PZC
Bernhard devalueert rijkdom Oranjes
Twintig procent van scholieren
kampt met psychische stoornis
Tweede Kamer
gedoogt vliegen
over stiltegebied
0.49
1.19
3.99
Wachtlijst donornier
in Nederland erg lang
Draaien naar de zon
2
Bonden boos over bezuiniging Defensie
dinsdag 24 juni 2003
Risico's HSL
kosten andere
projecten de kop
Kamerbewoner
krijgt geen
huursubsidie
Overvallen
Uitleg
Paleizen
Tienermeisjes
Overheid rent
met milieubeleid
achter feiten aan
Recordaantal emigranten in 2002
Fotograferen Eikenhorst strafbaar
Twee keer zo veel celdoden
Zware eisen zaak beleggingsfraude
Proef met lunchwandelingen
CU Broccoli
per 500 gram
Oh Cervelaat extra
verpakt 200 gram
Cfl Rundergehakt
verpakt, kilo &35
oh Nü een vollere tas voor minder geld
j
0
Plan openhouden basis
Twenthe sloeg niet aan
van
nn7e redactie binnenland
ENSCHEDE - Dat er bezuinigd
moet worden bij Defensie beseft
ook het personeel van de vlieg
basis Twenthe. De leden van de
medezeggenschapscommissie
van de basis voelden dit voor
jaar al aankomen dat hun werk
plek gevaar liep. De commissie
maakte daarom een alternatief
bezuinigingsplan waarin de ba
sisopen zou kunnen blijven. Het
plan werd naar ministerie en
ftveede Kamer gestuurd, maar
niemand reageerde.
„Dat is nog het meest schandali
ge van alles", zegt voorzitter
Maarten Heerings van de mede-
DEN HAAG - Minister Peijs van
Verkeer moet nog dit jaar 93
miljoen euro uittrekken om er
voor te zorgen dat de overschrij
dingen bij de aanleg van de
HSL-Zuid niet de pan uit rijzen.
Dat betekent niet alleen dat ze
het gewraakte 'risicopotje'
moet ieeghalen, maar ook dat ze
50 miljoen euro elders zal moe
ten vinden. Dit leidt onherroe
pelijk tot nieuw uitstel of zelfs
afstel van andere geplande ver-
keersprojecten.
Dat blijkt uit een brief die Peijs
gisteren naar de Tweede Kamer
heeft gestuurd. Haar voorgan
ger De Boer reserveerde vorig
jaar 985 miljoen voor eventuele
overschrijdingen bij de HSL-
Zuid en de Betuweroute. Uit dat
potje kan Peijs dit jaar slechts
13 miljoen halen.
Een woordvoerster van het ver-
keersdepartement benadrukt
dat het totale risico van 985 mil
joen gelijk blijft, juist omdat
Peijs nu extra maatregelen
neemt. ANP
)DEN HAAG - Studenten op ka -
mers krijgen vooralsnog geen
recht op huursubsidie.
Een voorstel van GroenLinks
om dat mogelijk te maken, haalt
geen meerderheid, zo bleek
gisteravond tijdens een overleg
van de Tweede Kamer met
minister Dekker (Volkshuisves
ting). De minister had aanvaar
ding van het amendement ont
raden.
Het voorstel van GroenLinks-
Kamerlid Van Gent houdt in dat
de overheid studentencom
plexen aanwijst waar de bewo
ners recht hebben op huursubsi
die. Maar volgens Dekker leidt
dit plan tot grote administratie
ve problemen. Bovendien zou
het flink wat geld kosten: 26
miljoen euro dit jaar en 70 mil
joen euro vanaf volgend jaar.
De regeringspartijen CD A, VVD
en D66 toonden begrip voor de
argumenten van de WD-be-
windsvrouw. Zij zullen het
amendement van GroenLinks
niet steunen, evenmin als de
LPF. Dekker kondigde aan in
het najaar met een plan te ko
men om de woningnood onder
studenten op te lossen. ANP
zeggenschapscommissie. „Wij
willen positief-kritisch mee
denken, komen met een alterna
tief zodat de basis open kan blij
ven, maar horen niets van
Defensie of de politiek."
Het uitblijven van commentaar
is volgens Heerings tekenend
voor de wijze waarop minister
Henk Kamp en de defensietop
met hun mensen omgaan. Dat
zegt trouwens niet alleen Hee
rings, maar ook de Algemene
Federatie Militair Personeel en
de vakbond voor Defensieper
soneel VBM/NOV. „Je krijgt
soms de indruk dat bezuinigin
gen op een generaalsfeestje
worden geregeld", zegt Hee
rings.
De vakorganisaties en het mili
tair personeel voelen zich over
vallen door de aankondiging
van Kamp gisteren in de media
dat bij Defensie aanzienlijk
meer dan de eerder geraamde
4800 banen verdwijnen.
De vakbonden houden er reke
ning mee dat ruim negendui
zend banen bij Defensie zullen
sneuvelen. Welingelichte bron
nen melden dat bij Defensie se
rieus wordt nagedacht over
sluiting van de Twentse vlieg
basis en de legerbasis in het
Duitse Seedorf.
De forse defensiebezuinigingen
zijn een 'volstrekt verkeerde
keus'. Dit stellen Navo-officials
achter de schermen. Formeel
reageren zij echter niet op de
Nederlandse besluitvorming.
De topman van de Navo, secre
taris-generaal Robertson, heeft
er eerder voor gewaarschuwd
dat de verhouding met de Ver
enigde Staten onder druk komt
te staan als de Europese landen
hun defensieuitgaven beper
ken.
Officieel houdt het bondgenoot
schap zich over de Nederlandse
plannen op de vlakte. „Het is
ongepast voor de Navo om com
mentaar te leveren op de begro
ting van een Navo-land. Wij
gaan ervan uit dat Nederland
zal voldoen aan zijn verplich
tingen", aldus een woordvoer
der.
PvdA-Kamerlid Timmermans
wil vandaag in het vragenuurtje
uitleg van minister Kamp. Tim
mermans vindt dat de minister
veel onzekerheid bij het defen
siepersoneel heeft veroorzaakt
door zijn plan op de radio be
kend te maken.
„Dit is geen nette manier van
communiceren, niet tegenover
de Kamer en niet tegenover het
defensiepersoneel", zegt Tim
mermans. GPD/ANP
door Joke Licher
BUSSUM - Nierpatiënten in
Nederland die wachten op
een niertransplantatie heb
ben, vergeleken met andere
Europese landen, de grootste
kans te sterven terwijl zij op
de wachtlijst staan. Dat
komt doordat Nederland
zeer weinig donoren per mil
joen inwoners telt.
Dat stelt het bureau Com
pliance Consult, dat in op
dracht van de Nierstichting
en de Nierpatiëntenvereni
ging LVD onderzoek heeft
gedaan naar de verschillen in
Europese landen op het ge
bied van niertransplantaties.
In landen waar iedereen een
potentiële orgaandonor is,
tenzij iemand daar bezwaar
tegen heeft aangetekend,
vinden meer niertransplan
taties plaats, aldus het
rapport van Compliance
Consult. Een dergelijk sys
teem zou, in combinatie met
een goede organisatie in zie
kenhuizen en goede voor
lichting, ook in Nederland
aanzienlijk meer donoren
opleveren, aldus het rapport.
In Nederland kunnen men
sen aangeven of zij na hun
overlijden organen willen af
staan voor transplantatie.
Ook Duitsland en Groot-
Brittannie kennen zo'n toe
stemmingsregistratie. In de
ze drie landen ligt het aantal
donoren tussen de 11,7 en
13,1 per miljoen inwoners.
Landen als Spanje, Oosten
rijk en België registreren al
leen degenen die bezwaar
hebben. Daar ligt het aantal
donoren op achtereenvol
gens 32,5, 23,7 en 21,6 per
miljoen inwoners. De Nier
stichting pleit er al veel lan
ger voor het systeem in Ne
derland te veranderen en ie
dereen als donor te beschou
wen die geen bezwaar heeft
aangetekend. In Nederland
wachten 1272 nierpatiënten
op een donornier. De gemid
delde wachttijd is opgelopen
tot 4,5 jaar. Uit cijfers van de
Nederlandse Transplanta
tiestichting blijkt dat verle
den jaar honderd mensen op
de wachtlijst zijn overleden,
aldus de Nierstichting. ANP
PETTEN - Bij energieonderzoekcentrum ECN in Petten is gisteren een draai- Zo kan bijvoorbeeld in de winter de zon optimaal naar binnen schijnen, waardoor er
bare woning in gebruik genomen. Het proefexemplaar kan in zijn geheel gedraaid minder gestookt hoeft te worden, 's Zomers draait men de woning zo, dat de zon bui-
worden. ten wordt gehouden, hetgeen een koeler huis zal opleveren, foto Martin Mooy/ANP
door Barenda Grutterink
SOESTDIJK - Prins Bernhard
heeft de Oranjes omlaag ge
praat op de Forbes-lijst van rij
ke mensen. Dat heeft het Ameri
kaanse zakenblad Forbes nu
zelf verklapt aan de Financial
Times.
De Oranjes ergeren zich al sinds
jaar en dag over de wilde specu
laties over hun extreme rijk
dom. Bernhard klom daarom
begin dit jaar in de telefoon om
te vertellen dat de familie nog
geen tiende bezat van de eerder
beweerde 2,1 miljard euro.
De Oranjes bleken op de For
bes-lijst van maart flink ge
daald ten opzichte van eerdere
jaren. Volgens L. Kroll van For
bes werd haar door de prins ver
teld dat eerdere schattingen 'be
lachelijk' waren. Ze vroeg om
bewijs en kreeg een handge
schreven brief. „Normaal krij
gen we nooit antwoord als we
informatie bij de royalty probe
ren te checken. Maar de prins
verschafte meer details dan we
ooit hebben gehad", aldus Kroll
in de Financial Times van giste
ren.
De prins schatte het vermogen
van de familie op nog geen 215
miljoen euro. „De informatie
was overtuigend, maar we gelo
ven nooit 100 procent van wat
de mensen ons vertellen", aldus
Kroll. Volgens de Financial Ti
mes telde Forbes ook de palei
zen op bij het vermogen. Daar
mee is het zakenblad dan in de
fout gegaan, want het Dampa-
leis, Paleis Noordeinde, Huis
ten Bosch en Soestdijk zijn van
het Rijk.
De Rijksvoorlichtingsdienst
(RVD) bevestigt de contacten
van de prins met Kroll. Hij heeft
haar inderdaad ook een brief
gestuurd.
Over de inhoud kon de woord-
*PE POKTEW- IT HEEL T£W*EX>*:/V
i\IOO llc Noa
door Carel Grol
DEN HAAG - Een op de vijf leerlingen vertoont
trekjes van psychische stoornissen. De jongeren
vertonen uiteenlopend afwijkend gedrag, van ex
treme teruggetrokkenheid tot obsessief en agres
sief gedrag. Dat zegt Tom ter Bogt, onderzoeker
van het Trimbos-instituut. Meisjes lijken er meer
door te zijn gaan roken.
Gisteren presenteerde hij een onderzoek naar het
welbevinden van Nederlandse jongeren. Ter Bogt
vroeg ruim 7500 leerlingen van 7 5 basisscholen en
66 middelbare scholen hoe ze zich voelen. Twintig
procent van de schoolgaande jeugd blijkt met
psychische problemen te kampen.
Ter Bogt heeft geen verklaring voor het hoge per
centage psychische problemen. Wel ziet hij een
duidelijk verband tussen een lage opleiding en
een slechte gezondheid.
Op het vmbo heeft 25 procent van de leerlingen
verschijnselen van psychische stoornissen, tegen
14 procent op het vwo. „Lager opgeleide en al
lochtone jongeren hebben meer problemen dan
hoog opgeleide en autochtone leeftijdsgenoten.
Vmbo'ers drinken en roken meer dan vwo'ers, en
gebruiken vaker cannabis. Ook vinden ze hun ge
zondheid minder goed." Vooral tienermeisjes
hebben het zwaar. Meer dan de helft van de scho-
lieres van rond de zestien vindt zichzelf te dik.
Volgens onderzoeker Ter Bogt een cultureel ge
kleurde waarneming: „We ontdekten dat meisjes
van Surinaamse en Antilliaanse afkomst vaak
dikker zijn dan Nederlandse meisjes, maar dat
niet als een probleem zien."
Het rookgedrag van middelbare scholieres is sterk
toegenomen. Meer dan een derde van de meisjes
rookt, een stijging van bijna vijftien procent ten
opzichte van begin jaren negentig. Ter Borg: „Te
genwoordig weet iedere jonge Nederlander dat
roken schadelijk is. Die stijging kan ik alleen ver
klaren omdat het voor veel meisjes stoer is om te
gaan roken." Inmiddels zijn er al meer meisjes die
roken dan jongens. Van de meisjes rookt 37 pro
cent. In contrast met het onderzoek staat het cij fer
dat de ondervraagden gaven voor hun eigen leven.
Hoewel 30 procent van de basisscholieren door
hun zorgen wel eens slecht slaapt, gaven zij zich
zelf een 8,6, middelbare scholieren een 7,9. De
onderzoeker hecht aan dat oordeel niet al te veel
waarde: „Iemand geeft zichzelf niet zo snel een
zesje." GPD
voerder niets zeggen: „Maar el
ke bijstelling naar beneden
brengt de schattingen dichter
bij de waarheid." Die opmer
king slaat op de torenhoge be
dragen die de Oranjes eerder
werden toegedicht. De RVD kon
niet zeggen of dat bij het ge
noemde bedrag van 215 miljoen
euro nog steeds geldt. ANP
DEN HAAG - De overheid moet
meer doen om milieurampen te
voorkomen en niet een pro
bleem pas aanpakken als het
zich voordoet.
Dat is de belangrijkste waar
schuwing die de Wetenschappe
lijke Raad voor het Regerings
beleid (WRR) geeft in zijn
rapport Nieuwe Wegen, dat gis
teren werd gepresenteerd aan
staatssecretaris Van Geel van
Milieu.
Door het huidige beleid gebeurt
er te weinig om bijvoorbeeld
klimaatverandering en het uit
sterven van plant- en diersoor
ten tegen te gaan. Ook is goede
voorlichting aan de bevolking
van belang. De milieurampen
die Nederland te wachten kun
nen staan, zijn niet 'tastbaar'
zoals bekende problemen als ge
luidshinder of stank.
Van Geel onderschrijft de kri
tiek van de raad maar vroeg ook
begrip voor het feit dat eerst de
'zichtbare' problemen om op
lossingen vroegen. In het najaar
komt hij met een nota over de
aanpak van klimaatverande
ring en het verminderen van
soorten. GPD
VOORBURG - Bijna 36.000 in Nederland geboren personen
zijn in 2002 verhuisd naar het buitenland. Een record, want
sinds 1960 lag dat cijfer niet meer zo hoog. Dat heeft het Cen
traal Bureau voor de Statistiek gisteren gemeld. De populair
ste bestemming is België, op de voet gevolgd door Duitsland.
Samen zijn deze landen goed voor de helft van de emigratie
stroom vanuit Nederland. Driekwart van de emigranten kiest
voor een Europees land. Buiten Europa zijn landen als de VS,
Canada en Australië favoriet. Hoewel de Nederlandse econo
mie op het moment in een recessie verkeert, vindt CBS-onder-
zoeker H. Nicolaas het te vroeg om de vergelijking te trekken
met de situatie van eind jaren vijftig van de vorige eeuw. Het
emigratiecijfer lag in die jaren nog hoger dan vorig jaar. ANP
WASSENAAR - Het Koninklijk Huis en zijn beveiligings
dienst hebben de gemeente Wassenaar verzocht om een apar
te strafverordening op het maken van foto's van en direct bij
het huis Eikenhorst op de buitenplaats De Horsten in Wasse
naar. Prins Willem-Alexander en prinses Maxima gaan daar
begin volgende maand wonen.
De verordening wordt op maandag 30 juni behandeld in de
gemeenteraad van Wassenaar. Die komt er op neer dat er geen
foto 's mogen worden genomen door de afrastering die rond De
Eikenhorst is aangebracht. Er zijn overal camera's die de be
wegingen rondom de woning registreren. De marechaussee
houdt die beelden in de gaten. Wie de verordening overtreedt,
kan in het ergste geval in het gevang belanden. ANP
DEN HAAG - De Rijksrecherche heeft vorig jaar ruim twee
keer zo veel celdoden onderzocht als in 2001Vorig jaar boog
de opsporingsinstantie zich over negentien van dit soort za
ken. Het jaar daarvoor waren dat er nog negen.
Dit blijkt uit het jaarverslag van de Rijksrecherche over 2002.
De dienst heeft geen verklaring voor de flinke toename van
het aantal doden dat in een cel wordt aangetroffen. ANP
ROERMOND - Het Openbaar Ministerie heeft gisteren voor
de economische strafkamer van de rechtbank in Roermond
gevangenisstraffen geëist tegen tien verdachten van een
grootscheepse beleggingsfraude.
De Duitse hoofdverdachte en zijn Eindhovense mede-direc
teur hoorden vier jaar tegen zich eisen. De overige gevange
nisstraffen variëren van drie jaar tot negen maanden.
In totaal staan negentien verdachten terecht voor de oplich
ting van honderden beleggers in Nederland en België die aan
het einde van de jaren negentig voor honderden miljoenen
guldens werden gedupeerd. Uitspraak: 11 december. ANP
HOOFDDORP - Onderzoeksinstituut TNO begint dit jaar
met een proef bij vijf grote bedrijven om het wandelen in de
lunchpauze te bevorderen. Dat heeft TNO gisteren gezegd. De
extra lichaamsbeweging die werknemers hierdoor krijgen,
moet leiden tot fit personeel dat minder vaak ziek is.
Uit onderzoek is volgens TNO gebleken dat slechts 46 procent
van de Nederlandse werknemers voldoende beweegt. Volgens
het instituut is de lunchwandeling de ideale manier om de
vaak druk bezette personeelsleden, die hun dag grotendeels
zittend doorbrengen, meer beweging te geven. ANP
Schultz doet wel een klemmend
beroep op de luchtvaartsector
om het vliegen boven stiltege-
bieden tot een minimum te be
perken. Piloten krijgen de be
schikking over landkaarten
waar de gebieden op staan aan
gegeven. Als over een paar jaar
blijkt dat ze het luchtruim bo
ven deze gebieden toch blijven
opzoeken zal de staatssecretaris
overwegen er alsnog wettelijk
paal en perk aan te stellen.
PvdA en GroenLinks vinden
deze opstelling van Schultz te
genstrijdig. „Hier moet ik om
lachen. Valt vliegen boven stil-
tegebieden nou wél of niet te
controleren?", vroegt PvdA'er
Verdaas zich af. Schultz liet we
ten voor deze aanpak te kiezen
omdat ze goede hoop heeft dat
het in de nabije toekomst wel
technisch mogelijk wordt het
luchtruim te controleren.Aan
de hoogte waarop kleine toe
stellen over stiltegebieden vlie
gen verandert niets. Hoger vlie
gen betekent weliswaar minder
geluidsoverlast, maar is volgens
Schultz te riskant. De vliegtuig
jes moeten dan op een hoogte
vliegen waar ook grotere en mi
litaire toestellen zich bevinden,
hetgeen de kans op botsingen
aanzienlijk vergroot. GPD
door Frouke Houtman
DEN HAAG - Een meerderheid
van de Tweede Kamer staat het
vliegen van kleine toestellen
over stiltegebieden oogluikend
toe. Dat gaat niet van harte. De
Kamer zou het verstoren van de
rust in bijzondere natuurgebie
den door plezier- en zakenvlieg-
tuigjes het liefst verbieden,
maar omdat zo'n verbod niet te
handhaven blijkt, kiest ze voor
een ontmoedigingsbeleid.
CDA, WD, PvdA en Groen
Links gingen gisteren akkoord
met een voorstel van deze strek
king van staatssecretaris van
Verkeer Schultz. In 1999 was er
nog Kamerbrede steun voor een
motie van RPF-kamerlid Stel
lingwerf om kleine toestellen
boven stille natuurgebieden te
verbieden. De staatssecretaris
van Verkeer (WD) is principieel
ook voor een verbod, maar on
derzoek heeft uitgewezen dat
het niet mogelijk is om vanaf de
grond te controleren of een
vliegtuig óver of juist vlak langs
een stiltegebied vliegt. Ook van
uit de lucht is de grens moeilijk
te trekken, zodat een overtre
ding de vlieger niet altijd is aan
te rekenen.
Advertentie
VERS EN
VOORDEEL
MARKTPRIJS
50% KORTING
kilo 0.98
kilo 5.95
De 'van/voor-aanbiedingen zijn alleen geldig met Cfl Bonuskaart tot en met 29 juni 2003.
Proef de dag
