PZC Koffie stimuleert geheugen Eigen bloed als pleister 21 INCtlIVH ;*et Ifl141 M woensdag 10 september 2003 Ouder worden, is dat wel zo vervelend? „Als het eenmaal zover is, pakt het niet zo negatief uit als je verwachtte toen je jonger was", zegt gerontologe Erika Timmer van de vakgroep sociale gerontologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. „Mensen compenseren de fysieke achteruitgang met tevredenheid over wat ze in het leven hebben bereikt. Ouderen hebben minder energie, maar meer tijd." Door WILL GERRITSEN Alleen pure chocolade Eerder insuline spuiten Lichamelijk actief: minder impotentie Overgewicht door grotere porties Hartaanval Levensduur Slechter leren door drugs Kruidenextract en cholesterol vana alens 2» Succesvol ouder worden gees gam Door CHRISTA VAN DER HOFF Timmer houdt zich bezig met de psychologie van het ouder worden. Men sen die ouder worden, leren zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden: „Zij vergelijken zichzelf niet met hoe zij vroeger waren en wat zij konden, maar kijken naar leeftijd genoten." De gerontologe noemt dit de tevredenheidsparadox. Het 'niet meer hoeven' speelt een belangrijke rol. Dat bleek Timmer bij een onderzoek naar spijt onder ouderen: „Mensen betreuren het dat ze iets niet aangedurfd hebben, bijvoorbeeld het opzetten van een eigen bedrijf. Dat het nu niet meer kan, vinden ze jammer, maar het geeft ze steun dat het niet meer hoeft." Ook de omgeving verwacht minder van hen. Het besef dat het leven eindig is, zet mensen er toe aan om nü te doen wat straks niet meer kan. Dit geldt vooral voor mensen uit de derde en voorlaatste levensfase (55- 75 jaar), die nog tot veel in staat zijn. Timmer: „Na het 75ste levensjaar zet de lichamelijke achteruitgang harder in. Als het niet meer moge lijk is je aan te passen, moet je af scheid nemen van dingen die je graag deed en proberen er iets voor in de plaats te zetten dat in het ver lengde ligt van je vroegere hobby. Iemand die zich voorgenomen had om vreemde landen te bezoeken maar dat niet meer kan, kan bij voorbeeld landendocumentaires op video gaan bekijken. Helaas lukt het niet iedereen om die omslag te maken." Uiterlijk Sommige mensen verzuren daar door, zo blijkt in de praktijk, en worden 'psychologisch oud'. Dat ben je volgens Timmer als je geen nieuwsgierigheid meer kunt op brengen voor je omgeving, niet meer flexibel bent en niet meer aan de toekomst kunt denken. „Maar iemand van twintig kan daardoor net zo goed psycholo gisch oud zijn als iemand van tach tig" Of je last hebt van een ouder wor dend uiterlijk heeft veel te maken met zelfwaardering. Wie het uiter lijk altijd heel erg belangrijk vond en minder aandacht had voor in nerlijke groei, kan op een gegeven moment niet meer terugvallen op uiterlijk als bron van zelfwaarde ring. Timmer: „Er zijn in andere culturen zoals in China en islamiti sche landen ook vrouwen die hun functie van opvoedster of schoon moeder belangrijker zijn gaan vin den dan mooi zijn. Zij waarderen zichzelf om andere kwaliteiten dan louter hun uiterlijk, en worden daarvoor ook door anderen gewaar deerd. Maar in onze cultuur is het uiterlijk nog heel belangrijk." Dat wordt in stand gehouden door bijvoorbeeld reclames voor anti- rimpelbehandelingen en door films en tv-programma's, die voor al perfecte lichamen laten zien. Timmer: „Door de steeds grotere mogelijkheden om een perfect li chaam te hebben en te houden, voel je je bijna verplicht om er jong te blijven uitzien." Uit onderzoek blijkt dat mensen van middelbare leeftijd meer met de dood bezig zijn dan ouderen. „Over de dood wordt niet vaak ge sproken. Het is in deze maatschap pij een taboe. Wel weten we dat ouderen banger zijn voor de ma nier waaróp ze doodgaan dan voor de dood zelf. Zestigers zijn overi gens meer met de dood bezig dan zeventigers. Die laatsten hebben geaccepteerd dat het leven eindig is." Wie ouder wordt, ervaart dat de tijd steeds sneller gaat. „We kun nen tijd niet natuurkundig erva ren. We doen dat via gebeurtenis sen. Een kind beleeft bijzondere gebeurtenissen veel intensiever dan een volwassene. Hoe ouder je bent en hoe meer levenservaring je hebt, hoe minder belangrijke din gen er gebeuren." Opmerkelijk Het psychologisch aanpassingsver mogen blijkt ook uit onderzoek van gerontologe Dorly Deeg, hoog leraar epidemiologie van de verou dering aan de VU en directeur van LASA, een afdeling die onderzoek doet naar het verloop van veroude ringsprocessen. „Gezonde ouderen hechten meer aan een goede lichamelijke ge zondheid dan ouderen met een chronische ziekte', zegt professor Deeg. „Opmerkelijk, want je zou het omgekeerde verwachten. Maar het is inderdaad beter om iets wat je niet - of niet meer - hebt niet be langrijk te vinden." Deeg toont zich sceptischer over het succesvol ouder worden dan Timmer: „Dat mensen gemid deld steeds ouder worden kun je een succes noemen. Ook is de beeldvorming over oude- ren de laatste tien jaar voornamelijk posi tief geworden: ouderen worden steeds vaker afgeschilderd als ver mogend, actief en gezond. Dat is winst. Maar de positieve beeldvor ming is doorgeschoten: arme, kwetsbare of zorgbehoevende ouderen dreigen zo uit het zicht te verdwijnen. Succesvol ouder wor den gaat lang niet voor iedereen op." Ouderen hebben vaak hoge ver wachtingen van de medische we tenschap. „Op tal van terreinen wordt vooruitgang geboekt. Men sen zijn hiervan ook steeds beter op de hoogte. Zij verwachten voor zichzelf veel van deze ontwikkelin gen. Dat kan tot teleurstellingen leiden. Een hoop ziekten kun je binnen de perken houden, maar er zit een grens aan. In de Verenigde Staten heerst de ideologie 'hoe lan ger je leeft, hoe beter'. In Neder land is men realistischer: op een gegeven moment moet je je neerleg gen bij ouderdoms- verschijnselen, en s~' s- er het beste van "jy' zien te maken." Foto GPD/Evert-Jan Daniels Dat is nou jammer. Het drin ken van één kop sterke koffie activeert het geheugen in geen enkel opzicht, althans dat van mensen tussen 45 tot 60 jaar. Drie koppen koffie trouwens wel, maar de statistieken wij zen uit dat mensen bij het klimmen der jaren steeds min der bakjes troost tot zich ple gen te nemen. De ingewanden spelen op, ze hebben last van slapeloosheid of misschien zijn er ook nog andere redenen. Dit riles is uitgezocht door Jeroen Schmitt en diens collega's van de afdeling psychiatrie en neu ropsychologie aan de Universi teit Maastricht. Een verslag van hun onderzoek 's dezer dagen gepubliceerd in ®et blad Journal of Nutrition Health and Aging. Bij het on derzoek naar de werkzame stof eafeïne in de koffie gaat de aandacht van onderzoekers uit jaar twee zaken: activeert het offiestofje 45 minuten na con sumptie het geheugen en ande- te cognitieve aspecten van on- ze grijze cellen (zoals concen- teatie, inprenting, oriëntatie, aandacht en plannen)? En doet ct iets op de lange duur? er de laatste vraag kan Sch- •nttt kort zijn: de geleerden zyn het er riiet over eens. - ommige onderzoekers con stateerden wel een positief ef- eU' maar anderen niet. Ook WlJ hebben in een eigen studie geen sterke aanwijzingen hier- Chocolade is gezond. Het eten van 100 gram chocolade verhoogt de hoeveelheid anti-oxidanten in het bloed met 20 procent, schrijft M. Serafini (Italiaans Instituut voor Voedingsonderzoek, Rome) in het wetenschappelijk tijd schrift Nature. Wel pure chocolade eten, want melk ver hindert de opname van anti-oxidanten, stelt Serafini. Anti- oxidanten worden in verband gebracht met een lagere kans op hart- en vaatziekten en kanker. Bij mensen met diabetes type 2 moet het spuiten van in suline eerder worden ingezet. Als patiënten al in een vroeg stadium insuline gaan gebruiken, blijft hun eigen insuline-aanmaak langer bestaan en blijft hun bloedsui- kerspiegel langer goed onder controle dan wanneer zij pil len slikken. Dat constateert M. Alvarsson (Karolinska Zie kenhuis, Stockholm) in het vakblad Diabetes Care uit een vergelijkend onderzoek onder 39 mensen met diabetes ty pe 2. Lichamelijk actief zijn vermindert niet alleen de kans op een hartaanval of beroerte, bij mannen op middelbare leeftijd vermindert het ook de kans op impotentie. Dat schrijft C. Bacon (Harvard School of Public Health, Boston) in het vakblad Annals of Internal Medicine, op grond van een onderzoek onder ruim 30.000 mannen ouder dan 50 jaar. Onder lichamelijk actieve mannen kwam impotentie 30 procent minder voor dan onder niet-actieve mannen. Dat de VS koploper is wat betreft mensen met overge wicht is onder ander te wijten aan de grote omvang van de porties voedsel. Zo is in vergelijkbare restaurants de ge serveerde maaltijd in Philadelphia 35 procent groter dan in Parijs, een chocoladereep 40 procent groter, een glas frisdrank 52 procent groter en een hotdog 63 procent gro ter. Ook de Amerikaanse kookboeken gaan uit van veel grotere porties dan de Franse kookboeken. Bovendien eet de gemiddelde Amerikaan zijn eten veel sneller op dan de Europeaan, meldt P. Rozin (universiteit Pennsylvania, Phi ladelphia) in het vakblad Psychological Science, op basis van een vergelijkend onderzoek. De beschermende werking die aspirine heeft op het ont staan van een hartaanval, kan teniet worden gedaan door regelmatig gebruik (meer dan 60 dagen per jaar) van ibu- profen of andere pijnstillers uit de zogeheten NSAID-klas- se. Dat constateert T. Kurth (Harvard School of Public He alth, Boston) in het vakblad Circulation, op grond van een onderzoek onder ruim 22.000 personen. Zogeheten polyfenolen, bestanddelen van rode wijn en olijfolie, waaraan een gunstige werking op hart- en vaat ziekten wordt toegeschreven, blijken ook de levensduur van cellen te kunnen verlengen. Gistcellen blijven in de aanwezigheid van deze stoffen 60 tot 80 procent langer in leven, schrijft K. Howitz (Harvand Medical School, Boston) in het wetenschappelijk tijdschrift Nature. Het enzym sir- tuine, via welke de polyfenolen hun werk doen, is ook aanwezig in menselijke cellen. Howitz verwacht daarom dat deze stoffen ook een gunstig effect hebben op de le vensduur van menselijke cellen. Drugs als cocaïne en amfetamine verminderen het vermo gen van het hersenweefsel om als reactie op meegemaak te gebeurtenissen veranderingen aan te brengen in de ver bindingen tussen hersencellen.,Dergelijke veranderingen liggen ten grondslag aan het leerproces en het aanpassen van gedrag op grond van eerderè ervaringen. Dat conclu deert B. Kolb (University of Lethbridge) in het wetenschap pelijk tijdschrift PNAS uit proeven bij ratten. Het, ook in Nederland in toenemende mate, populaire kruidenextract guggul, een extract van de plant Commip hora mukul, werkt niet tegen een hoog cholesterolgehal te. Dat concludeert P. Szapary (University of Pennsylvania, Philadelphia) in het medisch tijdschrift JAMA, op grond van een onderzoek onder 103 proefpersonen. voor gevonden." Wel staat vast dat 250 milligram cafeïne - drie sterke koppen koffie- het ge heugen en andere cognitieve functies activeert, althans 45 minuten na het drinken. Hier plaatst Jeroen Schmitt een belangrijke kanttekening. Dit geldt voor mensen van middel bare leeftijd, maar uitgerekend niet voor jongeren. Hun geheugenkracht gaat er juist op achteruit. Een mogelij ke verklaring is dat het geheu gen van jongeren al dichtbij een optimaal niveau zit. Cafeï ne prikkelt hun brein zodanig sterk dat het stofje een ave rechts effect geeft. Teveel van het goede dus. Voor mensen in de middelbare leeftijd geldt echter dat hun geheugen ach teruit is gegaan, op een lager pitje staat: die hersencellen kunnen zo'n cafeïne oppepper van drie koppen koffie best ge- Foto Jaques Peeters bruiken. Schmitt: „Hoe groot het effect dan is? Nou, dat gaat in de richting van het prestatie niveau van jongeren." Bij zestigplussers blijkt de drie- koppen-koffie-formule niet te werken, het geheugen is waar schijnlijk nog meer achteruit gegaan. „We denken dat ze voor een geheugenoppepper nog meer zouden moeten drin ken, maar dat is nooit onder zocht." Door MARTEN DOOPER Bloed is een ruim gevulde apotheek. Zo bevat het onder meer allerlei stoffen die de heling van wonden kunnen versnellen. Mark van Appel- dorn, hoofd van de afdeling Extra Corporale Circulatie van het Amphia Ziekenhuis in Breda, houdt zich sinds kort bezig met een nieuwe bloed-techniek die hij zag in de Verenigde Staten: wonden laten helen met een pleister gemaakt van het eigen bloed van de patiënt. Bij deze vernieuwende me thode wordt bij de patiënt on geveer een halve liter bloed afgenomen. Die wordt ge splitst in een deel met rode bloedcellen, die meteen weer aan de patiënt worden terug gegeven en een deel dat rijk is aan eiwitten, bloedplaatjes en witte bloedcellen. Door dit laatste deel op een bepaalde manier te behandelen wor den eiwitten en bloedplaatjes actief die normaal gesproken de bloedstolling verzorgen. Het resultaat hiervan is dat er een soort van gelei ontstaat die zeer rijk is aan allerlei groeifactoren. Volgens Appel- dorn is die gelei in staat de genezing van wonden te be vorderen. „Bij het invoeren van een nieuwe techniek begin je meestal met het toepassen er van bij patiënten die geen baat meer vinden bij alle be staande therapieën." Dit bracht hem in contact met patiënten met decubitus of wel doorligwonden. „Dit zijn schoolvoorbeelden van won den die vanwege de slechte doorbloeding niet of nauwe lijks meer genezen. Mensen hebben soms wel al meer dan een jaar een wond, die niet meer verbetert en al leen nog maar verer gert als de wond weer eens geïnfec teerd raakt." Samen met wond- Geactiveerde bloed plaatjes in gelei ais 'pleister' voor de wonden. Foto Camile Schelstraete en decubitusverpleegkundige Angela van den Broek heeft van Appeldorn de bloedpleis- ters inmiddels bij een hand vol patiënten uitgeprobeerd. „We zagen nog niet zulke prachtige resultaten als ik in de VS heb gezien, maar dat viel ook niet te verwachten" vertelt van Appeldorn. „Het waren per slot van rekening onze eerste pogingen en het ging om patiënten met wonden die al lang nergens meer op reageer den. Dan kun je geen wonderen verwachten." „Maar, in alle ge vallen kwam de wond weer tot leven en was er vooruit gang te zien", vult Van den Broek aan. „Interessant is ook dat de patiënten melden dat zij na de behandeling minder pijn hebben van de wond. Blijkbaar gaat er dus ook een pijnstillende werking uit van de gelei."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 21