PZC
Sterke afname
aantal kokkels
in Waddenzee
De vicieuze cirkel van vuilwater
f i -1 'J, WfêG&fabs
Delta NV tijdens
stroomstoring te
lang onbereikbaar
Komeet Swift-Tuttle laat sterrenregen vallen
Tuinbouwers wachten invloed droogte af
mmm
G
zaterdag 9 augustus 2003
Strijd
Oogstbaar
Lokkertje
Booteigenaren en havens wachten op elkaar voor investeringen
11 f
'l TUH
- '3 4 jWf
SM'»' 11
If -ffte
riiÉÉa
Inhaalslag
Oosterschelde
Capaciteit
Generator
Aanrijding
in Nieuwvliet
door Ab van der Sluis
MIDDELBURG - Tientallen
vallende sterren per uur: dat is
wat geïnteresseerden volgende
week elke avond aan de hemel
kunnen zien. Tussen maandag
en donderdag zoeft een enorme
zwerm stof- en gruisdeeltjes
langs het firmament. Per uur
zullen zeker tientallen van die
deeltjes in de dampkring ver
branden en veranderen in 'val
lende sterren'.
Het KNMI verwacht een heldere
hemel. Directeur A. Weishaupt
van het Planetron in het Drentse
Dwingeloo, de grootste publie
ke sterrenwacht in Nederland,
voorspelt een schitterend
schouwspel. „Het is wel volle
maan, dus dat maakt sterren
iets minder zichtbaar. Maar
vooral op het platteland kunnen
mensen de hele nacht buiten
gaan zitten voor een ongeëve
naard spektakel." Het hoogte
punt van de sterrenregen is te
verwachten in de nacht van
woensdag op donderdag.
J. Minderhout van de Middel
burgse Volksterrenwacht Phi-
lippus Lansbergen is minder
stellig. „Het is altijd een kwestie
van afwachten of 't gebeurt. Ze
kerheid heb je altijd pas de dag
achteraf. Drie jaar geleden zou
er ook een hele zwerm langsko
men, maar dat gebeurde uren
later dan gepland." Volgens
Minderhout zijn de 'vallende
sterren' nu al een klein beetje te
zien. „Ik heb zelf een paar heel
mooie vuurbollen gezien."
De stof- en gruisdeeltjes danken
hun oorsprong aan kometen,
grote brokstukken ijs die tijdens
hun tocht door de ruimte lang
zaam maar zeker uit elkaar val
len.
De zwerm die volgende week de
aarde passeert komt van de ko
meet Swift-Tuttle. Deze heeft
130 jaar nodig om zijn baan
rond de zon te doorlopenSwift-
Tuttle was voor het laatst te zien
in 1992.
Het maximum van de zwerm
stof- en gruisdeeltjes wordt in
de nacht van woensdag op don
derdag verwacht. „Want dan
gaat de aarde door de stofstaart
van de komeet", weet de Mid
delburgse sterrenkundige.
„Ook dan moet ik een paar sla
gen om de arm houden. Is het
donker genoeg? Raakt de stof
staart de kant van de aarde waar
wij wonen? Als alles klopt, zou
den we een spektakel kunnen
beleven."
De Volksterrenwacht is van
plan 'iets' te organiseren om be
langstellenden mee te laten ge
nieten van de 'vallende sterren'.
Medewerkers van Philippus
Lansbergen steken dit weekend
de koppen bij elkaar. Maandag
wordt duidelijk of de sterren
wacht activiteiten organiseert.
De 'vallende sterren' zijn te zien
bij het sterrenbeeld Cassiopeia,
die de letter W vormt. Om 23.00
uur hebben geïnteresseerden de
meeste kans.
Spannende tijden voor fruittelers
door Rinus Antonisse
EVERSDIJK - Voor de Zeeuwse
fruittelers breken spannende
weken aan. Wat gebeurt er met
groei en kwaliteit van de appels
en peren in de laatste maand
vóór de pluk? Met name de in
vloed van de droogte is onduide
lijk.
„Als het de komende weken
rond de 30 graden blijft stomen,
weet ik niet wat er gebeurt. Mis
schien moeten we eerder pluk
ken", zegt Ad Slabbekoom,
voorzitter kring Zeeland/
Noord-Brabant van de Neder
landse Fruittelers Organisatie
(NFO). Hij tekent aan dat er met
langdurig droog en warm weer
niet zo gek veel ervaring is bij de
fruittelers.
Bovendien zijn de omstandig
heden vandaag de dag anders
dan tijdens eerdere droge zo
mers, als in 1976 en 1947. An
ders dan toen kunnen veel telers
nu druppelbevloeiing toepassen
en circa 15 procent kan berege
nen.
Slabbekoorn: „Op een gegeven
moment kan de boom het af la
ten weten. Dat kan wat de maat
betreft een paar millimeter ver
schillen, met name op de perce
len waar geen bevloeiing toege
past kan worden."
De kringvoorzitter is overigens
wel positief gestemd over de ko
mende oogst, waarvoor de
hoofdpluk rond de eerste sep
tember begint (nu worden al
een paar vroege zomerrassen
geplukt). „Dankzij de warmte
zal de smaak dit seizoen
erg goed zijn; een prima zoet
zuur verhouding. Wat de kwali
teit betreft ben ik optimistisch,
zowel voor de appels als pe
ren."
Volgens Slabbekoorn is er spra
ke van een goed groeiseizoen:
weinig hagelschade en de
nachtvorst is in Zeeland reuze
meegevallen. „De celdeling is
uitstekend verlopen. De poten
tie om uit te groeien tot goede,
knapperige vruchten is prima."
De verwachting voor de kilo
gram-opbrengst is wisselend.
Er hangen meer appels, vier tot
vijf procent, aan de bomen dan
vorig jaar.
„Bij de peren schat ik dat er 11
tot 15 procent minder hangt",
stelt Slabbekoorn. „Vooral de
Doyenné du Cornice en de stoof
peren laten het afweten. Van de
hoofdpeer Conférence zie ik een
goede oogst komen." Hij is ook
positief over de ontwikkeling
van de appelprijs. „Daarop heb
ik wel een beetje moed. Ik rela
teer dat ook aan de goede kwali
teit." Slabbekoorn herinnert
aan de prijzen die voor de vorige
oogst werden betaald. Voor het
eerst sinds j aren waren die rede
lijk, ook al was er geen super
kwaliteit. In Europa was de ap
pelopbrengst niet zo geweldig
en dan zie je dat de prijs opkrab
belt. En er komt 'n keer een
evenwicht tussen vraag en aan
bod." De kringvoorzitter merkt
op dat er wel grote verschillen
optraden. Sommige bedrijven
Appels plukken in Kapelle.
hadden veel hagelschade, ande
re lage kilo-opbrengsten. Daar
op is het zogenaamde 'beurt-
jaar' van invloed: regelmatig
neemt een fruitboom bij de pro
ductie van vruchten een pauze
jaar en valt er minder te oog
sten. Bij de peren komen meer
beurtjaren voor dan bij appels.
Slabbekoorn vindt dat de fruit
telers wel toe zijn aan wat op-
kikkers. Ze hebben slechte jaren
achter de rug. Net als in de ak
kerbouw daalt het aantal telers
met zo'n drie procent per jaar.
De oppervlakte in Zeeland be
slaat ongeveer 3800 hectare en
dat wordt niet meer. Er is een
lichte toename van het aantal
perenbomen en een afname van
appelbomen.
De omvang van een bedrijf
stijgt. De gemiddelde bedrijfs-
grootte ligt tussen acht en tien
hectare, de trend gaat naar be
drijven van 15 tot 20 hectare.
„Die gaan de ruggengraat vor
men", meent de NFO-voorman.
Fruitkwekers zijn ook op zoek
naar aanvullende teelten, zoals
kersen en druiven. Met name
akkerbouwers op Zuid-Beve
land hebben zich met succes ge
worpen op de teelt van zwarte
bessen. Slabbekoorn noemt het
opvallend dat er geen terugkeer
foto Willem Mieras
is van de teelt van zacht fruit,
zoals aardbeien, bessen, fram
bozen en bramen. Het gebied
rond Kapelle was daarvoor
vroeger hét centrum.
„Het verwondert me dat die
teelt niet opnieuw opgepakt
wordt. Het is arbeidsintensief
en je moet veel vakkennis heb
ben, maar op twee tot drie hec
tare is er al een goede boterham
mee te verdienen."
door Rinus Antonisse
GOES - Het aantal jonge
kokkels in de Waddenzee is
sterk afgenomen. De zogehe
ten broedval is met maar
liefst 30 procent gedaald.
Ook de hoeveelheid volwas
sen kokkels blijkt tegen te
vallen. Dit meldt de Stich
ting Wilde Kokkels, verwij
zend naar recent onderzoek
door het Nederlands Insti
tuut voor Onderzoek der Zee
(NIOZ).
Voor 21 natuurorganisaties is
de sterke achteruitgang van
de kokkels aanleiding geza
menlijk te protesteren tegen
de door het ministerie van
Landbouw, Natuur en Voed
selkwaliteit (LNV) verleende
vergunning aan de - voorna
melijk in Zeeland gevestigde
- kokkelvissector. Volgens de
vergunning mag er vanaf
september bijna drie miljoen
kilo kokkels uit de Wadden
zee worden opgevist.
De organisaties vragen de
Raad van State de vergun
ning ongedaan te maken.
Ook de Wadden vereniging
voert campagne tegen het
verlenen van de vergunning:
via de website worden stan
daard-bezwaarschriften
verspreid, die worden verza
meld en ingediend bij de
Raad van State.
Het is elk jaar weer een tot en
met de Raad van State ge
voerde strijd tussen de na
tuurbescherming en de
kokkelvisserijis het verant
woord op de schelpdieren te
vissen en zo ja, hoeveel kilo's
mogen de schepen dan opzui
gen? Steevast komen beide
kemphanen tot andere cijfers
over de hoeveelheden week
dieren op het wad.
Kokkels planten zich alleen
na koude winters massaal
voort; wat dat betreft was die
van 2002/03 de eerste rede
lijk koude winter sinds 1997,
Toen werden door het NI0Z
op 499 van de in totaal 1910
monsterpunten kleine kok
kels aangetroffen. Dit jaar
vonden de onderzoekers
slechts op 356 plekken
broedval. Bovendien werden
op slechts één procent van al
le monsterpunten volwassen
kokkels gesignaleerd.
Stichting Wilde Kokkels
wijst erop dat niet alleen het
NIOZ weinig kokkels heeft
gevonden. Ook de jaarlijkse
inventarisatie van het Rijks
instituut voor Visserij onder
zoek komt laag uit. Volgens
de stichting is in de voor vis
serij afgesloten gebieden (3(
procent van de Waddenzee)
3,65 miljoen kilo oogstbaar
kokkelvlees aanwezig. In
overige 70 procent ligt 3,77
miljoen.
De vogels in de Waddenzee
hebben ruim 18 miljoen kilo
schelpdiervlees nodig om in
hun voedselbehoefte te voor
zien, stelt Wilde Kokkels. Via
kokkels is daar bij lange na
niet in te voorzien, zodat de
vogels moeten overschake
len op andere weekdieren als
mossel en spisula, waarvan
16,8 miljoen kilo is aange
troffen.
Het NIOZ meet sinds 1994 de
hoeveelheid schelpdieren op
wadplaten in de westelijke
Waddenzee (de ruim 1900
meetpunten zijn representa
tief voor 200 vierkante kilo
meter wadplaat). WildeKok-
kels signaleert een gestage
achteruitgang: in 1998 was er
140 miljoen kilo oogstbaiï
kokkels aanwezig, vorig jaar
nog maar 43,5 miljoen. „Nu
ook het aantal jonge kokkels
opvallend is afgenomen
dreigt het merendeel van d'
Waddenzee van kokkels ti
worden ontdaan", aldus de
stichting.
43!
door Famke van Loon
ZIERIKZEE - De strijd tegen
het lozen van vuilwater - het
afwas-, douche- en toiletwater
- door de watersport wil maar
niet losbarsten. Booteigenaren
vinden de installatie van een
opvangtank' eén grote investe
ring zonder voldoende vuilwa-
terstations. Als ze aan boord al
een plek kunnen vinden voor
het reservoir. Havens zien het
geld dat ze in een innamesta-
tion steken, nog niet terug. Te
weinig pleziervaarders komen
hun vuilwatertanks legen. En
dus wachten beide op elkaar.
Ondanks de subsidies.
De passantensteiger ligt weer
als vanouds rijen dik vol jach
ten. Ze hebben eigenlijk alle
maal een toilet aan boord,
maar toch is het een drukte van
belang in het toiletgebouw aan
de Nieuwe Haven in Zierikzee.
Want wie zijn eigen toilet door
spoelt, pompt het vuile water
regelrecht het havenwater in.
En dat mag niet. Het merendeel
van de watersporters houdt
zich aan deze spelregel. „We
houden er zoveel mogelijk re
kening mee, door in een jacht
haven met sanitaire voorzie
ningen te gaan liggen", vertelt
de familie Van der Ent uit Kou-
dum in Friesland.
Maar op het water of op eiland
jes op de Grevelingen of het
Veerse Meer zijn deze toiletge
bouwen niet voorhanden. En
dus wordt het afvalwater over
boord gepompt. De vervuiling
die dat met zich meebrengt,
moet een halt worden toege
roepen, zo vinden zowel
milieuorganisaties als belan
genverenigingen van de water
sport en overheid. De oplossing
is aan boord van ieder schip een
vuilwatertank in te bouwen,
waarin het afval uit de spoel
bakken en toiletten tijdelijk
wordt opgevangen. In de eerste
de beste jachthaven moet de
tank vervolgens geleegd kun
nen worden.
Jachten in de Nieuwe Haven in Zierikzee. Vuilwatertanks aan boord moeten vooral de vervuiling in concentratiegebieden van plezier-
vaart terugdringen. foto Marijke Folkertsma
Om de installatie van de vuil
watertanks en de bouw van in-
namestations te stimuleren
zijn tal van subsidieregelingen
opgezet. Maar van een storm
loop op deze bijdragen is voor
alsnog geen sprake. De provin
cie Zeeland heeft voor de
booteigenaren in 2000 de sub
sidie beschikbaar gesteld en
tussentijds het bedrag als extra
lokkertje verhoogd naar 340
euro. Volgens A. Korteweg van
de afdeling Landelijk Gebied
en Water zijn er in bijna drie
jaar tijd slechts 56 subsidies
uitgegeven. Tot het eind van dit
jaar kunnen nog 64 waterspor
ters in Middelburg aanklop
pen. „Het is de laatste tijd wel
toegenomen, maar het wordt
krap", aldus Korteweg.
Dat de vuilwatertank maar
niet populair wil worden onder
de watersporters heeft ver
schillende oorzaken. „Het is
zeker geen onwil", stelt J.
Boone van de gelijknamige wa-
tersportzaak in Middelburg
snel vast. Zijn bedrijf werd vo
rig jaar nog door gedeputeerde
T. Poppelaars geroemd omdat
hij zich het sterkst heeft inge
zet voor vuilwatertanks. Zo
verkocht hij 'tussen de 3 0 en 3 5
systemen. „De wil om een vuil-
watersysteem aan te leggen is
best aanwezig. Maar je moet
dat ding wel kwijt kunnen."
Want daar waar bijvoorbeeld
de auto's op de weg in rap tem
po telkens weer vernieuwen en
verjongen, blijven plezierjach
ten decennia lang in gebruik.
Het gros van de motorschepen
en zeilboten dat nu op het wa
ter ronddobbert, is gebouwd
vóór de komst van de vuilwa
tertank en hier dus niet op be
rekend.
En ook al zijn er reservoirs in
vele verschillende maten - zo
kent scheepsbenodigheden-
bouwer Vetus Den Ouden ze
ven tanks, variërend van 42 tot
215 liter - het blijkt lastig in de
ze oudere j achten een geschikte
plek te vinden. Temeer omdat
het aan boord net als in een ca
ravan altijd al schipperen is ge
weest met de ruimte. „Dit schip
is gewoon niet groot genoeg",
verklaart ook Van der Ent het
ontbreken van een vuilwater
tank op zijn jacht.
Afgezien van het ruimtepro
bleem, zijn de watersporters
wat afwachtend vanwege het
prijskaartje dat aan de vuilwa
tertank hangt. Volgens Boone
kan een handige doe-het-zel-
ver voor tussen de 'drie- en
vierhonderd euro' een gemid
deld systeem aanleggen. Inclu
sief installatie zal dat niet veel
goedkoper worden dan dui
zend euro. En voor wie maar
een paar weekenden in het sei
zoen vaart, is dat een flinke in
vestering. Zeker wanneer niet
vaststaat dat de jachthavens
een innamestation hebben. „Ik
zal hierin zeker niet vooraan
lopen. Wanneer er voldoende
spoelstations zijn, doe ik mee",
stelt R. van Grinsven van
de Major Tom uit 's-Hertogen-
bosch.
Inmiddels hebben de Zeeuwse
jachthavens wat dat betreft
een flinke inhaalslag gemaakt:
de helft van de jachthavens,
waaronder die van Zierikzee,
Brouwershaven en Scharen-
dijke, is voorzien van aftap-
punten voor de vuilwater
tanks. Maar hier wordt amper
gebruik van gemaakt. Gezien
het geringe animo wachten an
dere jachthavens even af; want
de bouw van een innamesta
tion vergt ook van de havenex
ploitant een flinke investering.
De strijd tegen de lozing van
vuilwater door de watersport
dreigt hierdoor in een vicieus
cirkeltje terecht te komen,
waarbij iedereen op elkaar
lijkt te wachten. Volgens J. van
den Heuvel van Hiswa komt
dat doordat de oplossing - de
vuilwatertank - wel gemeen
goed is, maar het probleem - de
vervuiling - niet bekend is.
„Het is als mensen vragen
vaart te minderen op een lege
snelweg. Je vraagt de water
sporter met een oplossing te
komen terwijl deze het pro
bleem niet kent." Want de ple-
ziervaart zelf heeft de effecten
van lozingen niet in de gaten.
Van Grinsven: „Begrijp me niet
verkeerd, ik steun het initiatief
zeker. Maar ik denk alleen dat
de natuur die lozingen gemak
kelijk kan opvangen als het
water verder gezond is."
Helemaal ongelijk heeft de zei
ler uit 's-Hertogenbosch niet.
Vooral als het gaat om open
wateren als de Oosterschelde.
Uit onderzoeken is gebleken
dat van alle poep en plas die in
het water gevonden wordt, ge
middeld om en nabij de één
procent afkomstig is van de
pleziervaart. Maar op (min of
meer) afgesloten wateren of in
concentratiegebieden als
jachthavens of de eilandjes kan
dat percentage op piekdagen
oplopen tot tien procent. Vol
gens Van den Heuvel moet
daarom benadrukt worden dat
er hierdoor in de toekomst bij
voorbeeld problemen met het
zwemwater kunnen ontstaan.
Samen met een landelijke cam
pagne - in plaats van de huidige
provinciale initiatieven - moe
ten de vuilwatertanks op ple
zierjachten zo wel standaard
worden.
Vooralsnog blijft het wat be
treft de vuilwatertank nog een
beetje wachten op elkaar. De
familie Van Tiggelt uit Prin
senbeek heeft aan boord van
haar Stentor één opvangreser
voir: voor het douchewater.
Het toilet moet nog een keer.
„Ze moeten mensen de tijd
gunnen het in te laten bou
wen." De watersporters reke
nen daarnaast toch vooral op
verantwoord gedrag van de an
dere pleziervaarders. Zo ook
Van Maele uit het Belgische
Wuustwezel: „De mensen op
het water zijn toch wat bewus
ter. Want wij gaan zelf wel in
dat water zwemmen."
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - Een dag na de
storingen in de stroom- en wa
tervoorziening op Schouwen-
Duiveland blijft de onvrede
over nutsbedrijf Delta N.V. on
verminderd. Burgemeester As-
selbergs uitte gisteren zware
kritiek op het feit dat een verte
genwoordiger van het nutsbe
drijf pas twee uur na de melding
in het Regionaal Coördinatie
centrum in Middelburg arri
veerde. Ook bleven de hulpdien
sten lange tijd verstoken van
adequate informatie van Delta
N.V.
Directielid D. van der Klauw
van Delta erkent dat bij de eer
ste beoordeling van de storing
niet werd uitgegaan van een ca-
lamiteuze situatie waarbij ge
coördineerd overleg was vereist.
Volgens hem is er wel direct con
tact geweest met brandweer en
politie en heeft het nutsbedrijf
zich vervolgens geconcentreerd
op het verhelpen van de storing.
Bij nader inzien bleek het te
gaan om twee mankementen in
de leidingen tussen Zierikzee en
de Westhoek die zich kort na el
kaar manifesteerden. „Toen de
omvang duidelijk was en bleek
dat het herstel van de stroom
voorziening in getrapte fasen
moest gebeuren, hebben we wel
direct een vertegenwoordiger
naar het RCC gestuurd."
Van der Klauw erkent ook dat
afspraken over dit soort beslis
singen beter op elkaar afge
stemd dienen te worden. Vol
gens hem zal dat aan de orde
komen tijdens het gesprek dat
naar aanleiding van de eerdere
stroomstoring met Pinksteren
voor half augustus al gepland
staat tussen Delta NV en burge
meester Asselbergs
Twijfels over de energiecapaci
teit van Delta NV tijdens hoog
tijdagen naar aanleiding van de
stroomstoringen in twee maan
den tijd zijn volgens Van der
Klauw gestoeld op een verkeer
de veronderstelling. „In beide
gevallen gaat het om storingen
in het netwerk en die hebben
niets te maken met het produc
tievermogen."
Medewerkers van Delta NV zijn
gisteren de gehele dag nog bezig
geweest met het herstel aan het
netwerk. Over de oorzaak van
de storing hoopt de directeur
van het nutsbedrijf
week meer duidelijkheid teheb-
ben. Speculaties over kortslui
ting zegt Van der Klauw niets
kunnen bevestigen.
Bij de horecabedrijven in Et
nesse wordt steen en been ge
klaagd over het verlies aan®
zet. „Wij hadden gelukkig®
alle couverts geserveerd, man
zodra je geen koffie meer kus
zetten of bier kunt tappen, zit]
de zaak leegstromen. Dit to"
echt goud geld", klaagt
drijfsleider Kees den Boer va:
restaurant De Wig.
Eigenaar Koen Jachman va:
bar De Stulp toont zich uitefi
tevreden over zijn recente li
ve ster ing. „Na die storing
Pinksteren heb ik een
nerator aangeschaft. Nu hebt
driemaal overcapaciteit en k£
ik zelfs het podium hier t
over van energie voorzien.
Ook de verkoper van fluoresce
rende hoofdversiersels op s
Hogezoom klaagt niet. ,M,-
verkocht er nu wel een beet,
meer", constateert hij met vol
doening.
NIEUWVLIET - Op de Sint Bi
vodijk in Nieuwvliet zijn
derdagavond om 20.50 uurW
auto's zwaar beschadigd na®
aanrijding.
Een 43-jarige automobilist®
de gemeente Sluis reed slingf
rend vanaf de kruising Zeen*
over de Sint Bavodijk in deno
ting van Nieuwvliet. Hij bots
frontaal op de achterzijde vü
een naast de rijbaan geparke®
de personenauto van een 70-M
rige man uit Roosendaal. Bj
Brabander zat op dat moïïiö-
samen met twee anderen in Gj
wagen. Voor zover bekendra®
te geen van de drie inzitten®
gewond. Door de klap van®
botsing reden beide voertuig-
rechts van de dijk af en raaktf-
zwaar beschadigd. De 43-janf
West-Zeeuws-Vlaming liep
verse kneuzingen op. Hij bl$
meer dan drie keer de toegeskj
ne hoeveelheid alcohol te hejj
ben genuttigd. Zijn rijbera
werd ingenomen. De SintBa1'-
dijk was na het ongeluk n,
twee uur afgesloten voor a-
verkeer.
