PZC
I
Bevelanders hebben nu eenmaal gevoel voor humor
VERDEELDE ADVIEZEN
OVER FORMATEUR: 5-5
vrijdag 11 juli 2003
Vreemd kapitaal
Mentaliteit
Kooplust
Nonchalant
Een krant met
ïWh
geschiedenis
Links boven op de voor
pagina van de PZC staat
246e jaargang. Bij leven en
welzijn kan over vier jaar
dus het 250-jarig jubileum
van de krant gevierd wor
den. In Nederland zijn maar
twee kranten ouder: het
Haarlems Dagblad (1656) en
de Leeuwarder Courant
(1752). De historie van de
PZC begint 3 mei 1758, met
de verschijning van het eer
ste nummer van de Middel-
burgsche Courant. Eigenlijk
al op 26 april van dat jaar,
wanneer in een 'voorbericht'
de komst van de krant wordt
aangekondigd.
Tussen 17 5 8 en nu zij n niet al
leen inhoud en uiterlijk in
grijpend veranderd, maar ook
de naam en de eigendomsver
houdingen. Van een familiebe
drijf naar beursgenoteerde on
derneming. Van een deftige
handelskrant voor een kleinse
lect publiek, naar een krant
voor de hele Zeeuwse samenle
ving. Wat niet is gewijzigd: in de
18e en 19e eeuw was de hoogte
van het abonnementsgeld voor
de burgerij vaak reden om de
krant samen met anderen te le
zen en die gewoonte bestaat nog
steeds.
In het rampjaar 1672 wordt een
belasting op nieuwstijdingen
ingevoerd, die pas in 1869 ver
dwijnt om de ontwikkeling van
een vrije, pluriforme pers te be
vorderen. In Zeeland is dat al
aan de gang; de eerbiedwaardi
ge Middelburgsche Courant
krijgt concurrentie. Die is voor
al regionaal gericht. Op Schou-
wen-Duiveland de Zierikzee-
sche Nieuwsbode (1844), op
Walcheren de Vlissingsche Cou
rant (1834), op Zuid-Beveland
de Goessche Courant (1813), in
westelijk Zeeuws-Vlaanderen
de Breskensche Courant (1901).
De uitgever van de Middelburg
sche Courant heeft wel meer
dan regionale ambities. In 1930
wordt de naam gewijzigd in
Provinciale Zeeuwsche Middel
burgsche Courant. Na de over
name van de Goessche Courant
(1933) volgt in 1940 min of meer
noodgedwongen een fusie met
de Vlissingsche Courant (de
drukkerij van de PZMC in Mid
delburg is kapot gebombar
deerd) en wordt de naam Pro
vinciale Zeeuwsche Courant
(later zonder ch) en in 1973 ver
schijnt in de kop van de krant op
de voorpagina de alom bekende
'"■Afkorting PZC. Vanaf 1940
wordt de krant in Vlissingen ge
drukt.
Eerst in de binnenstad, vanaf
1983 aan de rand van Vlissin
gen. Het uitgeven van de krant
is lange tijd een familiezaak. De
noodzaak een nieuwe drukpers
aan te schaffen (die in 1983 gaat
draaien) maakt het aantrekken
van vreemd kapitaal gewenst.
Dat wordt, voor eenderde, Sijt-
hof Pers in Den Haag. In 1988
wordt bij de drukkerij aan de
Oostsouburgseweg een nieuw
kantoorgebouw in gebruik ge
nomen. Er is ruimte gereser
veerd voor uitbreiding.
Daar wordt geen gebruik van
gemaakt. De fusies die zich eer
tijds in het Zeeuwse voordeden,
trekken door heel Nederland.
Het aantal zelfstandige kran
tenuitgeverijen vermindert
drastischDe PZC wordt, net als
een reeks andere regionale dag
bladen, in 1998 geheel eigen
dom van het Wegener-concern
in Apeldoorn. De nog geen 20
j aar oude drukpers stopt in 2 0 0 2
en in het vervolg wordt de PZC
in het verre Best gedrukt.
Door bundeling van activiteiten
in Wegener Uitgeverij Zuidwest
Nederland, met als hoofdkan
toor Breda, kan volstaan wor
den met een kleiner centraal
PZC-kantoor. Dat wordt juni
2003 uiteindelijk gevonden in
het Stationspark te Goes.
partijen t-oor confessioneel, S andere voor progressief
WAARIN OPQENOMEN DE
MIODEtBURaSS.VUSSIHQSE,
ooese, breskense
COURANT EN VRIJE STEMMEN
111
- -•
-
-O ïO -
Kantoorgebouw aan de Oostsouburgseweg in Vlissingen, dat van 1988 tot 1 juli 2003 hoofdvestiging
van de PZC was. Nu is er nog tijdelijk de Walcherse redactie ondergebracht. foto Lex de Meester
Kantoor van de PZC in de Vlissingse Walstraat, waar de krant tot 1988 was gevestigd.
foto archief PZC
Vaarwel Europa: We gaan naar Goes. Dit
gezegde maakt duidelijk wat verder met
weinig woorden wordt gezegd; Beveland en
Walcheren zijn gescheiden door een wereld
van verschil. Maar is Zeeuws en Zeeuws
werkelijk twee? We vroegen het de markt
koopman.
„Pondje rozijnen. Anders nog iets me
vrouw?" Terwijl een van de meisjes afrekent
met de klant, plakt marktkoopvrouw Lenie
Schets een knalgeel reclamepapier op haar
uithangbord. Maar haar kraam verliest ze
intussen niet uit het oog. „Hé, familie Does,
ook weer eens uit Goes komen overwaaien?"
reageert ze enthousiast op de komst van een
ouder echtpaar.
„Tsja, een goeie koopman is nu eenmaal een
halve psychiater", legt haar man John
Schets van de notenkraam uit. „Je probeert
je in te leven in de klant, bent altijd bereid
naar ze te luisteren. De markt is gewoon nog
steeds iets persoonlijks in een tijd dat alles
steeds individualistischer wordt.Het blij ft
dus niet bij vaardigheden als ondernemer;
ook mensenkennis is onmisbaar als kramer.
Na jaren op de markt durft John zich dan
ook best uit te laten over Bevelanders en
Walchenaren. „Om te beginnen, of ik nou in
Goes, Vlissingen of Middelburg sta, ik vind
het overal even leuk. Maar verschillen zi jn
er inderdaad. Vlissingen en Middelburg zijn
al heel anders, dus laat staan Goes."
De verschillen in mentaliteit komen volgens
John vooral voort uit achtergronden en
functies van deze steden. „Vlissingen is van
oorsprong een echte arbeidersstad en dat
merk je nog steeds. Vlissingers komen naar
de markt met een lijstje wat ze moeten heb
ben en anders niet. Als je een keer iets an
ders aanprijst dan zeggen ze negen van de
tien keer: jouw cashewnoten hoef ik niet, ik
kwam om pelpinda's." Dat zou volgens John
in Middelburg heel anders gaan. „Daar ko-
Wim Smit (links) en John Schets.
foto Ruben Oreel
men mensen vaker naar de markt voor de
gezelligheid." John doelt niet alleen op de
toeristen, maar ook op de Middelburgers
zelf.
Wim Smit kan daar over meepraten. Hij is
voorzitter van de Centrale Vereniging voor
Ambulante Handel afdeling Zuid-West Ne
derland. Twintig jaar lang stond Wim op de
markt. Nu hij een bemiddelende functie
heeft tussen marktkooplieden en gemeente,
ziet hij de verschillen nog beter. „Middel
burg is een ambtenarenstad. Niet alleen in
het stadhuis, maar ook op straat kun je dat
merken. In Vlissingen gaan onderhandelin
gen met de gemeente altijd veel sneller en is
ook de burger erg concreet."
De marktlieden treuren er niet om dat Mid
delburgers wat minder makkelijk hun be
slissingen nemen. Zo kunnen zij hun waren
volop aan de man brengen. En hoewel het de
Middelburgers vooral om de gezelligheid
gaat, kopen zij intussen het meest van alle
maal.
Zowel John als Wim zijn het er over eens dat
de kooplust van de Middelburgers behoor
lijk wordt aangemoedigd door de vele toe
risten. „In Middelburg oogt de markt mooi
en heerst er een toeristische sfeer. Dat werkt
aanstekelijk op de burgers." Dat Middel
burgers werkelijk meer te verteren hebben
dan Vlissingers, daar geloven de twee eer
lijk gezegd niet zoveel van.
Dat is dan Walcheren, maar hoe zit het nou
met de vraag over de verschillen tussen Be
veland en Walcheren? „Gemoedelijkheid",
antwoorden de twee stellig. „Bevelanders
zijn veel losser. De sfeer in Goes is heerlijk.
Bevelanders zij n veel meer in voor een grap-
je dan Walchenaren", meent John. En vol
gens hem zijn het ook vooral de Bevelanders
die grappen maken over de Walcherse men
taliteit. Andersom komt hij dat minder vaak
tegen. „Ze menen dat dat niet zo hoort! Het
is een soort spelletje, een gezonde vorm van
rivaliteit", aldus John. Wim vult aan dat
burgers hierin onbewust gestimuleerd
worden vanuit de gemeentelijke politiek
„Is het niet zo dat alle drie de steden altijd
wedijveren om dat befaamde kantoor of
gerenommeerde bedrijf? Vind je hetgekdi'
de bevolking daar op inspeelt?"
Hoe dan ook, in Beveland wordt volgensd:
mannen sneller geanticipeerd op een grap
je en is het volk vaker in voor een praatje
Volgens hen is Goes nog steeds een stadvar
agrariërs en die zijn kennelijk lang niet®
stug als vaak wordt verondersteld. Win
schiet in de lach als hem een 'typisch Beve-
lands' voorval door het hoofd schiet. „Die
Bevelanders kunnen heel nonchalant zijl
Zo had ik een keer een veeboer aan de
kraam. Toen ik hem vroeg te betalen voor
zijn worstje van 4,95 gulden, grabbelde!:
uit zijn broekzak een grauw en verkreu
keld briefje te voorschijn. Hij overhandig
de mij het geld en ik wilde hem al een stui
ver teruggeven toen ik tot mijn schrik
ontdekte dat ik niet een briefje van vijf,
maar van 1000 gulden had aangepakt.
„Behalve met de toeristen die in Middel
burg per ongeluk te veel neertellen zuljc
dat soort dingen op Walcheren niet zostf
meemaken."
Boeren, burgers of buitenlui, het is de
marktlieden om het even. Als zij hunwa®
maar van de hand kunnen doen. Missen®
is de wereld toch kleiner dan gedacht, wal
volgens de kooplieden hebben alle drie®
steden één belangrijk ding gemeen. Zeeu
wen staan voor eerlijkheid. „Als je een
maal hun goedkeuring hebt, blijven ze jf
eeuwig trouw. Dat is in de Randstad he®
anders. Daar moeten onze collega's iedere
dag vechten om hun klanten." Wat Wim*;
John betreft zijn alle Zeeuwen hun dan®
even lief. Of ze nu in Goes, Middelburg®
Vlissingen wonen.
Anita Ja*1
