4I2Com*ei
Verzet Liberia rukt op, vredesmacht blijft nog uit
Eis tot smartengeld
voor gijzeling theater
Moskou afgewezen
Oostenrijk laat nazi's met rust
Tsjechoslo waakse bom
moest in West-Europa
tot verwarring leiden
Versterking Australië op Salomonseilanden
Hoofdverdachte aanslagen
Bali hoort doodstraf eisen
ffs-Herstal mag zelf bepalen aan welk land het levert
Levenslang in Duitse moordzaak
Bliksem slaat in bed Noors stel
Foto maakt einde aan huwelijk
Celstraf voor Duitse hooligan
Artsen halen mes uit hersens man
Duitsland heeft
nieuw eilandje
in de Wadden
j Ierland schaft
stamhoofden af
dinsdag 29
juli 2003
Dubieus
Nederland
Gas
Wallonië krijgt vrije
hand in wapenexport
van onze redactie buitenland
PRAAG - Justitie in Tsjechië
heeft hulp van Amerikaanse
collega's ingeroepen bij het
oplossen van een bomaan
slag in het Franse Straats
burg in 1957. De aanslag
werd beraamd en uitgevoerd
door vier man van de Tsje-
choslowaakse geheime
dienst StB.
Tsjechoslowakije was des
tijds een communistisch
land. Het doel van de aanslag
was de burgemeester van
Straatsburg. Het bompakket
ontplofte echter in de handen
van diens vrouw. Zij over
leefde dat niet.
Door de aanslag wilde de StB
verwarring zaaien in het ka
pitalistische Westen en de in
druk doen ontstaan dat het
neo-nazisme in het toenma
lige West-Duitsland weer in
opkomst was. Zo moest de re
latie tussen West-Duitsland
en Frankrijk onder druk ko
men te staan, hetgeen een
verdere eenwording in West-
Europa moest belemmeren.
Van de vier geheim agenten
die betrokken waren bij de
aanslag zijn er intussen twee
overleden. Twee anderen zijn
in staat van beschuldiging
gesteld. Zij zeggen zich niets
meer van de aanslag te kun
nen herinneren. Justitie in
Tsjechië heeft nu een getuige
ontdekt, een oud-StB-agent
die in 1968 naar de VS is ge
vlucht en daar sindsdien
woont. Deze moet nu helder
heid verschaffen. GPD
a
uSfiJti-
-
m
Een negenjarige strijder van het regeringsleger vuurt op rebellen tijdens de gevechten rond één van bruggen in de hoofdstad Monrovia.
foto Nic Bothma/EPA
van onze redactie buitenland
MONROVIA - De rebellen in Liberia
hebben gisteren vooruitgang geboekt in
hun strijd tegen de militairen die trouw
zijn gebleven aan president Taylor. In de
Ghanese hoofdstad Accra hebben de le
gerleiders van de zes West-Afrikaanse
landen die zijn aangesloten bij de Eco-
was nog niet beslist over het sturen van
een vredesmacht.
Rebellen van de Beweging voor Demo
cratie in Liberia (Model) zijn Buchanan
binnengedrongen, de op een na belang-
rij kste haven van Liberiaop 10 0 kilome
ter ten oosten van de hoofdstad Monro
via. Dit is van diverse officiële bronnen
vernomen. Rebellengeneraal Boi Bleeju
Boi bevestigde de aanval. Volgens hem
gaat het de rebellen niet om de inname
van Buchanan, maar om het beëindigen
van de aanvallen van het regeringsleger
vanuit de stad.
Model en de grotere rebellenbeweging
Lurd (Liberianen Verenigd voor Verzoe
ning en Democratie), eisen het vertrek
van president Taylor. Samen controleren
zij inmiddels tweederde van het land.
Lurd veroverde gisteren de strategisch
gelegen stad Gbarnga, 160 kilometer ten
noordoosten van Monrovia. Dit heeft
Lurd-leider Sekou Conneh verklaard.
Gbarnga is een voormalig bolwerk van
president Taylor.
In Monrovia boekten de Lurd-rebellen in
de strijd tegen Taylors troepen gisteren
nauwelijks vooruitgang. Nog altijd
wordt er hevig gevochten om de controle
over drie strategisch gelegen bruggen.
De afgelopen weken zijn al duizenden in
woners omgekomen bij de gevechten in
de Liberiaanse hoofdstad. De humani
taire situatie verslechtert er volgens bui
tenlandse hulpverleners met de dag.
VN-secretaris-generaal Annan dreigde
de Lurd gisteren met uitsluiting van
deelname aan een toekomstige regering
als het beleg van Monrovia voortduurt.
Ook de Verenigde Staten vragen de Lurd
om de belegering te staken.
De eerste militairen van de Nigeriaanse
vredesmacht arriveren morgen. Dat
heeft een woordvoerder van Ecowas, de
Economische Gemeenschap van West-
Afrikaanse Staten, vanuit Accra laten
weten. Het gaat om een voorhoede die de
situatie verkent. Nigeria beloofde twee
bataljons van in totaal 1300 militairen te
sturen, maar daarvoor is nog geen datum
genoemd. De VS hebben oorlogsschepen
met 4500 mariniers richting Liberia ge
stuurd. Het duurt nog zeker een week
voor ze arriveren. RTR/AFP/ANP
FRANKFURT - De voormalige rechtenstudent Magnus Gaf-
gen heeft gisteren levenslang gekregen wegens de moord op
de elfjarige bankierszoon Jakob von Metzier, die hij vorig na
jaar ontvoerde.
De rechtbank in Frankfurt acht het misdrijf zo ernstig dat
Gaf gen op zijn vroegst na achttien jaar vrij kan komen, in
plaats van de gebruikelijke vijftien jaar.
De 28-jarige Gafgen, die Jakob bijles gaf, ontvoerde de jon
gen op 27 september vorig jaar. Hij plakte zijn mond en neus
af, waarna de jongen stikte. Het lijk verborg hij.
Gafgen eiste een miljoen euro losgeld. Jakobs vader Friedrich
von Metzier betaalde. Gafgen werd op 1 oktober opgepakt na
dat hij het geld had opgehaald. AP
OSLO - Een Noors stel is behoorlijk uit zijn slaap gehouden
door het onweer. Het stalen bed van de twee werd het afgelo
pen weekeinde getroffen door de bliksem. Zelf bleven ze on
gedeerd, waarschijnlijk door de matrassen waarop ze lagen,
maar ze besloten de rest van de nacht op de bank door te bren
gen.
Plotseling lichtte de kamer daar echter door een nieuwe in
slag hel op en daarna werd alles zwart, vertelt de 28-jarige
Idar Roenningen. De stopcontacten rookten. De schrik zit er
goed in bij Idar en zijn vriendin Charlotte Amundsen. AP
RIYAD - In Saoedi-Arabië is mogelijk een record gevestigd
als het gaat om de kortste echtverbintenis. Een man uit Mek
ka scheidde enkele minuten na de huwelijksvoltrekking van
zijn vrouw, omdat haar broer een foto van het pasgetrouwde
paar had gemaakt.
Aanhangers van de fundamentalistische wahabitische leer
van de islam keuren foto's en andere afbeeldingen van mensen
om religieuze redenen af.
De bruidegom wilde eerst de fotograaf te lijf gaan, maar brui
loftsgasten weerhielden hem. Daarop besloot hij te scheiden.
Daarvoor hoeft een man in Saoedi-Arabië slechts drie keer te
zeggen dat hij zijn vrouw verstoot. AFP/DPA
BOCHUM - Een hooligan uit het Duitse Bochum heeft drie
jaar en vier maanden cel gekregen wegens zijn aandeel in de
mishandeling van de Franse gendarme Daniel Nivel tijdens
het WK Voetbal in 1998. Nivel is sinds het incident invalide.
De rechtbank achtte bewezen dat de 2 8-j arige Daniel Kohl bij
rellen in het Noord-Franse Lens tot de groep van zes hooli
gans behoorde die Nivel zo ernstig mishandelden dat hij in co
ma raakte. Of Kohl de gendarme ook heeft geschopt en gesla
gen, was niet te bewijzen. Hij is veroordeeld omdat hij toeliet
dat zijn maten dat deden. DPA
WELLINGTON - Chirurgen in Nieuw-Zeeland hebben giste
ren een mes verwijderd dat zeven centimeter diep in het brein
van een man was gestoken bij een ruzie.
Het lemmet was door het linkeroor gestoken, had de schedel
doorboord en was diep doorgedrongen in het centrum van de
hersens.
De 37-jarige man uit Wellington was bij vol bewustzijn ter
wijl de artsen zes uur lang de delicate verwijderingsoperatie
voorbereidden. De operatie zelf duurde vijf uur. AFP
van onze redactie buitenland
HONIARA - Australië stuurt extra ma
rineschepen naar de Salomonseilan
den. Het eerste kwam gisteren aan,
meldde N. Warner, de coördinator van
de 2300 man tellende internationale in
terventiemacht die onder Australische
leiding staat en sinds vorige week de or
de aan het herstellen is in het eilanden
rijk in de Stille Zuidzee.
Vandaag worden twee zware landings
vaartuigen op het hoofdeiland Guadal
canal verwacht en begin augustus een
tweede patrouilleboot.
Warner zei dat een van de rebellenlei
ders die het land in een toestand van an
archie hebben gestort, J. Rasta, hem
heeft benaderd met een voorstel tot
overleg. Warner zei te verwachten dat
hij nog deze week met Rasta zal spre
ken, maar hij waarschuwde dat ieder
een die misdaden heeft begaan zal
worden berecht, ook als het regerings
functionarissen zijn. Volgens de Au
stralische radio had Rasta gezegd dat
zijn manschappen bereid zouden zijn
hun wapens over te dragen als zij am
nestie zouden krijgen. Van H. Keke, een
bendeleider die evenals Rasta jaren
lang terreur uitoefende op de Salo
monseilanden, is nog niets vernomen.
Hij heeft zich met circa honderd man
teruggetrokken in een afgelegen deel
van het hoofdeiland Guadalcanal.
De interventiemacht, waaraan ook
Nieuw-Zeeland en andere Zuidzee
landen een bijdrage leveren, zet de ko
mende dagen posten op op afgelegen ei
landen van de archipel. De patrouille
boten worden ingezet om wapens op te
sporen die volgens de laatste berichten
uit Papoea-Nieuw-Guinea worden ge
smokkeld. Verder heeft de interventie
macht de taak gekregen gewapende re
bellen voor het gerecht te brengen, de
corrupte politiemacht te saneren en de
regering en de economie te versterken.
De Salomonseilanden, een keten van
992 bergachtige eilanden en atollen,
liggen 2250 kilometer ten noordoosten
van Sydney in de Stille Oceaan en tellen
465.000 inwoners. AP
De Australische patrouilleboot HM AS Whyalla ligt langs de HMAS Manoora in de
hoofdstad Honiara van de Salomonseilanden. foto Rick Rycroft/AP
dnnrPascale Thewissen
BRUSSEL - Wallonië, 100 pro
tent eigenaar van wapenfa
briek FN in Herstal (bij Luik),
gag voortaan zelf bepalen aan
,relk land het wapens levert. Zo
moeten confrontaties binnen de
Belgische regering - zoals vorig
jaar, toen de groene minister
Aelvoet opstapte omdat ze het
aiet eens was met de levering
van 5500 mitrailleurs door FN
aan Nepal - vermeden worden.
FN-Herstal is een belangrijke
werkgever in de verpauperde
industriestreek rond Luik. Na
jaren van crises en miljoenen-
verliezen is de omzet van de 'Fa-
brique Nationale d'Armes de
Guerre' aan het stijgen. Dankzij
orders uit Nepal en van andere
omstreden afnemers zoals In
dia, Pakistan en Venezuela
klimt de Waalse wapenprodu-
cent langzaam uit de rode cijfers
en lijkt de werkgelegenheid
voor de toekomst gegarandeerd.
Maar is het wel ethisch verant
woord om wapens te leveren aan
een land als Nepal? In Wallonië
is die vraag niet aan de orde;
daar telt alleen het economisch
belang van FN. In Vlaanderen
ligt dat anders. Nogal wat
Vlaamse politici, niet alleen de
groenen die na een verkiezings
nederlaag uit de regering zijn
verdwenen, vinden de export
van Belgische machinegeweren
naar Nepal, waar de regering
gewapend met de FN-mitrail-
leurs een opstand van maoïsti
sche rebellen neerslaat, niet
kunnen.
De heibel over exportlicenties is
een terugkerend fenomeen. Zo
liep FN-Herstal twee jaar gele
den een bestelling voor 500 wa
pens door Mexico mis, nadat er
verzet reesbij Agalev en SP-A,
de Vlaamse socialisten. Ook
over wapenleveranties aan lan
den als Saoedi-Arabië, de Ver
enigde Arabische Emiraten en
Venezuela wordt in Vlaanderen
NORDEN - Duitsland heeft er
een nieuw Waddeneiland bijDe
zandbank Kachelotplate, ten
noorden van Groningen, is de
afgelopen jaren zo aangegroeid
dat hij een echt eiland is gewor
den.
Dit heeft het Nedersaksische
Deelstaatbedrijf voor Water
beheer en Kustbescherming
(NLWK) gisteren laten weten.
Om aan de definitie van eiland
te voldoen, moeten minimaal
160 hectare bij gemiddeld hoog
water niet meer door de Noord
zee worden overspoeld.
Kachelotplate ligt tussen de ei
landen Borkum en Juist. Het
NLWK verklaart de aanwas
door veranderingen in de zee
stromen die de zandafzettingen
hebben verhoogd.
Kachelotplate is aangegroeid
tot een lengte van 2,5 en een
maximale breedte van 1,2 kilo
meter. Er begint gras te groeien.
Kachelotplate is het achtste
Oost-Friese Waddeneiland, na
Borkum, Juist, Norderney, Bal-
trum, Langeoog, Spiekeroog en
Wangerooge. DPA/ANP
DUBLIN - Ierland schaft het
eeuwenoude instituut van de
chieftains (stamhoofden) af. Dit
I maakte de regering in Dublin
I gisteren bekend na de laatste
vergadering voor het zomerre
ces.
De Keltische chieftains regeer
den de diverse delen van Ier
land, voordat de Engelsen zich
in de zeventiende eeuw mees
ter maakten van het groene ei
land. Er zijn nu nog 21 chief
tains, nazaten van de Keltische
I hoogwaardigheidsbekleders.
AFP
door Monique Broeshart
WENEN - Oostenrijk laat het
volkomen afweten bij het ver
volgen en berechten van nazi-
oorlogsmisdadigers. Dit stelt
het Simon Wiesenthal Centrum
in haar jaarverslag.
Het Centrum onderzocht het
beleid van 38 landen. De Ver
enigde Staten scoren het best
gevolgd door Duitsland. Het Si
mon Wiesenthal Centrum
brengt jaarlijks verslag uit van
de aanpak van nazi-misdadi
gers in de wereld.
Oostenrijk wordt expliciet ge
noemd door het Centrum omdat
moeilijk gedaan. Dit tot groot
ongenoegen van de Walen, die
zich hardop afvragen waar de
Vlamingen zich mee bemoeien.
„In afwachting dat we in een
perfecte wereld leven, blijven
wapens geproduceerd en ver
kocht worden", is de opvatting
van de Franstalige socialist
Happart, die al jaren aandringt
op regionalisering van de wa
penwet.
Hapart lijkt zijn zin te krijgen.
Om te voorkomen dat de nieuwe
regering van de Vlaamse libe
raal Verhofstadt zich opnieuw
brandt aan de wapenexport, is
het land net als Duitsland rela
tief veel potentiële verdachten
zou kunnen opsporen, maar dat
in tegenstelling tot Duitsland,
te weinig doet. De afgelopen
twintig jaar is in Oostenrijk
geen enkele nazi-oorlogsmisda
diger voor de rechter gehaald,
terwijl het Simon Wiesenthal
Centrum beschikt over een lan
ge lijst met potentiële verdach
ten. Bovendien weigert het land
volgens het Centrum een agent
schap op te richten om de ver
besloten de beslissingsbevoegd
heid over de exportlicenties
over te hevelen naar de deelsta
ten. Nog deze week, voor het be
gin van het zomerreces, wil de
regering daarover besluiten.
De vredesbeweging en mensen
rechtenorganisaties reageren
negatief. Volgens Pax Christi
heeft FN voortaan de handen
vrij om zaken te doen met de
meest dubieuze afnemers. Ook
oppositiepartij CD&V (Chris
ten-Democraten en Vlaams)
ziet de regionalisering van de
volging van deze verdachten te
intensiveren.
Volgens het rapport waren tus
sen april 2002 en maart 2003
twaalf landen betrokken bij het
opsporen van oorlogmisdadi-
gers. Het gaat om landen waar
de misdaden zijn begaan of
waar de daders na 1945 onder
dak vonden. Zes daders zijn in
deze periode berecht, waarvan
vijf in de VS en één in Duitsland.
Er zijn elf nieuwe rechtszaken
begonnen, tien in de VS en één in
wapenwet niet zitten. Volgens
CD&V-Kamerlid De Crem
dreigt de wapenexport 'een
puur economisch gegeven te
worden dat zich aan elke demo
cratische controle onttrekt'.
De critici richten hun hoop op
de Raad van State. Het rechts
college liet vorige week in een
advies aan regering weten zich
ernstige zorgen te maken over
de regionalisering van de wa
penexport. Die is in haar ogen in
strijd met 'een coherent buiten
lands beleid'. De Raad van State
wil dan ook dat het wetsont
werp 'grondig herzien' wordt.
Duitsland. Wereldwijd is op
sporingsonderzoek gaande naar
zo'n vijfhonderd verdachten.
Het afgelopen jaar zijn 138 on
derzoeken gestart.
Nederland doet het goed noch
slecht, aldus het Centrum. Er
wordt wel actie ondernomen
maar de resultaten stellen te
leur. Daarbij verwijst het Simon
Wiesenthal Centrum naar de
zaak-Dirk Hoogendam die we
gens collaboratie en mishande
ling van verzetsstrijders in 1950
door de rechtbank in Assen is
veroordeeld tot levenslang.
Hoogendam woont echter in
Duitsland en wordt als Duitse
staatsburger niet uitgeleverd.
Hoogendams verzoek om vrij
stelling van rechtsvervolging is
vorig jaar door het Nederlandse
Hoge Gerechtshof afgewezen.
Nederland eist nu dat hij zijn
straf in Duitsland uitzit.
In een opsomming van de veer
tien lopende rechtszaken in
Duitsland, noemt het Simon
Wiesenthal Centrum ook het
aanstaande proces tegen de Ne
derlandse SS'er Herbertus Bik
ker. Hij wordt verdacht van
moord op een burger.
Harde kritiek is op Zweden, Sy
rië, Colombia en Noorwegen. Zo
negeren de Colombiaanse auto
riteiten het opsporingsverzoek
tegen elf verdachten en weigert
Syrië de uitlevering van Alois
Brunner, die verantwoordelijk
wordt gesteld voor de deporta
tie van 128.500 joden. Zweden
en Noorwegen kennen wettelij
ke beperkingen om tot vervol
ging over te gaan. GPD
van onze redactie buitenland
MOSKOU - De gemeente Mos
kou hoeft geen smartengeld te
betalen aan overlevenden en
nabestaanden van slachtoffers
die vielen bij de actie waarmee
de Moskouse autoriteiten een
eind maakten aan een gjjzeling
door Tsjetsjeense rebellen in een
Moskous theater.
Dat heeft het gerechtshof van
Moskou gisteren bevestigd in
een beroepszaak die 21 belang
hebbenden hadden ingediend
tegen eenzelfde uitspraak van
een lagere rechtbank.
Bij de bestorming van het thea
ter kwamen 41 gijzelnemers en
zeker 129 gegijzelden om het
leven, bijna allen door het gas
dat gebruikt werd om de Tsje
tsjeense militanten te bedwel
men. Advocaat Igor Troenov
had 64 eisen tot smartengeld
ingediend, een voor Rusland
nog vrijwel onbekend ver
schijnsel.
Troenov voerde aan dat de Rus
sische antiterrorismewetgeving
in die mogelijkheid voorziet. De
wet bepaalt dat de Russische re
gio waar een aanslag plaats
vindt, schadevergoeding moet
uitkeren aan de slachtoffers.
door Jessica Smeenk
BALI - De Indonesische aankla
ger heeft gisteren de doodstraf
geëist tegen Imam Samudra, het
vermoedelijke brein achter de
bomaanslagen op Bali in okto
ber vorig jaar.
Eind vorige maand eisten de
aanklagers ook de doodstraf te
gen de verdachte Amrozi, die
betrokken zou zijn bij het plan
nen en uitvoeren van de aansla
gen op Bali.
De 33-jarige Imam Samudra
heeft tijdens het proces zijn be
trokkenheid toegegeven, maar
hij ontkende het brein achter de
aanslagen te zijn. Zijn advoca
ten hebben verteld dat hij heeft
gezegd klaar te zijn om de dood
straf te ondergaan. Op 11 au
gustus wordt de zaak hervat.
Bij de explosies op 12 oktober
kwamen 202 mensen, vooral
Het gerechtshof stelde echter
het stadsbestuur in het gelijk.
Dat betoogde dat de vergoeding
alleen betrekking heeft op ma
teriële schade en dat er nooit ge
zegd is dat die niet vergoed zal
worden.
Vorige week maakte het tv-sta-
tion NTV bekend dat een andere
advocaat 43.500 euro schade
vergoeding had losgekregen
voor een slachtoffer van de gij-
zeiaffaire. Troenov kondigde
aan met die uitspaak als prece
dent eisen tot materiële schade
vergoeding te zullen indienen
voor mensen die bij de politieac
tie kostwinnaars hebben verlo
ren.
De gijzeling vond plaats in ok
tober. Nadat zwaarbewapende
Tsjetsjeense rebellen de acht
honderd theaterbezoekers bijna
drie dagen hadden vastgehou
den werden commando's naar
het theater gestuurd om de gij
zelaars met geweld te ontzetten.
Alle 41 gijzelnemers en 129 van
hun gijzelaars kwamen om, het
overgrote deel tengevolge van
een bedwelmend gas dat de
commando's in het theater
pompten alvorens tot actie over
te gaan. AP
westerse toeristen, om het le
ven. Samudra toonde tijdens
zijn proces geen berouw over de
doden uit westerse landen,
maar hij zei wel te betreuren dat
bij de aanslagen ook moslims
om het leven zijn gekomen. Hij
zei echter te verwachten dat
God hem dat zal vergeven.
Imam Samudra bestempelde
Bali, het Indonesische vakan
tieparadijs, als 'poel van zonde'.
Volgens hem waren de aansla
gen daarom volgens de wet van
de islam gerechtvaardigd.
Samudra geldt als leidende fi
guur in de Aziatische moslim
beweging Jemaah Islamiyah.
Hij vertelde de rechtbank dat hij
in de jaren negentig is getraind
in Afghanistan. Samudra be
kende ook betrokken te zijn ge
weest bij een bomaanslag op een
kerk in Batam, even ten zuiden
van Singapore, op kerstavond
2000. RTR/ANP
