Prins Rainier
weet niet
van wijken
Zij maakt carrière en hij stoft thuis de plinten
Dictators kennen
I geen berouw
PZC
29
zaterdag 31 mei 2003
Prins Rainier III van Monaco wordt
vandaag 80 jaar. De prins zwaait al 53
jaar de scepter over het prinsdom, maar
maakt ondanks zijn kwakkelende ge
zondheid nog geen aanstalte om op te
stappen. Het wachten lijkt op het moment
dat zijn zoon, kroonprins Albert, trouwt
en voor nageslacht zorgt.
Zijne Doorluchtige Hoogheid Rainier is in
Europa de langst regerende monarch. Met
zijn gezondheid lijkt het de laatste tijd iets be
ter te gaan. We kunnen het de prins niet zelf
vragen. Zijn medische staf heeft ieder vraag
gesprek afgeraden en volgens de voorlich
tingsdienst van het paleis 'valt er ook niet veel
te vertellen omdat de prins zijn verjaardag in
besloten kring wenst te vieren'.
Dat kan overigens best nog een uitgebreid
feestje worden. In ieder geval zal Stéphanie,
Rainiers jongste dochter, acte de présence ge
ven. Het laatste communiqué van het paleis
dateert van medio april en daarin wordt ten
stelligste ontkend dat Rainier zijn dochter de
paleisdeur had gewezen omdat ze er met haar
minnaars weer een potje van zou hebben ge
maakt. En ook Paris Match, de boosdoener die
het bericht de wereld in had geholpen, moest
vorige week officieel ontkennen dat de vorst in
ernstige onmin verkeert met Stéphanie. Het
tijdschrift is voorlopig de laatste in een lange
rij periodieken die door Stéphanie is gedag
vaard. Volgens het weekblad Marianne heeft
dochterlief tijdens haar nog jonge leven in to
taal al een slordige half miljoen euro geïncas
seerd van showbizzbladen die haar een scha
devergoeding moesten betalen vanwege door
de rechter als onrechtmatig betitelde publica
ties.
Suffige plek
Monaco zou zonder prins Rainier nooit het
Monaco van nu zijn geworden. Het ministaat
je was vlak na de oorlog niet meer dan ouder
wets aandoende suffige plek aan de Cöte
d'Azur. Maar dankzij het financieel vernuft
van Rainier en zijn feilloze gevoel voor public
relations is Monaco nu een van de bekendste
plekken op aarde. Het sprookjesparadijs waar
iedere sterveling van droomt. Waar de politie
agenten witte handschoenen dragen en altijd
beleefd zijn, waar niemand belasting betaalt,
waar altijd de zon schijnt, waar je het lekkerst
kunt eten en waar geen misdaad bestaat. En
als de miljonairs en filmsterren van de heuvel
komen op weg naar een galafeest of liefdadig
heidsbal, mag je ze aanraken.
Rainier heeft er hard voor moeten werken eer
hij Monaco had omgebouwd. Hij zag zich zelfs
gedwongen de strijd aan te gaan met de Griek
se miljardair Onassis, die de financiële macht
in Monaco naar zich toe had getrokken. Maar
met de oprichting van een eigen onderneming
- de Société des Bains de Mer - kreeg de prins
weer zeggenschap over zijn prinsdom. Sinds
dien gebeurt er in Monaco niets waar Rainier
zijn goedkeuring aan onthoudt. Zelfs de da
tum en het tijdstip waarop het stratenpar-
cours voor de Formule 1-race vrijgemaakt
moet zijn, worden door de prins bepaald.
Een sprookjesprins zonder sprookjesprinses
gaat natuurlijk niet. De officiële versie is dat
Rainier Grimaldi en Grace Kelly verliefd op
elkaar werden, zó verliefd dat ze ook besloten
te gaan trouwen. Het zou het eerste royalty
huwelijk worden dat live door de televisie
werd uitgezonden. Dertig miljoen kijkers wa
ren op 19 april 1956 rechtstreeks getuige van
de plechtigheid. Nog nooit eerder had een tele
visie-uitzending zoveel belangstelling gehad.
Ook het aantal journalisten (1600) dat verslag
deed van het huwelijk brak alle records. Zelfs
de kroning van Elisabeth in Londen moest het
daarbij afleggen.
De prinses was een geslaagde filmster en bleef
goede contacten onderhouden met haar voor
malige collega's, voornamelijk uit Hollywood
en omstreken. Sindsdien was het in Monaco
een komen en gaan van beroemdheden die
even bi] de prinses langs wipten. Het heeft het
prinsdom geen windeieren gelegd. Wie er in de
jetset maar even toe deed, was in Monaco een
graag geziene gast. Velen besloten zelfs er
voorgoed te blijven, verrukt als men was over
het Monegaskische uitgangspunt: horen, zien
en zwijgen.
Monaco is het enige land ter wereld waar de ei
gen onderdanen een minderheid vormen. Op
de 32.000 inwoners zijn er maar 6.000 met de
Monegaskische nationaliteit. De rest behoort
tot de exquise groep gelegaliseerde belasting
ontduikers; miljonairs die hun eigen land zijn
ontvlucht en zijn neergestreken in Monaco
waar in de dictionaire het woord 'belastingen'
niet voorkomt.
Na de dood van prinses Grace is het prinsdom
zijn majestueuze uitstraling kwijtgeraakt. De
kinderen Caroline, Albert en Stéphanie be
gonnen zich meer als variétésterren dan als
koninklijke telgen te gedragen en dat heeft de
Prins Rainier III van Monaco
prins, bevestigt iedereen in Monaco, veel ver
driet bezorgd. Caroline lijkt inmiddels te zijn
bedaard, ze schijnt in ieder geval haar prinses-
selijke verplichtingen afdoende na te komen.
Stéphanie blij ft de rebel en met de trouwplan
nen van Albert wil het maar niet lukken. De
laatste berichten wijzen op een romance met
de Amerikaanse polsstokhoogspringster Ali
cia Warlick (25). Alicia lijkt als twee druppels
water op de moeder van Albert. Ze is blond,
heeft blauwe ogen en is Amerikaanse van Ierse
komaf, net als Grace. Maar of het er uiteinde
lijk van komt, weet je met Albert nooit. Hij
heeft zijn vader al té vaak beloofd dat hij op
ordentelijke wijze voor nageslacht zal zorgen.
Voor de voortzetting van de Grimaldi-dynas-
foto Pascal Guyot/EPA
tie is dat van essentieel belang, omdat volgens
de grondwet van Monaco mannen altijd voor
gaan bij de opvolging. Vorig jaar liet Rainier
de grondwet echter wijzigen. Mocht Albert het
overhoop laten afweten, dan neemt zus Caro
line het stokje van haar vader over.
Henk Glimmerveen
De man werkt en zorgt voor de cen
ten. De vrouw maakt het huis
schoon en zorgt voor de kindjes. Zo
was het lange tijd en misschien weet
een deel van de Nederlandse bevol
king nog steeds niet beter. Maar steeds
meer vrouwen in Nederland werken
en maken carrière. Soms verdienen ze
aanzienlijk meer dan hun echtgenoot.
En heel soms, in vier procent van de
gevallen, is de vrouw de enige kost
winner in het gezin.
Peter Polling (42) is een gelukkig man.
Hij heeft een groot deel van de dag het
rijk alleen in huis. Hij wast, stoft en
zorgt voor het eten. Brengt zijn doch
ters (Menita van 12 en Mariette van
10) 's ochtends naar school en geeft
zijn vrouw een kus als zij naar haar
werk gaat. Polling is huisman en heeft
daar bewust voor gekozen.
Polling en zijn vrouw werden voor het
blok gezet toen hun eerste kind kwam.
Ze zagen het niet zitten om haar naar
de opvang te sturenWe hebben toen
gekozen voor de baan van mijn
vrouw", legt Polling uit. „Financieel
was dat het aantrekkelijkst.
De weg die het gezin-Polling is inge
slagen is onmiskenbaar het gevolg
van de emancipatie van de vrouw. Het
is in de afgelopen twintig jaar financi
eel voor de man makkelijker gewor
den om thuis te blijven. In sollicitatie
procedures wordt vaak een expliciete
voorkeur uitgesproken voor een vrou
welijke kandidaat. Daarbij komt dat
de beloningen van vrouwen beter zijn
geworden. Ook maken vrouwen nu
iets makkelijker carrière dan in het
verleden, al blijven de topfuncties
veelal nog voorbehouden aan man
nen.
Ondanks de maatschappelijke trend
zijn huismannen als Peter Polling nog
steeds tamelijk uitzonderlijke echtge
noten. Volgens het Sociaal Cultureel
Planbureau (SCP) was vorig jaar bij 4
procent van de paren de vrouw alleen
verdiener. Bij twee procent werkte de
vrouw meer uren per week dan de
man. Ter vergelijking: bij 27 procent
van de paren was de man de enige
kostwinner.
Onderzoeker en schrijver Vincent
Duindam, verbonden aan de Univer
siteit van Utrecht, denkt echter dat
het totaal aantal Nederlandse huis
mannen in werkelijkheid de 1 procent
niet overstijgt. Het aantal mannen dat
bewust voor die rol heeft gekozen, is
volgens Duindam niet bijster groot. In
de interviews die de onderzoeker
hield voor zijn studies naar het feno
meen huisman, hoort hij maar al te
vaak dat de man thuis is omdat hij on
gewild werkloos werd. „En als het
maar even kan worden de rollen weer
omgewisseld", zegt Duindam, „en
gaat de man weer 'gewoon' volledig
werken."
De man die na ontslag noodgedwon
gen voor het huishouden gaat zorgen,
is volgens Duindam vaak slecht ge
motiveerd. Ook heeft hij ontdekt dat
veel huwelijken stranden als de man
meer in het huishouden doet dan de
vrouw.
Harde klappen
Wat dat laatste betreft is er niet veel
goeds te verwachten bij de huidige
economisch barre tijden. Wie naar de
werkloosheidscijfers kijkt, ziet dat in
het afgelopen jaar vooral mannen hun
baan kwijt raakten.
Dat komt doordat de harde klappen
vallen in de door mannen gedomi
neerde sectoren als de bouw, de as
semblage en ook de iet. Het zal daar
om vaker voorkomen dat alleen de
vrouw werkt. En wie daar de conclu
sies van het laatste onderzoek van
Duindam naast legt, moet vrezen voor
gebroken huwelijken.
Vanuit de maatschappij hoeft de huis
man niet veel tegenwerking te ver
wachten. Marcel van Veelen, initia
tiefnemer van de voor huismannen
opgerichte website huismannen, nl
„Ik heb het idee dat ik geaccepteerd
word. Maar, ik ga maar met een deel
van de samenleving om. Op het
schoolplein van mijn kinderen zie ik
vooral vrouwen. De mannen zijn aan
het werk en ik weet niet wat zij van
mijn huismanschap vinden."
Volgens huisman Peter Polling is
vooral het begin moeilijk. „Ik raakte
mijn sociale contacten voor een groot
deel kwijt. Nieuwe contacten bouwde
ik via de activiteiten van mijn doch
ters niet snel op. In de gebruikelijke
sociale kringen rondom het huisou
derschap vindt de man minder snel
zijn weg. Na de zwemles werd ik niet
uitgenodigd om koffie te komen drin
ken; de moeders nodigden alleen el
kaar uit. Daardoor ben ik vrijwilli
gerswerk gaan doen
De financiën zijn een ander verhaal.
„In het begin was het wel wennen om
van één salaris te leven", weet Polling
nog. Maar zoveel andere gezinnen
moeten ook van één inkomen leven,
dus voor Polling was het een kwestie
van volhouden. Het gaat nu goed. Pol
ling jaagt op koopjes en bezoekt voor
zijn boodschappen verschillende
winkels. De vakanties worden niet
meer doorgebracht in het te dure
Noorwegen, maar op de camping in
Tsjechië.
Aan een betaalde baan denkt Polling
niet meer. „Of ik ooit weer aan het
werk ga als de gezinssituatie dit toe
laat, weet ik niet. Met dat idee ben ik
niet gestopt met mijn baan. Daarbij
komt dat ik het nu al druk genoeg heb
met mijn vrijwilligerswerk. Dat werk
geeft veel voldoening. En inmiddels
drink ook ik koffie bij mijn buur
vrouw."
Alex Sogers
Big Daddy, door wie zeker driehonderdduizend Oegandezen het leven lieten.
Hij voerde zijn opponenten aan de kroko
dillen. At mensenvlees, maar trok er
wel een vies gezicht bij omdat hij het 'te
zout' vond. Zijn gevangenen moesten elkaar
met mokers de hersenen inslaan, degene die
overbleef werd doodgeschoten. Onthoofd
ingen van zijn tegenstanders werden live op
tv uitgezonden en de slachtoffers werd voor
aanvang bevolen witte kleren te dragen,
'zodat hun bloed beter te zien was'.
De man die verantwoordelijk is voor deze
gruweldaden is Idi Amin Dada, na zijn aan
treden als president van Oeganda in 1971
door het Westen als 'een onschadelijke,
zachtmoedige reus' getypeerd. Die grote,
gezellige dikkerd (bijgenaamd 'Big Daddy'
kon gasten inderdaad uiterst gastvrij en
hartelijk lachend tegemoet treden en olijk
gitaar voor hen spelen, maar kort daarvoor
joeg hij net zo makkelijk een of meerdere
opponenten een kogel door het hoofd
Na enige tijd kon de wereld daarom niet an
ders dan concluderen dat het hier ging om
een monster met een gespleten persoonlijk
heid, een machtswellusteling voor wie geen
daad te wanstaltig was, als het volk er maar
mee onder de duim gehouden werd. Zeker
driehonderdduizend mensen hebben de ze
ven jaar dat Amin Oeganda bestierde niet
overleefd.
En de man zelf? Die leeft nog, is inmiddels
tweeënzeventig jaar oud en woont in Saoe-
di-Arabië, waar hij in 1980 via Libië te
rechtkwam, asiel kreeg en nu door de staat
wordt onderhouden De Italiaanse journa
list Riccardo Onzio spoorde hem daar op en
sprak met hem voor zijn boek Als je het over
de duivel hebt - in gesprek met dictators.
Amin vult zijn dagen tegenwoordig met
zwemmen, vissen, het reciteren van de ko
ran ('Ik ben een goede moslim') en orgelspe
len Wroeging heeft hij niet. Veel meer dan
dat wil hij niet zeggen over de door hemzelf
geschreven zwartste bladzijde in de Oegan-
dese geschiedenis. Het onheil dat hij de
huidige leider van Oeganda, Yoweri Muse
veni, toewenst, is echter veelzeggend: „Hij
moet ophouden mij in diskrediet te brengen
Ik zou de almachtige God kunnen aanroe
pen en bidden dat hem iets overkwam Zelf
zou hij nog geen vlieg kwaad doen. „Want
Afrikanen moeten elkaar niet doden.''
„Normaal en gestoord tegelijk", oordeelt
Oriozi over Amin.
De Italiaan zocht zeven ex-dictators op
(naast Amin, Bokassa van de Centraal Afri
kaanse Republiek, Jaruzelski van Polen,
Duvalier van Haïti en Mengistu van Ethio
pië) of hun echtgenoten (van Hoxha van Al
banië en van Milosevic van voormalig Joe
goslavië). De journalist wilde weten hoe
iemand oud wordt die ooit dictator is ge
weest en de geschiedenisboekjes ingaat als
wreed, immoreel en machtsbelust. „Wat
vertelt hij zijn kinderen en kleinkinderen
over zichzelf? Wat vertelt hij zichzelf?" Bij
na achteloos, maar haarfijn weet Orizio dit
in zijn boek in beeld te brengen.
Zelfbedrog
De journalist koos bewust voor genoemde
tirannen omdat zij 'na hun val uit de gratie
zijn geraakt en niet getroost worden door
rijkdom of immuniteit. Degenen die na hun
val op hun pootjes terechtkomen, hebben
niet de neiging hun eigen geweten te onder
zoeken'. Uit het boeiende, knap geconstru
eerde boek van de Italiaan blijkt echter dat
ook de door hem gesproken despoten nau
welijks gebukt gaan onder een knagend ge
weten. Integendeel. Het bloed aan hun han
den mag dan zijn opgedroogd, de tand des
tijds heeft nog altijd geen vat gekregen op
een andere kwalijke eigenschap waarmee
hun leven als leider doordrenkt was: zelfbe
drog. Wat ze ook deden, ze deden het uit lief
de voor hun land en volk. Om hen te be
schermen tegen rebellen met verwerpelijke
ideeën of kwalijke invloeden van buitenaf.
Zonder hun daadkrachtige optreden waren
landen allang ten ondergegaan. Oké, zegt
de gedetineerde weduwe van Enver Hoxha
van Albanië, misschien hebben er excessen
plaatsgevonden tijdens het ijzeren regime
Gevangenen van Idi Amin moesten elkaar met mokers de hersenen inslaan.
van haar man, maar ach, het waren niet
meer dan kleinigheidjes en spijt van de mar
telingen en vervolgingen, nee dat heeft ze al
helemaal niet. „Want een staat moet zich
verdedigen tegen degenen die ertegen sa
menzweren."
Ook aan de nu in Zimbabwe levende Men
gistu Haile Mariam, de 'meedogenloze revo
lutionair die het oudste koninkrijk van
Afrika vernietigde en duizenden opponen
ten voor het vuurpeloton liet brengen' is be
rouw niet besteed. Niet de Rode Terreur-
campagne die in 1977 en '78 aan zo'n half
miljoen mensen het leven kostte, doet hem
het woordje 'spijt' in de mond nemen, maar
het feit dat het 'allemaal op niets is uitgelo
pen'. Wat Mengistu (66) hem met stemver
heffing probeert duidelijk te maken, schrij ft
Orizio. is dat 'de wereld nog steeds niet be
grepen heeft dat mannen als hij zagen dat
het enige alternatief (voor hun acties, red.)
chaos, etnische gewelddadigheden en het
uiteenvallen van staten was'.
Frans van den Houdt
Riccardo Orizi - In gesprek met dictators.
Uitgeverij Meuienhoff, 223 pag„ 17,50 euro.
