PZC
Uitlaatklep
in strenge
samenleving
Oude Surinaamse wet maakt
scheiding bijna onmogelijk
27
zaterdag 28 juni 2003
Condomerie
Dictatuur
Rijke industrieel
Ontwrichting
J
Japanse seksindustrie groeit en bloeit
Elke eerste zaterdagnacht van
de maand is het bal in een
grauwe zaal van een grauwe ra
diostudio in Shibuya, het uit
gaanscentrum van Tokio's bonte
vogels. Tientallen travestieten,
exhibitionisten, sadomasochisten
en 'gewone belangstellenden' ko
men hier samen om 'stoom af te
blazen', zoals een sadomasochist
zijn activiteiten in een hoek van de
zaal omschrijft. Dat blijkt een
milde beschrijving van wat de be
zoeker te wachten staat.
Bij binnenkomst betreedt hij het
andere Japan. De muziek staat op
orkaankracht. Mannen paraderen in
leren stoeipakjes die op de cruciale
hoogte niets te raden overlaten. Vrou
wen lopen in matrozenpakjes. Zwaar
opgemaakte travestieten heupwiegen
door de menigte. Mannen en vrouwen
tonen trots hun tatoeages, die niet zel
den elke centimeter huid bedekken.
Piercings blijken aangebracht te kun
nen worden op de meest onverwachte
plekken.
En toch. Hoe uitzinnig ze ook uitge
dost zijn en hoe afwijkend hun voor
keuren ook mogen zijn, de meeste be
zoekers zijn vermoedelij k oppassende
burgers die deze ene nacht het Japan
van de rest van de maand proberen te
vergeten. ,,Je kunt je niet voorstellen,
dat dit dezelfde mensen zijn die 's och
tends en 's avonds in de trein van en
naar het werk zitten te slapen", zegt
de fotograaf. Twee passen van ons
vandaan trekt een op het eerste ge
zicht onopvallend meisje haar onop
vallende kleren uit. Ze schudt haar
haar los en in haar miniscule, zwarte
leren bikini, is ze op haar naaldhak
ken opeens de verleidelijke vrouw die
ze door de week niet mag zijnDe foto
graaf zal later door een keurig echt
paar worden gevraagd of hij bereid is,
tegen betalingen uiteraard, thuis hun
sadomasochistisch liefdesspel te foto
graferen.
Op het toneel wordt van tijd tot tijd
een revue, een spektakel vol dubbel
zinnigheden, opgevoerd. 'Sekswer-
kers' in de diverse disciplines prijzen
met woord en gebaar hun specialitei
ten aan en delen rijk geïllustreerde
brochures uit. Verkoopsters van een
condomerie zoeken klanten voor hun
nieuwste product. Een jongen klimt
op het toneel, de spotlights worden op
hem gericht en hij laat grijnzend zijn
broek zakken. Het aanmeten kost eni
ge tij d, maar na enig trek- en zuigwerk
is hij voorzien van een latex slurfje. De
operatie wordt begeleid door het com
Een grauwe radiostudio in Shibuya, het uitgaanscentrum van Tokio's bonte vogels.
foto Per Bodner/GPD
mentaar van een standwerker, die met
elke voorspelbare grap een lachsalvo
veroorzaakt. De jongen trekt zijn
broek op, grijnst en wordt doorzijn
makkers beloond met bier. Het is on
schuldig als een avondje uit met de
jongens van de voetbalclub.
Maar voor sommige bezoekers is dit
niet waarvoor ze gekomen zijn. Zij la
ten zich aan de rand van de zaal afros
sen door meisjes die daar zichtbaar
plezier in hebben. Anderen trekken
zich voor andere intimiteiten terug in
nissen of toiletten. Maar de sfeer
wordt, hoe verbazingwekkend dat
ook mag klinken, niet ranzig. Vermoe
delijk omdat er nauwelijks wordt ge
dronken. Alcohol is voor veel Japan
ners de Grote Ontremmer, maar hier
loopt niemand rond die zich in zijn
roes onweerstaanbaar waant en daar
anderen van wil laten meegenieten.
Zo'n figuur zal zijn vertier ongetwij
feld zoeken in een van de vele andere
clubs die de Japanse seksscène rijk is.
De seksindustrie is volgens deskundi
gen de enige branche van de Japanse
economie waar niet de klad inzit. De
industrie, de bouw, de groot- en de
tailhandel en vrijwel alle andere sec
toren kampen al jaren met teruglo
pende inkomsten, maar de seksuele
dienstverlening bloeit als nooit te vo
ren. In 2001 is naar schatting ruim 20
miljard euro in deze bedrijfstak om
gezet (hoeveel precies weet natuurlijk
niemand) en de vooruitzichten zijn
rooskleurig.
Dat valt voor een deel te verklaren
door het gegeven, dat driften zich ook
niet door een recessie laten temmen.
Maar ook doordat de seksindustrie in
tegenstelling tot andere sectoren als
zeer innovatief geldt. De seksuele
staalkaart is zeer gevarieerd, aldus
een kenner.
Voor een niet-Japanner is het vrijwel
ondoenlijk om vast te stellen hoe in
novatief. De club in Shibuya is een
van de weinige die wel eens een wes
terling toelaat, waarschijnlijk ook
omdat er geen bizarre uitspattingen
plaatsvinden. In de meeste andere
etablissementen, de 'recht-op-en-
neer-bordelen' en massagesalons ver
moedelijk daargelaten, wordt hij
geweerd. Het sekshuis is een van de
gelegenheden waar Japanners onder
elkaar willen zijn.
Seks is een belangrijke uitlaatklep in
deze conformistische, strikt geregelde
samenleving. De frustraties van de
dictatuur op kantoor en het vaak wei
nig bevredigende huwelijksleven
worden door de salaryman, de witte
boordenwerker die de ruggengraat
van het Japanse systeem vormt, na
werktijd vaak verwerkt in de seks
club.
Om voor zo'n expeditie in de juiste
stemming te komen kan hij eerst een
no-pan kissa koffieshop aandoen. De
ze gelegenheden hebben een spiegel-
vloer en de serveersters dragen zeer
korte rokjes en geen slipje. Hij mag, en
zal dat meestal ook doen, zijn lepeltje
laten vallen als de serveerster aan zijn
tafel de koffie inschenkt.
Daarna staan er talloze mogelijkhe
den voor hem open. Hij kan bijvoor
beeld een imageclub bezoeken. Hier
kan hij een als afwijkend bestempelde
voorkeur botvieren. Had hij altijd
graag al een stewardess tijdens haar
werk willen betasten, dan kan dat in
een imageclub.
Wil hij als leraar een ondeugende leer
linge op haar nummer zetten? Kan in
de imageclub. Als patiënt eens echt
vertroeteld worden door die ene ver
pleegster? Geen punt, op naar de ima
geclub.
En als dat hem te tam is, kan hij altijd
naar een sm-club, waar de vinding
rijkheid alle perken te buiten gaat of
naar een etablissement waar men ook
dieren houdt. De afgelopen jaren is
het assortiment uitgebreid met bars
en striptenten, waar Russische en
Oost-Europese hostessen de cliëntele
verwennen.
Uit dit overzicht blijkt dat voor vrou
wen maar één rol is weggelegddie van
dienstverlener. Japan is een machosa
menleving bij uitstek, maar zal in dit
opzicht niet van de meeste andere lan
den verschillen. De laatste tijd komt
hier echter verandering in. Er blijkt
een markt te zijn voor de vrouw als
klant.
Daarvoor moet ze wel naar een gele
genheid die onder de weinig uitnodi
gende naam 'de omgekeerde oppik-
club' staat gerubriceerd, maar waar
ze precies kan doen wat de naam ver
meldt. Om zo'n gigolo te kunnen beta
len zou ze eerst haar slipje kunnen
verkopen. Dat is voor vpel heren een
felbegeerd object. Dat weten ook veel
schoolmeisjes die daar een aardige
bijverdienste aan hebben.
Peter van Nuijsenburg
Trouwen. Het is ook in Suriname 'de dag
van je leven'. Maar als je na geweldda
digheden en ruzies van elkaar af wilt, begint
de nachtmerrie. Scheiden in Suriname is
erg moeilijk en in sommige gevallen een
proces van tientallen jaren. Al dertig jaar
ligt er een wet klaar die dat moet vergemak
kelijken. Maar tot op heden heeft nog geen
enkele president het aangedurfd de wet in te
voeren.
Dikke tranen rollen over de wangen van
Barbara (44). „Ik heb geen leven gehad. Ne
genjaar ben ik getrouwd geweest. Ik ben in
elkaar geslagen, uitgescholden, heb continu
in angst geleefd. Ik heb de moed gehad om
bij hem weg te gaan, ik probeer nu al acht
tien jaar te scheiden, maar zit nog steeds in
de ellende. Ik weet niet waar ik naar toe
moet. Advocaten, mensenrechtenorganisa
ties, ze luisteren naar me, maar doen niets.
Wanneer komt er een eind aan?"
In Suriname klinken de laatste jaren steeds
meer noodkreten tegen het onrecht dat
mensen wordt aangedaan door de huidige
Surinaamse huwelijkswetgeving. Die wet
dateert van 1869, zes jaar na de afschaffing
van de slavernijEr staat onder meer in, dat
iedereen die volgens het burgerlijk wetboek
wil huwen, tot en met het dertigste levens
jaar toestemming nodig heeft van de ou
ders. Het grootste probleem is echter om
weer van elkaar af te komen. Dat is prak
tisch onmogelijk. In de wet staan vier echt
scheidingsgronden genoemdoverspel,
kwaadwillige verlating, gevangenisstraf
van vier jaar of langer en zware verwondin-
I gen of levensgevaarlijke mishandelingen.
i.Een vrouw kan in elkaar geslagen worden
I psychisch geterroriseerd worden, maar
dat is volgens de wet geen reden voor echt
scheiding. Pas als het levensgevaarlijk is,
mag er gescheiden worden", zegt huisarts
Asha Mungra, die als voorzitter van vrou
wenvereniging Nari Samaaj van de geloofs
gemeenschap Arya Dewaker, al een paar
j jaar probeert de huwelijkswetgeving gewij
zigd te krijgen.
Barbara werd op haar negentiende onder
druk van haar ouders uitgehuwelijkt met
een man die ze nog nooit had gezien. De man
was een rijke industrieel met een mooi huis
en Barbara kon zich alle denkbare luxe per
mitteren. Maar al snel ging het mis. ,,Hij
kwam vaak laat thuis, dronk verschrikke
lijk veel, hij sloeg en maakte veel dingen
stuk. Soms bleef hij wel twee tot drie dagen
weg."
Op een geschikt moment is ze in 1985 stille
tjes met haar zoontjes van een en drie jaar
oud vertrokken. Vrijwel direct daarna nam
ze een advocaat in de arm om de scheiding te
regelen. Tot op de dag van vandaag is ze
daarmee bezig. De zaak kwam meerdere
malen voor de rechter, werd een paar keer
uitgesteld en uiteindelijk afgewezen. Bar
bara ging vervolgens in hoger beroep en
daar bleef de zaak steken. ,,Ik heb scheiding
aangevraagd op grond van overspel. Nu
moet ik met bewijzen komen."
En die heeft ze gevonden. Haar man woont
namelijk al jaren samen met een andere
vrouw. Ze hebben samen vier kinderen.
Maar zowel Barbara's man als zijn nieuwe
vrouw ontkent hun relatie keihard. „Ze zegt
dat ze de inwonende dienstvrouw is. Mijn
man ontkent op zijn beurt dat die vier kin
deren van hem zijn. Iedereen weet dat ze lie
gen. Zelfs de rechter."
Ondertussen wordt Barbera nog steeds door
haar ex lastig gevallen. „In november vorig
jaar moest zijn nieuwe vrouw als getuige
voorkomen. Na de zitting heeft mijn man
mij midden op straat in elkaar geschopt. Hij
heeft staan schelden en tieren, en aan mijn
haren getrokken. Mensen stopten om te kij
ken, maar niemand schoot mij te hulp. Toen
ik naar het politiebureau ging, stonden mijn
man met zijn vrouw daar om mij aan te ge
ven. Ik zou zijn vrouw hebben gemoles
teerd. Gelukkig geloofden ze mijn verhaal
en hebben ze mijn man voor de zoveelste
keer vastgezet."
Bij Henry (42) gaat het er minder geweldda
dig aan toe. Hij is nu zo'n zes jaar aan het
'sukkelen', heeft last van een hoge bloed
druk en depressies.
„Ik ben in 1995 in het huwelijksbootje ge
stapt, maar na een jaar liep het al mis. Mijn
vrouw is een Nederlandse van Surinaamse
afkomst en wilde tegen mijn zin in Neder
land wonen." Na een jaar ging het niet meer.
„We hadden niet echt ruzie, maar wilden ge
woon scheiden."
Een jaar geleden kon hij de aanvraag tot
scheiding officieel indienen. In tegenstel
ling tot de zaak van Barbara lijkt dit een
simpele kwestie. Omdat Henry's vrouw in
middels een andere man heeft en een kind,
lijkt de grond, overspel, makkelijk te bewij
zen. „Ik kan duidelijk aantonen dat ik niet
de biologische vader van het kind ben"zegt
Henry. Maar ook hij wacht nu al een jaar.
„Hoe lang nog? Totdat ik of mijn partner is
overleden?"
Op 30 april dit jaar bood huisarts Mungra
namens 24 organisaties president Ronald
Venitiaan een petitie aan. „Als arts zie ik re
gelmatig hoe mensen onder de huwelijks
wetgeving lijden. De psychische gevolgen
zijn enorm. Haat, wraak en verlies van res
pect voor elkaar leiden vaak tot een totale
ontwrichting van het gezin. De kinderen
vertonen vaak angstsyndromen, concentra
tiestoornissen en stoornissen in hun emotio
nele ontwikkeling."
Per jaar worden er in Suriname volgens ad
vocate mr. Rani Sohansingh van advocaten
kantoor Essed Sohansingh ongeveer
tweeduizend aanvragen ingediend voor
echtscheiding. In de meeste gevallen gaat
het op grond van overspel. „Maar hoe moet
je dat bewijzen? Je moet toevallig foto's heb
ben of buren die wat willen zeggen."
Daarom ziet zij - evenals Mungra - het liefst
dat de huidige vier echtscheidingsgronden
zo snel mogelijk worden vervangen door een
nieuwe echtscheidingsgrond: 'duurzame
ontwrichting'. „Dat is veel breder. Iemand
kan een drugsverslaafde zijn of voor lange
tijd in het buitenland zitten. Of beide perso
nen houden simpelweg niet meer van elkaar.
Die mevrouw die al achttien jaar bezig is, is
zo in mum van tijd gescheiden."
Voor die wetswijziging hoeft de overheid
geen enkele moeite meer te doen. Een her
ziene wet, waarin de vier echtscheidings
gronden zijn vervangen door 'duurzame
ontwrichting', ligt namelijk al dertig jaar
Echtpaar in traditioneel huwelijksgewaad.
lang te wachten om ingevoerd te worden.
„Het is om puur politieke redenen nog
steeds niet gebeurd", zegt Mungra. „De re
gerende partijen zijn bang om hun aanhang
onder de Aziaten te verliezen, want binnen
deze groep zijn veel mensen tegen de wets
wijziging. Binnen de huidige wet hebben zij
namelijk een eigen 'Aziatische huwelijks
wetgeving', die zij met de invoering van de
herziene wet verliezen."
Maar de woordvoerder van president Ro
nald Venetiaan ontkent dat ten stelligste.
„Een politieke reden? Geen sprake van."
Maar waarom gebeurt er dan al zo lang niks?
„Al dertig jaar lang worden we geconfron
teerd met voors en tegens. De ene week staat
de ene groep hier op de stoep. De andere
week de andere. Maar de procedure om de
wet in werking te laten treden, is inmiddels
in gang gezet", aldus de woordvoerder.
Ondertussen schendt Suriname aan de lo
pende band mensenrechten. Mr. M. Kuldip
Singh, hoofd juridische zaken van mensen
rechtenorganisatie Moiwana '86 heeft al
leen al voor het geval van Barbara twee A4-
tjes vol aan schendingen die haar zijn aan
gedaan en in strijd zijn met door Suriname
ondertekende of geratificeerde verdragen.
Zoals bijvoorbeeld het recht op een mens
waardige behandeling, artikel 5 van het
Amerikaanse Verdrag voor de Rechten van
de Mens. En het recht dat iedere vrouw heeft
op persoonlijke vrijheid en veiligheid, arti
kel 4 lid c van het door Suriname geratifi
foto Hijn Bijnen/GPD
ceerd 'Belem Do Para' verdrag. Binnen de
gemeenschap groeit de discussie. Zo boden
de moslimorganisaties een paar weken ge
leden de president een petitie aan om de
wetswijziging weer tegen te gaan. „Wij heb
ben het verworven recht om binnen het Su
rinaamse rechtssysteem te huwen en te
scheiden overeenkomstig onze geloofsover
tuiging", zegt Cyrill Hasrat namens alle
moslimorganisaties. De kans is klein dat de
moslims de nieuwe huwelijkswet kunnen
tegenhouden. President Venetiaan heeft be
loofd de wet in werking te laten treden en
direct daarna een werkgroep in te zullen
stellen om de tekortkomingen weg te wer
ken.
Daphne Groenendijk
