PZC
Overspannen huizenmarkt
bedreigt economie Spanje
Olifanten en geiten
Pi
hi
ve
Aftocht De Ruiter met rumoer omgeven
Ingrepen ziekenfonds
gelden eveneens voor
particulier verzekerde
Bijdrage aan succes meubelreus Ikea is moeilijk te achterhalen
Sei
18 september 1953
donderdag 18 september 2003
Afbreukrisico
Waarschuwing
Harvard
Beter
Problemen
Eigen risico
Moberg is onbekende in Zweden
De vanwege zijn inmiddels aangepaste, maar nog steeds rian
te beloningspakket omstreden Ahold-topman Anders Moberg
was van 1986 tot 1999 concernchef van de Zweedse meubelgi
gant Ikea. Hij leidde het bedrijf tijdens een groeiperiode
waarbij Ikea van 66 naar 150 woonwarenhuizen uitbreidde.
„Moberg was heel anoniem."
door Windy Kester
Het valt nauwelijks aan te
geven in welke mate de
(omzet)groei van Ikea aan de
persoon van oud-bestuurder
Anders Moberg te danken is.
Volgens de financieel-economi-
sche pers in Zweden doen lei
dinggevenden bij Ikea sinds
jaar en dag niet of nauwelijks
mededelingen over de interne
bedrijfsvoering. „Moberg was
heel anoniem. We kunnen abso
luut niet zeggen wat hij bete
kend heeft voor Ikea", klinkt
het op de economieredacties
van verschillende Zweedse dag
bladen.
Ikea is geen beursgenoteerde
onderneming en hoeft zich
daarom niet naar de buitenwe
reld te verantwoorden. Dit ver
sterkt de gesloten cultuur bij het
bedrijf. Moberg vertrok in 1999
bij het Ikea-concern. Hij ver
klaarde 'iets anders te willen'
voordat hij daarvoor te oud zou
zijn. Hij koos voor een toekomst
bij Home Depot, een Ameri
kaanse keten van enorme doe-
het-zelf-warenhuizen.
Begin dit jaar werd Moberg ge
vraagd voor de toen vacante
functie van topman bij het
Zweedse telecombedrijf Telia.
Hij zei 'nee' tegen het aanbod,
door Erwin Buter
naar verluidt vanwege persoon
lijke en economische redenen.
Wat is zo'n ervaren topmanager
eigenlijk waard? „Dat is niet te
zeggen", stelt Lars Oxelheim,
hoogleraar aan het Instituut
voor Economisch Onderzoek,
onderdeel van de Universiteit
van Lund (Zweden). Oxelheim
meent zelfs dat het moeilijk is in
te schatten of een topman goed
is voor een bedrijf of juist niet.
„Hoe goed je ook filtert, er blijft
altijd macro-economische ruis
aanwezig die de resultaten van
een bedrijf beïnvloeden."
Alleen al vanwege het ontbre
ken van een goed meetinstru
ment voor de prestaties van top
bestuurders zijn extreem hoge
beloningspakketten nauwelijks
verdedigbaar, vindt Oxelheim.
De Zweedse hoogleraar deed
onderzoek naar de hoogte van
lonen van topbestuurders van
200 beursgenoteerde onderne
mingen in Zweden en Noorwe
gen. Zijn conclusie - niet echt
verrassend: de beloningspak
ketten worden beter naarmate
het 'afbreukrisico' voor de be
trokken bestuurder toeneemt.
Volgens Oxelheims onderzoeks
resultaten groeit het risico op
falen (met alle gevolgen van
dien: bezoedeling van de goede
Moberg (links) en De Ruiter (rechts) twee weken geleden op de aandeelhoudersvergadering van Ahold in Scheveningen, toen er nog werd
gelachen. In het midden D. G. Eustace, lid van de raad van bestuur. foto Ed Oudenaarden/AN P
naam; ontslag; aansprakelijk
heidsprocedures) naarmate het
bedrijf internationaler georiën
teerd is. Een beursnotering op
Wall Street, een grote export en
Amerikanen in de raad van be
stuur zijn volgens Oxelheim
drie concrete risicofactoren.
„Amerikanen zijn een stuk into-
leranter in bestuursfuncties dan
Europeanen", verzekert Oxel
heim. Ahold is een zeer interna
tionaal bedrijf, met Amerika
nen in het bestuur. Dat Moberg
gisteren na alle commotie over
zijn honorering zwichtte voor
de publieke druk en alsnog in
stemde met aanpassingen is vol
gens de Zweedse hoogleraar
'erg ongebruikelijk'. GPD
Weer klaarde Henny de Ruiter een
klus. Nu Ahold met een nieuwe
bestuursvoorzitter dankzij een miljar
denkrediet bij de banken orde op zaken
kan stellen, trekt de 'supercommissa
ris' zich terug. Dit keer niet in de stijl
van de man op de achtergrond, maar
omgeven met veel rumoer door de kri
tiek op de beloning van Anders
Moberg.
De president-commissaris (69) zal zich
een ander afscheid hebben voorge
steld. De oud-topman van Shell zou
pas volgend jaar zijn afgetreden wan
neerhij zeventig wordt. De Ruiter gros
siert sinds zijn pensioen bij het oliecon
cern in 1994 in commissariaten en werd
wel de machtigste man van het Neder
landse bedrijfsleven genoemd. De zoon
van een conducteur is toezichthouder
bij veel grote bedrijven, zoals Aegon en
Heineken. Hij stelde orde op zaken bij
het staalconcern Corus. Achter de
schermen hielp hij bij een reorganisatie
die duizenden arbeiders hun baan
kostte.
De machtige De Ruiter bleef onbekend
bij het grote publiek. In spaarzame in
terviews liet hij weinig over zijn privé-
leven los. Afkomstig uit een hervormd
nest was hij in zijn studiejaren aanhan
ger van de PvdA. Later koos hij voor de
WD. Hij speelde in het Nederlandse
volleybalteam. De Ruiter was een van
de oprichters van het Republikeins Ge
nootschap, dat ijvert voor afschaffing
van de monarchie.
Als voorzitter van de raad van commis
sarissen leidde De Ruiter Ahold sinds
de boekhoudfraude in februari bekend
werd door de eerste moeilijke maan
den. Het concern regelde onder zijn lei
ding een miljardenkrediet met de ban
ken en haalde Ahold Anders Moberg
binnen als opvolger voor Cees van der
Hoeven.
Beleggers waren al ontevreden dat de
fraude bij onder meer de dochter US
Foodservice zo laat was opgemerkt,
maar vooral het beloningspakket van
Moberg kwam De Ruiter op forse kri
tiek te staan. De Zweed bleek 10 mil
joen euro per jaar aan salaris en ook
nog bonussen te hebben bedongen, wat
leidde tot een verhit maatschappelijk
debat in Nederland en uiteindelijk tot
het einde van De Ruiters koninkrijk bij
Ahold. ANP
door Henk van den Boom
De overspannen woning
markt in Spanje dreigt de
nationale economie op te bla
zen. „Een tijdbom die ligt te
wachten op de ontploffing", zo
luidt de conclusie van een studie
door de gezamenlijke Spaar
banken, de belangrijkste hypo
theekverstrekkers in Spanje.
In vergelijking met de rest van
Europa is de Spaanse onroe
rendgoedmarkt oververhit. Vier
van de tien huizen die de afgelo
pen vier jaar in de Europese
Unie werden gebouwd, staan in
Spanje. Dit jaar komen er nog
eens 600.000 bij, een toename
van zeventien procent.
Ondanks die enorme groei blij
ven de prijzen stijgen met een
gemiddelde van vijftien procent
per jaar, terwijl elders in Euro
pa de woningprijs al geruime
tijd stabiliseert. Volgens het on
derzoek van de banken hebben
de Spaanse huizen momenteel
een overwaarde van bijna dertig
procent. Zij spreken over een
'luchtbel' en zijn bang dat die,
net als een paar jaar geleden met
de technologiefondsen gebeur
de op de beurs, uit elkaar zal
spatten. Dat zou rampzalig zijn
voor de economie.
De gemiddelde Spanjaard moet
de helft van zijn bruto maand
salaris wegbrengen naar de
bank voor rente en aflossing. De
prijzen van de huizen stegen de
afgelopen vijftien jaar drie keer
zo hard als de lonen.
Al eerder waarschuwden het
IMF en de Vereniging van Ar
chitecten de Spaanse overheid
voor het risico dat de bouwwoe
de de nationale economie uit
haar evenwicht brengt. Nu zijn
het de banken die vrezen dat het
misgaat. Bouwers en project
ontwikkelaars ontkennen ech
ter dat er sprake is van een
'luchtbel' en blijven de mensen
aansporen huizen te kopen, on
der meer als belegging. Sinds de
malaise op de beurs hebben de
Spanjaarden massaal hun geld
'in stenen' belegd.
Dat heeft tot gevolg dat veertien
procent (drie miljoen woningen)
van het totale huizenbestand in
Spanje niet wordt bewoond. Ei
genaren durven de huizen niet te
verhuren uit angst voor wanbe
talers In Spanj e worden relatief
weinig woningen verhuurd (elf
procent van het totale aanbod)
en de wetgeving op dat punt is
verre van toereikend.
Premier Aznar laat zich er in ei
gen land, maar ook internatio
naal, op voorstaan dat Spanje
het enige EU-land is waar de
economie nog groeit. Maar dat is
voornamelijk te danken aan de
bouwsector die alom wordt ge
zien als de motor. Meer dan een
kwart van de economische groei
is te danken aan projectontwik
kelaars en aannemers. Bijna
tien procent van het bruto na
tionaal product komt op naam
van de bouwsector.
Niet alleen de woningbouw, ook
de aanleg van wegen, spoorlij
nen en andere publieke werken
zijn een belangrijk onderdeel
van die groei. Tachtig procent
daarvan wordt gefinancierd uit
Europese fondsen (voor de ko
mende driejaar 114 miljard eu
ro). GPD
De bouwwoede en de zeer hoge prijzen kunnen Spanje veel ellende bezorgen als de markt instort.
foto GPD
De Nederlandse economie
moet een kenniseconomie
worden. Wij moeten ons geld in
de wereld verdienen door de
verkoop van gespecialiseerde
kennis. Die kennis moet gele
verd worden door de Neder
landse universiteiten. Het is
echter volgens allerlei deskun
digen de vraag of de Nederland
se universiteiten daartoe wel in
staat zijn.
Allerwege wordt geklaagd dat
het slecht gaat met het Neder
landse hoger onderwijs. Daar
worden vele redenen voor aan
gevoerd. In de eerste plaats
geeft de Nederlandse overheid
relatief weinig geld uit aan het
universitaire onderwijs. Met
meer geld, hoe noodzakelijk
ook, kunnen de problemen ech
ter niet opgelost worden.
Onderwijskundigen zijn van
mening dat de hele mentaliteit
van de Nederlandse universitei
ten niet deugt. De studenten zijn
niet zozeer dom, maar wel ge
makzuchtig en helemaal niet in
gesteld op concurrentie.
Bovendien besteden ze maar
een klein deel van hun tijd aan
de studie, omdat ze moeten wer
ken om hun vrolijke leventje te
financieren.
Ook het niveau van de docenten
zou verhoogd moeten worden
door het hele systeem meer con
currerend te maken. Tenslotte
wordt er volkomen terecht ge
klaagd over de bureaucratise
ring en de noodzaak voor vele
docenten om allerlei bestuurs
taken te vervullen, waardoor zij
aan hun echte werk niet toeko
men.
Teneinde duidelijk te maken
hoe droevig het wel niet gesteld
is aan de Nederlandse universi
teiten, wordt de situatie hier
dan onveranderlijk vergeleken
met de allerbeste universiteiten
in de Verenigde Staten, bij voor
keur met Harvard University.
Daar is nu werkelijk alles fan
tastisch. De hoogleraren zijn de
beste ter wereld en de studenten
zijn intelligent, nieuwsgierig en
ongekend ijverig. Er is altijd
geld genoeg voor onderzoek,
terwijl het bestuur van de uni
versiteit in handen is van be
roepsmanagers.
De zaken worden in deze be
schrijving iets mooier voorge
steld dan ze in werkelijkheid
zijn, maar tot op zekere hoogte
is dit beeld inderdaad in over
eenstemming met de werkelijk
heid. Harvard is veel beter dan
de Nederlandse universiteiten.
De vergelijking is echter hoogst
onrechtvaardig, omdat Har
vard volkomen anders is geor
ganiseerd dan een Nederlandse
universiteit.
Het is alsof men een olifant met
een geit vergelijkt en vervolgens
kritisch opmerkt dat het treurig
is dat de geit geen slurf heeft,
omdat zo'n slurf bliksems han
dig is. Voorstellen om de Neder
landse universiteiten op het ni
veau van Harvard te brengen
komen er meestal op neer, om
deze beeldspraak voort te zet
ten, dat de geit door middel van
plastische chirurgie zal worden
voorzien van een slurf. Wie een
slurf wil, heeft een olifant nodig
en wie Harvard wil evenaren,
moet de universiteiten hier net
zo organiseren als Harvard.
Harvard is een particuliere uni
versiteit met een eigen vermo
gen van een kleine 20 miljard
dollar. De universiteit kan
hoogleraren indien gewenst
enorm veel betalen of praktisch
onbeperkte (onderzoeks) facili
teiten bieden. De studenten
worden streng geselecteerd. Van
overheidsvoorschriften of uni
formerende wetgeving hoeft
Harvard zich helemaal niets aan
te trekken.
Al die mogelijkheden hebben
Nederlandse universiteiten
niet. Het is daarom veel recht
vaardiger de Nederlandse uni
versiteiten te vergelijken met de
grote universiteiten van de
Amerikaanse deelstaten. Verge
leken met die statelijke instel
lingen zijn de Nederlandse ze
ker niet slechter.
In internationale vergelijkin
gen doen de Nederlandse uni
versiteiten het helemaal niet
slecht. Naar verhouding bij
voorbeeld veel beter dan de
Franse of de Duitse, omdat de
Nederlandse veel internationa
ler zijn georiënteerd. In een in
ternationale vergelijking wordt
de rangorde niet bepaald door
het niveau van de modale stu
dent, dat in Nederland inder
daad niet best is, maar door dat
van de beste studenten die in het
onderzoek terechtkomen.
Voorzover ik daar enige kijk op
heb, is het niveau van de modale
Amerikaanse student zelfs lager
dan dat van de modale Neder
landse. Afgezien van die paar -
meest particulier gefinancierde
- topuniversiteiten kampt het
Amerikaanse universitaire on
derwijs met precies dezelfde
problemen als het Nederlandse.
In Nederland maakt de univer
sitaire wereld zich bijvoorbeeld
veel zorgen over het zeer geringe
aantal bètastudenten. In de VS
is dat probleem nog veel ernsti
ger.
De topuniversiteiten hebben
daar echter geen last van, omdat
zij in feite bètastudenten uit de
hele wereld kunnen selecteren.
Hier raken we een laatste pro
bleem aan dat in al die gemak
zuchtige en nogal nationalisti
sche kritiek op de Nederlandse
universiteiten steeds wordt ver
geten. Wetenschap is een mon
diale zaak. De beste
Amerikaanse universiteiten en
wellicht ook Oxford en Cam
bridge, zijn de top van wat ei
genlijk een wereldwijd systeem
is.
Als de beste Nederlandse stu
denten de kans krijgen aan die
'werelduniversiteiten' te wer
ken, is er eigenlijk niets aan de
hand. Willen we daarentegen
Harvard in Nederland, dan
moeten we aan een particuliere
onderwijsinstelling, die alle on
derwijs in het Engels gaat ge
ven, zo'n 15 miljard euro start
kapitaal cadeau geven, zonder
enige overheidsbemoeienis. Dat
zie ik nog niet gebeuren. GPD
door Anita de Haas
De maatregelen die de
overheid heeft aange
kondigd voor ziekenfonds
verzekerden zullen automa
tisch ook gelden voor mensen
die verzekerd zijn via de
StandaardPakketPolis. Het
gaat dan om een eigen bij
drage van 1,50 euro per re
cept vanaf 2004. Verder zal er
geen vergoeding meer zijn
voor de pil boven de 21 jaar,
ziekenvervoer, tandarts (vol
wassenen) en voor de eerste
ivf-behandeling.
Voor fysio- en psychothera
pie komt een lagere vergoe
ding en vanaf 2005 een eigen
risico per volwassene van
200 euro. Althans, als het
parlement de voorstellen van
het kabinet overneemt.
De StandaardPakketPolis is
een soort ziekenfondsverze
kering voor particulieren die
niet (meer) in het zieken
fonds kunnen en te weinig in
komen hebben om zich parti
culier te verzekeren. Het gaat
vooral om 65-plussers, men
sen die in Nederland werken
maar in het buitenland wo
nen en mensen die om allerlei
andere redenen niet voor het
ziekenfonds in aanmerking
komen. De inhoud van het
pakket en de premie worden
net als bij het ziekenfonds
door de overheid vastgesteld
en de verzekeringsmaat
schappijen zijn verplicht
mensen voor deze verzeke
ring te accepteren.
Ook voor deze groep verze
kerden geldt dus dat de ver
goeding van de jaarlijkse
controle aan de tandarts en
het trekken van tanden en
kiezen niet meer vergoed zal
worden. Het zijn volgens
D. Westerwoudt van CZ
Zorgverzekeraar in Tilburg
nog 'de laatste restjes tand
arts' voor volwassenen die
nog in het ziekenfondspak
ket zaten. Voor kinderen tot
18 jaar zullen veel zaken in
het ziekenfondspakket blij
ven, maar volwassenen zul
len zich voor de tandarts te )ELF'
moeten verzekeren. Het zie' |(n ve
kenfonds en de Standaard-
PakketPolis kennen
twee vormen van aanvullen-lis de
de tandartsenverzekering, lerkf:
loorlV
;etrok
nu ai iet on<
waarbij de één nog wat meet
vergoedt dan de ander, maat Kerrai
ook die zullen nu uitgebreid
moeten worden. Dat bete-
kent een premieverzwaring
Ook ziet het er naar uit dal
patiënten de controle bij de
tandarts uit de eigen porte- |)at ze
monnee moeten gaan beta
len.
Volgens Westerwoudt
het geen zin een controle
waar iedereen ieder jaar ge
bruik van maakt in een ver
zekering te stoppen,
moet zo'n bedrag al stan
daard. in de premie verwerkt
worden en kunnen mensen
het dus net zo goed zelf beta
len. Een verzekering is be-
doeld om risico's te dekken
die niet te voorzien zijn."
Aanvullende verzekeringen
voor bijvoorbeeld tandarts
of fysiotherapie worden
volgens Westerwoudt onge
twijfeld onderwerp van con
currentie tussen de verzeke
raars.
irand
loveni
tan da
lolgen
jchtb:
JoorE
De verwachting is dat del,50 |slaafd>
euro eigen bijdrage per re
cept door de politiek wordt
getorpedeerd. Maar ook de
200 euro eigen risico per vol
wassene is voor CZ noggeeD
voldongen feit. Wester
woudt: „2005 is nog zo ver.
De vraag is ook of het parle
ment 2x200 euro voor een
echtpaar acceptabel vindt en
dat niet terugbrengt tot bij
voorbeeld 200 euro per
zin." Omdat de begroting
voor Volksgezondheid pas de
laatste week van november
behandelt wordt in de
mer, blijven de details van
veel maatregelen nog onge
wis. Westerwoudt: „Eindno-
vember moeten verzekeraars
ook hun pakketten en pre
mies voor 2004 op een rijtje
hebben en het kan daarom
nog spannend worden." GPD
BIST
Imste
den te
straat
ilijke
derder
rwerfj
wrstai
psychi
iisch\
leger
en be
ian e<
lak-
extra
rordt
rerdei
ast o{
retho
rerblij
sdai
rondh
n reg
er
netZi
leger
3G&(
ingen
slaafd
HUWELIJK - De Amerikaan
se senator Joseph McCarthy
treedt op 29 september in het
huwelijk met Jean Kerr, een
voormalige assistente van zijn
bureau. McCarthy is 43 jaar,
zijn aanstaande bruid 29. Kerr
werd negen jaar geleden ver
kozen tot het knapste meisje
van de George Washington
Universiteit.
ZWENDELAARS - De recht
bank in Assen heeft twee
broers uit Den Haag veroor
deeld tot drie jaar gevangenis
straf wegens schilderijen-
zwendel. Het tweetal had een
dominee uit Odoorn een be
drag van rond de 88.000 gul
den afgetroggeld voor ds
zogenaamde aankoop va
schilderijen. De vader van
verdachten, een 67-jarigr
Utrechtse sierkunstenaar
kreeg zeven maanden.
BOOTVERBINDING - Hf
verkeer en vervoer van en naai
Schouwen-Duiveland lever,
nog steeds problemen op.
de vervoerscapaciteit op ct
lijn Zierikzee-Katse Veer ie
vergroten, heeft de provincie
besloten dit veer ook 's nachts
te laten varen. Pogingen var
de Provinciale Stoomboot
diensten en de Rotterdamse!»
Tramweg Maatschappij e
schip te huren, zijn mislukt.
PZC
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 315500
Fax (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 264
4380 AG Vlissingen
Tel. (0118) 493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 315670
Fax (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax (0114)372771
E-mail redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern
Internet: www pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail, web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen
0800-0231231
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand 20.50
per kwartaal 55.10
per jaar: 209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag 1,10
zaterdag 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35 93 00
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties: i
maandag t/m vrijdag: tijdens kantoo
zondag, van 16.00 tot 18.00 uur
Tel (0113)315555
Fax(0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel (0113) 315540
Fax (0113) 315549
Rubrieksadvertenties (kleintjesi
Tel. (0113) 315550
Fax: (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0113) 315520
Fax: (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel (0114)372770
Fax: (0114)372771
lnternet:www pzc nl/adverteren
De door
u aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voo^
ze (abonnementenjadministratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante cll
producten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvulaig f
teerde derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk m
PZC, afdeling lezersservice, Postbus 3229,4800 MB Breda
Behoort tot UJGCJGnGr
