EC
ratoeri
Wakker
Ondergewaardeerd
Zwakte
Lrtentie-exploitatie:
f d en Midden-Zeeland: 0118-484369;
is-Vlaanderen: 0114-372770.
Kctie: 0118-484413
iNifW.pzc.nl
mail: redactie@pzc.nl
fjstbus 18,4380 AA Vlissingen.
zaterdag 14 juni 2003
Oude tijden herleven. Het eens
zo machtige Zeeland, dat in
de Gouden Eeuw één van de in
vloedrijkste gewesten was, heeft
weer zonen op sleutelposities in de
vaderlandse politiek. „En dat is
niet verkeerd natuurlijk", zegt
PvdA-voorzitter Ruud Koole.
„Want Zeeland wordt onderge
waardeerd", meent Jan Bart Man-
dos, vice-voorzitter van het CDA.
„Niet in de laatste plaats door de
Zeeuwen zelf." Wim Kolijn, alge
meen voorzitter van de SGP, kent
dat gevoel. „Maar speciaal voor
Zeeland aandacht vragen, nee,
dat doe ik niet."
De minister-president van het land
is geboren in Kapelle. WD-frac-
tievoorzitter Jozias van Aartsen is de
zoon van oud-commissaris der konin
gin Van Aartsen. En PvdA, CDA en
SGP hebben een (vice-)voorzitter uit
Zeeland. „Dat betekent dat Zeeland
mensen voortbrengt die op zulke posi
ties kunnen komen", stelt
PvdA-voorzitter Ruud Koole simpel
vast.
De conclusie is eenvoudig, maar de
betekenis mag niet onderschat wor
den. Niet door de partijen voor wie de
Zeeuwen werken, en zeker niet door
Zeeland. Koole, CDA-vice-voorzit-
ter Jan Bart Mandos noch SGP'er Ko
lijn uit Terneuzen voelt zich 'een
Zeeuwse belangenbehartiger'. Maar
toch. Geboren-Zeeuw Koole: „Ik heb,
waar ik ook kom, een speciale antenne
om op te pikken wat in een provincie
leeft. Alleen, in Zeeland werkt die be
ter." Impórt-Zeeuw Mandos: „Mijn
Zeeuws accent draag ik altijd met me
mee." Figuurlijk dan, want de tongval
verraadt nog steeds zijn Brabantse af
komst. Kolijn heeft een zuiver
Zeeuws-Vlaams accent, wat volgens
de Haagse SGP-voorlichterMenno de
Bruijne (geboren in Colijnsplaat)
'heel ontwapenend' werkt. Maar op
het speciaal behartigen van Zeeuwse
belangen heeft De Bruijne hem nooit
kunnen betrappen.
Koole werd in 2001 tegen de wens van
de PvdA-top door de leden gekozen
tot voorzitter. Een staaltje Zeeuws
doorzettingsvermogen, oordeelt hij.
„Taai doorvechten, het zal wel voort
komen uit de strijd tegen het water."
Hij roemt het 'bijna calvinistische ar
beidsethos' van de Zeeuw. „Altijdkei
hard werken. Dat heb ik in mijn jeugd
op Walcheren ook meegekregen. Een
goede eigenschap, die ik nog steeds
heel sterk bij mezelf voel. Er zit een
zekere koppigheid bij. Je moet soms
ook dwars zijn.
De PvdA was weliswaar nog de groot
ste partij van het land toen Koole aan
trad, maar onder Paars waren de soci
aal-democraten het contact met de
achterban verloren. De leden waren
het discussiëren verleerd. Koole, poli
ticoloog uit Leiden, moest de in slaap
gesuste partij wakker schudden.
Met dezelfde opdracht is Jan Bart
Mandos door het CDA aan het werk
gezet. De christen-democraat uit
Heinkenszand beschikt over ruime
bestuurlijke ervaring. Hij was burge
meester van Borsele en is nu bestuurs
voorzitter van de Hogeschool Zee
land. Mandos werd - in tegenstelling
tot Koole - juist wel door de partij ge
vraagd vice-voorzitter te worden.
„Ik was zelf niet op het idee geko
men", bekent hij. „Ik ben gevraagd
door de voorzitter. Dat verbaasde mij
wel, maar het sprak me ook meteen
aan. Democratie is een groot goed.
Dat kunnen we in stand houden door
open debatten te voeren. Als je ziet
wat er in de samenleving aan de hand
is: alles wat rond Pim Fortuyn aan de
oppervlakte kwam, dat is nog niet
voorbijDe afstand tussen burger en
bestuur blijft heel groot. We zullen
bruggen moeten slaan."
Preken voor eigen parochie is taboe
voor Mandos. Hij wil interactie met de
kiezer. „Daarom was ik zo graag bur
gemeester. Ik ben te oud om precies te
weten wat de jeugd bezighoudt. Maar
daarom ging ik bij de Borselse jonge
ren zelf luisteren."
Praten, luisteren, discussiëren. Met
kiezers, maar ook met elkaar, binnen
de partijHet is te lang niet gebeurd in
de PvdA, vindt Koole. „Uit vrees dat
discussies tot verdeeldheid zouden
leiden. Dat is niet zo. In een goede dis
cussie, met goede argumenten, kun je
accepteren dat je soms verliest."
Als voorzitter probeert hij de koud
watervrees weg te nemen. Zijn
Zeeuwse afkomst komt hem goed van
pas. „Ik ben opgegroeid in de jaren
zestig in Serooskerke. Ik ken de be
krompenheid die er toen heerste. Ik
heb gezien wat het met je kan doen als
je je opsluit in je eigen omgeving.
Met de klok mee: premier Balkenende (midden), SGP-voorzitter Kolijn,
ter Koole.
WD-fractievoorzitter Van Aartsen, CD A-vice-voorzitter Mandos, PvdA-voorzit-
foto Ridderzaal Lex de Meester
Maar ook heb toen ook meegemaakt
hoe we ons daaraan ontworstelden.
Koppigheid kan leiden tot halsstar
righeid, tot dogmatiek. Omdat ik weet
hoe dat ontstaat, probeer ik dat te
voorkomen in de PvdA. Verschillen
van mening mogen, verkettering van
de ander mag niet."
Koole is tevreden over de resultaten
die inmiddels zijn geboekt. De discus
sies komen op gang. Trots is hij vooral
op de rechtstreekse ledenraadpleging
over het politiek leiderschap van de
PvdA, dat in handen werd gegeven
van Wouter Bos. Opmerkelijk genoeg
betekende de dreun die de PvdA bij de
verkiezingen op 15 mei vorig jaar
kreeg, precies het steuntje in de rug
dat Koole nodig had in zijn hervor
mingsproces. „Toegegeven, daardoor
is alles in een stroomversnelling ge
raakt. Plots zagen veel meer mensen
de noodzaak van verandering in.
Sindsdien hebben we er maar liefst
tienduizend leden bij gekregen."
Het CDA lijkt reeds een stap verder
dan de PvdA. De christen-democra
ten hadden hun herbezinningsperio
de al bijna afgerond toen Fortuyn aan
het front verscheen. Mandos vindt het
CDA allerminst vastgeroest. Hij toont
zich juist verbaasd over de beweging
die hij onder partijgenoten waar
neemt. „Er wordt al behoorlijk gedis
cussieerd. We kijken wel naar nieuwe
re vormen. Internet is er één van. Dat
heb je nodig om jongeren te bereiken.
Die komen niet naar een zaaltje. Maar
ook ik heb geen pasklare methodes.
We moeten onze nek durven uitsteken.
Verliezen mag, als je het maar gepro
beerd hebt."
Overigens lukken de gekste plannen
altijd wel een beetje, glimlacht Man
dos. Als burgemeester van Borsele
zorgde hij er mede voor, dat commis
sievergaderingen werden afgeschaft
en dat de raadsvergadering via inter
net was te volgen. En hij ruilde voor
korte tijd met zijn Goese collega Van
der Zaag van plaats. Als voorzitter
van de HZ staat hij mede aan de wieg
van een Zeeuwse universiteit.
Net als Koole zal Mandos zijn Zeeuw
se ervaringen benutten voor zijn poli-
tiek-bestuurlijke werk in het CDA.
„Ik zal niet nalaten om in mijn eigen
omgeving te zoeken naar voorbeelden
die ik in de partij kan gebruiken. Mijn
geluid komt uit Zeeland. Couleur lo
cale speelt altijd een rol. Dat is maar
goed ook, gezien de verhoudingen in
de landelijke politiek tussen de rand
stad en de rest van Nederland. Zee
land wordt ondergewaardeerd en
daar moeten we vanaf."
De provincie kan aardig profiteren
van zijn bijbaan, voorspelt Mandos.
Zijn toch al uitgebreide netwerk
wordt alleen maar groter. „En het is
altijd handig als je veel mensen kent."
Bovendien is het CDA momenteel de
grootste partij van het land, 'in kie
zers en in leden', merkt hij fijntjes op.
Mandos wil wel waarschuwen voor
overschatting. „Ik zit daar natuurlijk
voor héél Nederland.
Koole heeft alle provincies 'even lief'.
Hij steekt echter niet onder stoelen of
banken dat hij zich ondanks een lang
durig verblijf in Groningen en Zuid-
Holland nog steeds Zeeuw voelt.
„Mijn vormende jaren heb ik in Zee
land doorgebracht." Dus als Zeeuwen
zich tot hem wenden ('ik heb elke
maandag telefonisch spreekuur'), zal
dat niet tevergeefs zijn.
Temeer daar zijn invloed 'tamelijk
groot' is. In nauwe samenwerking met
politiek leider Bos stippelt bestuur
lijk leider Koole het beleid voor de
toekomst uit. Belangrijk onderdeel
daarvan is dat de Kamerleden twee
dagen per week contact hebben met
de regio die hen is tdegewezen. „De
partij zal de volksvertegenwoordigers
daarop afrekenen. Düs laat je als Zee
land ook horen."
Algemeen voorzitter van de SGP Ko
lijn kampt binnen zijn partij nauwe
lijks met vernieuwingsdrang. Tegen
de stroom in houden de staatkundig
gereformeerden vast aan oude tradi
ties, zoals het principieel afwijzen van
deelname van vrouwen aan de poli
tiek. Met name als dat standpunt weer
eens ter discussie komt, treedt Kolijn
naar buiten. 'Verantwoording afleg
gen', ook tegenover de buitenwacht,
staat bij hem in hoofdletters geschre
ven. „Je moet altijd je zwakte durven
te tonen, zonder afbreuk te doen aan
je principes."
Met het Zeeuw-zijn heeft dat volgens
hem niets te maken. Wel herkent hij
karaktereigenschappen bij zichzelf
die streekgebonden zijn. „Als je uit
Zeeuws-Vlaanderen komt, heb je
toch altijd de neiging wat op te kijken
tegen mensen uit het noorden die
ABN, Algemeen Beschaafd Neder
lands, praten. Ik ben wat afwachten-
der, terughoudender."
Inspanningen om Zeeuwen of Zeeuw
se onderwerpen extra onder de aan
dacht te brengen doet Kolijn vanuit
zijn positie als algemeen voorzitter
niet. „De lijnen binnen onze partij
naar de Kamerfractie waren en zijn
kort." Kolijn kan het weten, hij is be
halve partijvoorzitter ook voorzitter
van de Zeeuwse SGP-Statenfractie.
Kolijn zegt zich er ook niet op voor te
staan dat hij uit Zeeland komt. „Het
enige wat ik er persoonlijk van merk,
zijn de grote reisafstanden." Voor het
feit dat tegenwoordig verhoudingsge
wijs veel Zeeuwen in de landelijke po
litiek actief zijn, heeft hij een nuchte
re verklaring. „Het zal een vorm van
plichtsbesef zijn. Dat geldt ook voor
mij. Ik kan niet gemakkelijk 'nee' zeg
gen. Dat is een euvel waar ik vaker last
van heb."
Acht tot twaalf uur per week zou het
partijvoorzitterschap hem kosten, zo
was hem bij zijn aanstelling enkele ja
ren geleden voorgespiegeld. „Mijn
vrouw is daar later op teruggekomen,
vertwijfeld. 'Bedoelden ze misschien
acht uur per dag Soms haal ik dat in
derdaad." Van een calvinistisch ar
beidsethos bij Zeeuwen, waarvan
Ruud Koole spreekt, wil Kolijn echter
niets weten. Hoewel: „Het leven op
het platteland, in een provincie als
Zeeland, is toch anders. Molenaars,
boeren, vissers, zij voelen de afhanke
lijkheid van de natuur veel sterker. Ik
geloof dat die afhankelijkheid zeker
een rol speelt in hoe Zeeuwen in het le
ven staan, ook in het politieke leven."
Maurits Sep
en Harmen van der Werf
