PZC
17
Net een kolibrievlinder, maar dan groter
Jaarlijkse
fruitpluk
weerwoord
Met hart
voor het
boerenerf
18
Distels
prikkelen
De Meissen
zingen liefst
dicht bij huis
19
Boeren
hebben altijd
aanspraak
19
él
mm
18
sie
dinsdag 26 augustus 2003
Veilingklok
Zorg
Als het regent
op Sint Jans
onthoofding,
dan bederven
de noten
HET TUINTJE
VAN
■m
Advertentie-exploitatie:
Noord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Zeeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
Redactie: 0113-315680
0iw. pzc.nl
e-mail: redactie@pzc.nl
fostbus 31,4460 AA Goes.
Voor de Zeeuwse fruitte
lers breken drukke we
ken aan. De jaarlijkse fruit
pluk is aan de orde. Het
sluitstuk van het teelt jaar.
Daarna volgt het traject van
koelen, sorteren en verko
pen, terwijl in de boomgaar
den de bomen alweer worden
voorbereid op de nieuwe
oogst. Afgelopen teeltjaar
kregen de telers voor het
eerst sinds jaren weer eens
redelijke prijzen voor hun
producten. Een opsteker
voor een agrarische sector,
waar veel doorzettingsver
mogen nodig is om het hoofd
boven water te houden.
Fruit telen is niet zomaar een
vak. Het is ook een beetje
een roeping, vindt fruitkweker
Rien van Hekken (54) uit Oude-
lande. „Het is echt m 'n hobby",
verzekert hij. „Ik doe het erg
graag. Als je de uren en energie
telt, dan ben je wel voor een zeer
matig uurloon bezig. Je moet er
dus plezier in hebben, het moet
je lust en je leven zijn, anders
hou je het niet vol in deze bran
che."
Van Hekken weet van de hoed en
de rand. In 1972 stapte hij het
fruitteeltbedrijf van zijn vader
binnen. Het is uitgegroeid tot
een onderneming van 22 hecta
re, waar vooral peren en ook zes
hectare appels geteeld worden.
Er zijn het jaar rond twee vaste
arbeidsplaatsen; tijdens de pluk
en voor het sorteren wordt een
beroep gedaan op losse krach
ten (al gauwzo'n 15 tot 20 men
sen, onder wie ook Polen, met
wie Van Hekken prima ervarin
gen heeft).
De teler uit Oudelande is niet ie
mand die zich alleen met het ei
gen bedrijf bezig houdt. Hij is
ook al vele jaren op verschillen
de (agrarische) fronten bestuur
lijk actief. Onlangs werd hij ge
kozen tot vice-voorzitter van de
Coöperatie Fruitmasters Groep
in Geldermalsen. Na vele fusies
de enige echte en grote fruitvei
ling van Nederland. Van Hek
ken is er het enige Zeeuwse be
stuurslid. Hij gelooft heilig in
het belang van een sterke vei
ling voor de fruittelers.
„Ik ben een veilingmens, altijd
geweest. Appels en peren zijn
vrije producten. Dan is geza
menlijk afzetten belangrijk. De
prijs komt nog altijd tot stand
op de veilingklok. Ook de com
merciële bemiddeling is gerela
teerd aan die klok." Landelijk
zijn er nog twee sterke spelers
op de afzetmarkt: Fruitmasters
en de Greenery (waar het fruit
overigens in belang overvleu
geld wordt door groenten). Een
plan tot bundeling van de fruit-
afzet (door vorming van de
aparte organisatie Fruit XL)
werd door de Nederlandse Me-
dedingings Autoriteit verbo
den.
Van Hekken betreurt dat. „Eén
veilpunt voor al het fruit in Ne
derland was de hoofdgedachte.
Fruitkweker Rien van Hekken: „Het moet je lust en je leven zijn, anders hou je het niet vol in deze branche."
foto's Dirk-JanGjeltema
Dan is er die volle rijpheid
Het kan niet anders dan dat de
prijs voor de teler er beter van
wordt. Het is me wel eens kwa
lijk genomen dat ik voor die sa
menwerking was. Ook Zeeuwse
leden van Fruitmasters waren
er tegen. Ik heb gezegd: we
krijgen nu de combinatie die
we altijd gewild hebben; daar
gaat het om." Hij hoopt dat er
toch nog een vorm van sa
menwerking kan ontstaan:
„Het simpelste alternatief is
dat alle Greeneryleden mas
saal overstappen naar Fruit
masters. Maar dat zal wel niet
gebeuren."
Daarvoor zijn er nog te verse
wonden. Ging de fusie van de
Zeeuwse fruitveilingen tot Cen
trale Veiling Zeeland (in Bieze-
linge) al niet van een leien dakje,
het samengaan van de CVZ met
de groenfenveiling Baren-
drecht, waaruit uiteindelijk de
Greenery ontstond, leverde nog
meer weerstand op. Een aantal
Zeeuwse telers was tegen de
combinatie van groenten en
fruit. Zij wilden wel schaalver
groting, maar alleen als aparte
fruitafzetorganisatie.
Van Hekken behoorde tot de
De Conference groeit nergens zo goed als in Zeeland.
zestien Zeeuwen die geen lid
wilden worden van de Greenery
en zich aansloten bij fruitvei
ling Geldermalsen, nadien ver
der gefuseerd tot Fruitmasters.
„Het is nu eenmaal niet zo dat
groenten en fruit in één auto
gaan en samen vermarkt kun
nen worden. Fruit is een aparte
vermarkting, waarvan de prijs
van oudsher in het midden van
het land wordt gemaakt." In
middels gaat zo'n 35 procent
van het Zeeuwse fruit via Fruit
masters, 35 procent via de Gre
enery en 10-15 procent wordt
direct verhandeld en de rest op
stam verkocht.
Ook na ruim 30 jaar werken tus
sen de bomen is Rien van Hek
ken nog enthousiast over zijn
vak. „Het is ieder jaar weer an
ders, je blijft nieuwe dingen
ontdekken, je blijft leren. Het
mooiste moment ligt voor mij
vlak voor de pluk. Dan is er die
volle rijpheid en kun je zeggen:
daar heb je een heel jaar je best
voor gedaan. Je doet het voor
een optimale oogst, voor een op
timale kwaliteit. Je hebt tegen
woordig hardheid- en suiker
meters om het juiste moment
van plukken te bepalen. Maar
een fruitteler die het al jaren
doet en hart heeft voor zijn vak,
ziet zelf wel wanneer het tijd is
voor de pluk."
De appels en peren afzetten via
de veiling betekent in feite dat
de teler zijn producten uit han
den geeft. Van Hekken heeft
daar niet zoveel moeite mee. „Ik
ga voor de beste organisatie,
waar de beste prijs gemaakt
wordt en waar ik ervan over
tuigd ben dat ze goed met je ap
pels en peren omgaan. Als je je
eigen product over geeft aan an
dere mensen, wil je dat die er net
zo goed voor zorgen als je dat
zelf hebt gedaan."
Overeind blijven als fruitteler
valt vandaag-de-dag met alle
wereldwijde concurrentie niet
mee. De Zeeuwen hebben een
belangrijke plus. Van Hekken:
„Ze kunnen overal appels telen,
in heel Europa. Maar wat kun
nen wij beter? Peren telen. De
Conference groeit nergens zo
goed als in Zeeland en ook in
Noord-Holland doet 'ie het pri
ma. De invloed van de zee speelt
een rol." De telers spelen daar
op in, door het perenareaal ge
staag uit te breiden, al maakt
dat de bedrijven wel kwets
baarder. Want als de consument
ineens massaal overstapt op een
andere peer of op appels, dan zit
de teler wel met de gebakken
Conferences.
Rinus Antonisse
Sint Jans is op 29 augustus
Nieuwe weerwoorden zijn welkom
bij de redactie PZC, postbus 31,
4460 AA, Goes, fax 0113-315669,
e-mail redactie@pzc.nl.
Buitengebied is een wekelijkse
bijlage over natuur en
landschap, land- en tuinbouw,
streektaal en streekcultuur,
visserij, recreatie en vrije tijd.
Vragen, opmerkingen en
suggesties zijn welkom bij de
redactie Buitengebied van de
PZC, postbus 31, 4460 AA,
Goes,
fax 0113-315669,
e-mail redactie@pzc.nl
De warme zomer zorgt voor
bijzondere waarnemingen.
Meermalen reageerden lezers
met een vraag of melding over
de kolibrievlinder die enige af
leveringen geleden ter sprake
kwam. Kort geleden werden we
gebeld rond een uur of half tien
's avonds.
Drie-vier ontzaglijk grote koli
brievlinders vlogen bij kennis
sen door de tuin Zo'n melding
laat je je maar een keer zeggen.
Adri Karman heeft achter
zijn huis een kleine tuin,
waar toch van alles ge
beurt. In 'Het tuintje van'
schrijft en tekent hij elke
week over de belevenissen
in de natuur rondom het
huis.
Gaan is dan het motto! Kleuren
waren vanwege de invallende
schemering niet meer waar te
nemen, maar het was beslist een
spectaculair gezicht de grote
nachtvlinders met een verba
zend lange tong nectar te zien
peuren uit vooral buisbloemi-
gen. Precies als de door vele
mensen waargenomen kolibrie
vlinders maar dan van dubbele
afmetingen. Even onrustig en
vooral ook snel. Pogingen om
een van de dieren te vangen om
ze op naam te kunnen brengen
waren vruchteloos. Ze waren
ons te vlug af. De avond van de
volgende dag, opnieuw de tele
foon; ze zijn er weer klonk het
aan de andere kant.
We besloten toch maar in eigen
tuin te blijven en onze ogen daar
de kost te geven. In eerste in
stantie niets, tot we het buiten
licht aandeden. Met een ronken
de vlucht vloog een grote
vlinder uit de petunia's, die aan
de buitenmuur in een mand
stonden te geuren en te pronken.
Van afmeting en gedrag precies
als we de vorige avond hadden
waargenomen. Jammer genoeg
was het dier zoals gezegd met
het plotseling ontsteken van het
licht verdwenen. Maar wie
weet, nachtvlinders worden
niet zelden door licht aange
trokken en dus lieten we het
licht aan en wachten geduldig
af. Dat werd kort daarna be
loond want de vlinder ver
scheen inderdaad ten tonele.
m
7%
JT
imr
Windepijlstaart
illustratie Adri Karman
Duidelijk waren de lange tong
te zien en een roze dwarsteke-
ning op het lichaam. De vleugels
bewogen zo razendsnel dat het
bijna leek of het dier zonder
vleugels zweefde. De lange tong
werd tijdens het verplaatsen
niet ingetrokken. Even plotse
ling als de vlinder weer op was
komen dagen was hij of zij ook
weer verdwenen. Op een mo
ment bedachten we dat er bij de
voordeur aan de andere kant
van de woning ook een petunia
in een mand hing. Naar voren
dus!
En jawel het dier - of een ander
exemplaar - had ook deze voed
selbron gevonden. Nu ontsta
ken we ook daar het buitenlicht
en als de buren het gedoe heb
ben gezien zullen ze zich best
het een en ander afgevraagd
hebben. Nu de voordeur open
gezet, wie weet vloog het beest
de gang in en konden we hem
daar beter observeren. Niets
van dat al. De vlinder was regel
matig voor en achter te zien
maar liet zich niet vangen.
Het werd donker en we besloten
de vlinder de vlinder te laten.
Tenslotte was zo'n waarneming
al heel wat. Binnen werden we
verrast want met een snorrend
geluid vloog het dier nu door de
kamer, blijkbaar toch aange
trokken door het licht in de
gang. Het licht van de zaklamp
hield hem stil en even later had
den we het dier te pakken. We
konden hem nu goed observeren
en met enkele vlinderboeken er
bij kwamen we tot de conclusie
dat het een Windepijlstaart
moest zijn. Verder lezend ont
dekten we ook dat de typische
kolibrievlucht kenmerkend is
voor bijna de gehele familie van
de pijlstaartvlinders. De koli
brie vlinder - een van de weinige
pijlstaarten die overdag vliegen
en daardoor bekendheid geniet
als zou het de enige vlinder zijn
die op deze manier zijn voedsel
zoekt - behoort eveneens tot die
familie. De Windepijlstaart, een
zuidelijke soort evenals de
Doodshoofdvlinder en de
Walstropijlstaart, gaan pas met
de schemering vliegen. Ze zijn
inheems in Afrika tot beneden
de sahara toe. 's Zomers maken
zij ongekend verre vluchten
naar het noorden, waarbij ze
berg nog meer schijnen te schu
wen. In ons land komen er ook
verschillende pijlstaarten voor,
zoals de Ligusterpijlstaart en de
Lindepijlstaart die alle hetzelf
de gedrag vertonen. Overigens
dankt de familie pijlstaart zijn
naam aan de stekelvormige uit
stulping aan het eind van het li
chaam van de rups, die ook bij
iedere soort weer anders van
vorm en kleur is.
Adri Karman
