PZC
Historisch Museum houdt tentoonstelling over honderd jaar speelgoed
Bijna vijftig jaar
Heer Bommel en het Losgetrilde Inzicht Toonder Studio'
Casper Hobbes
Haring op toast, zoals in Knokke
S&
m
iliij
25 37 «Sfe
puzzel
recept
het weer
zaterdag 7 juni 2003
Lefspelletjes
Trap
Och ten
Vooruitzichten
Zon
M
Maan
Waterstanden
Europa: Warm
Zeeland: Verschillen
Van houten tol tot Teletubbies
De maatschappij weerspiegelt zich in speelgoed. Een eeuw
geleden was er hooguit een hoepel of houten tol. Tegenwoor
dig puilen de kinderkamers uit van de hebbedingetjes. De
computer is favoriet en jongens krijgen nog altijd duurder
speelgoed dan meisjes. Het is allemaal te zien op een tentoon
stelling in het Amsterdams Historisch Museum.
doorThea van Beek
Lieve Sinterklaas. Ik wil u
op uw verjaardag zo
graag een briefje schrijven om u
vriendelijk te vraagen of u ook
bij mij wat wilt koomen bren
gen. Ik heb ik de winkels zooveel
speelgoed en lekkers gezien dat
ik zelf niet weet wat ik hebben
wil", schrijft een bescheiden
Jan in 1903 op zijn verlanglijst
je. Eddy is in 1974 explicieter.
Hij illustreert zijn verlanglijst
met uitgeknipte afbeeldingen
uit speelgoedfolders, opdat over
de juiste aankoop geen misver
stand kan ontstaan.
Na een oproep in Libelle ont
ving het Amsterdams Histo
risch Museum zo'n honderd
zorgvuldig bewaarde verlang
lijstjes van de afgelopen eeuw.
Ze geven een aardige indruk van
de revolutie in speelgoedland.
Begin negentiende eeuw had
den arme kinderen amper speel
goed. Thuis was geen plaats, dus
vermaakten ze zich op de straat
met bikkelen, een hoepel of zelf
gemaakte tol. Rijke kinderen
beschikten over een eigen speel
kamer, waar onder toezicht van
een kinderjuffrouw werd ge
speeld met poppen, soldaatjes
of poppenhuizen.
Aanleiding voor de tentoonstel
ling 'Speeltijd! 100 jaar speel-
plezier' is de 150e verjaardag
van de speelgoedfabrikant
Jumbo, waarachter de naam
Koninklijke Hausemann Hot
te schuilgaat.
Kinderen imiteren de wereld
van volwassenen. Dus spelen ze
doktertje, winkeltje of vader-
en-moedertje. Katholieke kin
deren voerden in het verzuilde
Nederland hun eigen missen op.
In de Tweede Wereldoorlog was
er het 'illegale oorlogsspel',
inclusief stempels voor het ver
valsen van documenten. In de
sobere naoorlogse jaren was
speelgoed een luxe. Merkelbach
bood toen een buitenkansje. Wie
voor zeventig gulden aan oud
papier inzamelde, kreeg een
elektrische trein.
De huizen werden groter, de ge
zinnen kleiner en kinderen kre
gen een eigen kamer als speeld-
omein. Zeker in de grote steden
is het buiten spelen verschoven
naar binnenshuis. Maar het rol
lenpatroon is nauwelijks veran
derd. Meisjes spelen huiselijk
met poppen en knutselen, of
kletsen eindeloos met vriendin
nen op hun gezellig ingerichte
kamers. Of ze spelen met Bar
bie, die in de jaren zestig een re
volutie veroorzaakte als eerste
pop met borsten.
Jongens blijven stoere dingen
doen. De vroegere lefspelletjes
op straat hebben plaatsge
maakt voor tv-games, wapens
en Action Man met dikke spier
bundels.
Met een toenemende invloed
van de televisie, veranderde ook
het speelgoed. Winnetoü,
Arendsoog en Biggies werden
overgenomen door de Thunder-
birds, Batman en Teletubbies.
De computer is de nieuwe gehei
me speelplek, waar mailen,
chatten, en gamen zich buiten
het zicht van de ouders afspelen.
Spelen met Dinky Toys op het Transvaalplein in Den Haag in 1956.
Maar speelgoed is pas leuk als je
daar ook zelf mee kunt spelen.
Tijdens de tentoonstelling mo
gen kinderen daarom ook zelf
aan de slag. En wellicht ook de
ouders, want het 'oh-ja-weet-
je-nog' gehalte is duidelijk aan
wezigheid. GPD
'Speeltijd! Honderd jaar
speelplezier'Amsterdams His
torisch Museum; 6 juni t/m 7
september.
Olifant Murugan en ik kwamen tegelijkertijd
naar Amsterdam. Murugan ging een lang
en, als ik de verhalen in de pers mag geloven, een
gelukkig leven in Artis tegemoet. Ik ook. Niet al
tijd even gelukkig, maar dat zou ook stomverve
lend zijn, 49 jaar geluk. Niet te hebben! Maar de
hoofdstad heeft mij wel alles gebracht, wat ik
hoopte en lang niet altijd verwachtte.
Ik baarde vijf Amsterdammers, van wie er in
middels twee weer naar de buitengewesten zijn
verhuisd. Amsterdam ligt voor jonge mensen
nogal ongunstig op de huizenhuur- en koop-
markt, dus ze werden gedwongen andere woon
plaatsen te zoeken. Maar ik hoor ze soms met
enige nostalgie in hun stem praten over later, als
de kinderen groot zijn.dan misschien wel weer
naar Amsterdam terug!
Waarom Amsterdam?
In de oorlog, het was 1942, had mijn moeder een
minnaar, die haar met regelmaat luchtte uit het
Amersfoorts klimaat door haar een dagje mee
Marjan Berk
naar Amsterdam te nemen Op een dag mocht ik
mee. De minnaar had eerst allerlei zaken te
doen, ik reisde met mijn moeder in de trein naar
de hoofdstad, waar ik nooit was geweest. Am
sterdam... dat was helemaal nieuw. En toen wij
op die koele herfstdag op het Centraal Station
aankwamen en door de grote hal naar buiten he
pen, toen wist ik het ogenblikkelijk: als ik groot
ben, ga ik hier naar toe! Sommige dingen in het
leven zijn meteen duidelijk, daar is geen twijfel
mogelijk. Zo zal het geschieden en anders niet.
Het ging allemaal niet echt van een leien dakje,
maar in september 1954 was het zo ver. Ik ging
naar de Amsterdamse Toneelschool en mijn
hoofdstedelijk leven was begonnen! Nooit spijt
gehad, nooit getwijfeld of ik misschien liever
naar Zwolle of Apeldoorn, Arnhem of Middel
burg zou willen verhuizen. Alleen Kalenberg in
de Kop van Overijssel bracht twijfel in mijn le
ven. Ik woon daar nu definitief, maar leid ook
een gespleten leven. Want zonder het pied-a-
terre in Amsterdam zou ik helemaal niet in Ka
lenberg kunnen wonen, tenzij ik vijf keer per
week op en neer zou reizen om mijn werk in het
westen te behartigen.
Ik sjok voortdurend heen en weer, steeds grote
tassen met werk en eten en schone onderbroeken
meeslepend. Olifant Murugan bleef bijna vijftig
jaar gezellig in hetzelfde hok wonen, ik ben wel
iswaar geen gretige verhuizer, liever niet zelfs,
maar het leven zelf heeft me toch wel Amster
dam van alle kanten laten zien.
Het rare is: ik ben in Kalenberg, geniet me we
zenloos van de tuin, het water voor de deur, de
Ruisdael-luchten boven dat water, mijn vrien
den, het fietsen. En toch, als ik Amsterdam weer
binnenrijd met de vuile was en de resten eten,
dan ben ik blij. Als men mij vraagt: waarom ben
je zo dol op die drukke stinkende stad, dan roep
ik: de cultuur! De bioscoop! De schouwburg!
Het concertgebouw! De boekwinkel!
Hahaha! Smoesjes! Ik ga twee keer per jaar naar
een concert, en drie keer naar het toneel. De bio
scoop idem dito. Nou ja...de boekwinkel, daar
kom ik bijna dagelijks. Effe snuffelen. Maar de
boekwinkels in Steen wijk zijn ook niet mis, om
van de twee antiquariaten maar te zwijgen.
Nogmaals: smoesjes! Ik probeer de lezer een blik
te laten werpen op mijn innerlijke gespleten
heid. Ik ben een halve stadsvlieg en een halve
plattelandstut. En de dood van Murugan, die
onafgebroken 49 jaar Amsterdammer mocht
zijn, bracht de associatie met mijn eigen bijna-
vijftigjarige betrokkenheid bij de stad naar bo
ven. Ach help!
Horizontaal:
1. Straat (Fr.); 5. voorzetsel; 7.
karakter; 10. voormalig; 12.
broeibak; 14. voorzetsel; 15.
doctrine; 17. beloning; 19.
dwarsmast; 20. emeritus; 21.
levenélucht; 23. vaste brandba
re stof; 25. getijde; 26. vogel
ziekte; 28. achter; 31. uitden
ken; 33. zuidvrucht; 34. wilde
haver.
Verticaal:
2. Bolgewas; 3. bouwland; 4.
soort lasso; 5. aansporing; 6.
Frans voegwoord; 8. plaats in
België; 9. één keer; 11. sym
bool xenon; 12. onwillekeurige
spiersamentrekking; 13. smul
partij; 14. tegenover; 16. roem;
18. familielid; 22. deel van het
been; 24. Tunesië (op auto's);
27. voormalig Perzië; 29.
vogeleigenschap; 30. praatvo
gel; 31. insect; 32. Engelse ont
kenning.
10 11 12 13
Horizontaal:
1. Melkwol, treurig; 2. reputatie, insect,
honingbij; 3. deksel, eetgerei, niet voch
tig; 4. opgeld, onraad, straatsteen; 5.
kroesharige hond, nood; 6. voorzetsel,
mededingster, schiettuig; 7. kaarten-
boek, mondeling, een zekere; 8. vogel,
geestdrift, Franse schrijver; 9. lange rij,
dierenverblijf.
Verticaal:
1. Kleur, kleur; 2. vriend, koraaleiland; 3.
later, gesteente; 4. sneeuwhut, Engelse
zeevaarder; 5. gesloten, hete spring
bron; 6. breedvoerig, elektrische een
heid; 7. schat, rijstbrandewijn; 8. rustte
ken, boomloze grassteppe; 9. godsoor
deel, wees gegroet; 10. gomhars, soort
paard; 11. vogel, harde trap; 12. loopvo
gel, vrouwelijke Italiaanse titel; 13. spel-
leiding, kleur.
De letters van naam en woonplaats
van deze man, vormen in een andere
volgorde de naam van zijn beroep.
Wat doet hij voor de kost?
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
-r-s-n-t-
dekknecht
-uniek-ai
skeet-enk
-werelds-
pap-lei-r
-t-riksja
terug-oot
-ras-knus
CAPTAIN
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Coltrui; 5. belangrijk;
8. job; 9. robe; 10. zeperd.
Verticaal: 1. Schepje; 2. slaapbeen; 3.
vuur; 6. gereed; 7. ijlbode.
Zoekwoord:
Samenzwering
©JFS.NL
Terpen Tijn had in het pakhuis bij de haven een atelier in
gericht. Het was er ruim, en behalve de dreunende toeter
van een passerend schip was er niets dat de rust verstoorde.
Daarom keek hij verstoord om zijn pas opgezet schilderij
heen toen Tom Poes binnenkwam. „Wat moet je nu weer?",
vroeg hij kwaad. „Heer Bommel kan niet betalen", zei Tom
Poes. ,,Ze hebben hem onder voogdij geplaatst. Maar hij
heeft een inzicht gehad en daarin zag hij, dat u onder het
goud bedolven werd. Helemaal begraven. Hoe kan dat?"
„Onder het goud begraven?", herhaalde de kunstenaar ge
schokt. „Ik?" Hij verstarde en terwijl de rimpels over zijn
verdonkerend voorhoofd speelden, mompelde hij: „Ik ben
niet te koop. Kunst is niet te betalen. Wat betekent dat?"
door Bill Watterson
Hans Belterman
De 'tartare' van 'nieuwe' haring zoals
wij ze onlangs op een terras in Knokke
kregen voorgezet is ons uitstekend beval
len. Eerlijk gezegd zou je er ook heel goed
de haring van het vorige seizoen voor heb
ben kunnen nemen. En wie weet hadden
ze dat ook in Knokke gedaan. Ik heb het
niet kunnen proeven en vraag mij dan ook
af of veel andere Nederlanders dat ook zo
ervaren. Door de gewijzigde conserve
ringsmethoden zijn de grote verschillen
die je vroeger onmiddellijk kon opmerken,
verdwenen en zijn daardoor de verschil
len tussen de haring van het vorige sei
zoen en de Hollandse 'nieuwe' van van
daag voor de doorsnee consument niet of
nauwelijks meer herkenbaar.
Neemt u maar van mij aan dat de meeste
Hollandse 'nieuwe' die al drie, vier dagen
voordat de eerste Hollandse 'nieuwe' van
dit seizoen 'officieel' mocht worden ver
kocht de 'nieuwe' van het vorige seizoen
was. Daarbij komt nog dat de meeste vis
handelaren de échte Hollandse 'nieuwe' al
een week eerder in huis hadden voordat ze
mocht worden verkocht. Dat noem ik: de
kat op het spek binden. Zo blijft er van een
oer-Hollandse traditie niet veel meer over
en wellicht is dat de bedoeling ook.
Voor 4 stuks:
4 grote sneden witbrood
8 filets van Hollandse 'nieuwe' haring
1 eetl. mayonaise
1 eetl. crème fraiche
1 eetl. kappertjes, uit potje, uitgelekt, grof
gehakt
2 eetl. fijngesneden dille
De middagtemperatuur blijft de Door: Rijk van Egdrn
komende dagen uitkomen boven de
normale waarde (18 graden) voor deze tijd van het jaar. Dagelijks
mogen we flink wat zonneschijn verwachten, maar toch zijn er het
komende weekeinde grote verschillen tussen de dagen. Vandaag
zijn er vooral in de ochtend wolkenvelden. Vanmiddag neemt de
wind wat toe tot matig en wordt het aandeel zonnestralen dat het
Zeeuwse landschap weet te bereiken groter. Het kwik loopt geleide
lijk op tot circa 22 graden. Morgen wordt er nog warmere lucht
naar onze omgeving gevoerd en worden middagtemperaturen
rond de 25 graden verwacht. Deze luchtsoort is ook veel vochtiger
waardoor het drukkend warm aanvoelt. In de ochtend mogen we
nog vrij veel zonneschijn begroeten, maar 's middags neemt de
hoeveelheid stapelwolken toe. Vooral in de tweede helft van de
middag kunnen er enkele stevige regen- en onweersbuien vallen,
mogelijk ook met hagel en windstoten. In de nacht naar maandag
worden er flinke opklaringen
verwacht en daalt het kwik
naar circa 12 graden. Zeker op
plaatsen waar flink wat regen
water is gevallen, kunnen er in
de nanacht enkele mistbanken
ontstaan. Maandag bevinden
we ons weer in een aanmer
kelijk koelere luchtsoort en
worden middagtemperaturen
rond de 20 graden verwacht.
Het wordt dan wisselend be
wolkt, maar het blijft wel
droog. Ook in de dagen erna
blijven de neerslagkansen vrij
gering en weet de temperatuur
weer enkele graden terrein te
winnen. Al met al zijn de voor
uitzichten voor het komende
pinksterweekeinde lang niet
slecht.
Deels zonnig
19°
il3°
PfeximomtMnperatiitir voor va
Minimumtemperatuur voor de
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
vandaag
1 op 5.28
onder 21.56
weer
max.
25°
20°
24°
23°
min.
wind
15°
ZW 5
12°
ZW 4
14°
Z 4
15°
NW 4
vandaag
op 12.31
onder 2.31
„Och, het is maar een inzicht van heer Ollie", zei Tom Poes
achteloos. „Het betekent niets." „Zijn inzichten zijn van
mij!", riep de meesterschilder opgewonden. „Ze beteke
nen altijd wat! En dit betekent, dat het goud mij te grazen
heeft. Wanneer ik niet oppas, raak ik eronder. Dat betekent
het„Zoiets dacht ik al", gaf Tom Poes toe. „Maar ja, daar
is niet veel aan te doen, hè? U wilt nu eenmaal duizend
goudstukken voor dat schilderij hebben - en heer Bommel
kan niet betalen, doordat hij in het Zielknijperhuisje zit.
Zaken zijn zaken." „Niks zaken!", tierde de schilder Tijn,
terwijl hij zijn palet en zijn penselen wegwierp. „Kunst is
geen zaak. Haal dat portret; ik ga de inzichten erop verdoe
ken! Schiet op!"
ZATERDAG
EK 7 JUNI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
ZONDAG
8 JUNI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
MAANDAG
9 JUNI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
DINSDAG
10 JUNI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog
uur cm
07.39
07.59
07.16
07.44
09.06
09.10
09.31
08.29
09.21
181
205
172
138
120
142
149
221
144
Hoog
uur cm
08.55
09.16
08.36
09.10
09.55
10.15
10.29
09.46
10.26
173
196
165
136
118
140
149
212
141
Hoog
uur cm
10.10
10.30
09.46
10.14
11.04
11.30
11.25
10.56
11.30
179
202
171
141
119
144
151
216
144
water
uur
20.16
20.32
19.49
20.26
21.16
21.25
21.46
20.59
21.36
water
uur
21.31
21.46
21.06
21.40
22.16
22.35
22.42
22.12
22.35
water
uur
22.38
22.56
22.19
22.46
23.25
23.45
23.45
23.26
23.45
cm
153
177
144
112
100
115
126
189
121
cm
150
172
141
111
097
113
125
185
118
cm
160
182
152
118
100
118
129
195
122
Laag water
uur cm uur
186 14.00
194 14.25
177 13.45
148 14.05
137 15.16
156 15.20
157 15.16
212 14.48
153 15.16
01.46
02.06
01.25
01.35
02.34
02.45
02.50
02.25
02.45
Laag water
uur cm uur
184 15.04
192 15.30
175 14.50
148 15.24
13816.15
15616.30
158 16.15
209 15.50
154 16.26
02.46
03.06
02.26
02.40
03.34
03.45
03.45
03.26
03.44
Laag water
uur cm uur
186 16.14
194 16.46
176 16.05
148 16.24
139 17.25
157 17.40
159 17.30
210 17.06
155 17.35
03.49
04.15
03.35
03.44
04.45
04.55
04.49
04.35
05.06
Hoog water
uur cm uur
194 23.42
217
186 23.18
152 23.46
126
152
159
232
152
11.18
11.36
10.51
11.25
12.15
12.40
12.36
12.01
12.35
cm
180
172
133
Laag water
uur cm uur cm
191 17.30 154
199 17.56 161
182 17.15 145
151 17.25 111
142 18.25 103
159 18.45 121
161 18.46 122
216 18.16 180
159 18.39 120
05.05
05.26
04.34
04.55
05.55
06.05
05.54
05.46
06.06
eventueel witte peper uit de molen
1 eetl. fijngehakte (blad)peterselie
1 bosje bieslooksprieten
2 kers-tomaatjes
Rooster het brood op het rooster midden
in de niet al te hete (ca. 180 o C.) oven aan
weerszijden goudbruin.
Kijk de haringfilets na op achtergebleven
graatjes en andere ongerechtigheden. Ge
bruik een pincet om de graatjes uit het vis
vlees weg te nemen. Hak of snijd de ha
ringfilets zo fijn mogelijk (tartaar).
Meng in een kom fijngehakte haring met
mayonaise, crème frafche, kappertjes en
dille. Voeg, noodzakelijk is het niet, een
beetje fijngemalen witte peper toe. Dek de
kom af met plastic folie en plaats de kom
tenminste 30 minuten in de koelkast.
In het grootste gedeelte van ons continent is het vrij rustig en
warm zomerweer. In de landen rond de Middellandse Zee en op
de Balkan worden tropische temperaturen van 30 graden of mee'
bereikt. Ook elders in Europa doen de temperaturen hier niet vee'
voor onder. De warmte eindigt op sommige plaatsen wel meteen
stevige regen- of onweersbui.
DE ZWAARTEKRACHT
HEEFT VOORAL VAT
OP TIJGERS
DAT MOEST IK MAAR '5
NIET GAAN TEGENSPREKEN]
- :&i
16° Middelbu
Oostburg
28
J_0 1 0" VERWACHTING VOOR ZATERDAGMIDDAG 7 JUNI 2003
