25
De lange hete zomer van 2003
Een totaal ander uitzicht
Foto's van een rotvakantie
Snelle hap op de camping
zaterdag 23 augustus 2003
Geklaag
Winnaar
BincK&wanr
foto Ruben Oreel
Afgeladen terrassen (Amsterdam)
foto Cor Mulder/ANP
Volle stranden (Vlissingen)
Het is ook nooit goed
Drooggevalen schepen (Nijmeegse Waalhaven)
Rivieren die zo laag staan dat je
bijna lopend kunt oversteken,
geruzie over het inlaten van zout wa
ter, overvolle campings, en een felle
hittegolf. Nieuwe termen als code
Rood en zouttongen. De zomer van
de 2003 nadert het warmterecord
van 1947, maar was toch opvallend
aangenaam. De echte ellende deed
zich vooral in het buitenland voor.
Voor klimatoloog Rob Sluijter zijn het
spannende dagen. Want de zomer
van 2003 heeft nog tot 31 augustus om
het bestaande record te verbeteren. „Het
is nog lang geen kat in het bakkie", verze
kert hij. De gemiddelde temperatuur in
augustus moet 19,4 graden zijn om re
cordhouder 1947 te passeren. En hoewel
de thermometer nu 21 graden aangeeft,
is de race nog niet gelopen. „Normaal
voor deze maand is zo'n 19 graden. Als
we dat de komende dagen krijgen, is het
te weinig. Dan blijft 2003 steken op een
tweede plaats."
Ook met een tweede plaats is de zomer
van 2003 er een om te onthouden. Met
37,8 graden die op 7 augustus in het Lim
burgse Arcen is gemeten, werd bijna het
lang staande hitterecord (Warnsveld
1944, 38,6 graden) gebroken. Maar ver
geleken met andere landen was het nog
niets: 47,3 graden in het Portugese Ama-
raleja, 41,5 graden in het Zwiterse Grono
en het Franse Lezignan-Corbières.
De eerste grote bosbranden dienden zich
al begin juli aan. In Frankrijk streden
duizenden brandweermannen dagen
lang onafgebroken tegen het vuur. De
blusvliegtuigen, Canadiens, vlogen af en
aan. Desondanks gingen tienduizenden
hectares bos in rook op. Massa's toeristen
sloegen op de vlucht. Er vielen zes dode
lijke slachtoffers, waaronder de Neder
landse Monique Dudok in Sainte-Maxi-
me.
Verwoestende bosbranden waren er ook
in Spanje, Italië en Kroatië, terwijl Por
tugal zelfs de ergste vuurzeeën uit de ge
schiedenis te verwerken kreeg. Minstens
vijftien mensen kwamen om in de vlam
men, en de schade liep op tot meer dan
een miljard euro.
Hoe droog het in Nederland ook was, de
Nederlandse brandweermannen hoef
den amper uit te rukken. In hun honger
naar nieuws spraken media van 'grote
branden' in het Bredase Mastbos en het
Utrechtse Amerongen, maar vergeleken
met die in Portugal en Frankrijk waren
het eerder kampvuurtjes. Mede dankzij
ife»
Verkwikkend bad (Lemmer)
foto Niels Westra/GPD
de vele rook- en barbecueverboden voor
parken en natuurgebieden bleef het daar
(voorlopig) bij.
Nederlandse zomers hebben één con
stante: geklaag. Of het regent of droog is,
koud of warm, het is nooit goed. Nu gaan
de gesprekken vooral over de droogte.
Sinds juni heeft het in grote delen van het
land amper geregend. De strandexploi-
tanten zijn er nog blij om, tuinliefheb-
bers mogen hoge waterrekeningen
vrezen vanwege het sproeien van hun
planten. In het Noorden gingen terugke
rende vakantiegasten zo massaal hun
foto Koen Suyk/ANP
verdorde gazonnetjes sproeien, dat de
druk op de waterleiding wegviel. Boeren
vrezen mogelijke schade aan hun gewas
sen door beregeningsverboden. De reke
ning komt uiteindelijk ook bij de consu
ment, want door tegenvallende oogsten
zullen brood, vlees, aardappelen (frites)
en koekjes dit najaar naar verwachting
duurder worden.
Dagjesmensen trokken naar de rivieren
om met eigen ogen te zien hoe halfbela-
den schepen zich door de ondiepe en
smalle vaargeul wrongen. In rivierarmen
liggen woonboten nog steeds te wachten
op het verlossende water. De waterstand
bij Lobith bereikte op 17 augustus een
historisch dieptepunt met 7,17 meter bo
ven NAP. Tussen Millingen en Loevestein
mat Rijkswaterstaat een waterdiepte
van 2,20 meter. Dat betekent dat een flin
ke basketballer op de bodem kan staan.
Wie wilde zwemmen, werd op steeds
meer plaatsen verjaagd door blauwalg of
botulisme. Bij oevers hoopten zich dui
zenden dode eenden en vissen op.
Kwamen waterschappen de afgelopen
jaren vooral in het nieuws door hoog wa
ter, nu moesten ze ineens kunstgrepen
uithalen om te voorkomen dat het water
peil te laag werd, waardoor dijken en
huizen konden verzakken. De keuze om
zilt water in te laten zal de gemoederen
nog lang bezighouden. Het leverde wel
een nieuw woord op: de zouttong.
Een andere nieuwe term die opdook, was
Code Rood. Op maandag 11 augustus
kondigde beheerder Tennet van het elek
triciteitsnetwerk die af als waarschu
wing voor een tekort aan stroom. Door de
warme rivieren konden de centrales min
der koelwater lozen en dus minder pro
duceren. Maar de airco een beetje lager
zetten? Nee, het was toch vooral de buur
man die maar stroom moest besparen.
Alle paniek ten spijt bleven calamiteiten
uit, maar de stroomprijs knalde omhoog.
Slimme bedrijven als Hoogovens en
Shell die hun eigen elektriciteit opwek
ken, verdienden een mooi extraatje (tot
40.000 euro per megawatt) door hun
stroom te verkopen via stroombeurs
APX.
Zij waren niet de enige winnaars van de
ze zomer. De omzet van ijs zal waar
schijnlijk zo'n 190 miljoen euro bedra
gen, vijftien procent meer dan in 2002.
De verkoop van barbecuevlees ging met
tien procent omhoog, en er werd vier keer
meer frisdrank en bier verkocht. Het
duidt erop dat de Nederlander een topzo-
mer achter de rug heeft. Of het record nu
verbroken wordt of niet, 2003 is een win
naar.
Rudi Buis en Petra Huijser
De deur sluit eindelijk goed, nu de woonboot van Adriaan ('laat
m'n achternaam maar zitten') door de lage waterstanden iet
wat schuin op het droge ligt. Het is een van de veertien woonboten
op de ruwe drooggevallen bodem van de Strang, een zij stroompje
van de Waal bij Beneden-Leeuwen. Een motorbootje ligt zelfs hele
maal vastgezogen in de modder.
Sinds half juli liggen ze er zo bijtemidden van de stank van rotten
de mosselen en verdroogde krabben. Normaal lozen de bewoners op
het oppervlaktewater. Nu hangt de afvoerpijp boven de grond. De
drollen plonzen in een gat in de klei, die de bewoners onder de af
voerpijpen hebben gegraven. Vies? „Ach, je ruikt het amper", zegt
de 37-jarige Adriaan, sinds drie jaar woonachtig op de oude boot.
„Het is minder erg dan de lucht van de mosselen."
Spannend is 't wel, droogvallen, zoals dat onder eigenaren van
woonboten heet. Komt de boot scheef te liggen? En kraken die mu
ren niet wat hard? Adriaan: „Toen de boot de grond raakte, hoorde
ik piepj es die ik nog nooit eerder had gehoord. Maar ik heb geluk ge
had."
Bovendien biedt een boot op het droge ook voordeeltjes. Een gaatje
net boven de waterlijn kan makkelijk worden gemaakt. En Adriaan
heeft wat verloren gereedschap teruggevonden, waaronder een
mooie hamer. „Die stootte ik begin dit jaar met mijn voet in het wa
ter. Ik heb met een touw en magneet nog geprobeerd om hem op te
vissen, maar dat is niet gelukt. En duiken in de winter doe je ook
niet."
Maar die mooie hengel die Adriaan vlak achter zijn boot heeft ge
vonden, is weinig meer waard. „Hij brak onmiddellijk toen ik hem
opraapte." Nauwlettend volgt de snoeier van fruitbomen de weer
berichten. Maar voorlopig blijft de boot op de bodem liggen, zeven
meter lager dan bij hoge waterstanden. „Ook wel leuk, want ik heb
nu tijdelijk vanuit mijn woonkamer een totaal ander uitzicht. Ik
kan de rivier niet meer zien."
De eerste zomervakantie in Frankrijk - vorig jaar - werden ze 'zo
goed als weggeregend'. Dus dit jaar maar een stukje zuidelijker,
dacht de familie Loth uit Enkhuizen, want bij de kust is er vrijwel
altijd zon. De prachtcamping Le Colombier bood veel: vriendinne
tjes voor de meisjes, een leuk zwembad en een mooie speeltuin. Vier
dagen na aankomst lag de camping grotendeels in as.
Nu, eenmaal weer terug in het Noord-Hollandse Enkhuizen, zitten
ze met de brokken: de verzekeringsmaatschappij doet erg moeilijk.
In het ongunstigste geval is zeker zesduizend euro letterlijk in rook
opgegaan. Sonja (25): „Je wilt dit afsluiten, maar zo lukt dat niet."
Dochters Frederieke (5) en Karen (3) klimmen op schoot en zien de
foto's op de laptop verschijnen. „Mam, zijn dat de foto.'s van onze
rotvakantie?"
Bij aankomst op de camping had Ralph (2 8) al in de gaten dat hij zijn
peuken maar beter niet kon weggooien. „De gortdroge naalden la
gen zeker tien centimeter hoog." In de verte rookwolken en blus
vliegtuigen. Elke middag gingen ze naar het strand: ze namen dan
alleen de auto met daarin de papieren mee. De vierde dag leken de
rookwolken dichterbij te komen. Heel dichtbij zelfs. Zou de cam
ping in de fik staan?
Paniek op het strand, toeristen holden terug naar de parkeerplek.
Maar niemand mocht de weg weer op. Iedereen werd opgevangen in
een sporthal. Nieuws van de autoriteiten was er amper. „Wel hoor
den we constant gasflessen ontploffen. Er hing in de hal een trieste
sfeer. Eén Nederlands stel was hun kinderen kwijt." In de sporthal
zochten Nederlanders steun bij elkaar.
De volgende ochtend ging Ralph terug naar de camping. Hoopvol,
want niet alle tenten zouden zijn verwoest. „Dit wordt een verzeke-
ringsgeval", dacht Ralph toen hij een ruïne aantrof. Een fiets lag
half gesmolten voor het karkas van de tent. Van de bedden was al
leen nog het geraamte zichtbaar. De kinderen kregen de tent niet te
zien. Sonja: „Ze huilden toch al twee uur lang. Alle poppen waren
verbrand. Ook de barbies waar ze lang voor hadden gespaard."
Maar, zo zegt Ralph achter de keukentafel: „Liever een tent kwijt
dan dat ik de kinderen één dag had moeten missen." Volgend jaar
zitten ze in een hotel op Corfu. Ver weg van een camping tussen de
bossen.
Rudi Buis
Het vergt wel wat extra attentie, zo'n hete zomer. Smeulende
peuken, nasudderende barbecues, dat moet je in de gaten hou
den. De gemeente Sluis attendeerde de toeristen in West-Zeeuws-
Vlaanderen erop, de campinghouders fungeerden als waakhond.
Dat werkte op vakantiepark De Pannenschuur in Nieuwvliet uit
stekend, vindt hoofd receptie Marie-Louise van Jole. „Het was wer
kelijk een topzomer. We zaten het hele hoogseizoen bomvol. Zelfs
een veldje naast de camping, dat we in het voorjaar hebben gekocht
en pas dit najaar gereed is, was bezet. Vroegen we de mensen of ze
daar wilden staan. Na inspectie stemden ze allemaal in. Puur omdat
overal alles vol stond. Het verbaasde mij overigens dat heel veel
mensen op de bonnefooi kwamen, terwijl je eigenlijk vooraf wel kan
bedenken dat het druk is", vertelt Van Jole.
Dagelijks moesten vakantiegangers worden teleurgesteld, omdat
de camping tjokvol zat. 's Middags leek het daar overigens aller
minst op. Op de warmste uren van de dag was het op het terrein bui
tengewoon rustig. Van Jole: „Dan lag iedereen op het strand. Voor
ons overdekte zwembad was het mooie weer overigens niet zo goed.
Voor die attractie kan het beter met bakken uit de hemel vallen."
Het prachtige weer heeft nu al zijn effecten op boekingen voor de
volgende zomer, weet Van Jole. De gasten zijn nu tevreden, dus ko
men ze volgend jaar terug. En dus wordt het in 2004 weer aanpoten
voor het personeel: liters zweet verliezen boven de snikhete frituur
pannen in de snackbar, onderhoudswerkzaamheden uitvoeren in
priemende zonnestralen, het hoort er gewoon bij. „In de zomer
maanden hebben wij vaak jonge mensen in dienst. Die weten dat ze
hard moeten werken en dat is onder dit soort weersomstandigheden
inderdaad niet altijd prettig. Maar na werktijd is er de disco of het
strand. Er zijn na werktijd dus genoeg leuke dingen te doen. Boven
dien zitten we hier aan zee, er is bijna altijd wel een fris zeewindje."
De snackbar liep dit jaar als een trein. Bij terugkomst van het strand
was het dikwijls aansluiten in de rijWant wie heeft er met dat weer
nou zin om zelf met potten en pannen aan de gang te gaan? Van Jole:
„De snelle hap was ongelooflijk populair, net als de frisdranken en
het ijs."
Raymond de Frel
