et is niet meer de dijk van toen
Zonder putten geen
Brand verwoest Lachende Koe
riolering
9
Provincie werkt mee
aan uitbreiding van
slachthuis Kruiningen
PANTALON
HALVE
PRIJS
MaginuM
Kunst
xtra raadsvergadering
zeeuwse almanak
vanaf de dijk
ewonden bij
nrijding in
int Annaland
Geen bezwaren
BEVELANDEN/THOLEN
woensdag 23 juli 2003
Melding
Sparen
Tanken zonder
betalen
5 DOLLE DW
AZE DAGEN BIJ
ISSINGEN
Alles
moet weg!
de gehele
zomercollectie
Diverse
soorten
Slavinken
10 stuks
kilo i
722
Ola Magnum
almond, white, classic en
caramel nuts, pak 3 stuks/
6 stuks
MWÊ vanaf U
rConny van Gremberghe
Jr hoeft maar dit in West-
Jdorpe te gebeuren of de dor-
lingen blèren van 'En West-
rpe is bekend om zijn bier-
ouwerij, kolen van Dumez,
van den Hulsters en vlees
[jiJiiKamoen...' Niets is minder
aar. Het dorp is niet bekend
zijn bier en neringdoenden,
estdorpe is bekend om zijn
i»
|k.
ellenlange GraafJansdijk,
e bijna zeven kilometer lange
tonkelende aarden wal van
assluis (bij de brug van Sas van
■ent) naar de Batterij (bij de
selse Vlakte), die eeuwenoude
wering, die ooit als Landdijk
1 Vlaamse achterland moest
ijwaren van overstromingen,
raaf Jan van Vlaanderen liet
dijkm 1404 aanleggen, nadat
eerder aangelegde landdijk
op verschillende plekken
llfcdbegeven. Daarmee is gelijk
'Iprklaard hoe de dijk aan zijn
aam kwam.
it diep in de jaren '60 was
estdorpe de dijk. De echte
Westdorpe is niet bekend om zijn bier en neringdoenden, maar om de bijna zeven kilometer lange GraafJansdijk.
foto Peter Nicolai
'estdorpenaren woonden op de
maafJansdijk, in het A~, dan
■1 B-deel. De import woonde
bet dorp. De winkels - soms,
«Is die van Ema Jansen, zo
W dat twee klanten binnen
fn volle tent betekende - ston-
taaan of op de dijk en het wa-
tn er veel, heel veel. Veel land
s'fabrieksarbeiders hielden er
winkeltje (stoffen, elektro-
"ca> kruidenierswaren) op na
welkome aanvulling op het
^scheiden loon, ambachtslie-
fa (timmermannen, schilders,
deden hetzelfdé en dan
J'aren er nog de cafés, een trits
Wskamercafeetjes (van bij
'®ma tot bij de Maillie), de
"'«brouwerijen, de school (la
ter het gemeenschapshuis Con-
°rdia) en tal van kleinere en
tedere huizen, bewoond door
gewone volk. De boeren
*°onden hooguit aan de dijk,
°P flinke afstand van het talud,
meestal in de polder, op
ruime afstand van de erbarme
lijk geplaveide kronkelbaan op
hoogte.
In vooroorlogse jaren dender
den enkele malen daags trein
tjes van de Zeeuws-Vlaamse
Tramwegmaatschappij (ZVTM)
langs de dijkwoningen. Het
spoor volgde de noordzijde van
de dijk en kwam net voor de
kerk, een stukje tussen de be
bouwing, om via de Tramweg
(nu Spoorweg) weer achter de
dijk te verdwijnen.
De GraafJansdijk is niet meer
de dijk van toen. De winkeltjes
zijn vrijwel allemaal gesloten,
de cafés verdwenen. Plassen op
de koer mocht in de jaren '70
niet meer en de meeste café
baasjes hadden geen geld om
kostbare verbouwingen uit te
voeren. Bovendien was de klan
dizie in die jaren door de komst
van de televisie erg teruggelo
pen. De brouwerijen overleef
den de tijd ook niet. De laatste,
Van Waes Boodts werd in '69 op
gekocht door Amstel en sloot
een paar jaar later de poorten.
Veel kleine landarbeiderswo
ningen werden verkocht als re
creatiewoningen aan Belgen en
Duitsers, de grotere, betere wo
ningen aan de dijk werden ver
bouwd en gemoderniseerd.
In de jaren '80 kwamen veel
kleine woningen leeg te staan.
De verpaupering sloeg toe. Daar
kwam nog bij dat het armlastige
Oudere putdeksels, oftewel gootkolken, met Nering-Bögel
Weert erop; dat is de voorganger van Strucom waar de giet
ijzeren deksels nu worden gegoten. foto Wille Mieras
Een waarschuwing vooraf is
op zijn plaats: de kans be
staat dat de beschouwer wordt
bevangen door de putdeksel
koorts. En die geneest niet zo
maar. Wie op putdeksels gaat
letten, ziet wellicht de rest van
zijn omgeving niet meer.
Peter Dieleman van Smit Be-
tonfabriek in Goes, die nage
noeg aan alle Zeeuwse gemeen
ten de putten levert, zet eerst
iets recht: „Een put is zo'n ding
in de straat met zo'n groot rond
deksel. De dingen die in goten
liggen, een beetje hol, noemen
we gootkolken en die in de
stoeprand liggen, in een rechte
hoek, zijn trottoirkolken. Wij
leveren ze allemaal, ook de klei
ne ronde putjes voor water en
gasafsluiters in de trottoirs en
de putten met de ovale deksels
voor brandkranen. In deksels
zit veel verschil, maar in de put
ten zelfs nog meer. Die betonnen
putten maken we sinds een jaar
in Axel. Hier in Goes maken we
alleen nog de opzetstukken die
het verschil tussen de put en het
wegdek moeten opvullen. De
deksels worden bij Strucom in
Weert gegoten. Op de nieuwste
putten staat alleen nog Stru
com. Op oudere zie je nog Ne
ring-Bögel Weert staan, dat is de
voorganger van Strucom."
Op veel plaatsen kom je ook nog
putten met TBS tegen. Dat is de
enig overgebleven concurrent,
die vroeger ook in Zeeland le
verde. De TBS-putten in Goes
zijn van voor 1967, want sinds
dat jaar levert Smit de Goese
putten. Ze zien er nog uit als een
zonnetje, want gietijzer is duur
zaam en als de put heel blijft, is
er geen reden om het deksel te
vervangen. Daarom kom je
overal in de stad nog deksels te
gen van kleinere gieterijen, die
apelle
ast op
ouwkavel
irMieke van derJagt
ir „ILINGE De gemeente
f ijelle houdt een extra raads-
(adering om een gebied ten
n van de spoorlijn en ten
rHJdenvan Biezelinge als eerste
tunnen kopen, als het te koop
!s)
jcollege heeft het zogenoem-
voorkeursrecht al voorbe-
ü,maar om voor twee jaar het
Bte kooprecht te hebben,
1 (liet de gemeenteraad voor
it Justus een beslissing nemen.
larom is voor dinsdag 29 juli
[vergadering uitgeschreven.
[gemeester S. Kramer maant
gemeenteraadsleden in de
ediging toch vooral te ko-
\T ANNALAND - Na een
ikeersongeval in Sint Anna-
zijn gisterochtend drie
insen naar het ziekenhuis in
irgen op Zoom gebracht.
ZH
ital
ht» ai 33-jarige automobilist uit
jskoop kreeg op de Oude Zee-
jk in Sint Annaland geen
errang van een vijftigjarige
ew m uit Zundert in een bestel-
S.
ufo het kruispunt met de Vei-
1,0! igweg botsten hun voertui-
n. De twee bestuurders en een
rtigjarige passagier zijn over
bracht naar het ziekenhuis in
irgenop Zoom.
men omdat de beslissing niet
geldt als het quorum niet wordt
gehaald.
Dan kan in principe iedere pro
jectontwikkelaar met de grond,
waarop in principe woning
bouw mogelijk kan worden,
gaan schuiven.
In het gebied ten zuiden van de
spoorlijn bij de Biezelingseweg,
heeft de gemeente vage plannen
om woningbouw te plegen. Nu
de wet toestaat dat onder be
paalde voorwaarden ook voor
keursrecht wordt gevestigd in
gebieden waar een uitbreiding
zou kunnen plaatsvinden, wil
de gemeente de grond veilig
stellen.
Kapelle voldoet aan de voor
waarden omdat de gemeente in
principe mag uitbreiden. In de
regiovisie die de gemeente sa
men met Goes en Borssele heeft
gemaakt, is tussen Kapelle en
Goes parkachtige ontwikkeling
met kwalitatief hoogwaardige
woningbouw voorzien. Een deel
van het gebied waarop het voor
keursrecht wordt gevestigd,
valt daaronder en zou geen on
aantrekkelijke koop zijn voor
een projectontwikkelaar. De ge
meente houdt het echter liever
zelf in de hand.
Bij de voorlopige vestiging van
het voorkeursrecht door het col
lege zijn belanghebbenden in de
gelegenheid gesteld bezwaar te
maken. Er zijn echter geen be
zwaren ingediend.
De openbare raadsvergadering
wordt gehouden in het gemeen
tehuis in Kapelle en begint om
19.30 uur.
De brand in restaurant De Lachende Koe in Goes ging gepaard met een enorme rookontwikkeling. foto Wi Mem M ieras
door Mieke van der Jagt
GOES - Een korte, maar ver
woestende brand heeft gister
nacht in het pand van restau
rant De Lachende Koe in Goes
voor meer dan een ton schade
aangericht. Het restaurant
staat op het hoekje van de Bees
tenmarkt en de Ossenhooft-
straat.
De brandweer wist met twee
tank-autospuiten, een ladder
wagen, een hulpverlenings
voertuig en twintig man perso
nele inzet, de schade te beper
ken. Het vuur heeft de boven
verdieping van het voorste deel
van het pand niet kunnen berei
ken. De buren, De Vlijt bedden,
hebben rook en waterschade.
Bij de aanvang van bluswerk
zaamheden zag het er lang niet
rooskleurig uit.
Om half twee kreeg de brand
weer de melding dat er brand
was en rukte meteen uit met de
ladderwagen en een tank-auto-
spuit. Toen werd de mogelijk
heid nog overwogen dat de bo-
ververdieping bewoond kon
zijn. Zodra duidelijk werd dat er
niemand in het pand was, richt
te de brandweer zich op de
vuurhaard. Die bleek in het ach
terste deel van het gebouw, een
van oorsprong aparte aanbouw,
te zitten. De brand ging gepaard
met een kolkende rookontwik
keling en schoot op de beneden
verdieping door naar de voor
kant van het restaurant. De
brand bereikte daar niet de bo
venverdieping. In het achterste
pand gebeurde dat wel waar
door de brand door het dak ging
uitslaan. Volgens commandant
J. Brussé heeft dat ervoor ge
zorgd dat de brand een uitweg
vond en dat de brandweerllie-
den gericht de vuurhaard kon
den bestrijden. Daarnaast
moesten er maatregelen worden
genomen en om De Vlijt te be
schermen.
Over de oorzaak van de brand
was gisteren nog niets bekend.
De technische recherche onder
zoekt die. Ook over de schade is
moeilijk wat te zeggen. De ma
teriele schade li j kt in ieder geval
groter dan een ton maar de La
chende Koe kan voorlopig niet
open. In het toeristenseizoen
kan de schade dus nog aanzien
lijk oplopen. Commandant
Brussé verwacht echter dat De
Vlijt deze week wel weer open
kan.
Sas van Gent - waartoe West
dorpe hoorde - jarenlang geld
weigerde uit te trekken voor een
rigoureuze herinrichting van de
dijkweg. Het wegdek van de
GraafJansdijk bestond in die
jaren deels uit kasseien, deels
klinkers en een paar stroken as
falt, een allegaartje dat zeker in
de wintermaanden telkens ka-
potgereden werd door het zware
landbouwverkeer en bussen.
Het Westdorpse raadslid M.
Weemaes zou jarenlang zeuren
om maatregelen. Pas op het eind
van zijn politieke loopbaan
kreeg hij - gesteund door de
plaatselijke dorpsraad - zijn
zin. De kinderkopjes zijn ver
dwenen.
De verpaupering op de dijk is
nog niet tot stilstand gebracht.
Veel kleine huizen staan nog
leeg, zijn onbewoond. Volgens
dorpsraadvoorzitter W. van
Haelst zouden de huisjes wel
verkocht kunnen worden als de
gemeente de eigenaren de mo
gelijkheid biedt bij ver- of
nieuwbouw een ruimer grond
oppervlak te laten bebouwen.
Zo lang die soepelere bouwrege
ling er niet is blijft de Graaf
Jansdijk ogen als een gebit dat
hier en daar nodig om tandarts
hulp verlegen zit. De rotte plek
ken ten spijt, de GraafJansdijk
maakt dat Westdorpe - nog
steeds - op Stadskanaal na het
langste dorp van Nederland is.
inmiddels verdwenen zijn. Wa-
vin, Oogink, Nijmeegse Ijzer
gieterijen: het zijn namen die
alleen in stoepen en straten
voortleven.
Tegenwoordig, met de digitale
camera, is het makkelijk put
deksels te 'sparen'. Vroeger had
je een vel papier en een fijn soort
houtskool nodig. Maar in Ne
derland vind je geen kunstwer
ken en wapens in de putdeksels,
zoals in het buitenland. „Toch,
als je ziet hoe wij met ons vuile
water omgaan, doen we het zo
gek nog niet. Zonder putten
geen riolering en zonder riole
ring alleen maar stank, cholera
en tyfus. De beschaving rust
voor een groot deel op een goede
riolering." Volgens Peter Diele
man spiegelt civilisatie zich in
de putdeksels. Niet in de vorm,
maar in het aantal.
J
door Rolf Bosboom
KRUININGEN - De provincie
probeert voor elkaar te krijgen
dat slachthuis D. J. Nieuwen-
huijse in Kruiningen alsnog kan
uitbreiden. Er is een streekplan
wijziging opgesteld, die binnen
kort de inspraakprocedure in
gaat. Tot nu toe stuitten de ut-
breidingsplannen op een veto
van de Inspectie van het minis
terie van Vrom (ruimtelijke or
dening).
Het slachthuis aan het Kaasgat
in Kruiningen is het enige in
Zuidwest-Nederland dat ook
noodslachtingen mag verrich
ten. Nieuwe Europese regels
vereisen echter dat nood- en ge
wone slachtingen in afzonder
lijke ruimtes plaatsvinden. Om
daaraan te voldoen, is een forse
uitbreiding noodzakelijk.
De gemeente Reimerswaal en
Gedeputeerde Staten hebben
medewerking verleend aan de
plannen, zodat vorig jaar okto
ber de bouwvergunning kon
worden verleend. De Vrom-in-
spectie kwam echter, tot verba
zing van onder anderen Twee
de-Kamerleden van CDA en
SGP, daartegen in het geweer en
stapte naar de rechter. Die kon
zich vinden in de argumenten
van de inspectie en oordeelde
dat de vergunning ten onrechte
was verleend.
De rechtbank verwijst naar het
streekplan, dat toestaat dat be
drijven met niet-agrarische ac
tiviteiten één keer mogen uit
breiden met maximaal twintig
procent. Het slachthuis over
schrijdt die norm. Het gebouw
zou ongeveer de helft groter
worden. De gemeente heeft de
provincie daarom gevraagd een
procedure voor een streekplan
afwijking te voeren. Die werkt
daar zoals verwacht aan mee.
Een belangrijke overweging is
dat de noodslacht voorziet in
'een belangrijke regionale be
hoefte'. Zonder uitbreiding 'is
•het niet mogelijk deze voorzie
ning in stand te houden'.
De provincie onderkent dat de
uitbreiding de norm van twintig
procent overschrijdt. Toch ziet
zij mogelijkheden daarvan af te
wijken. Het gaat immers om een
'uitzonderlijke situatie', aange
zien de uitbreiding voor een
groot deel het gevolg is van de
verscherpte richtlijnen. Er is
nog gekeken naar mogelijkhe
den om het bedrijf te verplaat
sen naar een locatie elders in de
gemeente Reimerswaal. Dat
blijkt nauwelijks voordelen op
te leveren. Verhuizing wordt
daarom als 'geen reële optie' ge
zien. Met de huidige plek, nabij
andere niet-agrarische bedrij
ven, is wat de provincie betreft
weinig mis. Er is geen ruimte om
in de toekomst nog eens uit te
breiden, maar Nieuwenhuijse
heeft al aangegeven daar ook
geen plannen voorte hebben. De
streekplanafwijking gaat vol
gende maand in de inspraak.
Deze ligt van 25 augustus tot 22
september ter inzage in het ge
meentehuis van Kruiningen.
RILLAND - Bij een tankstation
in Rilland heeft gisteren een on
bekend gebleven automobilist
getankt zonder te betalen.
De automobilist gooide rond
12.00 uur voor ruim 57 euro in
zijn benzinetank. De politie
stelt een onderzoek in.
Advertentie
woensdag 23 juli tot en met zondag 27 juli
P.S. zondag 27 juli open van 13.00 tot 17.00 uur
Advertentie
Aanbiedingen geldig
van 21 t/m 27 juli
Hij had model kunnen staan
voor het boek van Yvonne
Kroonenberg: Het zit op de
bank en het zapt.
Hij mag namelijk graag met
zijn levensgezellin tv kijken,
maar wil dan wel bepalen
naar welk programma. De af
standbediening bevindt zich
daarom altijd binnen een
armlengte afstand.
Tot echtelijke problemen
leidt zijn gedrag niet. Hun
kijkgedrag stemt namelijk
wonderwel overeen. Eén van
de programma's die zij met
plezier aanschouwen, is Tus
sen kunst en kitsch. Maar uit
gerekend die uitzendingen
heeft hij sinds kort op de Ver
boden Lijst geplaatst onder
het kopje: slecht voor het hu
welijk.
Kunst, vertelde een deskun
dige enkele uitzendingen te
rug, moetje af en toe een tijd
je wegzetten in een kast,
zodat je het niet ziet.
Haal het er dan weer eens uit,
en voila, het is weer als
nieuw. Hoor je dat", zei zijn
vrouw, „dat zouden we
met jou ook eens moeten
doen."
