PZC
Premier moet naar China
'Terminator' geen zegen voor Californië
I? c*
Kwart eeuw paus
Johannes Paulus II blijft ondanks ziekte held van conservatieven
16 oktober 1953
donderdag 16 oktober 2003
Infantiel
Bitterzoet jubileum voor de
door Victor L. Simpson
Hij lijkt heel breekbaar,
maar ook volhardend en
vastberaden; verrassend veer
krachtig, maar fysiek ernstig
beperkt. Vandaag is Karol Woj-
tyla, beter bekend als paus Jo
hannes Paulus II, een kwart
eeuw leider van de rooms-ka-
tholieke kerk.
De viering van zijn 25-jarig
pausschap is een bitterzoet mo
rdent voor Johannes Paulus II.
Hij is weliswaar een held voor
conservatieve katholieken die
in hem een baken zien in de mo
derne wereld van 'moreel ver
derf', maar de liberaler gezinde
gelovigen hebben hem allang de
rug toegekeerd. Volgens velen is
hij ongetwijfeld een van de in
vloedrijkste religieuze leiders
van de afgelopen eeuw, maar
zijn zwakke gezondheidheeft
hem het afgelopen decennium
ernstig in dat leiderschap be
perkt. Daarnaast werd hij de
laatste jaren geconfronteerd
met een reeks gevallen van sek
sueel misbruik door zijn geeste
lijken.
Toch heeft het Vaticaan het hele
College van Kardinalen, de
voorzitters van alle nationale
bisschoppenconferenties en een
delegatie prelaten uit Polen uit
genodigd voor een week van fes
tiviteiten. Onderdeel daarvan
zijn onder meer een jubileum-
mis, die naar verwachting tien
duizenden gelovigen naar het
Sint Pieterplein in Rome zal
trekken, een concert en een
lunch samen met alle kardina
len. Op 19 oktober wordt ver
volgens Moeder Teresa zalig
verklaard. Twee dagen later
worden de festiviteiten afgeslo
ten met de inwijding van dertig
nieuwe kardinalen.
Het is een groot feest, want er is
nogal wat te vieren, vinden ve
len. Johannes Paulus II is im
mers de paus die meehielp een
einde te maken aan het commu
nistische bewind in Oost-Euro
pa door de vreedzame revolutie
in zijn vaderland Polen te steu
nen. Hij is de paus die de hele
wereld rondreist om zijn 1 mil
jard gelovigen te bezoeken.
Paus Johannes Paulus II in 1986 op bezoek in het Franse Ars.
Gedurende zijn pontificaat
heeft Johannes Paulus zich al
tijd opgeworpen voor de we
reldvrede. In 1984 bemiddelde
hij met succes in een conflict
tussen Argentinië en Chili, die
op de rand van oorlog verkeer
den. Minder succesvol waren
zijn oproepen tot vrede aan de
vooravond van de Golfoorlog in
1991 en de Amerikaans-Britse
aanval op Irak dit jaar. Hij blijft
desalniettemin, 'vooral na de
aanslagen van 11 september
2001, erin volharden dat geweld
in de naam van religie uit den
boze is.
Ook heeft de paus altijd gepro
beerd de kloof tussen christenen
en joden te dichten. Onder hem
erkende het Vaticaan Israël als
een volwaardige staat. Hij was
de eerste kerkvader die de
grootste synagoge van Rome be
zocht en keurde antisemitisme,
dat eeuwenlang tot het Vati
caans beleid behoorde, herhaal
delijk af.
Zijn uitspraken en daden mo
gen dan door velen geroemd
worden en reden zijn voor het
grote feest van deze week, de
laatste tien jaar stonden toch
vooral ook in het teken van zijn
zwakke gezondheid. De 83-jari-
ge paus lijdt sinds de jaren ne
gentig aan de ziekte van Parkin
son en heeft vaak problemen
met zijn heupen en knieën. Er is
speciaal voor hem een tot rol
stoel omgevormde troon ge
maakt, zodat hij toch missen
kan blijven leiden.
Het is duidelijk dat het onver
mijdelijke einde in zicht is en de
paus beaamt dat. Onlangs zei
ook pauselijk adviseur en kardi
naal Joseph Ratzinger dat de
paus 'in slechte doen' was en
verklaarde de Oostenrijkse kar
dinaal Christoph Schönborn
dat de paus 'de laatste maanden
en dagen van zijn leven' nader
de.
foto Daniel Janin/AFP
De uitlatingen van de twee kar
dinalen werden snel gevolgd
door opmerkingen van andere
ingewijden in het Vaticaan dat
Johannes Paulus nog prima in
staat is de kerk te leiden. Maar
sommige van zijn adjudanten
vrezen voor de dag dat hij niet
meer kan communiceren, een
vaardigheid waar hij vaak om
geroemd is.
Een paus kan aftreden - paus
Celestinus V deed het als laatste
in 1294 - maar een onbekwame
paus kan volgens de kerkelijke
wetgeving niet worden afgezet.
Johannes Paulus beschouwt
zichzelf niet alleen nog steeds
paus
als bekwaam, maar hij heeft ook
nog ambities. Volgens zijn
woordvoerder is hij momenteel
bezig met een boek over zijn da
gen als bisschop van Krakau en
heeft hij nog plannen om Oos
tenrijk, Zwitserland, Frankrijk
en, voor de laatste keer, Polen te
bezoeken.
Naast zijn zwakke gezondheid
kan ook de groeiende kritiek
van de liberale fractie binnen de
rooms-katholieke kerk op het
functioneren van de paus een
schaduw werpen over de feest
stemming deze week in Vati
caanstad. Het keiharde conser
vatisme van de paus heeft veel
gematigde katholieken tegen
hem in het harnas gejaagd. Zo
houdt hij koppig vast aan het
verbod voor vrouwen om tot
priester gewijd te worden en
blijft het voor priesters verbo
den te trouwen. Onlangs gaf hij
bovendien goedkeuring aan een
wereldwijde campagne tegen de
legalisatie van homoseksuele
huwelijken.
„Er bestaan treffende tegen
strijdigheden tussen de buiten
landse en de binnenlandse
politiek van de paus", zegt de
dissidente theoloog Hans Kung.
„Ik vind het opmerkelijk hoe hij
kan praten over mensenrechten
vrijheid en democratie en in het
bijzonder over de oorlog in Irak
en over de dialoog tussen reli
gies, maar aan de andere kant de
vrijheid in de katholieke kerk
onderdrukt' en de inquisitie te
gen hervormingsgezinde theo
logen en bisschoppen steunt."
De hervormingsgezinde krach
ten binnen de kerk hoeven ove
rigens weinig hoop voor de toe
komst te hebben. Op vijf na zijn
alle 109 kardinalen, de mogelij
ke opvolgers van de paus, be
noemd door Johannes Paulus en
derhalve vaak even conserva
tief.
Desalniettemin zullen de aan
hangers van Johannes Paulus II
stellen dat hun paus aanzienlijk
meer goed dan fout heeft ge
daan in de afgelopen kwart
eeuw, wat reden is voor een
groot feest. Of zoals.zijn woord
voerder zegt: „De paus is een
realist. Teleurstellingen kunnen
hem niet deren. "AP
Onder aanvoering van NobelprijswinnaarLech
Walesa beklaagden velen zich er vorige weel
over dat het Nobelprijscomité dit jaar een kans
voor open doel heeft laten liggen. Het 25-jarig jubileum
van Karol Wojtyla als paus Johannes Paulus II wasi®
mers een uitgelezen gelegenheid om hem de Nobelprijs
voor de Vrede toe te kennen. Het Comité, wiens moti^
ven wel vaker in het verborgene liggen, besloot echte
anders en gezien de leeftijd en lichamelijke conditie
van de paus zal het er volgend jaar vrijwel zeker ook
niet meer van komen.
De Nobelprijs voor de Vrede was voor deze pausne:
niet eens een discutabele keuze geweest. Want alsJo^
hannes Paulus II op één terrein in zijn 25-jarig pa^.
schap een belangrijke en deels succesvolle rol heeft ge-
speeld, dan is het wel op het gebied van de vrede, ft
meest bereisde paus ooit preekte in meer dan honden!
landen die hij bezocht de noodzaak van vrede en lig
daarbij risicogebieden als Syrië en Mozambique niet
links liggen. Hij speelde een belangrijke rol rondomhtt
slechten van het IJzeren Gordijn en de omwentel®
naar democratie in de Oostbloklanden.
Zijn vredesmissies hadden evenwel niet overal succes
de beide oorlogen tegen Irak heeft hij ondanks divers
interventies niet kunnen voorkomen.
Bij zijn aantreden in 1978 waren de verwachtingen
hooggespannen, want Karol Wojtyla stond bekend als
een progressieve en moedige kardinaal die de coma»,
nistische dictatuur trotseerde. Wellicht zou hij het Vati
caan en de rooms-katholieke kerk de nieuwe, broodno
dige weg naar vernieuwing in kunnen laten slaan. Maai
die hoop drukte deze paus zelf al snel de kop in. Johan
nes Paulus II duldde geen tegenspraak en bleek oercon
servatief in zijn opvattingen over huwelijk, echtschei
ding, aids, euthanasie, seksualiteit en toelating val
vrouwen tot het priesterambt. Zijn starre houdingtes
opzichte van allerlei onomkeerbare maatschappelijk
processen leidde niet alleen tot spanningen met de we
reldwijde geloofsgemeenschap, maar ook binnen 4
rooms-katholieke kerk. Theologen met liberalere op
vattingen werden zonder pardon aan de kant gescho
ven. Desondanks konden kerkelijke protestbewegic
gen opstaan, ook in Nederland. Die hebben ondanks-
en dus niet dankzij - deze paus voor elkaar gekregen da
er mondjesmaat toch stappen zijn gezet richting mes
inspraak en modernere opvattingen over celibaat a
seksuele moraal.
Vandaag wordt dan ook het jubileum gevierd vaneei
paus die twee persoonlijkheden in zich bergt: die vandf
Vredesridder die zich met succes inzette voor de men
senrechten. Maar ook die van de autoritaire aartscor
servatief die een vernieuwing van de kerk in de wej
stond en daardoor in de hele wereld veel gelovigen heelli
zien weglopen.
De naam van Nederland in China
als hoogwaardig kenniscentrum
op het gebied van water- en we
genbouw en logistiek is geves
tigd, onder meer door toedoen
van de 'miljoenen van Kok'. Het
potje is echter'o'p en politiek is
Den Haag vrijwel onzichtbaar in
China.
door Gert-Jan Broere
Minister van Verkeer en Waterstaat
Karla Peijs stond deze week op de
Trommeltoren van Peking en keek inde
richting van de Kolenheuvel, het park
achter de Verboden Stad. Beneden
haar krioelden voetgangers, fietsers en
auto's, die vochten om voorrang op een
kruispunt waar drie wegen samenko
men. Om haar heen stonden managers
van HITT en DHV, 'verkeersregelaars'
uit Nederland.
„Nederland heeft veel ervaring bij het
scheiden van de verschillende ver
keersstromen legde minister Peijs een
gehoor van Chinese journalisten later
op de dag uit. „Nederland behoort tot
de veiligste landen in Europa." Maar,
wilden de journalisten weten, hoeveel
heeft Den Haag beschikbaar aan subsi
dies om een project onder Nederlandse
leiding ook voor een Chinese partner
interessant te maken. Peijs moest een
antwoord schuldig blijven. Er was al
leen een potje van 20.000 euro voor een
seminar over verkeersregulering.
Dat is wat anders dan de zak met duiten
die toenmalig premier Kok meenam
toen hij in 1995 China aandeed. Voor
een periode van zeven jaar was er 500
miljoen gulden (277 miljoen euro) be
schikbaar voor zogenoemde Ontwik-
kelings Relevante Export Transacties
(ORET). Het doel van de speciale Chi-
na-pot was om Nederland in 's werelds
snelst groeiende économie 'op de kaart
te zetten'.
Volgens de deelnemers aan Peijs' han
delsmissie - bedrijven in water- en we
genbouw, luchtvaartvaart en havenfa
ciliteiten - is die opzet geslaagd en
hoeven ze bij de Chinese bedrijven en
autoriteiten geen nadere introductie
meer. De naam van Nederland als
hoogwaardig kenniscentrum op het ge
bied van water- en wegenbouw en lo
gistiek is gevestigd.
Maar in een land als China is dat lang
niet altijd voldoende om opdrachten
binnen te (blijven) halen. Ondanks alle
mooie bespiegelingen over de WTO en
het open gooien van de grenzen en ver
lagen van invoerrechten is er nog steeds
geen sprake van een volledig vrije
marktwerking. Prijs en kwaliteit bepa
len niet altijd wie de opdracht krijgt.
Een berucht voorbeeld is een Neder
lands bedrijf dat een opdracht op het
laatste moment naar de Franse concur
rent zag gaan, omdat president Chirac
persoonlijk in Peking kwam lobbyen.
'Zachte financiering' met subsidies en
politieke aanwezigheid met ministe
riële missies zijn essentieel om een voet
tussen de deur te krijgen in China en de
deur verder open te duwen. Volgens
Nederlandse managers in Peking
scoorden Den Haag op het eerste punt
goed met de 'miljoenen van Kok', maar
het potje bestaat sinds eind vorig jaar
niet meer. China valt nu onder de regu
liere ORET-regeling. Volgens de Ne
derlandse ambassade in Peking is er
sprake van een bijna naadloze over
gang van de oude naar de nieuwe situa
tie. Maar lang niet alle Nederlandse
bedrijven in China zijn daarvan over
tuigd. Het is echter nog te vroeg om dat
echt te kunnen beoordelen. Een ORET-
procedure duurt gemiddeld anderhalf
jaar. 'Politiek' doet Den Haag het ech
ter aanzienlijk minder. Minister van
Buitenlandse Zaken De Hoop Scheffer
kreeg twee maanden geleden in Peking
van de Chinese premier Wen Jiabao te
horen dat 'het wel erg lang was gele
den'. Nederlandse ministers gaan met
enige regelmaat langs in China, maar
Twee bezoekers aan het Tianmenplein in Peking lopen voorbij een doek met de
leuze 'Drie vertegenwoordigingen', refererend aan de Chinese theorie van onder
nemerschap. Den Haag doet, ondanks de goede naam van Nederland op kennisge
bied, te weinig om handel tussen Nederland en China te stimuleren.
foto Ng Han Guan/AP
voor de Chinezen telt toch vooral de
premier. Premier Balkende zou nu ech
ter van plan zijn volgend jaar voorjaar
de Chinese muur te willen beklimmen.
De boodschap van zijn Chinese gasthe
ren zal waarschijnlijk niet zoveel ver
schillen met wat Jaap De Hoop Schef
fer te horen kreeg. GPD
Op 7 oktober werd Arnold
Schwarzenegger tot Repu
blikeins gouverneur van Cali
fornië gekozen omdat een meer
derheid van de Californische
kiezers vond dat de zittende De
mocratische gouverneur Davis
moest vertrekken. Op het eerste
gezicht was dit een triomf van
de democratie: politici die de
kiezers teleurstellen worden
naar huis gestuurd. Nadere ana
lyse van de hele gang van zaken
maakt echter duidelijk dat de
zevende oktober in werkelijk
heid een zwarte dag voor de de
mocratie was.
In plaats van zich te presenteren
als politicus met concrete idee-
en voor de oplossing van de eco
nomische problemen van Cali
fornië maakte Schwarzenegger
permanent gebruik van zijn
imago als filmster, alsof de ge
welddadige robot die hij pleegt
te spelen enige relevantie heeft
voor het bestuur van de staat.
Voorzover hij enige politieke
boodschap had, was die popu
listisch en regelrecht mislei
dend. Zoals alle populisten be
loofde hij echt naar de kiezers te
gaan luisteren, zodat hij de staat
weer terug zou kunnen geven
aan het voik. De autistische op
lichters die Californië tot nu toe
hebben bestuurd zouden naar
huis worden gestuurd en dan
zou alles anders worden. Het
blijft een raadsel waarom de
kiezers, of althans een deel van
de kiezers, altijd weer gevoelig
zijn voor dit soort loze beloften.
Voor de ernstige begrotingspro
blemen van de staat bood
Schwarzenegger al een heel
simpele oplossing. De belastin
gen zullen niet worden ver
hoogd, maar evenmin zal de
dienstverlening door de statelij
ke overheid worden vermin
derd. De belastingverhoging die
de weggestuurde gouverneur
had geïntroduceerd om de be
grotingsproblemen op te lossen
zal bovendien ongedaan wor
den gemaakt.
Het klinkt sprookjesachtig en
het is ook onmogelijk. Er is geen
enkele reden om aan te nemen
dat Schwarzenegger de econo
mische en begrotingstechnische
problemen van de staat beter
kan oplossen dan zijn voorgan
ger, zeker gegeven zijn belofte
de belastingen niet te zullen
verhogen.
De mogelijkheid een zittende
gouverneur af te zetten is onder
deel van de ultrademocratische
instituties van de staat Califor
nië. Mits er voldoende handte
keningen zijn verzameld kan er
over alle denkbare beleids
kwesties een referendum wor
den gehouden. Het klinkt
prachtig, zo'n superdemocratie,
Wf
maar in de praktijk hebben de
eindeloze referenda rampzalige
effecten gehad op het bestuur
van de staat. Alleen al in de af
gelopen twee decennia zijn er
per referendum 150 voorstellen
aan de burgers van de staat
voorgelegd. Ongeveer een derde
daarvan is aangenomen.
Het beroemdste burgerinitiatief
was wel Proposition 13, door
een ruime meerderheid van de
Californische kiezers goedge
keurd in 1978. Proposition 13
verlaagde de belasting op on
roerend goed en maakte verho
ging de facto onmogelijk.
Dit kortzichtige voorstel
veroorzaakt tot op de dag van
vandaag ernstige problemen.
Doordat lokale overheden nau
welijks inkomen ontvangen uit
belastingen op onroerend goed,
hebben zij permanent
geldgebrek. In economisch
voorspoedige tijden wordt dat
opgevangen met subsidies van
de staatsoverheid. Als de staats-
overheid echter moet bezuini
gen zitten de lokale overheden
al snel zonder geldHet gevolg is
verwaarlozing van het onder
wijs en de infrastructuur.
Teneinde de gevolgen van hun
eigen kortzichtigheid ongedaan
te maken hebben de Californi
sche kiezers in de jaren tachtig
en negentig allerlei voorstellen
goedgekeurd die de staatsover
heid dwingen het belastinggeld
op een bepaalde manier te be
steden. Het gevolg is dat de
staatsoverheid financieel aan
handen en voeten is gebonden.
Al is het dan in Californië mak
kelijk om een referendum te or
ganiseren, toch is daarvoor veel
geld nodig. Zowel het verzame
len van de noodzakelijke hand
tekeningen als de onvermijde
lijke reclamecampagne op de
televisie is kostbaar. Het gevolg
is dat dit democratische instru
ment dat bedoeld was voor alle
burgers vooral benut wordt
door multimiljonairs en ruim
gefinancierde belangengroe
pen. Zo is het ook nu gegaan. De
campagne om de gouverneur
naar huis te sturen is in eerste
instantie betaald door een
aartsconservatieve Republi
keinse miljonair.
De teneur van de meeste refe
renda in de staat Californië is
simpel: de belastingen moeten
verlaagd worden, terwijl de
dienstverlening door de over
heid moet worden verbeterd.
Begrijpelijke wensen ongetwij
feld, maar wensen die zich nu
eenmaal moeilijk laten combi
neren. In een zo directe demo
cratie als de Californische pre
valeert de kortzichtigheid van
de kiezer, die de repercussies
van zijn infantiele wensen niet
kan overzien. Californië is zo
democratisch dat de democratie
er niet goed meer werkt. Dat is
vervelend voor Californië, maar
voor ons erg leerzaam.
Ook in Nederland zijn velen van
mening dat de democratie niet
goed functioneert en dat meer
democratie daarvoor de beste
remedie is. De ellendige prak
tijk van de directe democratie in
Californië leert echter dat meer
democratie merkwaardigerwij
ze resulteert in minder demo
cratie. Wil de democratie rede
lijk werken dan moet zij een
vertegenwoordigende demo
cratie zijn.
Politieke partijen en gekozen
volksvertegenwoordigers moe
ten de tegenstrijdige wensen
van de kiezers in min of meer
verstandig beleid vertalen. Mis
schien moet minister De Graaf
maar eens op werkbezoek naar
Californië. GPD
NOBELPRIJS - De Britse pre
mier sir Winston Churchill
krijgt de Nobelprijs voor de li
teratuur. Dat is op een officiële
zitting van de Zweedse Acade
mie in Stockholm bekend ge
maakt. Churchill heeft dertig
boeken geschreven, waaron
der romans, biografieën, reis
verhalen en geschiedkundige
werken. De prijs bestaat uit
een oorkonde, een gouden me
daille en een geldprijs van
125.000 gulden.
NESB - Twee leiders van de
Nationaal-Europese Sociale
Beweging (NESB) zijn door de
Amsterdamse rechtbank ver
oordeeld tot twee maanden ge
vangenisstraf.
De NESB werd afgelopen zo
mer opgericht als opvolger van
de NSB. De rechtbank noeml
de NESB een verboden vereni
ging-
De Nederlandse afdeling heelt
daarop besloten voorlopig alle
activiteiten te staken. De
Vlaamse tak zet haar werk
zaamheden voort.
BEGROTING - De gemeente
Zoutelande kampt met een be
grotingstekort van 20.000 gul
den. Dat bleek gisteren tijdens
de raadsvergadering. Het te
kort is onder meer ontstaan
doordat de gemeente heeft be
sloten voorruim 11.000 gulden
waterafvoerbuizen aan te leg
gen in de Noordstraat
PZC
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 264
4380 AG Vlissingen
Tel. (0118) 493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax (0113)315669
E-mail redgoes@pzc nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag)
per maand: 19.45
per kwartaal: 56,60
per jaar €217,00
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag 1,20
zaterdag: 1,70
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel (0113)315555
Fax (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel. (0113)315540
Fax(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes)
Tel. (0113) 315550
Fax:(0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0113) 315520
Fax:(0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114) 372770
Fax: (0114)372771
lnternet:www pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door
u aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vooron-
ze (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dienstenen
producten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselec
teerde derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij-
PZC, afdeling lezersservice, Postbus 3229,4800 MB Breda.
Behoort tot HJSQSflGr
