Tentoonstelling
tien jaar
Hella Jongerius
Het kan ook droefenis zijn
Verf
Wc-bril
Badkamer
Laminaat
V ochtvreter
zaterdag 4 oktober 2003 W3
Wereldranglijst
Betekenis
Decoratiever
l"
Het 'Design Museum heeft de grote tentoonstelling Tien jaar Jongerius in huis.
Voor de Rotterdamse ont
werpster Hella Jongeri
us kan 2003 niet meer stuk.
Een prijs, een boek en een
tentoonstelling. Het Design
Museum in Londen noemt
haar de nummer één van
vrouwelijke vormgevers. En
gunt de winnares van de Rot
terdam Designprijs 2003
meteen een grote tentoon
stelling in het door Sir Te
rence Conran opgerichte
museum aan de Thames:
Tien jaar Jongerius, tot eind
oktober te zien.
Hella Jongerius won in juni
na vele eerdere nominaties
eindelijk de Rotterdam Design-
prijs. Twintigduizend euro cash
in de knip. En ze kreeg dit jaar
ook de allereerste overzichts
expositie. Niet zomaar ergens,
maar in het Londense Design
Museum. En daar bovenop ver
scheen een boek.
Nu zullen slechts weinigen ont
kennen dat de bescheiden
vormgeefster, die aan de Een-
drachtsweg in Rotterdam de
iontwerpstudio Jongeriuslab
runt, tot de internationale top
behoort. Noem een beroemd
museum en de kans is groot dat
ze er ligt. Haar werk dan. Zoals
in het Museum of Modern Art in
New York. Swarovoski, Donna
Karen, Hermès Parijs: ze weten
haar te vinden, op zoek naar een
klinkend ontwerp.
Tien jaar is ze bezig, dit jaar. Af
gestudeerd aan de Design Aca
demy in Eindhoven, verplaatste
ze haar hele boedel kort daarna
naar Rotterdam. Nooit heeft ze
concessies gedaan in haar werk,
ook al stroomt het geld nog
steeds niet binnen. Kwaliteit,
daar gaat het haar om. Maar die
opvallende combinatie van am
bachtelijk handwerk en indu
striële massaproductie werkt.
Zozeer, dat het Design Museum
deze maanden tien j aar Jongeri
us etaleert.
Dat museum, dat alle groten uit
de vormgeving binnenhaalt, be
schouwt de 40-jarige Rotter
damse als de nummer één op de
wereldranglijst van vrouwelij
ke ontwerpers. Haar prestaties
zijn, zo zeggen ze, te vergelijken
met grootheden uit het verleden
als Eileen Gray. Het zal om die
reden zijn dat ze er nagenoeg de
gehele tweede verdieping heb
ben vrijgemaakt voor de Jonge-
rius-expositie.
Onderweg naar die etage valt in
het spierwitte trapgat al meteen
een geschilderde kreet van Ei-
leen Gray op: 'To create, one
must first question everything'.
Ruw vertaald: 'Om te kunnen
Het enige goed dat
ik heb is mijn naam
creëren, moet je je eerst alles af
vragen'.
Eigenwijs als ze is heeft Hella
Jongerius de inrichting van de
tentoonstelling zelf ter hand ge
nomen. Geen sokkels. Veel te
museaal, vindt ze. In plaats
daarvan diagonaal geplaatste
Ikea-achtige stellingkasten en
houten tafels, die als het ware
doorlopen in de wandhoge vitri
nes in het midden van de ruimte.
Op die tafels haar vazen, gebor
duurde borden en ander kera
miek. Statements noemt ze het.
„Het inrichten van je eigen ex
positie is onderdeel van de ma
nier waarop je je toont", is de
uitleg van Jongerius.
Door de manier waarop ze dat in
Londen heeft gedaan, loodst ze
de bezoekers door de tijd heen.
Tien jaar Jongerius, te beginnen
in 1993, het jaar dat ze als indu
strieel vormgeefster afstudeer
de en meteen deelnam aan de
eerste expositie van het Neder
landse Droog Design op de meu
belbeurs in Milaan. De rubbe
ren badmat waarmee ze toen fu
rore maakte, is het allereerste
dat de bezoeker in het Design
Museum met uitzicht op de Tha
mes te zien krijgt.
Ieder jaar levert wel iets bijzon
ders op. Was '93 het jaar van de
badmat, in '94 verscheen bij
voorbeeld de soft urn. De soepe
le bruine vaas van polyurethaan
werd opgenomen in de collectie
van Droog Design, het label
waaronder vele Nederlandse
vormgevers vooral in het bui
tenland bekendheid genieten.
„Ik probeer producten te maken
waar je om geeft, die je je hele le
ven wilt houden en die je wilt
doorgeven aan je familie", zo
stelt Jongerius. Ze wil dat haar
werk een betekenis heeft voor
degenen die het gebruiken.
us even door te bladeren.
Even verderop wederom de soft
urn, maar nu in een rose uitvoe
ring die volgens de ontwerpster
frisser oogt dan de eerste versie
in bruin. Rose is sowieso haar
lievelingskleur. In de vitrine
pronkt haar 'geborduurde'
bord, zijnde tafelkleed en bord
in één. Zo combineerde ze twee
praktische dingen tot een uniek
product dat niet praktisch en
niet dagelijks is.
Opvallend aanwezig is de
kroonluchter die ze maakte
voor het Chrystal Palace Project
met Swarovski. De beroemde
firma in kristallen vroeg een
groep internationale ontwer
pers vorig jaar iets eigentijds te
bedenken voor de traditionele
luchter. Jongerius maakte er één
van rose rubber met lange slier
ten die ieder een vraag voorstel
len, zoals 'Will art and design
ever meet?'. 'Lovely', reageert
een bezoekster, die de rubberen
zinnen één voor één probeert te
ontcijferen, maar dat valt niet
echt mee.
Is de rubberen lamp niet direct
iets wat de gemiddelde Brit in
zijn huis zal willen hebben, an-
Hella Jongerius deed in '99 al een gooi naar de Rotttedamse Design-
prijs met haar rubber wasbakje. foto Jaap Rozema
„Mensen zijn alle wegwerp-
troep zat. Ze verlangen naar
dingen die een betekenis heb
ben."
Tussen de kasten en tafels is aan
een muurtje haar rubberen was
bak gemonteerd, waarmee ze
een paar jaar geleden al eens
werd genomineerd voor de Rot
terdam Designprijs. Repeat,
waarmee ze dit jaar dan einde
lijk de prijs met de felbegeerde
20.000 euro won, is ook muse-
umbreed aanwezig. De zeven
sofa's langs de lange muur zijn
allemaal bekleed met de meu
belstof, die Jongerius maakte
voor Maharam. En erop zitten
mag. Bijvoorbeeld om de En
gelstalige uitgave over Jongeri-
dere producten van Jongerius
zijn dat wel. Wie wil er niet lig
gend op bed zaken doen? Com
puter bij de hand, geheel geïnte
greerd in het hoofdeinde. Op je
rug, op je buik: je kunt gewoon
doorwerken. Bureaubed, bed-
bureau, compleet met speakers
en ander elektronisch gemak.
Jongerius ontwierp het twee
jaar geleden voor een tentoon
stelling in het New Yorkse Mu
seum of Modern Art. Later ge
bruikte ze het zelf nog eens in de
galerieruimte van het Rotter
damse Vivid.
Voor de harde werker creëerde
ze ook een toetsenbord voor de
computer met in het midden
ruimte voor een bord. Bestemd
fotoGPD
voor compuholics die geen pau
ze nemen om te eten.
En zo vervolgt de bezoeker in
het Design Museum zijn weg
langs de Afrikaanse houten
Kasese Chair (1998) die ze
maakte na een reis naar Ugan
da, langs een vilten stoel voor
Cappellini, de vazen van half
glas, half keramiek en uitge
stald op een tafel haar imperfec
te witte servies.
„Als je mijn werk zo chronolo
gisch ziet uitgestald, valt op dat
ik door de jaren heen wel veel
decoratiever ben gaan werken",
concludeerde ze zelf, nadat ze
de expositie had ingericht.
„Toen ik begon tien jaar gele
den, was ik heel streng. Dat
beeld klopte destijds ook heel
erg. Nu gebruik ik veel meer
kleuren. Ik kan niet ontkennen
dat ik een kind van deze tijd
ben."
De grootste criticus van haar
werk is ze zelf. Er gaat niets de
deur uit als ze er niet honderd
procent van overtuigd is dat iets
gelukt is. „Ik heb geen kapitaal.
Het enige goed dat ik heb is mijn
naam en daaraan gekoppeld
kwaliteit. Daar ben ik heel zui
nig op. Mijn plezier is streven
naar het beste. Dat ik een ten
toonstelling zoals nu in het De
sign Museum zelf wil inrichten,
heeft daar alles mee te maken."
In het museum verkeert de Rot
terdamse ontwerpster deze
maanden in goed gezelschap.
De expositie over een eeuw stoe
len op dezelfde etage, eveneens
tot eind oktober te zien, laat
grote namen zien, onder wie
Charles en Ray Eames, Philippe
Starck, Arne Jacobsen, Jasper
Morrison, Rietveld en Alvar
Aalto. Daartussen het werk van
twee andere Rotterdammers.
Richard Hutten toont er zijn
kinderstoeltje Bronto en Jurgen
Bey zijn boombank. Zitten mag
op de meterslange dikke stam,
terwijl je met je rug leunt tegen
een goudkleurig gespoten leu
ning van een keukenstoel.
Na een rondj e Jongerius laat een
bezoeker zich zakken op de
boom met in zijn hand het boek
over Hella Jongerius en zijn blik
gericht op Bronto. En zo komen
drie Rotterdamse topontwer
pers bijeen in een uniek muse
um.
Evelien Baks
Hella Jongerius: tot 26 oktober
in het Design Museum, Shad
Thames 28, Londen. Open: da
gelijks 10-17.45 uur, op vrijdag
tot 21 uur. Toegangsprijs: 6 euro.
Het boek 'Hella Jongerius by
Louise Schouwenberg', een uit
gave van Phaidon Press, is in
september verkrijgbaar in Ne
derland.
Prijs: 39,95 euro. Zie ook
www.designmuseum.org
Een lezer schrijft: „Soms
word ik wel eens moe van al
uw succesverhalen. Gaat er bij u
nooit eens iets mis?" Natuurlijk
wel; in mijn tuin gaat er net zo
veel mis als bij een anderen om
dat ik graag met planten experi
menteer, mislukt er bij mij mis
schien nog wel meer dan gemid
deld. Maar een richtlijn schrijft
voor dat ik vaker schrijf over
successen dan qver mislukkin
gen. Vergelijk het met een kook-
rubriek. Daarin lees je ook altijd
over geslaagde acties en zelden
over sauzen die schiften, of over
soufflés die in elkaar zakken.
Hoewel, misschien is dat het nu
juist wat een kookrubriek zo
saai maakt. Want er is geen gro
ter vermaak dan leedvermaak.
Met dat besef in mijn achter
hoofd zal ik proberen om mijn
eigen mislukkingen wat vaker
te belichten. Meestal hebben die
te maken met iets willen wat
niet kan, zoals het telen van me
loenen in de volle grond, of het
verbouwen van rode kool in een
veel te zure bodem. En soms ook
is de mislukking het gevolg van
misplaatst optimisme.
Nu het klimaat toch verandert,
denk je, is het misschien moge
lijk om mimosa en palmen in de
volle grond te planten. Meestal
gaat dat een aantal jaren goed,
totdat een strenge winter een
einde maakt aan het experi
ment. En toch, wie niet waagt,
wie niet wint. In de Gelderse
Achterhoek weet ik een tuin met
wel dertig soorten palmen, en
een kennis van mij die op de Ve-
luwe woont - niet het warmste
deel van Nederland - heeft al ja
renlang een Gloriosa in de volle
grond staan. Een Gloriosa, een
tropisch knolgewasAlsof je een
mango in je achtertuin hebt!
Dat geeft toch hoop en zo blijf je
tegen beter weten in experi
menteren met bolgewassen uit
Zuid-Afrika en alpenplanten
uit het hooggebergte van Tai
wan. En eigenlijk kun je het ook
geen mislukking noemen als een
plant niet winterhard blijkt.
Dat is meer een misrekening.
Toch?
Een mislukking is het als een
plant in jouw tuin doodgaat,
terwijl hij het eigenlijk zou moe
ten doen. Als het geen ziekte is
die de plant doet sneuvelen, en
ook geen strenge winter, of een
gebrek aan mest of water, maar
een onbekende factor waarop je
de vinger niet kunt leggen. Zo'n
onwillige plant kan een obsessie
worden.
De doorn in mijn vlees is Tro-
paeolum speciosum, een plant
met vlammend rode bloemen
die sprekend op de bloemen van
Oostindische kers lijken, waar
van de Tropaeolum ook familie
is. Tropaeolum speciosum is een
vaste plant met vlezige witte
wortels die horizontaal in de
grond liggen. In de zomer maakt
hij meterslange ranken die
dichtbezet zijn met fijnverdeel-
de blaadjes en een ware lawine
van bloemen. Als je deze Tro
paeolum - want er bestaan ook
andere soorten - door struiken
laat klimmen, bijvoorbeeld
door rododendrons, dan lijkt
het of die met grote rode slingers
versierd zijn. Geen wonder dat
ik zo'n plant in mijn tuin wilde
hebben.
Tropaeolum speciosum houdt
van koele, zure, humusrijke
grond en van een hoge lucht
vochtigheid - de reden waarom
de plant het in Ierland en Schot
land zo goed doet. Maar ik weet
ook bostuinen op de Veluwe
waar deze klimplant als gordij
nen over heesters en hagen
hangt. Mij moest het dus ook
kunnen lukken, vond ik. En het
werd een vast ritueel: ieder
voorjaar plantte ik mijn duur
gekochte Tropaeolum in zorg
vuldig met bladaarde en turf
vermengde grond. En dan begon
het wachten.
Maar in plaats van vooruit,
groeide de plant achteruit en
geen water, mest of schietgebe
den konden de achteruitgang
keren. Na vijf achtereenvolgen
de mislukkingen heb ik het op
gegeven en nu stel ik mij tevre
den met het maken van foto's in
andermans tuin. Knarsetan
dend - dat nog steeds.
De verf lijn die Flexa en VT
Wonen samen op de markt
brengen, is onlangs uitgebreid
met een aantal metallic kleuren.
De nieuwe kleuren heten IJs,
Storm, Feest en December. De
tinten lopen uiteen van 'mid
dengoud' tot titaniumkleurig.
Nieuw zijn ook de kleuren Inkt
(diepblauw), Puur (donker
bruin), Stout (rood), Bloem en
Koffie verkeerd. Een handige
nieuwkomer is Glans. Deze
transparante verf kan op muren
en plafonds worden aange
bracht die al geschilderd zijn.
Het oppervlak krijgt daardoor
een extra glans. In deze serie
zijn ook Melk (wit) en Chic
(zwart) verkrijgbaar. De verven
zijn te koop bij bouwmarkten en
verfspeciaalzaken.
Iedereen is belangrijk. Dat is
het uitgangspunt van sani-
tairproducent Pagette. De nieu
we toiletbril van het bedrijf
heeft daarom de naam V.I.P.
meegekregen. Dat de toiletbril
prettig zit heeft volgens Pagette
te maken met de ergonomische
vorm die perfect aan zou sluiten
op de toiletpot. De zitting is ge
schikt voor de meest gangbare
toiletpotten. De doorlopende
roestvrijstalen scharnieren zijn
gemakkelijk schoon te houden.
De bril zelf is gemaakt van du-
roplast. Dit materiaal zou vol
gens Pagette niet verkleuren.
Tiger brengt onder de naam
Sevilla een nieuwe serie
vrijstaande badkameraccessoi-
res op de markt. In de accessoi
res zijn twee functies in een pro
duct verenigd. Het assortiment
bestaat onder andere uit een be-
ker/zeepdispenser, beker/tan
denborstelhouder, dubbele be
kerhouder en zeepschaal. Daar
naast zijn ook een klokje en ra
dio te koop die geschikt zijn
voor gebruik in vochtige ruim
tes.
Romke van de Kaa Tropaeolum speciosum; in andermans tuin...
Het verschil tussen een hou
ten en laminaatvloer wordt
steeds kleiner. De bedrijven
HDM en Berryfloor komen met
een aantal laminaatvloeren die
waaraan het verschil met een
houten vloer alleen met een ge
traind oog afleesbaar is. De
vloeren van Berry Floor ogen
klassiek. Zo kan met het lami-
naatparket Chateau zonder lij m
een visgraatmotief worden ge
legd. Embassy heeft dan weer
meer weg van een normaal par
ket. De collectie omvat verschil
lende 'houtsoorten'. De lami
naatvloeren van HDM (Elesgo)
zijn verkrijgbaar in verschillen
de houtdecors waaronder eiken
natuur, kasteel eiken, landhuis
beuken en honinggrenen.
Meer informatie: www.berry-
floor.com en www.elesgo.com
De vochtvreter van Bison is
terug te vinden in menig
kelder en berging. Toch bena
drukt de producent dat het
slechts een hulpmiddel is. Om
overlast door vocht te voorko
men is het beter om een ruimte
goed te ventileren. Als dat niet
altijd mogelijk is, komt de
vochtvreter om de hoek kijken.
Nieuw is de vochtvreter die niet
alleen vocht absorbeert, maar
ook een aangename geur ver
spreidt. Sinds kort zijn twee
geuren verkrijgbaar: de bloe
mengeur Floreal en de zeelucht
Ocean. Informatie:
www.vochtvreter.nl
