PZC
golfplaat
Ik ben geboren als een soort neger, echt waar
Beek Af
RUDEN RIEMENS
zaterdag 13 september 2003
o
o
R
Verschrikkelijk geluid
A
Het begon allemaal toen ze vier was
en van Sinterklaas een trekhar-
monicaatje kreeg. Niet te geloven dat
kind: ze speelde alles wat ze hoorde zo
maar na. Boogie woogies op de piano
tot haar moeder er gek van werdOp za
terdag 18 september, als ze 78 wordt,
keert de Flying Dutchess het grote pu
bliek de rug toe. „Er is nooit meer een
tweede pianiste als ik geweest in Ne
derland."
Ze heeft dft verbrijzeld gehad, wijst ze op
haar pols, haar handen. Ze heeft dat
verbrijzeld gehad: haar enkels, haar schou
ders. Haar rug is slecht, ze heeft een versle
ten heup. Maar zo'n pijn als nü, van een ge
kneusde slijmbeurs na een nare val, heeft ze
nooit eerder gehad.Ze is echter weer op de
been, zij het met rollator. Op haar verjaar
dag, op haar grote feest dat geen afscheid
mag heten ('Noem het maar een distantië
ring van het grote publiek') zal ze opkomen
met alleen nog een stok. Haar credo: „Altijd
met allure."
Toen ze in 1952 aankwam in de Verenigde
Staten, ging haar Nederlandse garderobe
'in de asbak'. Naaldhakken droeg ze, van 18
centimeter. Avondtoiletten, nertsstola's.
„Showen, was dat. Ik was echt een vamp,
een 'star'." Autofreak als ze is, heeft ze 45
sportwagens gehad. Toen ze in 1965 met
haar vriendin Marga en hun drie kinderen
naar Torremolinos vertrok om een pianobar
te beginnen, was dat de móóiste zaak, voor
de 'crème de la crème'. En toen ze failliet
ging en een makelaarskantoor begon, werd
dat chique ingericht. Beek houdt niet van
'minder'. „Opkomen is het halve werk. Als
ik in het Circustheater het podium opliep,
kreeg ik al een staande ovatie voor ik een
noot had gespeeld. Ik wil niet met een rolla
tor op - of aan de arm van een meneer."
Pia Beek en 'het vak'. Het begon toen ze vier
jaar oud was en van Sinterklaas een trek-
harmonicaatje kreeg. Haar vader ('Procu
ratiehouder maar heel muzikaal') speelde
een melodietje voor op de piano en zij speel
de het zomaar na. Niet te geloven dat kind,
zeiden haar ouders. Later kreeg ze een gro
tere harmonica van Hohner, haar vader
nam haar ieder zondag mee naar zijn Haag
se voetbalvereniging HBS (Houdt Braef
Stant), waar zij na de wedstrijd op de piano
werd gehesen om het clublied 'Geen woor
den maar daden' ten gehore te brengen. Alle
mannen meezingen. „Als ik maar een portie
bitterballen kreeg, of ijsjes, was ik zoet."
De klassieke stukken die haar zeven jaar
oudere zus op pianoles moest instuderen,
speelde ze feilloos na Ging ze naar de bio
scoop, dan kende ze de filmmuziek meteen
van begin tot eind. Ze kroop achter de piano
en was niet meer weg te sleuren. Etudes die
ze had geleerd begon ze te 'verjazzen'.
„Urenlang die boogie woogies, mijn moeder
werd er stapelgek van. Ik ben geboren als
een soort neger. Echt waar. Er is nooit meer
een tweede pianiste geweest als ik in Neder
land. Daar heb ik wel altijd op zitten wach
ten, dat een jong meisje mij zou imiteren. Ik
zou het best leuk vinden. Pas als je geïmi
teerd wordt, heb ik gehoord, ben je écht be
roemd."
Ze leerde zichzelf gitaar spelen, ukelele,
bas. Huiswerk maken schoot erbij in. Op de
klarinet die ze van iemand cadeau had ge
kregen ging ze op de wc zitten studeren.
„Mijn moeder vond dat een verschrikkelijk
geluid." Haar tante was getrouwd met cel
list Max Orobio de Castro. Op een van zijn
feestjes mocht nichtje Pia achter de vleugel
plaatsnemen. Pianist Cor de Groot was er
bij dirigent Eduard van Beinum, componist
Wiilem Andriessen. „Ik weet niet eens meer
hoe ze allemaal heetten. Ik speelde mijn ra
zendsnelle boogie woogies. Van de vinger
zetting klopte helemaal niets, maar al die
grote musici stonden met zulke ogen te kij
ken.
Maar haar auditie bij het conservatorium
werd 'een debacle'. Ineens kon ze geen noot
meer spelen. „Eduard van Beinum zei daar
tegen me: 'Zie je het gat van de deur? Daar
ga je nu uit en je komt nóóit meer terug. Jij
hebt zigeunertalent'." Ze werd als pianiste
en vocaliste 'gekidnapt' door het Miller
Sextet van Ab de Molenaar. Het was mei
1945, Nederland was bevrijd. En al was
Beek pas negentien, ze had 'eigenlijk al een
naam'. Het Sextet had een aanbieding om
voor de Amerikaanse troepen te spelen. Of
Pia 'voor een paar dagen' mee mocht naar
Arnhem, had de gentleman-violist haar ou
ders gevraagd. Er stond een legertruck te
wachten op de hoek van de straat, en ze ver
trokken naar Charleroi in België, naar het
Pia Beek: „Ik wil niet met een rollator opkomen, of aan de arm van een meneer."
foto Phil Nijhuis/GPD
kasteel van koning Leopold, waar het cen
trum was voor Amerikaanse soldaten op
verlof. Ze bleef zes maanden weg. „Ik hoor
de niks meer van mijn ouders. En ik was sta
pelgek op mijn moeder, dus dat vond ik heel
erg. Ik kreeg geen brievenik was doodonge
lukkig. Maar ja, mijn vak. Dat spelen iedere
avond met die Millers, dat was natuurlijk
heerlijk. Ik kwam terug als officier, als ma
joor in het Amerikaanse leger. Ik had mijn
hele jeep volgeladen met etenswaren en met
lekkernijen. Toen is het weer bijgelegd met
mijn ouders."
In 1949 besloot ze haar eigen combo te for
meren, ze toerde door Europa en haar eerste
compositie Pia's Boogie werd een interna
tionale hit. Je moet in Amerika iets doen,
had een vriendin haar voorgehouden. In
1952 ging ze. Alle zomers, zo liet ze in alle
contracten vastleggen, keerde ze terug naar
Scheveningen om op te treden in De Vlie
gende Hollander. 'The Flying Dutchess',
doopte Time Magazine haar in 1954 - ze
heeft het nu nóg op haar visitekaartje staan.
Maar de impresario die ze in New York be
naderde, was eerst niet happig. ,,'Wat moet
ik nou met dat meissie?', zei hij."
Diezelfde avond toog ze met een vriend in de
muziek naar Birdland, de beroemde club.
Oscar Peterson trad er opErroll Garner, ze
ven toppianisten. Heerlijk. Verrukkelijk.
Prachtig aangekleed was ze, en ineens stapt
haar vriend de bühne op: 'Dames en heren,
ik heb een grote verrassing voor u. De groot
ste jazzpianiste uit Nederland, Pia Beek!'
„Ik ging daar een half uur tekeer, ik kreeg
een staande ovatie. Doorgezakt dat we zijn.
Het was een avond om nooit te vergeten. De
volgende dag werd ik gebeld, of ik binnen
twee uur op het kantoor van de impresario
wilde komen om een contract voor tien jaar
te tekenen. Ik had me toch een kater."
Maar toen ze in 1953 terugkwam in New
York, was haar impresario overleden. Op
het kantoor van zijn opvolger moest ze drie
uur wachten. „Ik dacht: godsallemachtig.
Ik voelde al nattigheid. Ik vroeg wanneer ik
moest beginnen. 'Niet', zei hij. 'Begin maar
een leuk damestrio.' Hij had een anonieme
brief uit Nederland gekregen dat ik lesbien
ne was." Ze kwam er later achter van wie,
maar dat mag niet in de krant. Kinnesinne
was het, zegt ze. Lesbisch, ze vindt het ook
zó' n vreselijk woord„Ik hield helemaal niet
van vrouwen, mijn eerste grote liefde was
een man. Ik was altijd verliefd of verloofd.
En ik heb een ontzettende hekel aan geë
mancipeerde vrouwen en aan de vrouwelij
ke mannen, de nichten enzo. Dat vind ik
verschrikkeli j k.
Überhaupt, zegt ze, heeft ze een hekel aan
het feminisme. Zij maakte toevallig muziek
en verdiende daar geld mee. „Maar een
vrouw wordt als vrouw geboren, en eigen
lijk hoort ze thuis bij de kinderen." Er zijn
van die 'walgelijke mensen' die haar een
voorbeeld voor de lesbiennes noemen. „Ik
vind dat eerder een belediging dan een com
pliment. Liefde is liefde, of dat nou tussen
twee vrouwen is of tussen twee mannen of
tussen een hond en een weet ik veel. Daar
hoef je niet lesbisch voor te zijn, mijn vrien
din is zeker niet lesbisch.
Het begon, zegt ze, toen ze van Marga ging
houden, Marga Blanka Samsonowski: ge
boren Berlijnse, van Russisch-Poolse af
komst, op haar achttiende getrouwd met
een vriend van Beek, diskjockey Pete Felle-
man.En zwanger.. Ze zijn bijna vijftig jaar
samen. „Toen die liefde tussen ons ging ont
staan was dat echt vreselijk natuurlijk.
Maar zij houdt van mij en ik van haar. Ze
heeft vier kinderen op de wereld gezet - één
tje is er doodgegaan. Ik heb alle kinderen
geadopteerd toen we samen naar Spanje
gingen. 'Marga en Pia' is echt een begrip ge
worden."
Om toch aan de bak te komen in Amerika,
moest ze zes maanden uitzitten om lid te
mogen worden van de vakbond. Ze werkte
als babysitter en als ober in het Waldorf As
toria. Maar toen in Nederland de waters
noodramp kwam, kreeg ze versneld een
Union Card om benefietconcerten te geven
voor de gedupeerden. Meer dan tien jaar
lang toerde ze minstens zes maanden per
jaar langs alle beroemde clubs in de VS. Een
jaloerse Billie Holiday op haar retour gooi
de haar, zo wil de overlevering, ooit een fles
naar het hoofd. Oscar Peterson noemde
haar de 'beste jazzpianiste ter wereld'. ,A
klinkt een beetje kapsonesachtig, maarii
was een 'big star' geworden in Amerika.
In 1964 kwam ze terug. „En toen is hetmè
lukt." Het Beatles-tijdperk brak aan en te
was gebeurd met de jazz in Nederland'.
Geen Vliegende Hollander meer, entoende
oudste dochter van Marga op school weit
gepest omdat haar moeder met Pia Becks-
menwoonde, zei ze: 'Mar, we gaan emigre
ren, een eigen zaak beginnen.' De Costadei
Sol was toen helemaal in, haar vermogen
stak ze in een pianobar: La HolandesaVo
lante, de Flying Dutchess verspaansd,
„Maar na drie jaar was alles weg."
Ze dook in de makelaardij, kreeg een eigen
radioprogramma in Malaga, ze bleef echte
artieste in hart en nieren, en in 1975 liet a
zich overhalen tot een come-back.
Beek, noemde ze haar cd's, Back to Beck-
Happy Songs Are Beck Again. Toenzein
2000 haar 75ste verjaardag vierde met eet
groot gala, had ze gedacht: 'Nu gaat hetc?i
een keer beginnen'. „Ik verwachtte nieuw
aanbiedingen, ik was er helemaal klaar
voor. Maar er kwam niks. Heel logisch, «ai-
er is een ander tijdperk ingetreden. We her
ben een Goede Tijden Slechte Tijden-pa;
bliek en dat is niet zo jazz-minded meer
Het is slikken geweest, zegt ze, twee jaar
lang. Ze miste het vak. En na het gala begot
ze vreemd te doen. Ze werd onaanspreek-
baar, recalcitrant, kon niet meer rekenen®
puzzelen. Alzheimer, was het vermoeder
Nadat alle proeven waren gedaan, was®
diagnose een slaap-apneusyndroom.
Ze slaapt nu met een zuurstof maskertje "F
haar neus, niet leuk voor de 'haarfreak
ze is want de elastieken pletten haar coup-
Maar ze is weer de oude, ziet er weer goed,
uit, haar spraak is in orde. Alleen haar spf-
vindt ze, is niet meer wat het geweest is.
Door een geknapte pees kan ze haar rect-
terduim niet meer strekken, die sleept er i]
en dat gaat ten koste van haar techniek-
speel nu eigenlijk met negen vingers. Als1»
die cd hoor en die dvd zie die op mijn ver
jaardag uitkomen, met alle hoogtepunt®;
denk ik: 'Mijn God, wat een snelheidhaoi
Ik begrip nóg niet hoe ik die boogie woog1
zo snel kon spelen. En ik ben het zélf.
MarjolijndeCod
Pia Beck - The Touch Of Her Life, High'
lights From 1950-2000. Limited edition»"
met cd, dvd en boek, vanaf 18 septe®»®
de winkels.
