Expositie
Wonen
in weelde
Pispotjes uit Marokko
U kunt nu een huis kopen
zonder dat u uw oude huis
al verkocht heeft.
A
Expositie Stoelendans
Draaibare douchekop
Badkamer ontwerpen
zaterdag 18 oktober 2003 W3
Trimmen
MS
Rabobank introduceert de Doorstroomhypotheek. Een keer zo hoog. Bovendien zit in de Doorstroomhypotheek een
hypotheek waarmee u een nieuw huis kunt kopen, zonder hypotheekbescherming. Daarmee worden tijdens ziekte of
dat u uw oude huis al verkocht hoeft te hebben. Onder andere werkloosheid uw hypotheeklasten tijdelijk doorbetaald. Ga
door een speciale overbruggingshypotheek met een extra voor meer informatie naar de Rabobank en vraag naar de
laag rentetarief zijn uw hypotheeklasten niet ineens twee voorwaarden. Of kijk op www.rabobank.nl
Het is tijd voor de Rabobank.
J
Meubels
van Oranje
Verguld mahonie in uit
bundig rococo, zwart
notenhout ingelegd met la
pis lazuli of domweg lomp
gietijzer. Divers is de smaak
voor meubels van het Huis
van Oranje. Van super-de-
luxe naar vette kitsch, van
verantwoord artistiek naar
functioneel. In welke spiegel
keek Willem I in zijn badka
mer? Waar legde Willem II
zijn voeten op na een mid
dagje staatszaken en wat
hebben Willem-Alexander
en Maxima daar mee te ma
ken?
Test. Ruim je zolder op, zet de
boel op straat en wacht af
achter het gordijn. Het duurt
geen uur, voordat de buurt erin
begint te snuffelen. Uit heb
zucht natuurlijk. Maar meer
nog is nieuwsgierigheid de
drijfveer. Je leert iemand zijn
welstand - en karakter - kennen
aan de spullen die hij kwijt wil.
Als het om de onafzienbare
meubelzolder van het Huis van
Oranje gaat, is het natuurlijk
helemaal smullen geblazen, zo
wel voor fans als tegenstanders
van de monarchie.
Op de tentoonstelling 'Wonen in
Weelde, Weelde inWonen' in pa
leis Het Loo in Apeldoorn is een
doorsnee te zien van het meu-
belbezit van de Oranjes. Onmis
kenbaar een frappant stuk fa
milie-, kunst- en Nederlandse
staatsgeschiedenis.
Geen grotere verzamelaar van
meubilair in Nederland dan on
ze koninklijke familie: ruim
2600 stukken liggen opgeslagen
in Het Loo in Apeldoorn. Maar
zij is ook een goede bewaarder.
Sommige stukken zijn namelijk
al bijna twee eeuwen oud.
Een vergulde lindehouten
armstoel uit 1819 bijvoorbeeld.
Een zeer luxueus ogend en
schitterend zitmeubel uit de
collectie van Willem I, met een
rode, gouden en hemelsblauwe
zitting en een rug van zijde. Het
was puur bedoeld om te impo
neren wat niet vreemd is voor
een koning die het liefst regeer
de als soeverein vorst.
Uit de poten als klassieke tem
pelpilaren, de ornamenten en de
strakke belijning spreekt de
Empire-stijl, de voorliefde van
het Franse keizerrijk. Natuur
lijk ontbreekt de Nederlandse
Leeuw niet in het borduurwerk.
Een bijbehorend anderhalve
meter hoog vuurscherm maakt
het geheel nog indrukwekken
der. Maar er zit ondertussen ook
sleet op. De ornamenten zijn
niet uit hout gesneden, maar in
gips gegoten en slecht erop ge
lijmd.
Een grote, staande toiletspiegel
van mahoniehout (1817) kent
dezelfde stijl. Twee zwarte half-
blote vrouwenfiguren aan de
zijkanten dragen, net als bij
klassieke bouwwerken, een
driehoekig tempelfronton.
Grappig om te weten dat ooit
deze spiegel gebruikt is om het
trimmen van een baard van een
despoot te reflecteren. Overi
gens heeft Wilhelmina een paar
generaties later, ook haar ma-
ke-up erin verzorgd.
Een treffend en aardig nevenef
fect van de expositie, die chro
nologisch is opgebouwd, vor
men de schilderijen van de
Oranjedynastie plus de afbeel
dingen en interieurfoto's van
paleizen. Daarop zijn sommige
tentoongestelde stukken te
zien, terwijl een van de betref
fende vorsten er soms letterlijk
naast staat.
Een nadrukkelijk uitgelicht,
verguld driezitsbankje van ma
honie, beuken, iepenhout, mes
sing en zij de in uitbundig rococo
(varenkrullen, rozen, bloem
knoppen, tuiltjes) is daar een
voorbeeld van.
In onze hedendaagse ogen is zo
iets protserig en regelrechte
kitsch die niet zou misstaan in
de huiskamer van familie Flod
der. Daarom is het waarschijn
lijk ook zo herkenbaar op een
foto (vóór 1940) van de kleine
danszaal op paleis Noordeinde
waar een ontvangst is met Indi
sche prominenten.
De troonzetel (1838) van Willem
II is speciaal voor de expositie in
Het Loo uitgeleend door prinses
Juliana. Het is een fraaie neogo
tische zetel van palissander, vu
ren- en notenhout. Van deze
tweede vorst in het Huis van
Oranje, die een stuk liberaler
was dan zijn vader, is ook een
'dommeknecht' te zien. Dat is
een bijzettafeltje met drie bla
den boven elkaar dat gebruikt
werd bij een intiem diner zonder
bedienend personeel. Vandaar
de naam dus.
Als Willem II na gedane staats
zaken zijn vermoeide voeten
omhoog legde, gebruikte hij
daarvoor een taboeret. Dat is
een fraai woord voor een ver
guld iepen krukje bekleed met
zijde. Grappig is te weten dat óf
Willem-Alexander, of Maxima
erop zat tijdens de inzegening
van hun huwelijk in de Nieuwe
Kerk in Amsterdam op 02-02-
02.
De antidemocraat Willem III
was een echte verzamelaar. In
zeven j aar tij d, van 1872 tot
1879, schafte hij maar liefst 250
meubelstukken aan. Maar lang
niet alles was even smaakvol.
Plat, protserig, pompeus en dra
kerig zijn enkele, niet overdre-
Deze vergulde armstoel met bijpassend verguld vuurscherm in late-Empirestijl is te zien op de exposi
tie 'Wonen in weelde, weelde in wonen' in Nationaal Museum Paleis Het Loo. foto Maarten Sprangh
ven, typeringen voor zijn aan
kopen. Een salonkast vol
vergulde kransen van laurier
bladen (1875) en beschilderde
panelen - een weelderige blöe-
menfontein boven in een vijver
vol statig zwemmende zwanen -
valt zeker onder deze categorie.
Anders ook wel het logge,
zwartgeverfde noten- en peren
houten kunstkabinet, waarvan
de deurtjes zijn ingelegd met la
pis lazuli, topaas, amethist,
been en ivoor. Leeuwtjes erop,
engelenkopjesHet wordt zelfs
mooi in al zijn lelijkheid.
Uit het privé-bezit van de ko
ningin-moeder, de beminnelij
ke Emma, is onder meer een zeer
fraaie mahoniehouten salon-
kast in Chinese fantasiestijl te
zien uit het vierde kwart van de
19e eeuw. Schitterend houtsnij
werk en sierlijke en ragfijne
Chinese natuurmotieven.
Een echt curiosum is een een
voudige kast met bijbehorende
schrijftafel die Emma cadeau
kreeg van Elisabeth van Roeme
nië ter gelegenheid van haar hu
welijk in 1901. Vanbinnen en
van buiten is het eiken- en
kersenhout beplakt met be
schreven kalfsperkament. In
het handschrift herkent de des
kundige allerlei gedichten en fi
losofische gedachten.
Van Emma's dochter Wilhelmi
na, die zich in staatszaken heel
wat koppiger toonde dan haar
moeder, is een functionele land-
kaartenkast te zien. Ook een
armstoel die ze bij haar huwe-
lij k cadeau kreeg van een comité
van vrouwen en meisjes uit Am
sterdam. Saillant detail: konin
gin Beatrix nam erop plaats na
de doop van Eloïse, de dochter
van haar zoon Constantijn, op
15 december 2002. Deze zetel in
neo-Lodewijk XIV-stijl moet
nogal vaak gebruikt zijn, want
de bekleding rafelt, de zitting is
dun geworden en de verf ligt er
af.
Van Juliana en Beatrix is er geen
meubilair tentoongesteld. Dat
kan ook niet anders: zij zitten er
immers nog op. Op de verdie
ping boven de expositie in Het
Loo zijn allerlei klokken uit het
bezit van de Oranjes te zien. Ook
zonder meer de moeite waard.
Peter de Groot
Expositie 'Wonen in Weelde,
Weelde in Wonen', paleismeubi-
lair uit de 19e eeuw. Koninklijke
klokken. Te zien tot 14 decem
ber in Nationaal Museum paleis
Het Loo in Apeldoorn. Geopend
van dinsdag tot en met zondag
en op feestdagen van 10 tot 17
uur. Entree 9 euro.
Advertentie
Rabobank
Pispotje is de volksnaam van
Calystegia sepium, hoewel
preutse mensen de plant liever
Winde, of Haagwinde, noemen.
En hoewel ik niet preuts ben,
vind ik Winde ook een toepasse
lijker naam dan Pispotje, omdat
Winde beter beschrijft hoe de
plant eruit ziet: de stengels win
den zich om takken, palen en
andere planten. De naam Pis
potje suggereert dat de bloemen
de vorm van een po zouden heb
ben, maar in werkelijkheid zijn
ze trechtervormig en door
trechters wordt bij mijn weten
zelden gepist.
Calystegia sepium behoort, sa
men met zevenblad en heer
moes, tot de meest gehate tuin-
onkruiden, hoewel de spaghet-
tivormige wortels van winde re
latief gemakkelijk uit te graven
zijn. Tenminste - als ze zich niet
met wortels van andere planten
verweven hebben, want dan
moet je alle planten uitgraven
om de wortels van winde te ver
wijderen. En elk stukje dat af
breekt is weer een potentiële
nieuwe plant.
Toch zijn er mensen die winde in
hun tuin planten. Niet hier,
maar in het hoge Noorden, in
Scandinavië, waar planten die
wij heel gewoon vinden niet
winterhard zijn. Daar, in Zwe
den bijvoorbeeld, plant men
pispotjes tegen de pergola om
dat klimrozen en blauweregen
daar 's winters zouden bevrie
zen.
Een plant die je in ons land wel
eens tegenkomt is de Japanse
winde, Calystegia hederacea,
een klimplant met vleeskleurige
trechters aan lange bloemste
len. De gevuldbloemige vorm,
Calystegia hederacea 'Plena'
wordt soms als tuinplant ge
kweekt. Deze winde is gemak
kelijk te vermeerderen - van af
gebroken wortelstukjes - en het
is dan ook een plant die je nogal
eens cadeau krijgt. Dat moet op
zich al een waarschuwing zijn.
Meestal is een gegeven plant een
woekeraar. Zo ook in dit geval,
want wat groeikracht betreft
doen Japanse Pispotjes niet on
der voor onze Europese.
Een derde soort die je een enkele
keer tot tuinplant ziet gepromo
veerd is Zeewinde, Calystegia
soldanella. Zeewinde is een
plant die over de hele wereld
voorkomt, omdat de zaden, net
als flessen-met-een-brief je,
door zeestromen naar verre kus
ten worden meegevoerd. De ro
ze bloemen zijn niet onaardig.
Als ik dan toch een winde in
mijn tuin zou moeten planten,
dan zou ik de Zeewinde kiezen
omdat deze soort zich in de tuin
het minst als een onkruid ge
draagt. Met een beetje goede wil
is Zeewinde in toom te houden
en op zandige taluds waar ver
der niets wil groeien kan de
plant zelfs een uitkomst zijn.
Toch zou ik alles wat Calystegia
heet maar vermijden; wie toch
dolgraag trechtervormige bloe
men ziet, heeft keus genoeg als
hij zich beperkt tot het geslacht
Convolvulus. Ook deze planten
worden vaak Winde genoemd,
maar hier moet u uw energie
juist steken in het in leven hou
den van de planten, in plaats
van in het uitroeien. Convol
vulus boissieri bijvoorbeeld, is
een gezocht, kussenvormend
rotsplantje met zilveren blad en
kleine lichtroze bloemen in de
voorzomer. Het groeit in het
wild in de Sierra Nevada, in
Zuid-Spanje, en is in de tuin
slechts door veel vertroetelen in
leven te houden. Hetzelfde geldt
voor Convolvulus altheoides,
ook al met prachtig zilveren
blad en roze bloemen van juni
tot augustus. Op het eerste ge
zicht een bescheiden woeke
raar, dit exotische Pispotje uit
het Middellandse Zeegebied,
totdat een winter met meer dan
tien graden vorst er een einde
aan maakt. Ook in Nederland
hebben we zo'n Winde die
slechts met veel kunst-en-vlieg
werk in leven te houden is: Con
volvulus lineatus is ooit door
schrijver/dichter Hans Warren
op een dijk in Zeeland gevonden
en door hem Calandklokje ge
doopt.
De mooiste Winde is de hemels
blauwe Winde uit de Atlasber-
gen in Marokko, Convolvulus
sabatius. Niet winterhard, maar
een van de mooiste kuipplanten
die we kennen, met een onge
looflijk lange bloeitijd. En ge
lukkig is dit Wonder van de At
las in ieder tuincentrum te koop
Romke van de Kaa
Convolvulus sabatius, Atlaswinde
De rood-blauwe stoel van Gerrit Rietveld of de bekende stoel met
buizenframe van Gispen: het zijn echte klassiekers. Galerie
Yksi in Eindhoven vraagt zich af wat een stoel tot een klassieker
maakt. Daarom heeft de galerie de expositie Stoelendans georgani
seerd. Zo'n vijftig Nederlandse ontwerpers presenteren daar tot en
met 16 januari hun favoriete stoelontwerp. De bezoekers van de ex
positie bepalen vervolgens welk ontwerp mogelijkerwijs een nieu
we Nederlandse designklassieker wordt. Er zijn onder andere ont
werpen te zien van Gerard van den Berg, Richard Hutten, Marcel
Wanders en Stefan Steenkist. Halverwege januari wordt bekend op
welk ontwerp het meest is gestemd. Het adres van Galerie Yksi is
Havenstraat 1 in Eindhoven.
Informatie: www.yksi.nl of 040-2930440.
Grohe komt met een douchekop die volledig draaibaar is. De Mo-
vario is uitgerust met een zogenaamde RotaHead douchekop
die in acht stappen 360 graden gedraaid kan worden. De douche
kan vanzelfsprekend op verschillende hoogtes worden ingesteld.
De Movario kent daarnaast vijf verschillende straaltypen. De stra
len variëren van druppelen tot een stevige jetstraal. Inclusief
glijstang en planchet is de Movario verkrijgbaar vanaf 169 euro bij
de sanitairspeciaalzaak.
Plannen voor het verbouwen van de badkamer? Op de website
van de Stichting Verwarming en Sanitair kan een cd-rom wor
den opgevraagd waarmee iedereen z 'n eigen badkamer kan ontwer
pen. Naast het ontwerpprogramma bevat de cd-rom Bron van In
spiratie een zogenaamd stijlenboek. Het stappenplan maakt duide
lijk wat er bij de verbouwing precies komt kijken. De Stichting Ver
warming Sanitair is een samenwerkingsverband van fabrikan
ten, groothandels en installateurs. In totaal zijn zo'n 850 bedrijven
aangesloten. Een overzicht van die bedrijven is te vinden op de cd-
rom.
Informatie: www.badkamer.tnfo
