PZC
De jochies van Emmy Andriesse
Beelden om verliefd op te worden
Elra Heus visualiseert
elegantie en beweging
II
b
SfflT
ELICHT
Oude foto
lezers schrijven
kunst
II
woensdag 17 september 2003
Lintje in m'n haar
Eilandje
Steiger
Eregast
Film by the
sea II
Referendum
Schapen
Koren en
ensembles op
Goes' festival
Versterken
0[
Moeder met kind
Meisjeshoofd
door Miriam van den Broek
De twee onbekende jochies die in
1951 gefotografeerd zijn door de
gerenommeerde Nederlandse foto
grafe Emmy Andriesse, zijn gevon
den. Het zijn Kees Stroo uit Vlissingen
en Toon Rooze uit Lewedorp. Ze wer
den in Arnemuiden gefotografeerd.
De foto waarop de twee jongens staan,
is door het Fotomuseum Den Haag
uitgekozen als hoofdbeeld voor een
tentoonstelling met werken van An
driesse.
Het Fotomuseum heeft een expositie
ingericht ter gelegenheid van de vijf
tigste sterfdag van Emmy Andriesse.
De foto met de twee Zeeuwse jongens
vormt het 'gezicht' van de tentoon
stelling. Het museum en de PZC gin
gen op zoek naar de identiteit van de
jongens. De PZC plaatste afgelopen
vrijdag de oude foto met het verzoek
of de jongens zich wilden melden.
„We kwamen vrijdagavond terug van
vakantie en gelijk ging de telefoon",
vertelt Kees Stroo (58). „Mijn nicht
vertelde dat ik in de krant stond. Toen
zag ik het ook. Ik herkende mezelf en
Toon Rooze. Daar speelde ik altijd
mee. Wij woonden in die tijd vlak bij
elkaar bij de Arne, waar nu de Molen-
weg/Keetdijk is. De telefoon stond
daarna roodgloeiend. Er belden ook
mensen uit Nieuwland en uit Arne
muiden die ons herkend hadden."
Toon Rooze (60) had de foto in de
krant gezien, maar herkende zichzelf
er niet direct in. „Over die andere jon
gen dacht ik: verrek, da's toch een be
kend gezicht. Verder stond ik er niet
bij stil. Toen begon de man van de ca
fetaria in Lewedorp er over. Hij zei dat
ik binnenkort wel door de krant ge
beld zou worden. Zelfs toen had ik het
nog niet door. Daarna ben ik door
Kees en door de krant gebeld. Nu zie
ik wel dat ik het ben. Ook mijn broers
en zussen zeiden dat ik het was. Op de
foto is te zien dat ik vaak een lintje in
mijn haar droeg. Ik had toen best lang
haar. Door dat lintje zat het niet in
mijn ogen."
De mannen herinneren zich niet dat
de foto genomen is. De locatie herken
nen ze wel. „Het is bij de Arne geno
men, aan het einde van de Keetdijk.
Verderop ligt een eilandje in het wa
ter", zeggen de heren. „In die buurt
I I
f
Toon Rooze (links) en Kees Stroo 52 jaar geleden...
en nu op dezelfde locatie.
foto's Emmy Andriesse en Lex de Meester
speelden we altijd." Toon woonde
destijds in 't Veertje. Dat was het laat
ste huis aan de Keetdijk. Zijn vader
bemande het houten bootje in de Ar
ne. Daarmee werden voetgangers en
fietsers overgezet.
„Dat ging aan de hand van een touw",
vertelt Rooze. „We trokken het bootje
- nou ja, meer een vlot - naar de over
kant. Als mijn vader moest werken,
deed mijn moeder het. En als zij niet
kon, deed een van de kinderen het. De
overtocht kostte vijf cent. Vooral op
donderdag was het druk. Dan gingen
veel mensen naar de markt in Middel
burg. Kees en ik hebben veel katten
kwaad uitgehaald op dat vlot. We
gooiden bijvoorbeeld appeltjes van
een boom in de buurt, naar de mensen
van de naastliggende fabriek."
Stroo weet nog goed dat hij een keer
uit het bootje is gevallen. „Dat ging
maar net goed. Ik kon niet zwemmen.
Op de een of andere manier kon ik nog
net op de wal klimmen." Kees woonde
op de 'keten'. „Zo heette dat. Heel
vroeger stonden hier twee houten
keetjes. Ze noemden die 'het keetje
met zout' en het 'keetje zonder zout'.
Toen ik er woonde was er nog maar
één keet. Daar woonden mijn moeder
en ik in. Daarom werd ik Kees van de
Keten genoemd
De jongens zaten niet bij elkaar op
school. Rooze zat op de openbare
school en Stroo op de christelijke. Ook
is Toon twee jaar ouder. „Als je de ou
de foto ziet, zou je het niet zeggen",
vertellen de mannen. Rooze was zeven
of acht jaar en Kees vijf of zes jaar.
Kees is op zijn veertiende naar Vlis
singen verhuisd. Toon woonde tot
1953 bij Arnemuiden. „Met de wa
tersnood zijn we naar Lewedorp ver
trokken. Daar ben ik altijd gebleven."
Op verzoek van de PZC gingen de
mannen gistermiddag terug naar de
plek waar de foto destijds door Emmy
Andriesse is genomen. De auto van
Kees stopt even voor het huis aan de
Molenstraat 85. „Daar woonde ik
vroeger." De mannen komen niet vaak
meer terug in Arnemuiden. „Het is nu
volgebouwd met bedrijven", consta
teren ze. „Vroeger stond hier alleen de
fitterij." Aangekomen bij het water
ziet Kees tot zijn grote verrassing dat
de twee kleine steigers er nog steeds
zijn. Een weggeroest bootje ligt op het
droge. „Dat was niet ons bootje hoor",
zeggen ze.
Deplaats waarin 1951 de foto is geno
men, is nu afgezet met een hek. Een
medewerker van het naastgelegen be
drijf is zo vriendelijk om de poort te
openen. Met de oude foto in de hand,
zoeken ze naar de exacte locatie.
„Hier moet het zijn", zeggen ze. Vlak
voor het eilandje in de Arne. „Het is
toch wel veranderd. Tweeënvijftig
jaar geleden stonden hier nog geen bo
men."
De twee zijn vrijdag eregast bij de
opening van de tentoonstelling. „We
gaan er zeker naar toe", zegt Stroo en
Rooze enthousiast. „Zoiets maak je
nooit meer mee."
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC vers k
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De react -
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent nietd«u
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen wo rit,
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden D
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Het ingezonden stuk van K.J. de
Graaf over de tolkenkwestie
(PZC, 13-9) was mij uit het hart
gegrepen. Afgezien van de pres
tatie van de tolk, geeft deze gang
van zaken eens te meer aan dat
het belang van een goede com
municatie via een professionele
tolk maar al te dikwijls wordt
onderschat. Organisatoren spa
ren kosten noch moeite om
grootse evenementen op te zet
ten, maar zien tolk- en vertaai-
kosten als een sluitpost. Een ge
miste kans. Het beroep van tolk
en vertaler is nog steeds onbe
schermd, een ieder mag zich zo
noemen. Om buitenlandse gas
ten goed te ontvangen en mis
verstanden en gênante situaties
te voorkomen, doet men er ver
standig aan om een gekwalifi
ceerde tolk in te schakelen. Dit
kan bijvoorbeeld via het Neder
lands Genootschap van Tolken
en Vertalers www.ngtv.nlof
het Congrestolkensecretariaat
(www.congrestolken.nl). En dat
kost inderdaad een paar cent,
want kwaliteit moet betaald
worden.
Els Spruit
Bosruiterhof 8
Heinkenszand
In het artikel over het referen
dum inzake de grondwet van de
EU op pagina 1 van de PZC van
11/9 staat dat minister Zalm een
volksraadpleging te gecompli
ceerd vindt. Te gecompliceerd
voor wie? Voor minister Zalm,
voor zijn medewerkers of voor
het volk zelf? Het volk is intelli
gent genoeg en heeft feilloos de
blunders van Bush en Blair aan
zien komen. Wordt er soms ge
negeerd dat we in een democra
tie leven en dat er gebeuren
moet wat het volk wil, of de mi
nister het er mee eens is of niet?
Moet het referendum doorgaan?
doo
Natuurlijk. Ministers vetm
wel eens dat het latijnse woia
'minister' dienaar betekent tra 1
Niets meer en niets minder. fo Ke
rogantie past hen niet. i.n
dienstbaarheid.
WwmnGils
erdlmnl
x°rtge4ii
!ll(
jloit
wri
Een klein artikel ter grootteva tot
een lokale vechtpartij ofca iri<
tasjesroof trok mijn aandach fin:
afgelopen zaterdag in de PZ( „|t
(13/9). Een schip met 51.(1»
schapen vaart al vijf wekej iaa
rond om een koper te vinden iiri
3500 schapen zijn al een ver.
schrikkelijke dood gestorvs Dit
van honger en dorst. Vorig jaa rot:
toevallig om deze tijd 14,j) nst
schapen overboord gezet nada src
ze gestikt waren in de overvol! <w
drijvende veestallen. Nu m«
er snel een koper gevonden» ges
den anders moeten de dien oen
maar afgemaakt worden. Hoei iel
dit toch mogelijk? Als zov« fe
schapen op transport gaan zo ja:
je toch minstens verwachtend) ad
er al een koper is? Of heeft kj®
weer met subsidie te
Voor mij is de waarde van mateu
en dier inmiddels weer duid
ker geworden. Een hond i
kofferbak laten stikken is 2ötht
euro. Iemand doodschoppeni «rg
twee jaar. 57.000 schapen li jen
weken kwellen in overvol era
schepen en uiteindelijk late £gi
sterven. Geen probleem, ijst
boete? Daar geloof ik niet
Voor mij twee slapeloze nacht
en een paar dagen piekerenbj^et
zo iets mogelijk is en uiteim
lijk niet met een ander aiÉeel
woord kunnen komen dan d ijdi
schapen geen waarde hebbeni anl
je er mee doen kunt wat je uil ruil
Voor mij is wederom duideli tud
hoe diep de 'mensheid' inmi o'n
delsisgezonken.Tothetabsol laai
te nulpunt. oa:
J.W.H.HiMW
St. Jacobsstmt Ie
Vlissinji lekk
door llona Vette
GOES - Het tiende muziekfesti
val voor kleine koren en ensem
bles wordt op zaterdag 20 sep
tember plaats in Goes. Tiental
len groepen uit Nedéfland ver
zorgen concerten van ongeveer
een half uur.
Het festival wordt eens in de
twee jaar georganiseerd door de
Culturele Raad Goes op de der
de zaterdag van september. Het
is voortgekomen uit de Koren
dag en wordt elke keer op ande
re locaties gehouden. Dit jaar
vindt het muziekfestival op drie
locaties plaats: in de rk Maria
Magdalenakerk, in het stadhuis
en in een muziektent op het par
keerterrein naast de Grote
Kerk.
In de muziektent zijn niet alleen
concerten te beluisteren, maar
ook acteurs te zien van toneel
vereniging Heer Hendrik uit
Goes, die het muziekfestival on
der de aandacht van bezoekers
van de binnenstad brengen.
Eén van de koren die optreden
in de Maria Magdalenakerk is
Voce Novanta uit Enschede. Dit
koor staat onder leiding van
A. van Wassenhove en bestaat
uit sopranen, mezzosopranen,
alten, tenoren en bassen. Ook
het tienerkoor van de Zeeuwse
Muziekschool in Goes verzorgt
een optreden. Behalve deze
twee zijn er in de deze kerk nog
elf andere optredens.
In het stadhuis is onder meer het
koor Voci Miste uit Middelburg
te zien. Het repertoire van dit
koor bestaat uit zowel geestelij
ke als wereldse muziek. Het Vi
valdi gitaarkwartet onder lei
ding van Tom A-Tjak uit Rid
derkerk verzorgt ook een optre
den en naast deze twee groepen
zijn er nog elf anderen te beluis
teren in het stadhuis.
Het festival begint om 10.00 uur
en om 17.00 uur is de slotmani
festatie. Tijdens de slotmanifes
tatie zijn er korte optredens van
een aantal koren en ensembles.
Programmaboekjes zijn ter
plekke verkrijgbaar en bezoe
kers kunnen vrij in- en uitlopen
In hetzelfde weekend is er in
Goes meer te zien op het gebied
van (licht) klassieke muziek.
Behalve het Muziekfestival op
zaterdag, er is zondag vanaf
12.30 uur een Manhuistuincon-
cert met een optreden van de
Brassband Excelsior Kloetinge.
Vanaf 19.30 uur is er het concert
Autumna op de Stenen Brug,
voorafgegaan door een carillon
concert van Sjoerd Tamminga.
Werk van Sjer Jacobs is regelmatig te zien in Galerie T.
foto Ruben Oreel
door Marianne van de Polder
MIDDELBURG - Argeloos kijken ze de we
reld in. Een beetje verwonderd, soms met
vertwijfeling, maar altijd goedmoedig. Met
hun blikken, hun houding, hun handen vra
gen ze bescheiden om aandacht. Wie de
moeite neemt om te kijken, is verkocht.
Sneller kan een vriendschap niet gesloten
worden. De beelden van Sjer Jacobs uit Te-
gelen zijn deze maand te gast in Galerie T in
Middelburg.
Ook galeriehoudster Lia Hector is gevallen
voor de charme van de keramische wezen
tjes. „Als ik naar ze kijk, krijg ik altijd een
positief gevoel", glimlacht ze. „Het is altijd
zo dat ik persoonlijk echt iets heb met het
werk dat in de galerie hangt of staat. Het is
zelfs een vereiste dat een werk me aan
spreekt, anders kies ik het echt niet uit. Ik
wil de kunstenaar achter de kunst ook
daadwerkelijk kennen. Het moet klikken,
want vertrouwen tussen kunstenaar en ga
leriehouder is erg belangrijk."
De kunst van Jacobs is inmiddels een vast
item in de galerie, maar het is de eerste keer
dat er zo'n grote expositie van zijn werk
wordt gehouden. Naast de beelden zijn er
ook olieverfschilderijen van hem te bewon
deren, die wat stijl betreft een schril con
trast vormen met zijn keramische en bron
zen objecten. Ze zijn wat abstracter en doen
enerzijds denken aan het klassieke Grie
kenland, anderzijds aan prehistorische
muurschilderingen. Ze hebben met de beel
den gemeen dat ze een sfeer van harmonie
oproepen, hoewel de karakters op doek
meer worden uitgediept.
„Ik merk dat het werk van Jacobs bij een
breed publiek wat losmaakt", vertelt de ga
leriehoudster. Ze heeft de expositie zicht
baar met zorg ingericht. „In de eerste plaats
moet je verliefd worden op een werk. Ver
volgens is de plek waar het komt te hangen
of staan, van essentieel belang. Een plek
kan een werk namelijk versterken of juist
afbreken. Daarmee bedoel ik niet dat iets bij
de bank moet passen. Het gaat er om, dat
een kunstwerk goed tot zijn recht komt."
Mensen vormen de belangrijkste inspiratie
bron voor de Limburgse kunstenaar. Hij
laat daarbij voldoende ruimte over voor de
toeschouwer om een eigen verhaal te ma
ken. Hector: „Ook als de galerie niet open is,
wandel ik graag door de tentoonstellings
ruimte. Op die manier neem ik de tijd voor
mijn eigen beleving van de kunst. Als de ga
lerie open is, sta ik juist weer open voor de
mensen. Het doet me allebei wat, want ik
vind het ook heel bijzonder om te zien dat ie
mand anders iets met die kunst heeft. Mijn
man en ik zeggen wel eens: de exposities zijn
eigenlijk net een soort avonturenvakan-
ties."
Naast de beelden en schilderijen van Sjer
Jacobs, zijn er in galerie T ook abstracte
kunstwerken te zien van Yvonne Cup. In de
kelder zijn creaties van De Haagse Etsclub
te bekijken, met deze maand speciale aan
dacht voor het werk van Dirk van Gelder.
Galerie T, Turfkaai 25-2,7 Middelburg, open don
derdag tot en met zaterdag tussen 11.00 en 16.00
uur, en op de eerste zondag van de maand tijdens
de kunst/cultuurroute, van 13.00 tot 17.00 uur.
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - Zelf noemt El-
ra Heus het haar 'dansante se
rie'. De presentatie ervan in
galerie De Hase aan de Melk
markt in Zierikzee draagt als
titel Human Elegance. Dans,
beweging, elegantie en vloei
ende ronde vormen zijn be
langrijke kenmerken in de
schilderijen van deze beel
dend kunstenares uit het
Noord-Brabantse Asten.
Galeriehouders Kees en Ada
Soeters kozen bewust voor
een presentatie van deze col
lectie, omdat de expositie
ruimte in De Hase met lange,
lichte muren zich er goed voor
leent en vooral omdat dit werk
van Heus hen zeer aanspreekt.
„Werk van realistische schil
ders zul je niet zo snel bij ons
vinden. Onze voorkeur gaat
uit naar bijzonder figuratief
of abstract werk", zegt Ada
Soeters.
Zij hecht er waarde aan samen
met de exposante in alle rust
een tentoonstelling in De Ha
se in te richten. „Dat biedt me
een mooie gelegenheid de
kunstenares wat persoonlij
ker te leren kennen, zodat ik
tijdens de expositie ook wat
meer over het werk en de
maakster kan vertellen",
aldus de galeriehoudster.
Human Elegance lijkt een ode
aan de schoonheid van graci
euze mensenlijven. Met het
schilderij Midzomernachts-
droom visualiseert Heus de
elegantie van een dansend
paar in de violet gekleurde
nacht, met een mooie oplich-
tig die het frêle schijnsel van
de maan suggereert. Hoewel
zij met simpele lijnen en in
sombere vormen de mensen in
olieverf verbeeldt, weet ze
heel subtiel het verschil in
seksen weer te geven. Het
werk van Heus op deze expo
sitie is grofweg in twee cate
gorieën in te delen: de rode en
de blauwe. De schilderes
maakt een bewuste keus tus
sen beide, maar varieert bin
nen de categorie wel weer met
tal van tinten die aan het
blauw of rood gerelateerd
zijn.
Een opmerkelijk werkje dat
daarin niet valt onder te bren
gen, is het schilderij Mother.
Hier kiest Heus voor aarde- en
bruine tinten voor een haast
religieuze afbeelding van een
moeder met kind als mooi
contrast tegen een wand met
goudbehang.
Een mooi voorbeeld van haar
kunnen levert de schilderes
onder meer met Lessom.
Daarin verbeeldt ze in meeren
minder zichtbare silhouetten
twee dansers en een pianiste,
Specifieke aandacht verdient
zeker ook het schilderij Watch
your choice met een net opge
stane en een zittende gestalte.
Vooral door de mooie, even
wichtige kleurcontrasten lijkt
dit werk de aandacht van de
toeschouwer naar zich toe te
trekken.
Minder subtiel ging Heus te
werkinhet schilderij Le Mira
ge. Daarin verbeeldt ze in
schreeuwende roodtinten een
pompeus meisjeshoofd met
vogels die daar vlak voor
voorbij vliegen. Even verder
op prijkt veel fijnzinnigerge-
schilderd een exotische vrouw
met een mix aan gele en oranje
tinten als achtergrond. Some
times I wander is de titel die
Heus er zelf aan gaf.
De expositie 'Human Elegance i»
galerie De Hase is tot en met ta
terdag 1 november te zien op don
derdag, vrijdag en zaterdag van
14.00 tot 17.00 uur.
De elegantie van mensenlijven is kenmerkend in het werk van Heus. foto Marijke Folkertsma
)0S
I0UC
ipen
levi
iet
cha
hon
ie,z
nO
elsj
let
Iers
pee
ders
pern
ton
lekt
led
len
voer
over
staa
Bun
jniiz
Bit
som
sene
Baai
Ét 5
«ni
tol
<rez
tijdi
Dea
schi;
vele
ïeli
!#,0
»an
sant
tan
óuiz
Oud
Zeei
van
prol
öch'
