pzc
De wereld van
het echtpaar Eames
Uiterlijk van zink rijpt met de jaren
Veel tuinplanten zijn vlindertrekkers
W3
Plant
Prijs
Inbouwoven
Nachtkastjes
zaterdag 26 juli 2003
1
sé
■Br
JA
Alledaags
Bouwprojecten
I
De Lounge Chair (1956) is onder meer terug te vinden in het decor van de populaire serie Frasier.
Al
j
De Plastic Side Chair
of Fiberglass Chair (1950-1953).
Charles en Ray Eames.
Een bijzondere expositie
op een bijzondere loca
tie. Dat is 'De Wereld van
Charles en Ray Eames', een
tentoonstelling van 23 juli
tot 21 september in de voor
malige kolenmijn Zollverein
in het Duitse Essen. De expo
sitie is georganiseerd door
het Vitra Design Museum en
de Library Of Congress in
Washington. Eerder was de
expositie te zien in New
York, Los Angeles, Tel Aviv,
Milaan en Wenen.
Zoals de titel al aangeeft is de
expositie opgebouwd rond
om het werk van Charles 19 0 7 -
1978) en Ray Eames (1912-
1988). Het echtpaar ontwierp
onder meer meubilair en gebou
wen, maar was ook actief in de
fotografie, film en grafische
kunst. Ze gingen daarbij uit van
drie menselijke basisbehoeften:
geborgenheid, comfort en ken
nis. In hun ontwerpen zochten
ze vooral naar antwoorden op
vragen die ze zichzelf stelden of
die hun klanten hen stelden.
„Behoeften weten te herken
nen, dat is de belangrijkste
voorwaarde voor een goed ont
werp", aldus Charles Eames.
Op het gebied van meubilair
lanceerde het tweetal diverse
nieuwe technieken. Ze werkten
met gebogen multiplexhout,
maar maakten ook gebruik van
ragfijne glasvezels gedrenkt in
kunsthars (fiberglas). Bekend is
ook de Wire Chair (1951) waar
voor staaldraad tot zitting werd
gebogen. Charles en Ray Eames
streefden er bovendien naar dat
hun ontwerpen betaalbaar wa
ren.
Om aan de woningnood na de
Tweede Wereldoorlog een eind
te maken, ontwikkelde het
tweetal House No. 8. Het is ge
baseerd op het bouwdoosprin
cipe en bestaat voornamelij kuit
geprefabriceerde bouwdelen.
Het was echter niet zozeer dit
principe, maar de inrichting die
in het oog sprong. Door de mix
van ambachtelijke objecten en
volkskunst kreeg moderne ar
chitectuur een menselijk ge
zicht. Het contrast van oud en
nieuw, rijk en eenvoudig en
massaproductie en ambachte
lijkheid werd een handelsmerk
van de twee ontwerpers.
In het verlengde daarvan ligt
hun poging om de consument
bewust te maken van de schoon
heid van het alledaagse. Minder
bekend zijn hun films, tentoon
stelling en boeken. Daarmee
probeerde ze nieuwe technolo
gieën onder de aandacht te
brengen van een groot publiek.
Een deel van de wetenschappe
lijke films is te zien tijdens de
expositie.
De voormalige kolenmijn Zoll
verein is door de Unesco uitge
roepen tot wereldcultuurerf
goed. In de toekomst zal de mijn
na een grondige verbouwing
dienst doen als centrum voor
design en cultuur. Het totaal
plan daarvoor is ontwikkeld
door de Nederlandse architect
Rem Koolhaas.
De expositie is te zien in het
voormalige ketelhuis Schacht
XII, dat al verbouwd is door
Norman Foster.
Paul Geerts
De Wereld van Charles en Ray
Eames, Zollverein in Schacht
XII (Hal 5). Adres: Gelsenkir-
chener 181 in Essen. De entree
bedraagt 5 euro. Voor meer in
formatie: www.zollverein.de
Het thermisch verzinken van
staal is een opvallend alter
natief voor verven. Architect
Otto van Dijk past het procédé
veelvuldig toe in zijn bouwpro
jecten.Het gebruik van ther
misch verzinkt staal is in Neder-
land nog alles behalve
gangbaar. Nederland is, zo zegt
architect Otto van Dijk (56), een
echt verfland. „De schoonheid
van natuurlijke materialen
wordt weggemoffeld onder een
laagje verf, dat de materialen
tegen weersinvloeden moet be
schermen. Niet alleen hout,
maar ook staal krijgt een regen
huid van verf. Maar er zijn alter
natieven, zoals het thermisch
verzinken van staal. Het mate
riaal blijft dan onbehandeld in
het zicht."
Van Dijk is sinds het begin van
zijn loopbaan gefascineerd door
zink. Hij past het materiaal met
regelmaat toe in zijn ontwer
pen. Door het thermisch verzin
ken van staal ontstaat een on
verwoestbare beschermhuid
waaraan na verloop van tijd de
jaren af te lezen zijn. „Ik ben erg
gecharmeerd van het fraaie ver
ouderingsproces. Geen enkel
ander materiaal veroudert zo
mooi als zink. Zink heeft van
zichzelf al een bijzonder uiter
lijk. Het is niet egaal yan kleur
en textuur. Geen enkel stukje is
hetzelfde. Het is niet gladjes,
maar heeft een robuuste uitstra
ling. Een uitstraling die met de
jaren rijpt."
Het thermisch verzinken van
staal is een tijdrovend en nauw
gezet proces, dat nogal wat vak
manschap vereist. Het stalen
onderdeel wordt gedompeld in
een heet zinkbad waardoor het
een zinken 'huid' krijgt. Bijwer
ken is daarna niet meer moge
lijk. „Boren en lassen kan niet
meer, omdat er anders roestvor-
ming optreedt", verduidelijkt
VanDijk. „Ieder onderdeel moet
perfect zijn voordat het in een
zinkbad gaat. Het toepassen
van thermisch verzinkt staal is
daardoor een tijdrovend en in
tensief proces, dat een lange
voorbereidingstijd in de teken
kamer vereist. Maar juist dat
noodzakelijk perfectionisme is
een uitdaging van het hele pro
ces."
Otto van Dijk heeft thermisch
verzinkt staal zichtbaar toege
past in verschillende bouwpro
jecten. Zowel binnen als buiten.
Altijd in combinatie met andere
natuurlijke materialen, zoals
ongepatineerd zink, glas, beton
en natuursteen. Een illustratief
en indrukwekkend voorbeeld is
zijn eigen woonhuis annex ar
chitectenbureau. Op de funde
ring en de achttiende eeuwse ge
vel na is de oorspronkelijke
boerderij vrijwel volledig ge
sloopt. Vervolgens verscheen
een tijdloze combinatie van
steen, glas, staal, beton en zink.
Waar ooit de traditionele boer
derij stond, staat nu een eigen
tijdse gebouw met als meest op
vallend detail het naturel
zinken felsdak. De omzoming
voor dak- en gootlijsten is ge
maakt van thermisch verzinkt
staal. Ook in de drie nieuwe bij
gebouwen is thermisch verzinkt
staal aangebracht, zowel bin
nen als buiten. De gevels en de
daken zijn in- en uitwendig uit
gevoerd in zogenaamde alu-
zinkbeplating op thermisch
verzinkt stalen draagconstruc
ties. Deze zijn aan de binnenzij
de in het zicht gelaten.
Het gebruik van thermisch ver
zinkt staal is volgens architect
Van Dijk niet weggelegd voor de
grote massa. Niet vanwege de
kosten - 'ik pas thermisch ver
zinkt staal ook in sociale wo
ningbouw toe' - maar vanwege
'de niet al te verfijnde smaak
van de Nederlandse markt'. De
prijs per vierkante meter ligt
rond de €65. Dat is duurder dan
de meeste alternatieven, maar
De achttiende eeuwse boerderij van Otto van Dijk onderging een
drastische metamorfose. De architect paste een opvallende combi
natie van steen, glas, staal, beton en zink toe.
onderhoud is niet meer nodig.
Van Dijk: „Nederland is en zal
wel altijd een verfland blijven,
waar te netjes afgewerkte mate
rialen de toon zetten. De keus
voor zichtbaar thermisch ver
zinkt staal wordt door een, wel
iswaar groeiende, selecte groep
gemaakt. Door mensen die hou
den van het robuuste, van de
kracht en schoonheid van het
natuurlijke."
Patricia Weijmans
Ooit raakte ik verzeild in een verhit
te ruzie tussen tuinliefhebbers
over welke plant nu eigenlijk de meeste
vlinders trekt. Marjolein, beweerde de
een. Koninginnekruid, de ander. Nee
hoor, mengde een derde zich in de dis
cussie, in mijn tuin zie je de verreweg de
meeste vlinders op Verbena patagoni-
ca. En de gewone vlinderstruik dan,
riep weer een ander, die heet toch niet
voor niks vlinderstruik? Dat mag wel
zo zijn, vond een meerderheid van de
vlinderliefhebbers, een vlinderstruik
mag dan wel veel vlinders trekken,
maar het zijn vooral veel dezelfde: dag
pauwogen, koolwitjes, atalanta's en
kleine vossen. Vuurvlinders en blauw
tjes zie je er niet op.
Om de ruzie te beslechten besloot men
tenslotte eenstemmig om de Atlas van
de Nederlandse dagvlinders er eens op
na te slaan. In dit gezaghebbende werk
staat een top-acht van meestbezochte
vlinderplanten in een gecultiveerde
omgeving; in volgorde van populariteit
zijn dat': vlinderstruik, jacobskruis-
kruid, akkerdistel, aster, klimop, spor-
kehout, struikheide en gewone rolkla
ver. Veel planten uit dit lijstje zijn geen
doorsnee-tuinplanten; de vlin
derstruik is weliswaar in bijna iedere
tuin te vinden, maar ik moet de eerste
tuinier nog tegenkomen die ja-
cobskruiskruid in zijn tuin heeft staan.
Deze plant bloeit weliswaar prachtig
met goudgele bloemschermen in juli en
augustus, maar hij zaait zich zo aller
verschrikkelijkst uit dat hij niet in
toom te houden is.
De akkerdistel is zo mogelijk nog min
der geschikt. Akkerdistels zijn niet le
lijk, en hun zoetgeurende bloemen vul
len het hoofd met zomerse dromen,
maar de akkerdistel is tegelijkertijd
één van de meest gehate onkruiden.
Want akkerdistels zijn nauwelijks uit
te roeien; de plant gedraagt zich als de
hydra uit de mythologie: als je er één de
kop afslaat, komen er drie voor in de
plaats. Distels zijn geliefd bij insecten,
maar als het dan toch een distel moet
zijn, dan zou ik kiezen voor de speerdis
tel, een tweejarige plant die met een
spectaculair rozet overwintert, in het
volgende jaar bloeit, en daarna af
sterft.
Door uitgebloeide bloemen bijtijds te
verwijderen kun je de speerdistel in
toom houden. Wie niet geprikt wil wor-
Witte zonnehoed, Echinacea purpurea 'White Swan'.
den zou het aanplanten van de Spaanse
ruiter kunnen overwegen - een zacht
aardige distel die bij de wet beschermd
is, maar die bij heemplantenkwekers
wel te krijgen is. Aster en klimop zijn
echte tuinplanten, al moet een klimop
wel op leeftijd zijn voordat hij bloeit en
een voedselbron voor vlinders kan zijn.
Sporkehout, struikheide en rolklaver
zijn geen echte tuinplanten.
Moet de vlinderliefhebber zijn tuin dan
maar vol met vlinderstruiken, distels,
asters en klimop planten? Welnee; het is
met vlinderplanten net als met mensen,
kippen of goudvissen: als je de favoriet
weghaalt, dan is automatisch de num
mer twee favoriet. En dat maakt de
genoemde discussie tussen tuinlief
hebbers ook oeverloos: wie geen vlin
derstruik in zijn tuin heeft ziet de mees
te vlinders op zijn marjolein en wie die
ook niet heeft ziet ze op koninginne
kruid, hemelsleutel of verbena. Er be
staan genoeg tuinplanten waarop vlin
ders aan hun trekken komen.
Een geweldige vlindertrekker is bij
voorbeeld de kattenstaart, Lythrum
salicaria. Vooral de citroenvlinder
kleurt prachtig bij de rozerode aren van
'Mordens Pink', of de paarse 'Zigeu
nerblut' Een ander succesnummer is de
zonnehoed, Echinacea purpurea, een
plant die niet alleen bekend is van tui
nen, maar ook uit de natuurgeneeskun
de want het extract van de zonnehoed
geldt als middel tegen zo ongeveer alle
kwalen.
Graag zou ik hier een sneer uitdelen
aan de homeopathie, maar dit is een
tuinrubriek. De zonnehoed is een ge
weldige tuinplant, met een krans van
bloemblaadjes rondom een gloeiend-
oranje kegel. De gewone soort is niet
sprankelend van kleur, maar de wit
bloeiende cultivar 'White Swan' is niet
alleen een spectaculaire tuinplant,
maar ook een vlindertrekker van de
eerste orde.
Romke van de Kaa
De Eupatorium rugosum
'Chocolate' is door Plant
Publicity Holland aangewezen
als vaste plant van het jaar 2003.
De planQdie 125 centimeter
hoog kap Worden, dankt zijn
naam aan het enigszins choco
ladebruine blad. Van eind juli
tot in oktober verschijnen op
vallend witte bloemen aan de
plant. De Eupatorium is ook be
kend als leverkruid en konin
ginnekruid. De plant is oor
spronkelijk afkomstig uit
Amerika. Verspreid over Euro
pa, Azië en Noord-Amerika ko
men zo'n driehonderd soorten
van de Eupatorium in het wild
voor. De Eupatorium rugosum
'Chocolate' is geliefd bij vlin
ders. In de tuin doet hij het vol
gens Plant Publicity Holland
goed als solitair, maar ook als
borderplant.
Alweer een Red Dot Award.
De organisatie van de be
langrijkste Duitse designprijs
heeft de award toegekend aan
Model 6300 van meubelprodu
cent Rolf Benz. Het voordeel
van dit bankstel is dat het
nauwkeurig kan worden aange
past aan de wensen van de
gebruiker. Model 6300 is bij
voorbeeld verkrijgbaar als
loungebank met extra diepe zit,
maar ook als bank met normale
diepte. Die uitvoering moet vol
gens de producent het zoge
naamde actieve zitten stimule-
Geschikt voor hobbykoks of
voor grote gezinnen. Dat is
volgens producent Küppers-
busch de dubbele elektrische in
bouwoven EEB10500. De totale
inhoud van het apparaat is 94 li
ter. De twee ovenruimten van ie
der 4 7 liter kunnen zowel afzon
derlijk als tegelijkertijd
gebruikt worden. De oven is uit
gerust met een zogeheten öko-
therm ovenkatalysator. Deze
reinigt de ovenlucht waardoor
er minder kans zou zijn op vet-
neerslag en onaangename geu
ren. De roestvrij stalen oven
combinatie is verkrijgbaar met
23 verschillende handgrepen.
Het apparaat kost 2699 euro.
Zoeken naar het juiste nacht
kastje bij het bed. Dat wil
nog wel eens lastig zijn. East-
born Slaapsystemen heeft daar
voor een simpele oplossing be
dacht. Quatro is een nachtkastje
dat past bij de bedden die het
bedrijf maakt. De romp van het
kastje is van hout, de zijkanten
zijn bekleed met stof. Het is ver
krijgbaar in twee uitvoeringen.
Quatro Linea is bedacht voor
bedden met rechte vormen, ter
wijl Quatro Ovale beter aansluit
bij bedden met ronde vormen.
Qua uitvoering zijn er verschil
lende mogelijkheden. Het
nachtkastje kan worden uitge
voerd in onder meer aluminium,
kersen en eiken of een combina
tie daarvan. De kastjes zijn ver
krijgbaar voor 395 euro. Voor
meer informatie: 0546-666777.
Op internet: www.eastborn.nl
