PZC
1
I
Casper Hobbes
Esther Haalstra runt medische post in Suriname
m
m
Heer Bommel en het Losgetrilde Inzicht Toonder Studio's
Salade met kip, ananas en bleekselderij
A
A
A
O
O
WANG-
MfÈL
-1 ff
puzzel
recept
het weer
dinsdag 17 juni 2003
Malaria
6
8
9
Ouderwets
Rare vogel
Vooruitzichten
Zon
Maan
Nautisch bericht
Waterstanden
2,8 t
214
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
Europa: Onweer
SI*
Zeeland: Minder warm
Verpleegkundige in de jungle
door Daphne Groenendijk
Met een emmer wasgoed in
haar ene hand en een kale
bas gevuld met washandje en
zeep in de andere loopt ze de
trap af van haar wit geschilder
de, op palen gebouwde houten
woning. Het is nog vroeg in het
plaatsje Laduani aan de rivier
Boven Suriname. Ze draagt een
badpak en om haar middel heeft
ze een rood geruite doek, een
pangi, gewikkeld, zoals de loka
le vrouwen in het dorp dat ook
doen. Door het nog vochtige
gras loopt ze richting de brede,
wild stromende rivier.
Esther Haalstra (28), verpleeg
kundige uit Groningen, woont
nu bijna twee jaar in Laduani,
een van de posten van de Medi
sche Zending. Vanuit de Suri
naamse hoofdstad Paramaribo
is het ruim drie uur rij den met de
bus en nog een uur varen met de
boot, want de weg houdt halver
wege op. Een andere mogelijk
heid is om er per vliegtuig heen
te gaan, maar daar wordt eigen
lijk alleen in noodgevallen ge
bruik van gemaakt. Esther runt
de medische post en geeft lei
ding aan vijf lokale bewoners
die door de medische zending in
drie jaar tijd worden opgeleid
tot gezondheidsassistentes voor
het binnenland. Af en toe krijgt
Esther steun van een assistent
arts. Ze haalt haar geruite pangi
weg en gaat op een van de stenen
in het donkere water zitten. Ze
pakt haar kleren, gooit ze in het
water begint ze met een stuk
zeep schoon te boenen. Hier
geen wasmachine of douche. „Ik
heb wel de luxe van een toilet en
een ijskast op gas. En 's avonds
heb ik elektriciteit."
Drie jaar geleden zette Haalstra
voor het eerst voet op Suri
naamse bodem. Als student
HBO-V studeerde ze in Surina
me af. Ze deed onderzoek naar
de relatie tussen het gebruik van
een klamboe (net) en malaria in
het binnenland van Suriname
en leerde zo de organisatie van
de Medische Zending kennen.
Tijdens bezoeken aan inheemse
Esther Haalstra woont en werkt nu bijna twee jaar in het Surinaamse Laduani.
dorpen raakte ze gefascineerd
door de schoonheid van de na
tuur en de manier van leven van
de lokale stammen. „De mar
roncultuur en kennis van de be
woners op medisch gebied boei
den mij enorm."
Dat het klikte tussen de Gro
ningse en het Surinaamse bin
nenland zag ook de Medische
Zending, die haar daarom een
baan aanbood. Toch ging ze
eerst terug naar Nederland.
Daar miste ze echter al snel de
creativiteit binnen haar vakge
bied. „Alles is in Nederland tot
in de puntjes geregeld." Binnen
negen maanden was ze daarom
weer terug in Suriname en werd
ze geplaatst in Laduani, een me
dische post voor de dorpen
Nieuw Aurora, Tjalikondre,
Gunsi en Adawai. In totaal wo
nen er ongeveer 8500 mensen.
Ze verdient een miljoen Suri
naamse gulden (iets meer dan
300 euro) per maand. „Dat lijkt
weinig, maar ik heb in het bin
nenland weinig kosten. Ik woon
in het huis van de Medische
foto GPD
Zending en betaal niets voor
water en elektra. Ik was mijzelf
in de rivier en 's avonds gebruik
ik vooral olielampjes."
Na haar kleding en zichzelf te
hebben gewassen, loopt ze met
emmer en kalebas naar de poli
kliniek. „I'weki no", (Goede
morgen, hoe ben je ontwaakt),
roept Esther op zingende toon in
Op elke verticale regel dient een
woord van vier een van vijf en een
van zes letters te worden inge
vuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voor
gaande woord plus 1, het woord
van zes- le.tters bestaat uit de vijf
letters van het voorgaande woord
plus 1. Als'de hele puzzel juist is
ingevuld, vormen de letters op de
vet omlijnde regel een woord.
1. Dorsvloer, deel v.h. lichaam,
schietbaan;
2. toespraak, al, op een andere
plaats;
3. grondsoort, etensrestje, stip;
4. pluim, Franse schrijver, inkomen;
5. leervak op school, soort aardap
pel, dag en nacht;
6. vedette, bontsoort, mond;
7. teug, holte onder de arm, zuil
voet;
8. lot zonder prijs, getand muur
werk, hevig;
9. groot mastdoek, peulvrucht,
vrouwelijk zoogdier;
10. oevergewas, patat, beroep.
123456789 10
Horizontaal:
1. Een riem voor twee perso
nen (6); 7. Door die drank kan
men neergaan (5); 8. Zwem
mer zonder slaapproblemen
(5); 9. Strafwerktuig om te
sparen (5); 10. Geen passende
naam voor een dikzak (4); 11.
Speelgoed voor de omgang
(6); 12. Soort vogel als een
kloek (6).
Verticaal:
2. Waarmee een vogel de aan
dacht trekt (5); 3. Precies, het
is een kanarie! (6); 4. Hijs
werktuigen samenvoegen (6);
5. Boom in een winkel (4); 6.
Dat orgaan heeft last van hart
zeer (8); 10. Scheepsvolk in de
brand (4); 11. Vervoermiddel
van de post (3).
1
2
3
4
5
7
10
11
12
LIJNEN
Een lijn wordt in vier stukken verdeeld, zodanig dat het tweede stuk driemaal zo
lang is als het eerste stuk, dat het derde 8 centimeter minder lang is dan het
tweede en dat het vierde half zo lang is als het tweede en derde samen. Als het
derde stuk 10 centimeter lang is, hoe lang is dan de hele lijn?
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. Uil; 5. was; 7. eerzaam; 8. Ore; 9. aar; 11. kanon; 14. el; 16. en; 17.
ork; 18. run; 19. os; 20. te; 22. frêle; 25. aal; 27. zus; 29. beleven; 30. ets; 31. lip.
Verticaal: 2. Ier; 3. leek; 4. azen; 5. waan; 6. ama; 8. olé; 10. ren; 12. akker; 13.
Oeral; 15. los; 16. ent; 19. ora; 21. eis; 22. fles; 23. eden; 24. ezel; 26. abt; 28. uni.
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Proces; 7. welnu; 8. genie; 9. kopje; 10. chip; 11. gevoel; 12.
stroop.
Verticaal: 2. Rouge; 3. clinch; 4. schelp; 5. zwik; 6. slipover; 10. clip; 11gas.
Charade: lijn-vlieg-tuig
©JFS.NL
Zo liep heer Ollie even later naar huis. De winterwind blies
hem koel om de slapen en Bommelstein tekende zich helder
af tegen de avondlucht, zodat hij een zucht van verlichting
slaakte. „Er is me een donkere wolk van het hoofd geval
len", sprak hij tot zichzelf. „Alles is beter dan een behande
ling van Zielknijper, afs men begrijpt wat ik bedoel. Zelfs
de gevangenis die mij nu wacht, als meester Woordkramer
gelijk heeft..." Op dat moment werd hij een tengere figuur
naast de oostertoren gewaar en hij versnelde zijn pas, om
dat hij de advocaat herkende. „Toevallig, dat u juist thuis
komt", zei de heer Woordkramer toen hij naderde. „Het
zou veel moeite en dus geld hebben gekost om u uit de goe
de handen van die gesloten inrichting te krijgen. Nu kunt u
volstaan met de betaling van een eenvoudige rekening." Zo
sprekende trok hij een papier uit zijn tas en overhandigde
dit aan de verraste heer. „W-wat is dat?", vroeg deze, „Mijn
declaratie", herhaalde de rechtsgeleerde. „Uw zaak is af
gesloten. Het recht heeft zijn loop gehad. De beklaagde
Wammes Waggel is vrijgelaten. Er is bewezen dat hij recht
streeks in opdracht van zijn werkgever, de aannemer
Gruisbelt, gehandeld heeft. Er is dus geen zaak tegen u. Al
leen maar vermoedens." Deze woorden verlichtten heer
Bommel natuurlijk, maar toch was hij niet helemaal vol
daan. „Vermoedens?", riep hij uit. „Ach, die komen alleen
maar doormijn inzichten! Ik kan toch ook niet helpen, dat
ik meer weet dan een ander?"
Hans Belterman
Wanneer de kippenbouten worden
vervangen door drumsticks van kip
pen kan de salade ook als een voorge
recht voor acht personen worden gege
ven.
Maaltijdsalade voor 4- 6 personen:
4 - 6 kippenbouten; 1 eetl. limoen- of ci
troensap; zout; witte peper; 1 eetl. zoete
Indonesische sojasaus (ketjap manis); 40 -
60 gram boter; 1 kleine verse ananas of 4 -
5 ananasringen, uit blikje, uitgelekt; 1 gro
te of 2 kleinerefriszure appels, zoals Gran
ny Smith, in kleine blokjes (ca. 3/4 cm.) ge
sneden; 3 bleekselderijstengels, in kleine
blokjes (ca. 3/4 cm.)1 kropsla of 100 gram
gemengde groene slasoorten; 2 bos
uitjes, met veel fris groen, in uiterst smalle
ringetjes gesneden
Voor de dressing:
1 eetl. limoen- of citroensap; 1 eetl. Chine
se rijstwijn of droge sherry (fino); 2 eetl.
(zonnebloem)olie; 2 eetl. gembersiroop,
uit potje
Maak de kippenbouten droog met keuken
papier. Wrijf ze in met een mengsel van
limoen- of citroensap, zout, peperen soja
saus. Laat ze tenminste 20 minuten liggen.
Laat de boter in een reeds verhitte braad
pan smelten. Wacht tot het schuim begint
weg te trekken. Schroei de bouten aan
weerszijden dicht. Temper de warmte
bron. Laat de bouten zachtjes een goud
bruine kleur aannemen. Leg hierna het
deksel op de pan en laat de bouten in ca. 40
minuten zachtjes gaar smoren. Plaats het
bord als de bouten afgekoeld zijn in de
koelkast. Schil intussen de ananas en
neem ook de doornachtige ingroeisels
weg. Neem de harde kern uit het midden
van het vruchtvlees weg. Snijd het vrucht
vlees in kleine blokjes (ca. 3/4 cm.). Schep
in een kom de helft van de groene sla,
ananas, bleekselderij en appel luchtig
door elkaar. Strooi de bosuitjes er over.
Maak de dressing door eerst limoen- of ci
troensap te vermengen met wat zout en
peper. Klop er de Chinese rijstwijn of sher
ry, gembersiroop en olie door.
Schenk de helft van de dressing over de
sla met ananas en overige ingrediënten.
Presentatie: verdeel de rest van de groene
sla als bedjes op de bordjes. Schep de sa
lade met ananas er bovenop. Haal de kip
penbouten door de resterende dressing.
het Saramaccaans naar een
bosnegervrouw die bij de poli
rondhangt. „Mi weki tanga" (Ik
ben krachtig opgestaan), ant
woordt de vrouw op een zelfde
zangerige toon.
„We hebben maar een paar bed
den voor de patiënten. Als-ie
mand heel ernstig ziek is, wordt
hij naar de stad overgevlogen.
De instrumenten hier zijn erg
ouderwets. Dus leer je creatief
met alles om te gaan. Voordat ik
hier werd geplaatst, heb ik in de
stad een stoomcursus bevallen
en hechten gehad. De rest heb ik
van lokale mensen geleerd. Ze
dachten dat ik de waarheid in
pacht had, omdat ik uit Neder
land kom. Maar zij weten veel
meer."
Het helpen bij bevallingen vindt
ze erg leuk. „Je vraagt je alleen
wel af of een vrouw het bij haar
negende of tiende bevalling nog
wel zo leuk vindt om weer een
kind erbij te hebben."
Hoewel Haalstra na een kleine
twee jaar al helemaal is opgeno
men in de Saramaccaanse ge
meenschap, blijven de bewo
ners haar maar 'een rare vogel'
vinden. „Ik ben namelijk al 28,
heb geen man en nog geen kind.
En dat is nogal uitzonderlijk in
deze gemeenschap. Esther: „Ie
mand zei laatst tegen me: 'U
bent gewoon anders'."
Ze heeft haar langste tijd erop
zitten in het Surinaamse bin
nenland. „De wereld is hier wel
erg klein. Je mist het nieuws en
bepaalde luxe dingetjes. Boven
dien wil je aan bepaalde mensen
graag je verhaal kwijt." In sep
tember neemt ze afscheid. „Ik
wil verder kijken. Ik zou graag
coördinator van een project wil
len worden en op beleidsniveau
gezondheidsproblemen oplos
sen." Maar eerst gaat ze naar
Nederland om te 'ontbossen'.
Haar volgende bestemming
staat al vast: Afrika. „Ik ben
door de bosnegercultuur erg
nieuwsgierig geworden naar de
overeenkomsten en verschillen
tussen de stammen in Suriname
en Afrika." GPD
weer
woensdag
donderdag
4É»
vrijdag
zaterdag
max.
22°
21°
21°
19°
min.
14°
15°
15°
12°
wind
NW4
W 5
NW 4
NW 4
vandaag
op 5.25
onder 22,03
vandaag
op 0.34
onder 8.03
De temperatuur van het zeewater bedraagt bijna 16 graden en
wind is zuid en matig, kracht 3. Het zicht is goed en er is 's mid
dags kans op onweer.
DINSDAG
Hoog
water
Laag
water
200
17 JUNI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Ma
Vlissingen
04.41
249
17.07
223
11.06
192
23.36
225 riod
Terneuzen
04.56
275
17.26
248
11.33
202
Cadzand
04.15
242
16.42
215
10.41
187
23.16
Roompot Buiten
04.32
190
16.57
163
10.44
132
23.14
16S
Roompot Binnen
06.16
154
18.36
133
12.36
112
100
Zierikzee
06.35
178
18.55
155
00.05
160
12.30
13! BV
Krammersl. West
06.59
191
19.16
166
00.05
164
12.26
13! ai
Hansweert
05.36
281
18.05
252
12.00
216
- ook
Stavenisse/Yers.
06.46
182
19.01
160
00.10
161
12.25
125 ten
WOENSDAG
Hoog
water
Laag
water
zoe
r?e]
18 JUNI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
05.27
239
17.56
211
11.45
178
-
Terneuzen
05.48
264
18.17
236
00.01
235
12.16
187
Cadzand
05.02
232
17.36
202
11.25
172
23.59
Roompot Buiten
05.20
181
17.48
153
11.35
122
-.-
Roompot Binnen
07.06
151
19.15
129
00.45
148
13.04
106
125
Zierikzee
07.20
175
19.35
149
01.05
167
13.20
Krammersl. West
07.41
189
19.56
160
00.55
170
13.15
125
Hansweert
06.28
274
18.56
242
00.32
249
12.43
202
122
Stavenisse/Yers.
07.26
180
19.35
155
01.00
167
13.25
A
Samengesteld front
licht bewolkt
zwaar bewolkt
lichte sneeuw
mis!
matige sneeuw
zware sneeuw
ome*
lichte regen
V7
hage!
matige regen
1030
zware regen
Isobar
Sin
vies
In een breed gebied dat we grofweg van Schotland tot Noor
Spanje kunnen indelen, vallen vandaag regen- en onweers
De maximumtemperatuur ligt tussen 19 en 25 graden, in he
zuidoosten van Frankrijk en in het noorden van Spenje ^or jj
het (wat) warmer. Duitsland heeft nog vrij zonnig weer v
de invloed van een hogedrukgebied met de kern boven M
navië. Het wordt tussen 22 graden
IU OOO I I yiuuvil CJC4II V4 V-y nOD
graden in München. Morgen gaat het ook daar onweren en p
veel plaatsen kan het behoorlijk gieten. Aan de zuidkant va
Alpenmassief en dus ook in Italië, vallen soms enkele onw
buien. Op de Balkan is het overwegend zonnig en droog m
maximumtemperaturen rond 30 graden.
door Bill Watterson
4-29 INHERE
HOU OP WIET DAT
GODSGRUWELIJKE
LAWAAI IK
ER KRANKZINNIG
VAN
Door: Johan Reuter
Het wordt vandaag nog één maal
25 graden in Brabant. Vanaf morgen
wordt het geleidelijk minder warm en uiteindelijk komen we in
het weekeinde uit op waarden rond het langjarig gemiddelde. Ook
wordt na vandaag het wolkenaandeel steeds groter, maar toch zal
de zon op geen enkele dag verstek laten gaan. Dat kan ook bijna
niet als we bedenken dat de zon op de langste dag (21 juni) 16 uur
en 40 minuten kan schijnen. Zonloze dagen komen in de zomer
maanden in Zeeland dan ook niet voor. Ook vandaag ontbreekt de
zon niet. Vanochtend is het zelfs zonnig te noemen met hooguit
een hoge wolkensluier.
Vanmiddag komt vanuit het zuiden echter vochtige lucht binnen
drijven en ontstaan wolken. In de tweede helft van de middagen
de avond bereikt een aantal het buienstadium. Het is ook niet uitge
sloten dat daarbij onweer voorkomt. Het wordt een warme dag mét
24 graden in het Zeeuwse en 25 of 26 graden in Brabant. Verder
waait er een matige wind uit
het oosten tot zuidoosten,
kracht 2 tot 3. Komende nacht
is er nog steeds weinig wind
en af en toe valt er een bui.
Onweer komt dan waarschijn
lijk niet meer voor.
Met temperaturen die dalen tot
circa 14 graden wordt het geen
koude nacht. In de loop van
woensdag draait de wind naar
westelijke richtingen en komen
vaker storingen dichtbij.
Daardoor neemt de kans op
een buitje toe, maar droge
perioden met vaak zon blijven
dominant.
Bovendien wordt met een
westelijke stroming koelere
lucht aangevoerd en wordt het
geleidelijk minder warm.
Later buien
„24° r
Maximumtemperatuur voor vandaag
Minimumtemperatuur voor de komende nacfit
IWj
