Duizenden herdenken aanslagen op Bali
Palestijnse premier
dreigt met aftreden
Regering-Bush wil
jagers ruimte geven
in het buitenland
Hema's afgeslacht in Congo
5
Drie miljoen ontheemden in
Europa en Centraal-Azië
in Nederland zijn blij met nieuwe wetten
maandag 13 oktober 2003
Patiënt steekt
inrichting in
brand: 30 doden
Veertig Taliban
via tunnel uit
gevang ontsnapt
Keuze
ETA blaast elf vrachtwagens op
Slachten kip mislukt in Big Brother
Topman Sobelair neemt ontslag
Sabena-personeel krijgt deel loon
Ugandese leger redt 400 kinderen
rechten vrouwen Marokko
ran
nn7e redactie buitenland
ÏABAT - Marokkaanse vrou-
ven krijgen in het huwelijk
neer rechten. Koning Moham-
ned VI heeft de geplande wets
wijziging bekendgemaakt in de
Marokkaanse troonrede voor
jet parlement. Nederlandse
Marokkanen hebben er in het
neekeinde positief op gerea
geerd
Het principe van 'gehoorzaam
heid van de echtgenote aan de
man' wordt afgeschaft. Het ge
zin wordt geplaatst onder 'de
gemeenschappelijke verant
woordelijkheid' van man en
vrouw.
Aan verstoting en polygamie
worden strikte voorwaarden ge
steld De gebruikelijke monde
linge verstoting, waarmee de
man het huwelijk kan beëindi
gen, wordt afgeschaft. Hiervoor
moet in de toekomst eerst toe-
KOZLOVITSJI - Een brand in
een psychiatrische inrichting in
de Wit-Russische stad Kozlovi-
tsji heeft gisteren dertig mensen
het leven gekost. Ruim dertig
mensen raakten gewond. Vol
gens de autoriteiten is de brand
aangestoken door één van de
patiënten.
Het personeel probeerde aan
vankelijk de brand zelf te blus
sen en de patiënten te redden.
Pas na een half uur besloten de
werknemers de brandweer te
waarschuwen, zei minister
Astapov van Noodsituaties.
Toen de brandweer arriveerde,
was het dak al ingestort.
De patiënt die het gebouw in
brand stak, overleefde de brand
niet. Hij had al twee keer eerder
geprobeerd brand te stichten en
stond bekend als een pyromaan.
Kozlovitsji ligt 250 kilometer
ten westen van de hoofdstad
Minsk. AP
KANDAHAR - Veertig leden
van de Taliban zijn in de nacht
van vrijdag op zaterdag via een
tunnel uit een gevangenis in de
Afghaanse stad Kandahar ont
snapt. Veiligheidschef generaal
Salem van de gevangenis zei za
terdag dat onder de ontsnapten
enkele prominenten zijn.
Hij liet weten dat de broer van
oud-minister van Defensie
mullah Obaidullah onder de
voortvluchtigen is. Mullah
Obaidullah is na de val van het
Talibanbewind nooit gevangen
genomen door de Amerikanen
of leden van het huidige Af
ghaanse bewind.
De Afghaanse president Karzai
liet weten dat hij later deze
maand honderdduizend strij
ders van rivaliserende facties
wil ontwapenen om een einde te
maken aan de onrust in een aan
tal provincies. In de eerste fase
staat de ontwapening van mili
ties in hoofdstad Kaboel en Ma-
zar-i-Sharif in het noorden van
het land op het programma.
Afgelopen week kwamen bij ge
vechten in Mazar-i-Sharif tach
tig mensen om het leven. Strij
ders van de etnisch Tadzjiekse
Jamiat-factie van Mohammad
streden daar met aanhangers
van Dostoem. ANP/RTR/AFP
stemming worden gevraagd aan
een rechter.
Polygamie verdwijnt niet, maar
wordt aan banden gelegd. Ook
kan een vrouw tijdens de trou
werij laten vastleggen dat de
man geen tweede vrouw mag
nemen. Tevens wordt het nemen
van een tweede vrouw in de toe
komst voor de eerste vrouw een
geldige reden om echtscheiding
aan te vragen wegens 'geleden
schade'.
Over het gevoelige onderwerp
van het huwelijks- en familie
recht is in Marokko jarenlang
gedebatteerd tussen religieuze
conservatieven en modernisten.
„Dit had twintig jaar geleden al
gebeurd moeten zijn. Marokko
begint de moderniteit te aan
vaarden." Zo reageert M. Sini
van de organisatie Islam en Bur
gerschap op de stap van de Ma
rokkaanse koning. De vorst, die
nu vier jaar aan de macht is en
bekend staat als progressief,
achtte nu de tijd rijp voor een in
grijpende vernieuwing.
Sinds de aanslagen van mei in
Casablanca, waarbij veertig do
den vielen, hebben de steeds
sterker wordende moslimfun
damentalisten in Marokko het
moeilijk. „Dit was voor hem het
moment om toe te slaan", aldus
Tweede-Kamerlid Arib van de
PvdA. Zowel Sini als Arib zijn
dolblij met de stap vooruit in de
emancipatie, die ook de nodige
gevolgen krijgt voor de Marok
kanen die in Nederland wonen.
Arib: „Als een Marokkaanse
vrouw hier scheidt van haar
echtgenoot is die scheiding al
leen geldig volgens de Neder
landse wet. In Marokko kon ze
niet scheiden. Waardoor de man
toch, als hij kwaad wilde, via de
Marokkaanse wet allerlei rech
ten kon doen gelden.
Daarbij komt dat de koning in
Marokko, zo legt ze uit, een heel
andere status heeft als het Ne
derlandse staatshoofd. De vorst
heet daar niet voor niets 'eerste
onder de gelovigen'. „Moham
med VI maakt nu duidelijk dat
het gelijkstellen van de vrouw
aan de man helemaal niet in
strijd is met de islam. De koning
is in Marokko het symbool van
de zich moderniserende samen
leving."
In Marokko, zo legt Arib uit,
wonen nog veel analfabeten, die
de afgelopen jaren ontvankelijk
waren voor de moslimfunda
mentalistische opvattingen.
„Met de aankondiging van de
nieuwe wet kondigt hij aan dat
de fundamentalisten het fout
hebben." Wel vindt Arib het
jammer dat de polygamie nog
niet helemaal verboden is.
Sini denkt dat de veranderingen
in Marokko op nog een ander
terrein hun weerslag zullen
krijgen in de Nederlandse sa
menleving. „Vooral bij de jonge
re generaties. De opvoeding van
veel jongeren verloopt hier in
Nederland slecht. Nu de man
niet langer alleenheersend is in
de Marokkaanse families, heb je
een kans dat het op dat terrein
ook beter gaat. Ik denk dat deze
stap van de koning heel goed is
voor het burgerschap in Neder
land." GPD/ANP/AFP/RTR
i - jjh
SSMSBsn. -NÉ -oSE
Surfers vormen een cirkel uit respect voor de slachtoffers van de aanslagen op Bali.
van onze redactie buitenland
KUTA - Vele duizenden mensen
hebben gisteren op Bali de aan
slagen van een jaar geleden her
dacht. De terreuracties van
moslims op het Indonesische
vakantie-eiland kostten aan
202 mensen het leven, onder wie
vier Nederlanders. Eén van hen
was Norbert Freriks uit Leiden,
zoon van de familie Freriks uit
Oosterland. De meeste slachtof
fers (88) kwamen destijds uit
Australië.
De officiële herdenkingsbijeen
komst op het overwegend hin
doeïstische eiland trok twee
duizend mensen, maar ook
andere, kleinere ceremonies
waren drukbezocht. De Austra
lische premier Howard sprak de
aanwezigen op Bali toe tijdens
de formele plechtigheid, die
christelijke, hindoeïstische en
islamitische elementen bevatte.
Indonesië is het grootste mos
limland ter wereld.
Ook in Australië zijn gisteren de
slachtoffers herdacht. Alleen al
in de stad Perth kwamen meer
dan vierduizend mensen bijeen.
Ook in Sydney, Adelaide en
Canberra waren er herdenkin
gen, met steeds vele honderden
aanwezigen.
Opvallende afwezige bij de ce
remonie op Bali was de Indone
sische president Megawati. Vol
gens The Jakarta Post wilde zij
een afspraak met de Algerijnse
president Bouteflika in Jakarta
niet afzeggen.
De regering in Jakarta werd
vertegenwoordigd door onder
anderen de minister van Veilig
heidszaken Susilo Bambang
Yudhoyono.
Onder de aanwezigen bij de offi
ciële plechtigheid waren zeven
honderd Australiërs en 260 In
donesiërs. De andere gasten
waren afkomstig uit onder meer
Nieuw-Zeeland, Groot-Brit-
tannië, Japan, Duitsland en Ne
derland. Bij de aanslagen op de
Balinese uitgaansgelegenheden
vielen slachtoffers uit 22 lan
den. Het voorlezen van alle 202
namen van de slachtoffers nam
bijna een kwartier in beslag.
Ook werden 22 kaarsen aange
stoken.
Indonesië zette vijfduizend vei
ligheidsbeambten in voor de
herdenking. De Balinese poli
tiechef Made Mangku Pastika
zei dat er geen gevaar was dat
terroristen in het weekeinde
aanslagen op Bali zouden ple
gen. Hij stelde dat ook het toe
zicht op onder meer vliegvelden
en havens was verscherpt.
De afgelopen weken zijn in een
serie processen drie mannen ter
dood veroordeeld wegens hun
rol bij de aanslagen. Een vierde
valorize redactie buitenland
RAMALLAH - De Palestijnse
premier Qurei heeft aangegeven
maar enkele weken zijn functie
h' willen vervullen. Wanneer het
mandaat van zijn noodkabinet
opt over drie weken, zal hij
n|et opnieuw beschikbaar zijn
Premier, gaf hij gisteren aan.
Qurei zei dat in november een
meuw kabinet wordt gevormd
met een nieuwe premier'. Hij
de niet meer kwijt. Maar
naaste medewerkers van Qurei
«'den later dat de premier niet
uit toch opnieuw een rege
ring te leiden. Wel zou dan een
net naar zijn keuze moeten
worden samengesteld en zou het
P«nement zijn zegen aan de re-
gering moeten geven.
ochtQureizichaanzijnwoord
houden en niet terugkeren, dan
is hij de tweede premier die de
machtsstrijd met Arafat ver
liest. Abbas gooide na vier
maanden de handdoek in de
ring. De post van premier was
gecreëerd onder zware interna
tionale druk. De Verenigde Sta
ten en Israël willen niets meer
met Arafat te maken hebben.
Qurei werd dinsdag geïnstal
leerd als premier van een nood-
kabinet. Maar twee dagen later
dreigde hij al weer met aftreden
na een ruzie over de benoeming
van de minister van Binnen
landse Zaken, generaal Youssef.
Die zou de veiligheidsdiensten
onder zich moeten krijgen.
Arafat en Qurei kwamen zater
dag overeen dat de premier het
noodkabinet tot het eind van de
maand blijft leiden. Volgens
bronnen blijft de post van Bin
nenlandse Zaken vacant. De ta
ken worden waargenomen door
de Nationale Veiligheidsraad
waarvan Arafat voorzitter is.
De crisis ontstond vorige week
toen Arafat weigerde Qurei's
keuze voor Binnenlandse Zaken
te accepteren. Youssef kwam
namelijk niet bij de beëdiging
van het noodkabinet opdagen,
omdat hij goedkeuring van het
parlement eiste. Arafat deed
hem daarna in de ban.
Maar het was niet de eerste keer
dat het fout ging tussen Arafat
en zijn beoogd premier. Al we
ken werd de formatie van de re-
geerploeg opgehouden door de
vraag wie verantwoordelijk zou
worden voor de veiligheids
diensten. Hier struikelde Abbas
over. ANP/AFP/RTR
van onze redactie buitenland
KINSHASA - Leden van de VN-vredesmacht Mo-
nuc in de Democratische Republiek Congo heb
ben in het oosten van het land zestien lijken ge
vonden. De VN-medewerkers vermoeden dat de
slachtoffers in het dorp Ndunda door Hutu-strij-
ders uit buurland Burundi zijn omgebracht, aldus
Monuc zaterdag.
De slachting had volgens de medewerkers van de
vredesmacht maandag plaats. Vorige week maak
te Monuc al bekend dat in het dorp Katshelli in de
provincie Ituri het noordoosten van het Afrikaan
se land 23 lijken waren gevonden.
Volgens dorpelingen waren 32 andere slachtoffers
IRUN - Elf Spaanse vrachtwagens zijn gisterochtend vroeg
op een parkeerplaats in Irun, vlakbij de Franse grens, door
twee bommen volledig verwoest. De Spaanse autoriteiten
vermoeden dat de aanslag, waarbij geen slachtoffers vielen,
het werk was van de Baskische afscheidingsbeweging ETA.
Op het moment van de explosies stonden op de parkeerplaats,
die door chauffeurs wordt gebruikt als pauzeplek onderweg
van en naar Frankrijk, 150 vrachtwagens. Veel chauffeurs
brengen er de nacht door in hun cabine.
De bommen waren verstopt in twee vrachtwagens van een be
drijf dat in 2000 al eens het doelwit was van ETA-geweld om
dat het de terreurbeweging geen geld wilde geven. AP
BRUSSEL - Producent Endemol is beschuldigd van dieren
mishandeling in de Vlaamse variant van tv-programma Big
Brother. De producent vroeg de deelnemers om een kip te
slachten, wat niet goed lukte. Een deelneemster sloeg de kip
acht keer met een zware bijl.
Erg wreed en strijdig met de wet, zei de Belgische dierenrech
tenorganisatie Gaia zaterdag. De organisatie heeft bij de po
litie een klacht ingediend tegen de bewoners en de producent.
Een woordvoerder van Endemol Entertainment kon zaterdag
niet ingaan op de klacht. Wel zei hij dat het in het algemeen
niet de bedoeling is dierenmishandeling als tv-entertainment
te brengen. Endemol verwijst naar de opdrachtgever van het
programma, de Vlaamse Media Maatschappij VMM. ANP
BRUSSEL - Topman Mellaerts van de Belgische vliegtuig
maatschappij Sobelair heeft zijn ontslag ingediend. Aanlei
ding is een vlucht naar Irak in september. Het vliegtuig met
Britse militairen was tijdens de reis onverzekerd.
Wegens deze omissie wilde Mellaerts een verantwoordelijke
directeur ontslaan. Het ontslag werd echter tegengehouden
door de Sobelair-voorzitter Vastapane. Daarop heeft Mel
laerts aangeboden zelf op te stappen. Of het bestuur zijn ont
slag aanvaardt, moet de komende dagen blijken. ANP
BRUSSEL - Drie jaar na het faillissement van Sabena, krij
gen de bijna achtduizend werknemers een deel van hun ach
terstallig loon. In januari maakt de curator een eerste deel
over, meldden Belgische media zaterdag.
Voor sommige werknemers gaat het om flinke bedragen: tot
40.000 euro voor werknemers die twintig jaar in dienst waren.
De Belgische luchtvaartmaatschappij Sabena ging in 2001
failliet. Het bedrijf bezweek onder de aankoop van dure vlieg
tuigen. Een deel van de activiteiten is overgenomen door het
nieuwe SN Brussels Airlines. ANP
KAMPALA - Het Ugandese leger heeft ruim vierhonderd kin
deren gered uit handen van het Verzetsleger van de Heer, een
rebellenbeweging die kinderen ontvoert om zijn gelederen te
versterken of als seksslavin te misbruiken. Dat meldde giste
ren een legerwoordvoerder.
De bevrijdingsoperatie vond zaterdagochtend plaats, nadat
de militairen een groep rebellen hadden achtervolgd die vrij
dag het afgelegen dorp Pajule hadden aangevallen.
Veel kinderen waren ondervoed en leken uitgeput. Enkelen
zeiden dat zij ruim drie jaar geleden waren ontvoerd. AP
foto Paul Riley/RTR
dader kreeg levenslang. Het zijn
alle vier leden van de radicaal-
islamitische organisatie Je-
maah Islamiyah die banden zou
onderhouden met Al Qaeda, het
terreurnetwerk van Osama bin
Laden. ANP
door Hans Heijt
WASHINGTON - Amerikaanse
jagers mogen waarschijnlijk op
korte termijn in Centraal-Azië
jagen op de met uitsterven be
dreigde markhoor (schroef-
hoorngeit), zonder dat ze daar
mee in strijd handelen met de
Amerikaanse wet. Hetzelfde
geldt onder meer voor circussen
in de Verenigde Staten die zeld
zame Aziatische olifanten wil
len importeren.
De Amerikaanse krant The
Washington Post meldde zater
dag op gezag van overheids
functionarissen dat de rege-
ring-Bush de 'Endangered
Species Act' uit 1973 wil aan
passen. De toenmalige presi
dent Nixon zette dat jaar zijn
handtekening onder de wet, die
was opgesteld met het doel be
dreigde uitheemse diersoorten
te beschermen. Handel in zeld
zame dieren die niet in de VS
voorkomen, werd verboden.
Volgens The Washington Post
wil de regering-Bush een geheel
nieuwe interpretatie aan de
'Endangered Species Act ge
ven'. Als de plannen doorgaan,
dan kuhnen jagers binnenkort
met permissie van de overheid
in het buitenland op bedreigde
diersoorten jagen en mogen cir
cussen en handelaren met uit
sterven bedreigde dieren van
gen of importeren.
K. Stansell, plaatsvervangend
directeur internationale zaken
van de Amerikaanse dienst voor
wildbeheerzegt tegen The Was
hington Post dat het besef is ge
groeid dat de wet uit 1973 arme
landen niet stimuleert om be
dreigde soorten te beschermen.
Stansell zegt dat arme landen
veel geld van Amerikaanse ja
gers, circussen en dierenhande
laren voor de bedreigde dieren
kunnen ontvangen. Die landen
kunnen met die inkomsten dan
weer maatregelen nemen ter be
scherming van andere dieren,
aldus Stansell.
Amerikaanse natuurbescher
mers zien helemaal niets in een
aanpassing van de wet. „Zodra
je een prijs op het hoofd van die
ren zet, stimuleer je mensen om
ze te doden of te vangen", meent
A. Roberts van het Animal Wel
fare Institute. „Stroperij wordt
dan een zeer lucratieve bezig
heid." ANP
Twee overlevenden van het bloedbad in Katshelli, de zesjarige Sineno Vumulia (1) en zijn één jaar oude
re broer Mawazo Naja, wachten met hun moeder (r) in het ziekenhuis van Bule. foto AP
van de aanval al begraven. In de provincie Ituri
woedt al jaren een bloedige strijd tussen Hema's
en Lendu's die sinds 1999 al zeker vijftigduizend
levens heeft geëist. Milities van de stammen gaan
moordend tekeer. Volgens T. Lubanga, de leider
van de Hema-rebellenbeweging UPC (Unie van
Congolese Patriotten), waren de slachtoffers in
Ituri Hema's die waren vermoord door aanhan
gers van de twee belangrijkste Lendu-groeperin-
gen, FNI en FRPI.
Oorlogsmisdaden in Congo zijn het eerste aan
dachtspunt van hoofdaanklager L. Ocampo van
het Internationaal Strafhof, dat sinds 1 juli vorig
jaar in Den Haag zetelt. In Congo zijn de afgelo
pen vijf jaar al miljoenen mensen omgekomen
door de oorlog. ANP/AFP/EFE
van onze redactie buitenland
WARSCHAU - Drie miljoen
mensen in Europa en Centraal-
Azië zijn op de vlucht voor oor
log en schendingen van de men
senrechten. Dit staat in een rap
port van de Organisatie voor
Veiligheid en Samenwerking in
Europa (OVSE) dat gisteren in
Warschau op de OVSE-confe-
rentie is gepresenteerd.
De ontheemden uit met name de
Russische deelrepubliek Tsje
tsjenië en uit Kosovo zijn er het
ergst aan toe en leven in 'wanho
pige omstandigheden'. Ze leven
in bittere ellende en hebben
geen enkel uitzicht op terugkeer
naar huis, aldus de OVSE.
De getallen zijn vergaard in de
55 lidstaten van de organsatie
die Europese landen en repu
blieken van de voormalige Sov
jet-Unie omvat, alsmede de VS
en Canada.
Dertien van de betrokken lan
den worden geconfronteerd met
de in het rapport geschetste pro
blematiek. Het zijn Armenië,
Azerbeidzjan, Bosnië-Herzego-
wina, Cyprus, Georgië (Kauka-
sus), Kroatië, Macedonië, Mol
davië, Oezbekistan, Rusland,
Servië-Montenegro, Turkije en
Turkmenistan. In liefst acht van
die landen acht de OVSE de
kans dat de ontheemden of
vluchtelingen naar huis kunnen
terugkeren, uiterst gering. Te
rugkeer is eerder uitzondering
dan regel.
De OVSE is ooit opgericht als
een contactgroep voor de lan
den van de Navo en het voorma
lige Warschau-Pact.
Na de ineenstorting van de Sov
jet-Unie en haar communisti
sche satellieten is de OVSE een
organisatie geworden die zich
vooral bezighoudt met de men
senrechten in de betrokken lan
den. AFP
