PZC
Oud-PSD 'er telt passagiers
Waterlanders is echt oorlog
Levensecht decor voegt niks toe
aan monoloog Zeeuws Meisje
GELICHT
10
Het vijfde Kunstspoor
leidt voornamelijk
naar kunst in Kortgene
kunst
0800 - 0231 231 (GRATIS)
Everhard Zwart
bespeelt orgel
in Nieuwe Kerk
vrijdag 29 augustus 2003
Fiets-voetveer
Voetafdruk
Zwarte humor
ZIERIKZEE - Organist Ever-
hard Zwart, kleinzoon van de
legendarische Jan Zwart en
leerling van Feike Asma, geeft
woensdagavond om acht uur
een concert op het Kam Van
der Meulen-orgel in de Nieuwe
Kerk in Zierikzee.
Op het programma staan com
posities van zijn vader en zijn
leermeester, maar ook werken
van Johann Sebastian Bach, Re-
né Louis Becker en Hendrik An-
driessen.
Everhard Zwart was sinds 1979
als organist verbonden aan de
Gereformeerde Bergsingelkerk
in Rotterdam. Tegenwoordig is
hij hoofdorganist van de Ne
derlands Hervormde Nieuwe
Westerkerk in Capelle aan de
IJssel.
In 1983 en 1984 werd hij uitge
nodigd in respectievelijk Rot
terdam en Parijs de internatio
nale meestercursussen te volgen
bij de Franse orgelvirtuoos Jean
Guillou.
In 1987 studeerde hij bij de
Duitse organist Günther Kaun-
zinger in Würzburg. Zijn inter
nationale debuut als concertge
ver maakte Everhard Zwart in
1983 in Barcelona, waarna hij
regelmatig concerteerde in ver
schillende landen in Europa.
Het concert in de Nieuwe Kerk
begint om 20.00 uur.
Advertentie
\3-0°
ieoP®'
,r\d
Keè^\<*d°°0%N
door Maurits Sep
Dagelijks is oud-PSD'er Henk West-
land nog op het veerplein in Vlis-
singen te vinden. Al sinds de opening
van de Westerscheldetunnel, en dus het
begin van het fiets-voetveer Vlissin-
gen-Breskens, telt hij de passagiers die
de oversteek maken. Elke dag pakweg
een halfuurtje, twee afvaarten, steeds
op een ander tijdstip, om een evenwich
tig beeld te krijgen.
Westland gelooft geen snars van de cij
fers die de provincie en BBA Connex,
exploitant van het fiets-voetveer, ver
strekken. Zij schatten vooraf het aantal
mensen dat per jaar zou gaan meevaren
op ruim 800.000. Uit tellingen van de
exploitant blijkt dat die verwachting
tot op dit moment waargemaakt wordt.
Freek Jochems van BBA Connex durft
nog een exacte aantallen te geven. De
cijfers die er zijn, vindt hij nog niet re-
presentatief. ,,We zijn pas sinds maart
in de vaart. Iedereen moet er dus nog
aan wennen. Bovendien hebben we nu
de vakantieperiode doorgemaakt." Ei
genlijk vindt Jochems dat pas in maart
een getrouw beeld gegeven kan worden
van het gebruik van het fiets-voetveer.
Na een jaar varen zijn alle effecten zoals
toeristenseizoen en woon-werkverkeer
bekend. Maar goed, de indicaties zijn
werkelijk veelbelovend. „We merken
dat de reizigers gewend raken aan het
nieuwe systeem."
BBA Connex heeft inmiddels 250 klan
ten met een jaarabonnement en ruim
600 met een maandkaart. Daaronder
zitten heel wat scholieren. De provincie
biedt jongeren tot 18 jaar een goedko
per tarief, omdat zij voor school naar
één van beide overkanten moeten en
nog geen ov-jaarkaart krijgen, in te
genstelling tot studenten van boven de
18. Volgens Ad Segers van de provincie
hebben 30 scholieren een jaarkaart
aangeschaft en 91 een maandkaart, die
ze vervolgens steeds hebben verlengd.
„Het is wel degelijk drukker geworden
Volgens oud-PSD'er Henk Westland maken veel meer mensen gebruik van het fiets-voetveer, dan de exploitant wil doen ge
loven. foto Ruben Oreel
sinds half maart", onderstreept Jo
chems nog maar eens. Nu, in de vakan
tieperiode, is de tweede helft van de
ochtend, pakweg tussen tien en twee
uur, erg druk op de boot van Breskens
naar Vlissingen. Die mensen moeten
ook weer een keer terug en dat doen ze
vanaf drie uur.
Buiten de zomermaanden, als vooral
Zeeuwen het fiets-voetveer gebruiken,
is de ochtendspits van acht tot negen,
de avondspits van vijf tot zes. Volgens
Jochems zitten er afvaarten bij van
tweehonderd passagiers. Ondanks dat
het voor Jochems nog te vroeg is harde
conclusies te trekken, durft hij wel de
voorspelling aan dat 'de spitsuren
drukke vaarten zullen worden'.
Westland, zoals gezegd, gelooft geen
snars van de cijfers die BBA Connex tot
nu toe verstrekt. Hij telt al maanden
lang eigenhandig hoeveel mensen de
boot nemen. En dat zijn er veel meer
dan de exploitant wil doen geloven.
Want, stelt hij, de exploitant denkt rijk
te kunnen worden over de ruggen van
de Zeeuwen. „Ik tel elke dag een half
uurtje. Dat zijn twee boten. Ik tel op
wisselende tijden, om een goed beeld te
krijgen van de drukte. Ik kan het niet
exact bijhouden, maar zeker de laatste
tijd zijn het er zo veel, ik kan het niet
meer bijhouden. Ik schat het totaal
aantal reizigers over een jaar niet op
800.000, zoals de prognose is, maar op
een miljoen. Misschien wel meer."
Als er inderdaad veel meer mensen
meevaren, dan maakt BBA Connex
dikke winsten, benadrukt Westland.
Want de tarieven zijn gebaseerd op
800.000 passagiers. Meer mensen bete
kent meer inkomsten. Maar Westland
vindt dat niet juist. „Meer mensen, dan
moeten de prijzen omlaag."
Zo zit het niet, reageert provincieamb
tenaar Segers. De provincie betaalt 2,4
mijoen euro subsidie om ervoor te zor
gen dat het fiets-voetveer in de vaart
kan blijven. Want BBA Connex lijdt
zonder die subsidie verlies. „Dus als er
inderdaad veel meer mensen meevaren,
dan betekent dat hooguit dat het tekort
kleiner wordt", verduidelijkt Segers.
Want de meeropbrengsten worden ge-
lij k verdeeld: de helft voor BBA Connex
en de helft voor de provincie.
Een andere voorspelling van Westland
kan wel uitkomen. Als zich voor som
mige afvaarten inderdaad tweehon
derd mensen, of meer, melden, zijn de
toekomstige veerboten te klein. Die
krijgen 185 zitplaatsen. Wie laat aan
komt, loopt straks in de spits dus het ri
sico een half uur te moeten wachten.
BBA Connex heeft nog tot maart de tijd
om te onderzoeken hoe vaak dat kan
voorkomen en welke oplossingen haal
baar zijn. „De bevindingen kunnen we
verwerken in de dienstregeling", op
pert Segers. Een vaart inlassen door een
extra schip in te zetten zou een moge
lijkheid kunnen zijn, zegt Jochems
voorzichtig. Tenzij de kans op wachttij
den erg klein is. „Misschien moeten
mensen dan voor die keer even wach
ten."
Westland vroeg voordat het fiets-voet
veer in de vaart kwam al om goede tel
lingen zodat de nieuwe schepen groot
genoeg zijn. Hij kondigde toen ook aan
een eigen veerverbinding in stand te
willen houden met twee oude PSD-
schepen: één op de lijn Vlissingen-Bres-
kens, één op de lijn Kruiningen-Perk-
polder. Dat plan heeft hij nog niet los
gelaten. Zolang de PSD-schepen niet
zijn verkocht, houdt hij moed. „Maar
zijn ze verkocht, dan is het gewoon
voorbijDan vertrek ik met mijn eigen
boot en vaar ik weer de oceaan over."
door Ernst Jan Rozendaal
WISSENKERKE - Het Kunst-
spoor Noord-Beveland viert dit
weekeinde zijn eerste lustrum.
Voor de vijfde keer is een traject
uitgezet tussen galeries en ate
liers in Wissenkerke, Kamper
land, Kortgene, Kats en Geers-
dijk. Gele vlaggen en borden
met een zwarte voetstap en een
folder met plattegrond wijzen
bezoekers de weg.
Het Kunstspoor is vijf jaar gele
den in het leven geroepen om
duidelijk te maken dat Noord-
Beveland ondanks zijn uitge
strektheid en kleine dorpen
geen culturele woestenij is. Ver
spreid over het voormalige ei
land wonen en werken verschil
lende kunstenaars. Her en der
zijn galeries gevestigd. Een keer
in het jaar wordt een zaterdag
en een zondag lang samenge
werkt.
Nadat deelnemers en genodig
den vanavond in Wissenkerke
het vijfde Kunstspoor feestelijk
openen, kan vanaf morgen het
publiek terecht op veertien ver
schillende locaties. In totaal
doen eenentwintig kunstenaars
mee. In Kamperland is aan de
Stekeldijk werk van twee kun
stenaars te zien: olieverven van
Jacques Benschop en aquarel
len van voornamelijk tuintafe-
relen van Rie de Ligt-Dekker.
In de Voorstraat in Wissenkerke
liggen twee haltes van het
Kunstspoor. De kunstenaars
Paul en Marion Kamper expo
seren in hun eigen atelier. Paul
Kamper maakt ruimtelijke ob
jecten die zijn liefde verraden
voor de Zeeuwse natuur. Marion
Kamper maakt keramische ob
jecten voor binnen en buiten.
In dezelfde straat is ook Galerie
De Praktijk gevestigd. Daar be
gint een expositie van de gast-
exposant van dit Kunstspoor,
Leendert van der Pool. Hij is de
enige deelnemende kunstenaar
die niet op Noord-Beveland
woont. De ene helft van het jaar
verblijft Van der Pool in Middel
burg, de andere helft in New
York. De Praktijk toont pastel
schilderingen van zijn hand.
Van der Pool verricht vanavot
ook de officiële openingshant
ling van het Kunstspoor
zijn voetafdruk op een scfe
dersdoek te zetten. Op 25 set.
tember geeft hij in De Prakt:,
een lezing over de Mourlot-pej
in Parijs (aanvang 20 uur).
Wie de weg neemt van Wiss®-
kerke naar Kortgene, kan
Geersdijk terecht bij Dannyvati
Rijt die op de natuur geïnspi
reerde objecten, schilderijen?
ontwerpen tentoonstelt.
De meeste locaties van fe
Kunstspoor zijn te vinden:
Kortgene. In de Wilhelmit
straat staan zowel huis als te
van het echtpaar Klop open.:
de tuin zijn beelden te zienv?
Lydia Klop-Steendijk, binne
haar schilderijen, evenals
van haar echtgenoot Micks
Klop. In de Kaaistraat kans
woongalerij van Hans Keufc
laar worden bezocht.De schi-
derijen van Prunier (Hooft
straat) worden gekenmek
door licht en ruimte, water,!*,
weging en stilte. Kiek Zwagt
de Visser (Botterlaan) vervat
digt landschappelijke schilt
rijen in acrylverf, van Ingrï
Bom zijn bronzen beelden:
zien bij notariskantoor Muys:
de Wilhelminastraat. Moes
ontwerpster/tekenares B®
Mink exposeert in de Kat
straat.
In Kats kan de kunstzoeker?,
vijf adressen terecht. In Teun!
Atelier exposeren Anne:
Frenks, Esther Meulblok, Ik
Nijkamp (schilderijen) eni
Nijkamp (illustraties). Profs
sor Klaas Rozemond geeft erz;
terdag een lezing over De tem
keer van het tevreden varké
(20.30 uur, reserveren: 011;
600383). Aan de Zuidlangem
zijn schilderijen te bezichtig:
van Martha de Jonge-Vand:
Maas, in de Molstraat toontO?
no de Graaf zijn monoprintsi
aan de Noordlangeweg kuur.:
tekeningen, schilderijen en:
stallaties van Han ter Ke:
worden bekeken. Galerie Kï
toont onder meer werk van Le
ny van Broekhoven.
Het Kunstspoor Noord-Bes
land kan zaterdag en zoi
van 11.00 tot 18.00 uur wol
gevolgd.
In Waterlanders staat de strijd tegen wind en water centraal.
TERNEUZEN
Nazomerfestival
'Waterlanders' door Dansgroep
Krisztina de Chatel, concept en cho
reografie: Krisztina de Chatel, mu
ziek Dirk Haubrich, videoprojecties
Bea de Visser. Gezien: woensdag
voorpremière
door Ernst Jan Rozendaal
In de door het Zeeland Na
zomer Festival (ZNF) gepre
senteerde reeks 'premières,
exclusieve hernemingen en
voorstellingen die nooit eerder
in ons land te zien waren', is Wa
terlanders van Dansgroep Kris
ztina de Chatel, die gisteren in
première ging bij de sluizen van
Terneuzen, een uitzondering.
De choreografie voor tien dan
sers is twee jaar geleden uitge
voerd op verschillende locaties
in Nederland en is onveranderd
ingepast in het ZNF-program-
ma van dit jaar.
Toch is volstrekt begrijpelijk
waarom. In Waterlanders staat
de strijd tegen wind en water
centraal. Het stuk lijkt voor de
ze provincie gemaakt en dus
maakt de festivalorganisatie
goed dat Zeeland twee jaar gele
den als locatie is overgeslagen.
De dans is gesitueerd aan de
monding van het kanaal van
Gent naar Terneuzen. Verras
send is dat het publiek niet uit
kijkt over de Westerschelde,
maar op het sluizencomplex van
Terneuzen. De aanvankelijke
teleurstelling daarover wordt
vergoed als bij het donker wor
den in de verte de lichtjes van de
Zeeuws-Vlaamse havenindu
strie oplichten. Dat versterkt
één van de belangrijkste tegen
stellingen in het stuk: die tussen
cultuur en natuur.
De dansen van De Chatel wor
den getypeerd door herhalende,
rituele bewegingen en verschui
vende lijnen en patronen, meldt
een aan de bezoeker verstrekte
informatiefolder. Het is inder
daad fascinerend te zien hoe de
dansers zich de uitgestrekte
vlakte langs het water toeëige-
nen door zich daar in wisselende
formaties overheen te bewegen.
De geometrie van de perfect in
gestudeerde dans kan niet een
duidig worden geïnterpreteerd
als de natuur die wordt onder
worpen aan de mens. Dat ele
ment zit er wel in, maar De Cha-
tels beelden kunnen op meer
manieren worden uitgelegd. In
samenhang met aan water en
wind refererende geluiden van
componist Dirk Haubrich doen
de zwaaiende armen en door het
gras rollende lichamen net zo
goed denken aan een door gol
ven opgestuwde watermassa.
Toch zijn de dansers wel dege
lijk in gevecht met wind en wa
ter. Twee in duikpakken gehul
de danseressen zijn gevangen in
grote glazen kokers die lang
zaam vollopen met water. Mede
door de belichting lijken ze op
vissen in een aquarium. Drie
windturbines laten van tijd tot
(Advertentie
KRANT
foto Lex de Meester
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
tijd een storm aanwakkeren.
Het is echt oorlog. Als de dan
sers bij het begin vanuit de verre
struiken opduiken, doen ze den
ken aan een militaire patrouille.
Dichterbij gekomen blijken ze
inderdaad geen maillots en spit
zen te dragen, maar kledij die
meer wegheeft van een uniform
met kistjes.
Halverwege zakt de voorstel
ling eventjes in. Door het repe
terende karakter van de bewe
gingen ligt verveling op de loer.
Tijdens de stilte voor de te ver
wachten storm lijkt die toe te
slaan. Des te groter het contrast
als de orkaan gaat bulderen. De
toeschouwer heeft dan al heel
wat mooie beelden op het net
vlies gehad, maar die worden
weggevaagd door de projectie
van filmbeelden van de waters
nood van 1953 op een door de
dansers omhooggehouden
scherm. Het projectiescherm
met het woelende water is tege
lijkertijd een in de wind klappe
rend zeil van een schip in nood,
met de dansers als wanhopig
worstelende zeelui. De beang
stigende kracht van wind en
water is op dat moment voel
baar. Een ongekend knappe
prestatie.
Waterlanders is nog te zien van
avond en morgenavond en woe 3 t/m
za 6 sep, bij de sluizen van Terneu
zen.
VLISSINGEN, AH (MIRO)
Nazomerfestival
'Ik, Zeeuws Meisje', theatermo
noloog van Angelique de Bruij-
ne.
Tekst en regie van Marjolein
Bierens.
door Willem Nijssen
Theater moet net echt zijn,
maar het vreemde is, dat het
ook weer niet té echt mag zijn.
Er moet altijd nog een beetje
ruimte overblijven voor iets wat
je soms 'magie' zou willen noe
men. Of in een ander geval 'het
universele'.
Misschien is er nog een beter
woord voor net dat kleine beetje
extra, wat een toneelvoorstel
ling tot een unieke ervaring kan
maken. Toneel moet kortom op
gespannen voet staan met de
werkelijkheid. En dat is in 'Ik,
Zeeuws Meisje' - de tweede pre
mière in het Nazomerfestival -
wel enigszins het geval, maar
tóch is het geen pakkende voor
stelling geworden.
Het Zeeuws Meisje, het meisje
van het land waar het leven nog
goed is, bestaat natuurlijk niet.
Nergens is het leven goed, dat
heeft dit Zeeuws Meisje ook al
heel snel gemerkt. Er is de zon,
de geur van vers gras, er zijn de
beesten die snuffelen naar een
suikerklontje in je schortzak.
Maar er zijn ook de mannen. En
die hebben iets met gaten. Ga
ten in hun sokken, in hun han
den... altijd zijn ze op zoek naar
gaatjes. Ook bij het Zeeuws
Meisje.
Op een zeker moment draagt het
Zeeuws Meisje haar ongesteld
heidsondergoed dus al 14 dagen
tevergeefs. Het nieuwe leven in
haar geeft haar een speciale
kracht. Als dat dan toch ineens
uit haar wegvloeit, komt er
naast het lijdzaam verdragen
van opnieuw 'die cirkelgang
van dag en nacht' een woede in
haar op. Ze doet rattengif en vi
triool in het eten van de man
nen, steekt een schuur met de 8
lijken in de fik en trekt naar de
stad. Daar zit ze onder meer
achter het raam en komt ze te
recht in een 'project voor meis
jes van het platteland en hun
weldoeners'. En altijd weer ein
digt de vernedering in een
wraakoefening met vuur.
Met enige moeite kan ik in dit
.verhaal over de vernederde
maar toch sterke vrouw nog wel
Angelique de Bruijne als Zeeuws Meisje tijdens haar theatermono
loog. foto Lex deMeester
het spanningsveld ontdekken
tussen de boodschap en de iro
nie. Dat spanningsveld is me al
wel véél te groot, maar alia. Het
verhaal moet daarom misschien
toch nog wel verteld kunnen
worden. Maar Angelique de
Bruijne kan helemaal niet ver
tellen. Ze is niet bij machte om
in een klein uur monoloog de
spanningsboog op te bouwen,
laat staan om hem waar nodig
ook vast te houden. Ze heeft ook
niet veel met de zwarte humor
die dit stuk misschien nog over
eind kan houden. En er is verder
niets anders, wat de vonk kan
doen overslaan. Niet de disco
pasjes op dito dreun in Zeeuwse
dracht. En ook niet het levens
echte gezoem van de koelschap-
pen van 'uw dagelijkse super
markt'.
Theater op locatie kan (zie Fort
Ellewoutsdijk) iets heel bijzon
ders hebben. Maar niet altijd
dus. Dat 'Ik, Zeeuws Meisje' ge
speeld wordt in de zuivelhoek
van de Albert Heijn (een vrien
delijke gastheer trouwens, blij
dat ze daar zoiets wel eens wil
len uitproberen) blijkt totaal
niets toe te voegen. Het verhaal
wordt er niet wranger, toegan
kelijker, prikkelender, ontroe
render, absurdistischer of rea
listischer van.
Als j e er de j uiste neus voor hebt
kan je misschien ontdekken dat
de overdaad van een enorme
winkel vol zojuist aangevulde
schappen even hard als dat
Zeeuws Meisje staat te liegen,
dat het leven in dit land nog
goed is. Maar dat had je dan ook
al kunnen zien, toen je gewoon
de boodschappen deed.
'Ik, Zeeuws Meisje' is nog te zien
op 29 augustus in Vlissingen
(AH/Miro), op 1 t/m 3 september
(AH Goes) en op 4 t/m 6 september
(AH Burgh-Haamstede).
In België liggen al haar optre
dens stil in verband met de
opnamen van een nieuw albiit
maar voor het Zeeland Nazoms
Festival wipt Jo Lemaire van
daag even de grens over. Opk
Abdijplein in Middelburg kor
ze met een liedjesprogramma
waarin de chansons van Jac
ques Brei en Edith Piaf centra
staan, aangevuld met eigen
nummers.
Jo Lemaire Flouze, dat was
een van de grote Belgische na
men uit de tijd van de newwat
Ze was de vrouwelijke tegen
hanger van Arno Hintjes, des
tijds voorman van TC Matic.
Anders dan Arno bleef Lemais
niet in de gunst bij de progres
sieve popliefhebber. Ze ontK
kelde zich meer en meer inde
richting van het Franse chaffl
(een genre waarvan Arno ove:
gens ook niet vies is) nadatze
een grote hit scoorde met J«
venue te dire que je m'en rad-
dat prachtige liedje van Serge
Gainsbourg. Toch is ze ook ai
tijd in andere talen blijvenziï
gen. Haar langspeelplaat O
corde (1983) had een Frans-0
een Engelstalige kant en met
Heimwee naar huis deed begi
jaren 90 het Nederlandstalige
lied zijn intrede in haar repel
toire. Ze vertolkte daarna o#
meer nummers van Frank
Boeijen en Wigbert van Lierdf
Maar van welke taal ze zich»
bedient, feitelijk zingt ze altif
chansons. Het tedere, uit dui
zenden herkenbare timbre va
haar stem is voor het genre ge
schapen. Logisch dat Lemaia
uiteindelijk is uitgekomen bi
twee grootmeesters van het
chanson: Brei en Piaf. Aanlei
ding was een rol in de musici
Brei Blues in 1998. Niet volgt
iedereen een succes, want de
van oorsprong Waalse zang®
zong de Brelnummers in hetN
derlands. Maar door dit proj®
durfde ze wel een langgekofö
terde wens in vervulling teW
gaan: de vertolking van hetd
vre van Piaf.
„Ik had altijd al Piaf willeni
gen", zegt ze in een intervie»'
met Harry de Bock. „Ik heb#
genoeg levenservaring om dit
liedjes op het podium te zing
Bij Piaf was de interpretatie'
nummers van cruciaal belarï
Dat gaf mij de mogelijkheid;
registers open te trekken. P
nu echt in een lied kruipen®
zelfs vergeten dat er publiek-
dat naar mij kijkt. Ik doe mij
ogen toe en ben vertrokken
Jo Lemaire, vanavond op het
dijplein in Middelburg, aanval
21.30 uur.
pagina 15: evenementenag'
