PZC
Cognac zoekt naar trendy imago
Een mooier gebit dankzij keramiek
Pissebedden
24
'Verhaal van cognac'
Thuis
woensdag 18 juni 2003
lm
Stoelverhogers
Stamcellen
Borstkanker
Opvliegers
Dotteren
I
Door PAULUS SMITS
Neem het glas bo
ven de voet en
draai het lang
zaam rond, opdat
de drank de
warmte van de handpalm
overneemt. Breng het lang
zaam naar de neus. Neem een
drupje op de tong en laat de
smaak inwerken, zodat dat de
alcohol de boventoon kan voe
ren.
Cognac drink je niet zomaar,
cognac is een ritueel. Echter,
in een tijd waarin snelheid de
standaard is en waarin lawaai
het wint van rust en bezin
ning, moet een oud en geves
tigd instituut als cognac vech
ten voor de marktpositie.
En dus proberen de producen
ten alle sleet die kleeft aan de
wat deftige cognac eraf te
poetsen. Ze roepen in koor:
niet alleen na de maaltijd bij
een sigaar, maar waar
om niet als aperitief
met gecruncht ijs
of gewoon als
cocktail op een
zonnige zomera
vond?
Grote huizen als
Courvoisier, De-
lamain, Hennessy
Martell en Rémy Ma:
tin merken de
laatste jaren
dat de afzet
enigszins
stokt. De ge
zondheids-
manie die
alom heerst,
alcohol-ont-
moedigingsbe-
leid, de op
komst van trendy
drankjes als Bacar
di Breezer en Flügel:
het zijn allemaal redenen
voor verminderde consumptie
van de traditionele soorten
sterke drank, waarbij met na
me cognac terrein heeft moe
ten prijsgeven.
En ze zijn zo trots op hun hon
derden jaren oude stooktradi-
tie. Ze dragen de faam van
hun wijndistillaat zo graag uit.
Ze voeren bezoekers zo gast
vrij rond door hun streek met
de zwartgestookte huizen,
de kronkelende
Charente met haar
groene oevers en
de glooiende hel-
noor-
van
In het Gedistilleerd Museum in Schiedam is
tot 29 februari 2004 de tentoonstelling 'Het
verhaal van cognac' te zien. Informatie:
www.hetgedistilleerdmuseum.nl
Cognac drink je, naar de laatste inzichten, uit een klein kelkje.
gelse ondernemers in Zuid-
West-Frankrijk om een door
Hollanders ontwikkeld
procédé in klinkende munt
om te zetten. De namen van
enkele cognac-huizen getuigen
daar nog van: Hine, Audry,
Exshaw Hennessy. De stijl van
de huizen bevestigt het: er
waart een Engelse geest rond,
in de buitens aan de Charente-
oever van deze bedrijven, wa
ren ongetwijfeld de spoken uit
de verhalen van Charles Dic
kens rond.
Toch is cognac tegelijk heel
Frans. De druiven (vooral de
ugni blanc), de subdistricten
(met vooraan de Grande
Champagne en daar omheen
de Petite Champagne, de Bor-
deries en de Fins Bois, Bons
Bois en Bois Ordinaires), de ei
kenhouten vaten, de streekbe-
woners en de cognacmakers
zijn op en top Frans. En de
wetgeving die het -productie
proces regelt is zéér Frans. Op
31 maart moet het distilleer-
proces van de laatste oogst af
gerond zijn. Dat betekent dat
de in het najaar geplukte drui
ven dan uitgegist en tweemaal
gedistilleerd moeten zijn.
Spreek een distillateur daarom
halverwege maart liever niet
zomaar aan op straat: hij heeft
dan een enorm slaaptekort,
lingen vol
druiven-
stokken.
De bewo
ners van
de streek
ten
den
Bordeaux zijn
(figuurlijk) vol van
de drank die ze maken, maar
toch blijven het alledaagse
Fransen, geen kapsones, inte
gendeel. Cognac mag dan een
chique drank zijn, aan de
mensen die de druiven ervoor
plukken, of die in de kelders
werken, valt daarvan niets te
merken.
Natuurlijk, de grote en wereld
wijd befaamde huizen hebben
een zekere status hoog te hou
den. Ze zijn gestoeld op een
grote traditie, die teruggaat
tot de achttiende eeuw. Toen
vestigden zich met name En-
brengt halve nachten door aan
de ketels en slaapt op een
geïmproviseerd bed in de dis
tilleerderij.
Het proces is sinds de achttien
de eeuw niet veranderd: de on
gefilterde wijn wordt in een
ronde ketel verhit. De alcohol
dampen stijgen op en komen
terecht in een ui-vormig bas
sin, van waaruit ze door een
pijp via een koeltank worden
afgevoerd naar een opvang-
bak. Daar arriveert de 'brouil-
lis', met een alcoholpercenta
ge van 27 tot 30 procent.
De tweede distillatie ('bonne
chauffe') is een kwaliteitsslag,
waarin het zaak is dat de vak
man aan de ketel op het juiste
moment de meest geconcen
treerde vrijkomende vluchtige
elementen opvangt.
De rijping is de volgende fase.
Belangrijk omdat dan een
zachte smaak ontstaat, die
door de keldermeester (een
wat verwarrende naam want
de opslagruimtes liggen bo
vengronds, soms zelfs onder
het dak) scherp in de gaten
wordt gehouden.
Cognac mag pas worden ver
kocht na minimaal 2,5 jaar
vatrijping. Maar veel huizen
brengen oudere cognacs op
fles, vrijwel altijd drinken we
uiteindelijk mengsels van dis
tillaten van uiteenlo
pende jaren en van
uiteenlopende subdis
tricten. Aanduidingen
als drie sterren, VSOP,
XO of Fine Champagne
zijn wettelijke kwali-
teitsgaranties.Van
die met zoveel toe
wijding vervaardig
de drank willen ze
nu cocktails ma
ken met tonic,
met citroensap
en suikerstroop
of met sinaasap
pelsap en ijs
blokjes. Ze wil
len deze zo zorg
vuldig bereide
vergulde goden
drank serveren
met blokjes ijs
of aanlengen
met ijskoud wa
ter. Ach, je moet
toch wat als je
marktterrein
verliest. En laten
we eerlijk zijn,
sinds er 'lekker
bekken' zijn die
het presteren co
ca cola te bestel
len bij een tour-
nedos rossini is
de geest uit de
fles...
Het gebruik van stoelver
hogers in de auto, in com
binatie met een veilig
heidsgordel, bij kinderen
tussen 4 en 7 jaar oud ver
mindert het risico op ver
wondingen door een aan
rijding met meer dan de
helft ten opzichte van het
gebruik van alleen auto
gordels door deze kinde
ren. Dit stelt D. Durbin
(Children's Hospital of
Philadelphia) in het vak
blad Pediatrics op grond
van een onderzoek onder
4243 kinderen die betrok
ken waren bij een auto
ongeluk.
Stamcellen danken hun unieke eigenschappen, onein
dig vaak kunnen delen en het vermogen houden om
zich later in allerlei gespecialiseerde cellen te ontwik
kelen, aan de werking van één speciaal gen: Nanog ge
noemd. Dit meldt I. Chambers (universiteit Edinburgh)
in het vakblad Cell in een artikel waarin hij de functie
van dit gen, genoemd naar de Schotse, eeuwig jonge
mytologische figuur Tir nan Og, beschrijft. Deze ken
nis kan van groot belang zijn voor het gebruik van
stamcellen bij het repareren van beschadigde organen
en weefsels, meent Chambers.
Ondanks dat de tumor gemakkelijker is te voelen,
wordt borstkanker bij mannen meestal in een veel la
ter stadium ontdekt dan bij vrouwen. Tumoren zijn bij
mannen gemiddeld groter, agressiever en vaker uitge
zaaid. Dat komt waarschijnlijk omdat mannen er niet
bij stilstaan dat de voelbare verdikking in hun borst
kanker kan zijn, stelde S. Giordano (universiteit Texas)
tijdens een groot congres over kanker in Chicago. On
geveer 1 procent van alle gevallen van borstkanker be
treft mannen.
Een alternatief voor de in opspraak geraakte behande
ling met hormonen tegen opvliegers tijdens de over
gang, is een behandeling met een langzaam werkende
antidepressivum (een zogeheten SSRI). Dit concludeert
V. Stearns (University of Michigan, Ann Arbor) in het
medisch tijdschrift JAMA op grond van een onderzoek
onder 165 vrouwen. Het aantal opvliegers daalde door
de behandeling met een SSRI met gemiddeld 60 pro
cent.
Een dotterprocedure, het van binnenuit oprekken van
een vernauwd bloedvat met behulp van een ballonne
tje, is de beste behandeling bij een acuut hartinfarct.
De procedure redt meer levens dan het toedienen van
bloedverdunners en voorkomt ook beter dat er in de
toekomst opnieuw een hartinfarct ontstaat. Dit con
cludeert J. Henriques (Rijksuniversiteit Groningen) in
het proefschrift waarop hij op maandag promoveerde.
Voor (I) en na een dotterbehandeling.
Oudste schuift de terracottapotten op het
terras opzij, knielt en schept vervolgens met
een lepel de dooie pissebedden die eronder
liggen, in een plastic potje. Voor het insec
tenmuseum. Ze heeft ook al potjes met
dooie vlinders, dooie sprinkhanen, torren
lijkjes, een gehemelde meikever en - sieraad
van de verzameling - een heus wespennest.
Gekregen van een vriendinnetje - want er
wordt ijverig met Oudste mee gedacht en
gedaan.
Het insectenmuseum. Help!
Toen Oudste er voor het eerst over begon -
in februari of zo - dacht ik: ach, het zal wel
een bevlieging zijn. Over een maand praat
ze weer ergens anders over, is haar verzame
ling bierdopjes weer het middelpunt of
draait alles om de skeelers, waarvoor ze aan
het sparen is. En daarom antwoordde ik
steeds enthousiast met 'ja' als ze vroeg: Mag
het museum bij ons zijn mam? Mogen er
stoeltjes in de tuin staan? Mogen we limona
de en appelsap schenken? Ja hoor!
Toen het vuur in april nog niet was gedoofd,
begon mijn enthousiasme wat minder te
worden. Met enig argwaan keek ik toe hoe
Oudste en haar vriendinnetjes van walnoten
lieveheersbeestjes maakten. De dop werd ge
verfd in rood met zwarte stippen. Daarna
werden uit zwart papier de pootjes geknipt
en er onder geplakt. Ik fronste de wenk
brauwen toen de dames posters gingen ver
ven met sprinkhanen, torren en libelles er
op. Ik keek bedenkelijk toen de een na de
ander met plastic potten kwam aanzetten.
Vooral de potten waar visvoer in zit zijn po
pulair, maar ook kleine bakjes waarin slaat
jes worden verkocht. Ideaal, want die dek
seltjes sluiten zo goed. Ik probeerde Oudste
uit te leggen dat een insectenmuseum in
richten niet zo eenvoudig is. En dat je het ei-
Door Susanne Groeneveld
redacteur en moeder van drie dochters j
genlijk onmogelijk altijd open kunt houden
tijdens de vakantie. Want wat als wij eens
willen gaan fietsen met lekker weer? Of als
we willen gaan picknicken? En bovendien
kun je de levende beestjes, die nog gevan
gen moeten worden, toch niet zo lang opge
sloten houden? Maar Oudste wilde van al
die bezwaren niets horen. Ze wuifde ze weg,
vond oplossingen, bedacht uitwegen. Met de
insectenvriendinnetjes werden intussen vrij-
kaartjes getekend én kortingsbonnen.
De vakantie nadert. De geplande opening
van het museum ook.
Moet ik die drie dames gaan teleurstellen?
Ze zijn zo enthousiast en hebben al zo veel
verzameld dat ik dat niet over mijn hart kan
verkrijgen. Daarom heb ik via via een aantal
panelen geregeld, waar van alles tegenaan
geprikt kan worden. Van vrienden kan ik
rekken lenen om alle potten in uit te stal
len. We houden het op één weekeinde in ju
li, zodat alle moeite niet voor niets is ge
weest. Er zal van alles te zien zijn bij ons in
de garage: torren, mieren, libelles, lieve
heersbeestjes, tekeningen, posters, sprink
hanen, een wespennest, dooie meikevers én
dooie pissebedden - met de lepel opge
schept uit hun donkere schuilplekjes onder
de terracottapotten.
Door MARTIJN HOVER
Kronen en bruggen worden mooier
dankzij onderzoek dat TNO Industrie in
Eindhoven en het tandtechniekbedrijf Q_
Lab hebben gedaan naar nieuwe produc
tieprocessen. Het onderzoek heeft geleid
tot een nieuwe productiemethode waar
bij gebruik wordt gemaakt van het kera
misch materiaal zirkoniumoxide (ZrCb).
„Kronen en bruggen worden nu nog
meestal gemaakt van een metaallege
ring waarover een laagje porselein
wordt aangebracht", legt Brenda de Mol
van Q. Lab uit. „Daaraan waren echter
nadelen verbonden. Zo hebben sommige
patiënten last van metaalallergie. Boven
dien is het metaal zichtbaar in de mond
als een donker randje onderaan de tand
of kies. Dat vinden de meeste mensen
niet mooi."
„Zirkoniumoxide heeft als voordeel dat
het van zichzelf 'tandkleurig' is en dus
een esthetisch fraaier resultaat geeft.
Ook geeft het geen allergieproblemen."
Zirkoniumoxide wordt nu ook al in de
tandtechniek toegepast, maar slechts op
kleine schaal omdat het duurder is dan
metaal. „Doordat elke kroon of brug
met de hand moest worden gefreesd uit
één enkel blokje Zr02 was het een erg
bewerkelijk procédé met bovendien be
trekkelijk veel materiaaluitval", aldus
TNO-onderzoeker Johan de Kievit. „Wij
hebben nu een snelle productietechno
logie ontwikkeld die gebaseerd is op een
door de computer gescande, digitale re
constructie van een gipsmodel van de
tand of kies die vervangen moet wor
den. De gescande gegevens kunnen via
het internet worden verstuurd naar het
productiecentrum, waar op een conven
tionele ffeesbank meerdere elementen
ineens kunnen worden vervaardigd.
Doordat met behulp van deze methode
meerdere kronen en bruggen uit één
blok keramiek kunnen worden vervaar
digd, worden de productiekosten
zienlijk teruggebracht.
Voorheen moest elk
element afzon
derlijk met
de hand
vervaar- Jj
digd wor
den. Dat
geldt nu
alleen nog
maar voor
het porse
leinlaagje
dat het half
fabrikaat
van zirko
niumoxide
bedekt."
Q. Lab hoopt,
als de pro
ductie een
maal volgens
het nieuwe procédé draait, de kerami
sche kronen en bruggen zelfs goedkoper
te kunnen leveren dan het alternatief
van metaal.
Het fjedrijf hoopt voor 1 januari volgend
jaar officieel met de productie te begin
nen.
Een vierdelige brug van Zirkoniumoxi
de, voorzien van een tandkleurige por-
seleinlaag.
De brug in de mond.
