9
Herstel brengt paradijs terug
Geen kind te zien op Kinderdijk
Paal houdt verleden levend
Junks en daklozen
moeten afzien van
bouw schuilhut
Super effectief en
toch heel mild
Uonumentenzorg erkent restanten in Zeeuws-Vlaanderen en Tholen
Eerlijk
Kleuter overlijdt na aanrijding
0
zeeuwse almanak
ZEEUWS-VLAANDEREN
vrijdag 25 juli 2003
Herstel
W oonbestemming
vanaf de dijk
Napoleon
Wrang
Man opgepakt
na mishandeling
jnnrWillem Staat
SLUIS - Herstel van de door
Monumentenzorg bescherm
waardig geachte rompen in
Breskens, Nieuwvliet en Ter-
hofstede zou het westelijk deel
van West-Zeeuws-Vlaanderen
weer een beetje transformeren
lot het molenparadijs van wel
eer. De regio heeft molens in Re-
iranchement, Sluis, Cadzand,
Nieuwvliet Schoondijke en
Zuidzande. Verder zijn er nog
Iniet-erkende) rompen/restan-
,en in Cadzand, Zuidzande, en
Draaibrug.
Zeeuws
-Vlaanderen was aan
het eind van de negentiende
eeuw een waar moleneldorado.
In 1890 zijn 77 exemplaren ge
teld. Zelfs in gehuchten als Dui-
venhoek en Scherpbier verhie
ven zich wiekenkruisen. De
opkomst van maalderijen bete
kende al in de eerste helft van de
vorige eeuw de nekslag voor ve
le molens in het gebied. Nu
staan er nog maar veertien.
De neergang ging relatief snel
omdat Zeeuws-Vlaanderen met
het vasteland was verbonden.
Daardoor moesten molens het
afleggen tegen grote maalderij
en. In de rest van de provincie
bleven, mede door de kleinscha
lige eilandelijke structuren,
molens vaak tot in de jaren vijf
tig of zestig doorwerken.
De romp van Breskens staat aan
de Oude Rijksweg. Deze uit
1858 daterende stellingmolen is
omstreeks 1938 onttakeld en
liep ook nog schade op bij het
zeer zware oorlogsgeweld dat
Breskens in 1944 trof. Na de
bombardementen was de romp
een van de weinige oude gebou
wen in het dorp dat nog over
eind stond. Het molenrestant is
een beeldbepalend element aan
de rand van Breskens.
De vlak bi j het 17 de eeuwse her
vormde zaalkerkje staande
romp aan de Mettenijedijk in
Nieuwvliet wordt tot de mooiste
van de provincie gerekend. Deze
molen is in 1859 gebouwd en
moet het al sinds 1923 zonder
wieken doen. Bijzonder is dat
een belangrij k deel van de maal
inrichting bewaard bleef. Her
stel zou van Nieuwvliet een echt
molendorp maken, want aan de
Molenweg staat nog een com
plete stenen grondzeilen
Molen De Meermin in Terhof
stede is in 1877 gebouwd. De
molen liep oorlogsschade op tij
dens de gevechten in 1944. In
1948 is De Meermin van kap en
wieken ontdaan. Wel is later de
windwijzer, in de vorm van een
meermin, er weer boven ge
plaatst. De romp domineert het
silhouet van het gehucht.
De romp van Overslag staat aan
De Gebuurte nog net op Neder
lands grondgebied. De in 1859
gebouwde molen is al in 1925
van kap, gevlucht en stelling
ontdaan na stormschade. Vlak
bij liggen de tot op een halve me
ter hoogte afgebroken resten
van een rosmolen, de voorgan
ger van de windmolen. Frans
Weemaes, bestuurslid van De
Zeeuwse Molen, pleit in zijn on
langs verschenen boek Molens
in Zeeland voor herstel van deze
laatste paardenmolen, maar
Monumentenzorg wil het res
tant niet klasseren.
Vijf molenrompen krijgen status
Hoor Willem Staat
SLUIS - De molenrompen van
Breskens, Nieuwvliet, Terhof-
iy 7
stede, Overslag en Tholen (stad)
komen bij restauratie in aan
merking voor rijkssubsidie. De
Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg heeft namelijk besloten
deze molenrestanten te klasse
ren. Deze maand begint de pro
cedure om ze een beschermde
status te geven.
Monumentenzorg beschouwt de
restanten in Breskens, Nieuw
vliet, Terhofstede en Tholen als
in complete molens.
De dienst vindt dit bescher-
menswaardige gebouwen, die
het verdienen om ooit weer tot
complete molen te worden ge
restaureerd.
Het restant in Overslag krijgt de
status van molenromp. Dat be
tekent dat de dienst in dit geval
hooguit conservering in de hui
dige staat haalbaar vindt.
Volgens molendeskundige G. H.
Keunen van Monumentenzorg
kan herstel in Terhofstede,
Breskens en Nieuwvliet in aan-
>11 merking komen voor Europese
steun. „Men moet dan wel haast
IJmaken. Erzijn verschillende re-
ionale fondsen waaruit voor
dit doel nog twee jaar kan wor-
len geput." Keunen ziet in dit
verband ook mogelijkheden
voor een eurregioproject, waar
bij het herstel van molenrestan
ten in West- en Oost-Vlaande
ren kan worden betrokken.
Nederland telt circa 1050 wind
en watermolens die als monu
ment zijn beschermd en her
bergt daarnaast honderden mo
lenrestanten, soms complete
rompen, in andere gevallen
slechts wat muurwerk of funda
menten. Monumentenzorg heeft
ongeveer 500 (gedeeltelijke)
molens onder de loep genomen.
Daarvan zijn er uiteindelijk 72
geklasseerd als incomplete mo
len of molenromp.
De afvallers worden molenres
tant genoemd. Hieronder vallen
in Zeeland de rompen in Poort
vliet, Kamperland, Middelburg
('t Zand), Oud-Sabbinge, Elle-
woutsdijk, Cadzand en Lams-
waarde. Verschillende van deze
molens hebben intussen een
woonbestemming, terwijl de
oorspronkelijke inrichting
meestal geheel verdween. De
kleine restanten in Lewedorp,
Zuidzande en Draaibrug kon
den evenmin genade vinden bij
Monumentenzorg. De romp bij
Hoofdplaat is niet meegewogen,
omdat deze volgens woordvoer
der Keunen onbekend was bij de
dienst.
De rompen van de grote molen
De molen van Risseeuw, aan de rand van Breskens.
foto Peter Nicolai
op het Generaliteitsbolwerk in Laurens zijn in een eerder stadi- kwam het evenwel nog niet tot liere eigenaar en de overheid. In
Sas van Gent, De Korenbloem urn al erkend als monument. In herstel door gebrek aan over- Sint Laurens bestaan wel plan-
in Kortgene en De Hoop in Sint- Sas van Gent en Kortgene eenstemming tussen de particu- nen tot herstel.
door Gerard Montsma
De Middelburgse Kinderdijk
heeft iets weg van een dorp
jein de grote stad. De dijk ligt op
steenvvorpafstand van het cen
trum en toch is het er rustig.
Ooit was de dijk het centrum
van de bedrijvigheid, nu is het
een exclusieve woonwijk.
De Kinderdij k is voor driekwart
omgeven door water. De pak
huizen, de oude Dokhaven, het
Balkengat en de brede kade ver
wijzen naar het rijke VOC-ver-
leden, al ligt de oorsprong van
de dijk in de stadsuitleg van
1550. Er bestaan verschillende
lezingen over de oorsprong van
de naam Kinderdijk. De naam
route danken zijn aan de kraan-
en balanskinderen, die met na
me op dit gedeelte van de dijk
ingezet werden voor het laden,
lossen en wegen van de scheeps
goederen. Toch verdient de op
vatting van de historicus J.C. de
Man van rond 1900 de voorkeur.
De dijk hoefde geen zeewater te
heren maar 'slechts' rivierwater.
Het was van oorsprong een klei
ne, lage dijk. De koosnaam Kin
derdijk lag destijds zeer voor de
hand. Vandaag de dag is er ove
rigens maar weinig terug te zien
van de bedrijvigheid van toen.
De Kinderdijk in Middelburg, ooit een centrum van bedrijvigheid.
doening. Maar het is hier wel za
lig wonen hoor. Kijk, ik heb mijn
eigen ophaalbrug voor de deur.
Mét bediening." Ze wijst door
het raam op de gebruinde ha
venmeester, die zojuist de oude
Spijkerbrug opent voor een
vloot hypermoderne zeiljach
ten. „Boodschappen of over
nachting", schalt zijn stem over
het water. „Gelijk doorvaren
dan!" Om het half uur dirigeert
hij zo tientallen boten naar een
plaatsje in een van zijn havens.
Havenmeester Hans Platteeuw
herkent het probleem. Hij zou
de mensen graag doorverwijzen
naar een leuke winkel of een
foto Ruben Oreel
goed restaurant op de Kinder
dijk. „We léven van die passe
rende toeristen en recreanten.
Kijk maar naar de haven van
Veere. Daar zijn geen winkels
meer. Die mensen komen nu al-
P c'e met kinderhoofdjes be
idde kade staan felgekleurde
auto's geparkeerd en zijn de ou
de pakhuizen omgebouwd tot
i°oneenheden, kantoren en
lubhuizen. De prachtige dok
sven achter de dijk is groten-
leels gedempt en kinderen zijn
'ergens te bekennen. De enige
®ihnakerij, 'in 't Witte Paard',
verdween al voor de oorlog en de
aangrenzende watersportwin-
el sloot twee jaar geleden haar
1 euren. Restaurant De Kameel
rjgde dit voorbeeld een jaar la-
«Erzijn hier haast geen winkels
eer Dat is echt heel jammer",
pertelt C. Petiet, de huidige be
monster van de voormalige
makerij. ..Het is hier nu ei
genlijk een beetje een dooie be-
De grenspaal langs het fietspad aan de Nieuwe Vlissingse-
weg scheidde in vroeger tijden Vlissingen en Oost- en West-
Souburg. foto Ruben Oreel
Een grote, grijze paal staat
eenzaam langs een fietspad
in Vlissingen. Tweëenhalve me
ter lang is-ie. En hij hangt een
tikkie uit het lood. Op ooghoog
te is een inscriptie te lezen dat
op deze plek de grens van Vlis
singen is. Vreemd. Want de offi
ciële grens tussen de gemeente
Vlissingen en Middelburg ligt
zeker een kilometer verderop.
„Grensscheiding der stad Vlis
singen", is de precieze tekst die
in de grijze mastodont is gebei
teld. De paal staat ter hoogte
van de wijk Westerzicht langs
het fietspad aan de Nieuwe Vlis-
singseweg. En dat terwijl de
grens met Middelburg ten noor
den van Vrijburg ligt. Gemeen
tearchivaris A. Meerman ontra
felt het mysterie. „Het gaat hier
om een oude grenspaal tussen
Vlissingen en Oost- en West-
Souburg. Dat waren toen nog
onafhankelijke gemeenten."
Meerman kan uit het blote
hoofd nog wel een aantal soort
gelijke grenspalen opnoemen.
Langs het fietspad dat parallei
aan het Kanaal door Walcheren
loopt bijvoorbeeld. Of bij scho
lengemeenschap Scheldemond.
Uit nadere inspectie blijkt deze
laatste paal wat lastiger te vin
den. De markering staat wat
tussen het groen. Maar de aan
houder wint. En ook deze paal
blijkt dezelfde inscriptie te heb
ben als het type langs de Nieuwe
Vlissingseweg.
De palen stammen uit de Napo
leontische tijd van 1807 tot
1810. Rond Vlissingen, in die
tijd Frans gebied, stonden zes
tien genummerde, houten
grenspalen. Rond 1820 werden
de palen vervangen door ar
duinstenen varianten. In de
loop der jaren raakten ze echter
in onbruik.
door René Hoonhorst
TERNEUZEN - Verslaafden en
zwervers mogen geen schuilhut
bouwen aan de Beneluxweg in
Terneuzen. De voorzieningen-
rechter in Middelburg wees een
verzoek daartoe af en stelde de
gemeente Terneuzen, die geen
apart onderkomen naast de
dag- en nachtopvanglokaaltjes
van Leger des Heils en ZCAD
wil, in het gelijk.
De motivatie van rechter G. van
Unnik volgt binnen twee we
ken, maar de Terneuzense ver
slaafden, dak- en thuislozen
zullen het vonnis niet bestude
ren op nieuwe aanknopings
punten voor een nieuwe juridi
sche procedure. Initiatiefnemer
W. van der Maaten wacht af met
welke oplossing burgemeester
en wethouders dit najaar op de
proppen komen. Wethouder C.
Liefting meldde onlangs dat hij
in september of oktober met een
locatie voor een nieuwe dag- en
nachtopvang op de proppen
komt.
De gemeente is, samen met het
heilsleger en het Zeeuws Con
sultatiebureau voor Alcohol en
Drugs, al jaren op zoek naar een
geschikte plek voor opvanghui
zen, maar vond tot nu toe geen
bevredigende oplossing.
Van der Maaten - zelf geen ver
slaafde of dakloze, maar begaan
met hun lot omdat hij vroeger
ook op straat heeft rondgezwor
ven - toonde zich gisteren niet
echt teleurgesteld.
„De grootste teleurstelling
kreeg ik begin dit jaar al te ver
werken toen de gemeente Ter
neuzen op geen enkele manier
bereid bleek om over ons voor
stel te overleggen. Deze rechts
zaak was slechts een uitvloeisel
van de beslissing om ons niet te
horen en naar een redelijke op
lossing te zoeken. Datde rechter
ons verzoek waarschijnlijk niet
honoreert, omdat wij formeel
geen bouwvergunning hebben
aangevraagd is misschien wel
een beetje wrang. Maar het is
ook wel sterk overdreven om
een vergunning aan te moeten
vragen voor een verplaatsbaar
wegwerphutje", aldus Van der
Maaten.
De Terneuzense verslaafden en
zwervers kunnen voorlopig
niets anders doen dan afwach
ten wat het college voor hen in
petto heeft, concludeert Van der
Maaten. Hij blijft het jammer
vinden dat dak- en thuislozen
en verslaafden geen eigen 'con
troleerbaar' onderkomen op po
ten mogen zetten. Niet alleen
omdat het zelf bouwen van een
schuilhut verslaafden en thuis
lozen zelfrespect en verant
woordelijkheidsgevoel bij
brengt, zoals hij voor de
rechtbank betoogde. „Maar ook
omdat elke nieuwe locatie pro
testreacties van omwonenden
zal oproepen. Bovendien is een
bepaalde bouwtijd nodig voor
de nieuwe dag- en nachtopvang.
Verslaafden en daklozen moe
ten zich dus waarschijnlijk weer
een winter behelpen met de be
perkte openingstijden van de
huidige opvanggelegenheden."
KAMPERLAND - Een 22-jari-
ge man uit Oost-Souburg is in de
nacht van woensdag op donder
dag aangehouden, omdat hij
eerder op de avond iemand had
mishandeld.
De mishandeling vond plaats op
een camping aan de Schotsman-
weg in Kamperland. Een 19-ja-
rige man uit Veere werd zonder
aanleiding bij de keel gegrepen
en met een bierfles op zijn hoofd
geslagen. Een Middelburger die
tussenbeide kwam, kreeg ook
een klap op zijn hoofd. De Oost-
Souburger kon aangehouden
worden op de N57 bij Kamper
land. Bij zijn aanhouding bleek
dat de man ook teveel had ge
dronken.
lemaal hier hun boodschappen
doen. Alles op loopafstand. Het
liefst zouden zij hier al op de
dijk klimmen."
Toch is het voor winkeliers niet
eenvoudig om hun deuren te
openen op de Kinderdijk. De
huizenprijzen zijn er in verhou
ding tot andere locaties in de
stad in korte tijd enorm geste
gen. De gepensioneerde horeca-
uitbater Frits Caljouw weet
daar alles van. „Dertig jaar ge
leden stonden de woonhuizen er
nog vervallen bij en waren veel
pakhuizen dichtgetimmerd. Je
kocht zo'n ding nog voor twin
tigduizend gulden. Nu zijn ze
anderhalf miljoen waard. Loop
er maar eens langs. Je ziet toch
al gauw zes bellen op een deur.
Dat krijg je ervan.
De Middelburgse architect Ron
Kodde plaatst de woningsplit
sing liever in een historisch per
spectief. „Ten tijde van de crisis,
eind jaren dertig, werden veel
van deze huizen niet alleen ge
splitst uit geldgebrek, maar ook
vanwege het gebrek aan ruimte.
Het was net als vandaag de dag
onbetaalbaar om zo'n pand al
leen te bewonen, laat staan te
laten bouwen. Nu wil iedereen
aan het water wonen en de Kin
derdijk heeft om die reden na
tuurlijk een stapje voor. Zoveel
water om je heen, dat heb je hier
nergens."
OOLTGENSPLAAT - In Oolt-
gensplaat is woensdagochtend
rond elf uur een vierjarig jonge
tje om het leven gekomen, nadat
hij was aangereden door een
vrachtauto.
Het jongetje fietste op een ver
bindingsweg van de Juliana-
straat naar de Prins Bernhard-
straat tussen zijn 32-jarige
moeder en zijn zeven jaar oude
zusje in. Plotseling haalde hij
zijn zusje in en reed met hoge
snelheid de Prins Bernhard-
straat op.
Een 45-jarige vrachtwagen
chauffeur uit Nieuwdorp, die
langzaam over de Prins Bern-
hardstraat reed, kon een aanrij
ding niet voorkomen. Het
slachtoffer overleed ter plaatse
aan zijn opgelopen verwondin-
gen.
(Advertentie)
Als je een gevoelige huid hebt,
betekent dit niet dat je geen effectieve
deodorant kunt gebruiken. Nieuwe
Rexona for Men Sensitive geeft je
een effectieve bescherming en dankzij
het huidvriendelijke Pro-dermasil™, is
het ook bijzonder geschikt voor de
gevoelige of snel geïrriteerde huid.
Rexona for Men Sensitive is verkrijg
baar in spray en roll-on.
..«-x sic-jaet
Daar kun je op vertrouwen!
In 1966 bedacht men dat het een
leuk idee was om de grenspalen
in ere te herstellen. De gemeente
bestelde zeven replica's van de
oude palen, want de collectie
was niet helemaal compleet.
Gek genoeg belandden de palen
niet in de grond, maar in een ge
meentelijke opslagplaats en
keek niemand er naar om.
Tot 1986. In dat jaar werd het
plan voor de grenspalen nieuwe
leven ingeblazen. Alle palen
werden teruggevonden in de op-
slaggloods, op één na. Deze was
spoorloos verdwenen. Of toch
niet? Uit nader onderzoek bleek
dat de paal een aantal jaren eer
der al een andere bestemming
had gekregen.
Voor de nieuwsgierigen: in de
Coosje Buskenstraat staat het
beeld Drie meisjes in de wind.
En de sokkel vertoont een op
vallende overeenkomst met de
grenspaal langs de Nieuwe Vlis
singseweg.
Bij dat Middelburgse bedrijf
werd onlangs een medewer
ker betrapt toen hij een doos
suikerklontjes uit de kantine
in zijn aktentas stopte.
Hij reageerde eerder
verontwaardigd dan be
schaamd. „Anderen drinken
op het werk altijd koffie met
suiker. Ik nooit. Dan mag
ik toch zeker wel eens een
doos klontjes mee naar
huis nemen. Da's toch eer
lijk..."
door nierpafiMttn to patiónlen dl* no mtntonon lijden. Roclx
i rïpiiatê ilaobtaden var. NRp Öaji
:-niai^ inft/gjMRp.rij p.v.y. ïxliguws g
