EC
0Dl
Pare Zonnehove
tussen Domburg
en Oostkapelle
Je moet wel van je af kunnen bijten
k*
WOON
1 Goedkope woning is schaars
andelen
Stijlbreuk
L-J
Afwerking
uyertentie-exploitatie:
ord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
fcuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Lpaal: 020-4562500.
Idactie: 0113-315680
Lw.pzc.nl
Lil: redactie@pzc.nl
fetbus31,4460 AA Goes.
Lterdag 12 juli 2003
jMllllla
GAUftU
bttegrond penthouse in Huys Ter Duijn.
Ooit bewoonden de Romeinen een strandwal voor de kust
van Domburg. Deze werd echter door de zee 'opge-
limd', dus zochten de Romeinen hun heil elders. Eeuwen la-
trhad de kuststrook grote aantrekkingskracht op de Euro-
eseadel. De buitenplaatsen en kastelen getuigen daar nog
an. Nu is er een heuse résidence verrezen tussen Domburg
lOostkapelle, ten westen van kasteel Westhove, in de vorm
an Pare Zonnehove. De verkoopbrochures juichen: 'Uw
iyal class residence in bos en duin'
en kijkje in een luxe nieuwbouwproject, waar de bewoners
ich verzekerd weten van zorg op maat. Met reeën in de ach-
;uin, een kasteel op loopafstand en de fysiotherapeut bin-
handbereik.
'et duurde lang, heel lang
.voor er daadwerkelijk ge
luwd kon worden aan de ap-
;ementen van Pare Zonne
tte. Jaren gingen voorbij
isen de eerste plannen voor
itcomplex en het slaan van de
irstepaal. J.P. (Ko) Onderdijk
an bouwcombinatie Zonne-
eld kijkt door het raampje van
ebouwkeet op de bouwplaats
aar buiten. Hij heeft er 'nog
ds buikpijn van'. Al dieja-
„Het steekt me nóg dat de
verheid het zo lang getraineerd
aeft. We hebben eind '95 begin
6 de grond gekocht. Voor veel
ld... En ik heb het gevoel dat
ïoverheid daarna op de rem
trapt heeft. Het project heeft
sel te lang geduurd. Ik zie dat
ilseen gebrek aan visie bij ge-
leente en provincie. Dit project
bedoeld als woonzorg-com-
ex(wozoco). Het is toch al ja-
duidelijk dat er veel senio-
nin de de provincie wonen,
aarom dan zoiets als dit zo
g laten liggen?"
aar zijn irritatie ebt snel weg
jdens een rondgang over het
Trein. Links en rechts begroet
jbewoners. Hoewel Pare Zon
dove een luxe wozoco heet te
k is er op het eerste gezicht
'fits dat daar aan doet denken,
erollators zijn er ver te zoe-
fin. De bewoners wandelen en
fitsen dat het een lieve lust is.
heb getwijfeld of dit de juis-
plek voor ons zou zijn. Ik was
om tussen allemaal hoog-
jaarden te komen. Maar niets
winder waar. Iedereen is hier
:stikke fit", vertelt Gerda de
°°gd (62). De oud-Middel-
argse bewoont met haar man
wdseind mei een van de appar-
wenten en voelt zich er al
hoorlijkthuis. „Ach, diezorg-
mponent is leuk meegeno-
fi", maar daar zijn we niet
fiorgekomen. Wij wilden in de
tuur wonen. Lekker kunnen
andelen en fietsen. En het uit-
i fiht is magnifiek. We wonen ei-
enHjk in het bos. Als mijn man
de serie woonberoepen staat
eWljfcs gen ber0gp Qp fog]; gjg.
an wonen centraal. De
eesf uiteenlopende personen
aienaan bod: van stucadoor
itn"ect ambtenaar wel-
andscommissie of glazenwas-
'indaag: de timmervrouw.
OOSTGEVEL
WESTGEVEL
ZUIDGEVEL
's avonds de hond uitlaat, ziet
hij reeën en 's ochtends vroeg
komt hij ze ook weer tegen.
Pare Zonnehove is gebouwd op
het terrein van het voormalige
revalidatiecentrum Zonneveld.
Het omringende landschap was
een bepalende factor zowel in de
architectuur als in de aanleg
van het groen. Landschapsar
chitect Jan-Willem Bosch: „De
vormentaal heb ik afgestemd op
kasteel Westhove. Daarom heb
ik gekozen voor een Engelse
landschapstuin. Dat is terug te
vinden in het reliëf, het paden
verloop, de grote vijver en de
vloeiende lijnen."
„De appartementsgebouwen
zijn een halve verdieping 'ge
lift'. Dat betekent dat een ge
deelte van de onderkant van de
gebouwen boven de grond
steekt. Dat is aan het zicht ont
trokken door een grastalud. Te
gen die gebouwenrand komt te
vens een 'groene plint', een
strook met bodembedekkers.
Daardoor krijg je een vloeiende
groene lijn, zowel vanuit de ap
partementen, als naar de gebou
wen toe."
Op het terrein staan nog ver
schillende oude bomen, die ge
durende de bouw gespaard zijn
gebleven of zijn overgeplant,
zoals eiken, kastanjes, taxusbo
men. Rondom de vijver worden
linden neergezet. Die vijver
moet overigens gevuld worden
door regen- en afvalwater. Be
woonster Gerda de Voogd:
„Daarom is aan de bewoners ge
vraagd of we de ramen willen
wassen met water zonder reini
gingsmiddelen." In het najaar
worden bollen geplant. Jan-
Willem Bosch: „Daarmee willen
we de stinzenplanten die in na-
Het appartementengebouw Cleijn Westhove 'op poten' biedt een doorkijk naar de vijver.
foto Ruben Oreel
Verzorgd wonen in een résidence
tuurgebied De Mantelinge
voorkomen, hier laten terugke
ren.
De totale bebouwing mocht niet
boven de boomtoppen uitko
men. De gebouwen moesten een
verdieping lager dan het voor
malige zusterhuis (vijf verdie
pingen) van Zonneveld. De eer
ste drie gebouwen hebben vier
verdiepingen. De drie daarna
lopen af naar drie en het blokje
twee-onder-eenkapwoningen
(twee huizen in totaal) heeft
twee woonlagen. In het totaal
zijn er 99 appartementen en
twee huizen.
Projectarchitect Taco Tuinhof
„Het kavel is niet zo groot en
heeft een vreemde vorm. Rechts
en links zitten twee stukken bos
die nog onder de natuurbe
schermingswet vallen. Ik heb
behoorlijk zitten rekenen. Hon
derd woningen leggen een be
hoorlijk beslag op de ruimte.
Bovendien wilde ik duidelijke
zichtlijnen en een onbelemmerd
uitzicht vanuit die appartemen
ten. Niet dat je tegen de rug van
het gebouw voor je zit te kij
ken." Er zijn drie zichtlijnen.
Grofweg gezegd: één vanuit de
Wulpendreef, één vanuit de
richting Oostkapelle en één
vanuit Domburg. „Ik vind het
belangrijk dat je vanuit die lij
nen de groene ruimte inkijkt."
„Ik heb bewust niet voor één ar
chitectonische stijl gekozen. De
eerste drie gebouwen zijn wat
losser in het landschap ge
plaatst. Deze hebben een getan
de, halfronde vorm waardoor de
fronten minder groot lij ken. Een
ervan is op poten geplaatst,
waardoor je een doorkijk hebt
naar de vijver. Daardoor krijg je
een ruimtelijk idee en roep je
een parkachtig gevoel op."
„De laatste drie blokjes zijn wat
formeler. Zij vormen in feite het
einde van het kavel. In eerste in
stantie zou er één gebouw ko
men, met twee poorten. Maar
dat werd te massaal. Niet alleen
in vormgeving, ook in kleur heb
ik contrast gezocht. De halfron
de vorm is gebouwd in crème
kleurige steen met zwarte con
trasten. Die lichte tint associeer
ik met zand, het oude Ter Man
telinge; het strandidee. Dat ge
voel krijg ik als ik naar Dom
burg ga. De andere blokjes
bieden een contrast door de
donkerrode baksteen. Alle ge
bouwen hebben een dak met
overstek en de penthouses zijn
iets naar achter gebouwd,
waardoor een wat luchtiger in
druk ontstaat."
De twee-onder-eenkapwonin
gen zijn pas in de laatste fase
toegevoegd. Taco Tuinhof:
„Daar zijn allerlei plannen voor
Tekening beplanting Pare Zonnehove.
geweest. Tot aan een opvang
centrum voor overspannen ma
nagers. Ik heb hier bewust een
stijlbreuk aangebracht. De twee
woningen sluiten aan bij de be
bouwing aan de overkant van de
Domburgse weg: jaren dertig
stijl; donkere steen en grote da
ken. De twee woningen zien er
uit als één grote stadsvilla."
In de ontwerpfase moest Tuin
hof rekening houden met de
zorgcomponent die onlosmake
lijk aan het complex verbonden
is. Alle bewoners betalen voor
een basis-zorgpakket. „Dat
stelde eisen aan de toeganke
lijkheid, deurbreedte. Geen
probleem omdat het hier om
luxere woningen gaat met veel
ruimte. In de sociale woning
bouw is dat vaak een heel ge-
puzzel." Het complex beschikt
over een zorgcentrum. Daar
houden onder fysiotherapeut en
pedicure wekelijks spreekuur,
er is een fitnessruimte, behan
delkamer en zonnebank. Ieder
een kan daar terecht. De
bewoners kunnen verder naar
behoefte zorg inkopen.
Tuinhof toont zich tevreden
over het geheel tot nu toe. „Ik
oordeel pas echt als het hele
maal klaar is. Ik vind wel dat er
hier en daar beknibbeld is op de
afwerking. Omdat de grond zo
duur was, heb ik het idee dat dat
ten koste is gegaan van hier en
daar een extraatje. Zoals bij
voorbeeld de betonnen plafonds
van de galerijen. Die hadden
best even wit gesausd kunnen
worden."
Ko Onderdijk had stiekem ge
hoopt ook een van de apparte
menten te betrekken. „Helaas,
mijn vrouw wil niet. Zij kan de
grote tuin bij ons huis in Veere
niet missen." Voor Onderdijk
(oud-directeur Woongoed) is dit
project de afsluiting van zijn
carrière. Hij gaat met pensioen.
„Maar", spreekt hij quasi drei
gend richting overheid, „ik stop
er echt niet helemaal mee hoor.
Ik blijf heus wel wat doen."
Hij zwaait nog even naar een
fietsende opa met kleinkind en
verdwijnt weer in de bouwkeet.
Tenslotte moeten er nu nog za
ken worden afgehandeld.
Annemarie Zevenbergen
foto Ruben Oreel
Naam: Astrid-Louise Rijsdijk
Beroep: Timmervrouw:
Belangrijkste gereedschap: Ha-
Met haar rode krullen, sproeten in
het gezicht, tattoo op haar
scheenbeen en accent uit de contreien
van Rotterdam is Astrid-Louise ('zeg
maar Astrid') Rijsdijk een opvallende
verschijning. Een opvallende verschij
ning, met een al even opvallend beroep,
want Astrid is timmerman. Nee hoor,
geen timmervrouw of vrouwelijke tim
merman, ze is gewoon timmerman.
De liefde voor het timmervak is er bij
Astrid met de paplepel ingegoten. Haar
ouders kochten oude huisjes, vertim
merden die en verkochten ze dan weer
door. In 1996 liet Rijsdijk zich omscho
len van parketlegger tot timmerman
om twee jaar later 'op steiger' te gaan.
Een vrouw in de bouw, die moet haast
wel aanlopen tegen een hoop vooroor
delen. „Nou, over het algemeen zijn de
reacties heel erg positief. Kijk, als je
nieuw bent op een bouwput, dan wordt
eerst wel de kat uit de boom gekeken.
Maar als ze zien dat je gewoon goed
bent in je vak, dan behandelen ze je als
een gelijke. En voor mijn gevoel hoef ik
me als vrouw ook niet extra te bewij
zen, omdat ik weet dat ik goed ben in
mijn vak."
Overdreven vrouwonvriendelijk of
seksistisch zijn de mannelijke collega's
niet, volgens de roodharige. „Vrouw-
onvriendelij k, wat is dat? Ik trek duide
lijk mijn grenzen, dus ze weten hoe ver
ze kunnen gaan." Het gebeurt wel eens
dat ze een fout maakt en dingen krijgt
te horen als 'zie je wel een vrouw aan
het werk'. „Wat ik dan zeg? Er kan niet
overal een lui aanhangen."
Rijsdijk zegt dat als je juist gaat letten
op het stereotiepe 'bouwvakgedrag', de
opmerkingen alleen maar erger wor
den. Zelf zegt Rijsdijk behoorlijk van
de tongriem gesneden te zijn. „Je moet
wel van je af kunnen bijten, maar het is
niet zo heftig als iedereen denkt. Bouw
vakkers zijn een slag apart. Ik heb het
meest geleerd over soorten waspoeders
in de keet. Als je door de stoere praat
heen kijkt, zie je dat het gasten zijn die
gek van hun werk zijn en soms ook ge
woon verstand van waspoeders heb
ben."
Vrouwen zorgen, zegt Rijsdijk, voor
wat meer menselijkheid. Mannen zijn
toch wat zakelijker. „Dat heeft ook wel
nadelen, want klanten verwachten
soms van vrouwen dat ze bij wijze van
spreken de ramen netjes gelapt achter
laten."
In heel de Nederlandse bouw in Neder
land - daar horen volgens Rijsdijk ook
de schilders, stukadoors en loodgieters
bij - werken maar vijf- tot zeshonderd
vrouwen. In Zeeland kent ze zelfs maar
één andere vrouw die hetzelfde werk
doet als zij,Ik denk dat er zo weinig
vrouwen in de bouw werken, omdat het
toch een heel gesloten mannenwereldje
blijft. Het schrikt jonge meiden af om
tussen de mannen te lopen."
Rijsdijk niet, die is veel te gek van het
vak om zich af te laten schrikken door
een handjevol mannen. „Echt zwaar
vind ik ook het niet. Ik krijg er zelfs
weer energie van en ik bespaar me de
kosten van een sportschool. Het leukste
aan het timmeren vind ik dat je iets ziet
groeien. Daarom werk ik ook het liefst
bij mensen thuis. Als het af is, maak je
ze eigenlijk twee keer blij: met het re
sultaat en met het feit dat je weggaat,
want vaak zijn de mensen je dan echt
zat."
Winnie van Dam
