij wisten de weg en hebba
ons gesteund. Uiteindelijk wa
hetplan in 1996 klaar enkondes
we de boer op. Toen is hetotj
snel gegaan. Emergis kwamj
bij en nu zitten we hier."Hk
project is baanbrekend op hi
gebied van zorg voor autist©
Tot nu toe worden ze ondergt-
bracht in bestaande voorzie®
gen voor geestelijk gehandicaj
ten. Dit project voorziet inea
eigen woon- en leefplekDel»
woners krijgen een zit-slaapka
mer en eigen sanitair.
Daarnaast is een gemeenschap
pelijke leefruimte. „We lopa
daarmee in Zeeland vooruit o
andere provincies. Het projs
biedt plaats aan zestien jong
volwassenen. Dat is niet genoeg
dit is nog maar het begin".
Of de kinderen van de drie moe
ders ooit in het centrum zulle
wonen is de vraag. Dat mogeru
niet zelf beslissen want das
gaat onder meer een indicatie
commissie over. De woon-weii
voorziening moet medio vol
gend jaar klaar zijn.
SINT-JANSTEEN - Fanfai
Sint Jan uit Sint-Jansteen orgs
niseert zondag 2 november s
concert van de Belgische bras
band Willebroek. Het optrede
begint om 140 0 uur in de plas
selijke parochiekerk van
Heilige Johannes de Doper.
Door de uitvoering in de kerki
houden kunnen er twee keera
veel toehoorders (ruim 300) hi
concert bijwonen.
werkvakken
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Directie Zeeland
Wat:
Wegens reconstructiewerkzaamheden
op rijksweg N61 zal het verkeer
hinder ondervinden. Dit als gevolg
van het gebruik van verkeerslichten.
Waar:
Op rijksweg N61 ter hoogte van de
Hoofdplaatseweg en de Braakmanlaan
in Biervliet.
Wanneer:
Van 20 oktober 2003 t/m 31 oktober
2003 of zoveel langer dan nodig of
korter dan mogelijk.
De werkzaamheden op de weg worden
buiten de spitsuren uitgevoerd.
Informatie:
Hebt u vragen over de werkzaam
heden, dan kunt u contact opnemen
met de heer M. Kroes,
telefoon 0115 - 68 68 20.
Rijkswaterstaat zorgt voor de aanleg en het
onderhoud van het ri/kswegennet en vaarwegen.
Als onderdeel van het ministerie van Verkeer en
Waterstaat draagt zij bij aan een leefbaar,
bereikbaar en veilig Nederland.
Een op de tien mensen heeft
last van luchtwegklachten zo
als astma en COPD (chroni
sche bronchitis en longemfy
seem). Het Astma Fonds zet
zich in voor deze mensen. Op
het gebied van collectieve be
langenbehartiging wil het Ast
ma Fonds meer doen. Daar
toe wordt een een landelijk
netwerk van 27 regioraden
gevormd. Hiervoor zoeken wij
belangenbehartigers met ver
bale kwaliteiten.
Het gaat erom dat u op be
stuurlijk niveau de juiste men
sen weet te overtuigen om
maatregelen te nemen in het
belang van mensen met
luchtwegklachten. Bijvoor
beeld door speciaal aandacht
te vragen voor de problema
tiek van mensen met astma of
COPD bij zorgverzekeraars of
door bij gemeenten aan te
dringen op rookvrije taxi's,
etc.
Voor meer informatie kuntu
terecht op www.astmafonds.nl
of bellen naar (033) 43412??
