Toveren op menselijke maat
Western is weer springlevend
The Matrix Reloaded
26 Tomas Ross ziet complotten
27 I Smoorverliefd op Eric Satie
28 I Marlies de Waard in Carmen
Go West,
Young Man
Advertentie-exploitatie:
Nnord- en Midden-Zeeland: 0118-484369;
ÏLws-Vlaanderen: 0114-372770.
Redactie: 0118-484413
vvww.pzc.nl
E-mail: redactie@pzc.nl
Postbus 18,4380 AA Vlissingen.
donderdag 8 mei 2003
IJet Filmmuseum zal de komende twee
Amaanden met zijn programma stilstaan
J1het dat 100 jaar geleden The Great
ain Robbery in première ging, de eerste
western. Tot zo ongeveer 1970 zou dit film
genre zich fier weten te handhaven als de
aarschijnlijk populairste vorm van bio-
oopvertier. Het in het Amsterdamse Von-
y gevestigde museum zal tot en met 2
pi westerns vertonen n zes categorieën:
s, westerns uit de 'stomme' perio-
'i ms2net zingende cowboys als Roy Ro-
aotfn e AutlT- elegische westerns en
fcv! nu't westerns in verband zijn
te brengen.
oncferwerp werd onder de titel Go
d ™un9 Man een documentaire gewijd
Hl Dommicus en Peter Delpeut. Het
fcj» Prettig aan te kijken 'sentimental
tan ij! naar landschappen en locaties
71>p Qeroemde films van weleer: 'Shane'
- nnzfa ers', 'Monte Walsh'. Het is een
i^n,om Dominicus en Delpeut zo aan-
e ijk hun liefde te zien verklaren voor de
Go West Young Man is een sentimental journey naar landschappen uit westerns van weleer.
gene
stek
western, die in rood genoteerd staat op de
lijst van met uitsterven bedreigde filmsoor
ten.
Go West, Young Man is vooral charmant om
dat de cineasten - gezien hun leeftijd - hoog
uit kunnen zijn opgegroeid met westerns die
werden opgenomen in de buurt van Alme-
ria, in Spanje. Maar hun odyssee van de
'great plains' van Montana en Nevada (waar
de laatste echte cowboys werkzaam zijn)
naar Monument Valley in Arizona (het de
cor van klassieke John Ford-films) brengt
prachtige herinneringen tot leven Delpeut
Dominicus praten met nog actieve ma
kers van zadels en lasso's en met een bejaar
de indiaan die figurant was voor talloze
films met John Wayne en zich wel honderd
keer van zijn paard heeft laten schieten
maar nimmer een van die films zegt te heb
ben gezien.
Bijzonder is ook de ontmoeting met vete
raan William Fraker op de set waar hij in
1970 Monte Walsh draaide: een spookstadje
in een leeg geblazen landschap. Die film
ging toen over de laatste 'loners' van het
wilde westen (Jack Palance en Lee Marvin)
en de twee Nederlandse documentaristen
laten het ook aanvoelen alsof toen en op die
plek het genre van uitputting is gestorven.
In werkelijkheid is dat maar half waar, zelfs
als het overdrachtelijk bedoeld is. Het is
juist dat de échte, klassieke Amerikaanse
western toen al scherp aan populariteit had
ingeboet, maar de Italiaanse en Spaanse
westerns stonden hun plaats in de actie
theaters pas een jaar of zes later af met de
opkomst van Aziatische kung fu-knokkers.
Rond 1970 werden er trouwens nog heel wat
Amerikaanse westerns gemaakt ook, maar
die leken wel stuk voor stuk 'het sterven van
het wilde westen' als thema te hebben. Dat
was speciaal het geval met de laatste grote
films van Sam Peckinpah- 'The Wild Bunch'
(1969), 'The Ballad of Cable Hogue' (1970),
'Pat Garrett Billy the Kid' (1973) die in
tussen wel behoren tot de allerbeste wes
terns ooit.
Ook 'Little Big Man' (van Arthur Penn) da
teerde van 1970 en de grote westerns die
Clint Eastwood (na zijn periode met Sergio
Leone die hem fameus had gemaakt) zelf
ging regisseren, moesten nog komen: 'High
Plains Drifter' (1972), 'The Outlaw Josey
Wales' (1976), 'Pale Rider' (1985) en 'Unfor-
given' (1992). Die laatste film presteerde het
om vier Oscars te winnen, twee jaar nadat
'Dances with Wolves' er zelfs zeven had ver
overd, wat allemaal heel knap is voor een
genre dat verondersteld werd te zijn overle
den
Het hele punt is dat de western opgehouden
was 'alledaags' te zijn en 'chic' was gewor
den. Onmiskenbaar was er een marketing-
probleem ontstaan en daarom gingen pro
ducenten meer brood zien in sf en andere
speciale effecten-films. Maar de stroom
westerns droogde allerminst op. Vroeger
was het aanbod gigantisch geweest maar
zat er ook enorm veel kaf onder het koren.
Na 1970 ging weliswaar het volume naar
benedenmaar er zat geen pulp meer tussen.
Het genre is intussen juist de meer bijzonde
re regisseurs blijven aanspreken, Walter
Hill maakte 'The Long Riders' (1980), 'Ge-
ronimo' (1992) en 'Tombstone' (1993). Mi
chael Mann presenteerde 'The Last of the
Mohicans' (1992). Lawrence Kasdan regis
seerde 'Silverado' (1985) en 'Wyatt Earp'
(1994). Ang Lee kwam met 'Ride with the
Devil' (1999). Morgan Freeman gaat nu een
film over US-marshall Bass Reeves maken.
De enige western die dood lijkt, is de slechte
western. En dat is niet erg
Pieter van Lierop
Go West Young Man. Regie: Peter Delpeut en Mart
Dominicus. Te zien in hel kader van Honderd Jaar
Western, vanaf 15 mei in Filmmuseum Amster
dam en Lantaren/Venster Rotterdam.
locatie. Toen heeft men op de
Alameda-basis zelf een ver
keersweg aangelegd van twee
kilometer lengte in een gesloten
circuit. Daar werd wekenlang
aan die opnamen gewerkt, bij
stukjes en beetjes. Met digitale
effecten voegde men nog extra
spektakel toe, waarna alle ele
menten in elkaar werden ge
schoven tot een vloeiend en dy
namisch geheel.
Behalve voor The Matris: Reloa
ded zijn meteen ook de opnamen
gemaakt voor 'Matrix Revolu
tions' die in november de wereld
moet veroveren als slotstuk van
de tnlogie. Deze maand komt
bovendien een hyperrealistisch
vormgegeven videogame op de
markt met 'Enter The Matrix'
als titel.
Jada Pinkett Smith (de beeld
schone echtgenote van Will
Smith) speelt in Reloaded een
bijrol als helikopterpilote, maar
ze heeft de hoofdrol in het vi-
deospel. In juni volgt onder de
titel 'The Animatrix' een DVD
met zeven volledig digitaal ont
worpen animatiefilmpjes die
zijlijnen uitwerken van het gro
te verhaal. Kortom, het is de be
doeling dat 2003 in de annalen
wordt bijgeschreven als het Jaar
van The Matrix,
Gaeta: ,,We hebben een paar ge
denkwaardige jaren achter de
rug. Alleen al het opnemen van
de twee speelfilms heeft maar
liefst 270 dagen gekost. Uitput
tend was het, maar het resultaat
vergoedt veel. Wat de Matrix-
serie volgens mij echt uniek
maakt is de brede diversiteit
aan speciale effecten. We gaan
van hyperrealistische virtual
reality-shots tot grimmige
krochten met fantastische crea
turen. Stilistisch gaat het van
eigentijds, slick en elektronisch
naar donker, gotisch en
stripachtig. En alles er tussen
in."
Pieter van Lierop
The Matrix Reloaded gaat 15 mei ge
lijktijdig in Nederland en op het
Filmfestival Cannes in première
Scène uit de film The Matrix Reloaded, een mix van 'live action' en computeranimatie.
erbeten wordt nog gevochten tegen sars en
vogelpest maar een nog gemener virus zal zich
vanaf 15 mei verspreiden vanaf het Filmfestival
van Cannes. Agent Smith, de doodsvijand van Keanu Reeves
in de virtuele wereld van The Matrix, kan zich naar believen
vermenigvuldigen in The Matrix Reloaded en bedreigt Zion,
de laatste nog door echte mensen bewoonde stad.
De nieuwe krachtmeting tus
sen machines en tot droom
figuren in een digitaal univer
sum gereduceerde mensen,
wordt om 12.00 uur aan de Ri-
vièra in wereldpremière ge
bracht. 's Avonds al zullen de
ontelbare klonen van Agent
Smith de bioscopen bereiken in
alle uithoeken van de planeet en
dus ook van Nederland.
Reeves als de ontwaakte, voor
malige 'hacker' Neo manifes
teert zich als een Messiaanse
Superman die, om de mensheid
te redden, verbijsterende kung-
fugevechten levert met een
computervirus. In een van de
meest spectaculaire scènes van
de film zien we de held zijn
krachten meten met de acteur
Hugo Weaving in honderdvoud.
Onmogelijk te zeggen wie de
echte Weaving is, de 99 anderen
komen uit de computer. Je ge
looft je ogen niet, zo bleek tij
dens een voorproef je van de film
enige weken geleden in San
Francisco.
Alle beeldtoverij van de laatst
vertoonde Star Wars-film maar
net zo goed van de eerste Ma
trix-film uit 1999 wordt op slag
gedegradeerd tot kinderspel in
vergelijking met de verbluffen
de mix van 'live action' en 'com
puter generated images' (CGI)
die te zien zal zijn in The Matrix
Reloaded. Tenminste, als we
mogen afgaan op de uitvoerige
demonstratie die we kregen toe
gelicht door de supervisor van
de 'visuele effecten'. John Gae
ta, die zijn studio heeft ingericht
op de voormalige marinebasis
Alameda, oogt met zijn zwarte
tenue, rechthoekige brillen-
glaasjes en scherp uitgeschoren
bakkebaarden meer als een dis
cotijger dan als de techneut die
op 34-jarige leeftijd een Oscar
won voor zijn bijdragen aan de
eerste 'Matrix' Maar door de
exorbitante nieuwe eisen die re
gisseurs Larry en Andy
Wachowski aan het vervolg
werk stelden, werd Gaeta ver
plicht zichzelf weer te overtref
fen.
„In de eerste film hadden we de
vechtscènes geënsceneerd zoals
in kungfufilms al heel lang ge
beurde. De meest kolossale
sprongen en salto's werden mo
gelijk gemaakt door met de juis
te ritmiek acteurs op te hijsen en
te laten zwieren aan draden die
later digitaal onzichtbaar zijn
gemaakt. Langs eveneens digi
tale weg was het mogelijk op te
nemen met 360 beelden per se
conden en later te projecteren
met de normale 24 beeldjes zo
dat je extreme slowmotion
krijgt. We noemden het 'Bullet
Time' en het maakt balletachti
ge gratie mogelijk en came
ramanoeuvres die eigenlijk
onbestaanbaar zijn. Deze hoog
standjes uit 'The Matrix' wer
den onmiddellijk gekopieerd,
voor bij voorbeeld 'Charlie's
Angels'. Dat was voor de
Wachowski's reden om in de 'se
quels' de grenzen nog weer ver
der te verleggen. In Reloaded
ziet het eruit alsof de camera's
zelfs los door de ruimte zwe
ven."
Gaeta legt uit hoe zijn favoriete
scène werd gemaakt. Hij heeft
er een speciale naam voor: de
Burly Brawl. Het doet even den
ken aan een Italiaans pleintje
met Keanu Reeves - in toga
achtige zwarte jas - als een
amok makende kapelaan. Hij
springt en schopt tot hoog in de
hemel en veegt de vloer aan met
de 100 gedaantes van Agent
Smith.
We hadden het geluk te kunnen
werken met Yuen Wo Ping, een
van de beste choreografen in het
kungfu-genre. Tientallen jaren
heeft hij gewerkt aan het per
fectioneren van zijn draadtech
nieken voor het uitvoeren van
onmogelijke stunts en gevechts
acties. Voor de nieuwe Matrix-
films diende hij met zijn groep
van Chinese vechters en acroba
ten tot het uiterste te gaan van
hun vermogens. En vanaf dat
punt trokken wij de actie met
digitale middelen over de grens
van het reëel mogelijke heen
Van de vechtende Chinezen
hielden we alleen de bewegin
gen over en we lieten hen alle-
cule details fotografeerden en
voor computers hanteerbaar en
manipuleerbaar maakten
Daarna kwam er nog een Arius
3D scanner aan te pas en zelfs
apparatuur die normaal wordt
gebruikt om Stealth-bommen-
werpers onzichtbaar te maken.
Het gevolg was dat men
vervolgens digitale dubbelgan
gers van Reeves en Wearing
naar alle hoeken en gaten van de
te filmen actiescènes kon diri
geren.
In de nieuwe Matrix-film zitten
we dus met grote regelmaat te
kijken naar virtuele acteurs,
zonder dat je dat beseft. En dat
is dus. volgens Gaeta, het grote
verschil met 'Final Fantasy'
waar de personages volledig
virtueel waren ontworpen.
„Het was heel knap hoor wat ze
in 'Final Fantasy' gepresteerd
hadden, maar je bleef zien dat
het nep was, zelfs al leken de
personages realistisch tot in elk
puistje of porie van de huid.
Maar onze hersens zijn er gedu
rende honderd eeuwen evolutie
maal veranderen in gedaantes
van Agent Smith. Maar zelfs de
onmogelijke kungfu-acties
hadden we toch door Yuen Wo
Ping laten choreograferen,
want niemand kan wedijveren
met zijn artistieke gevoel voor
zulke scènes. En Ping vond het
prachtig om eens gevechten te
kunnen ontwerpen zonder de
beperkingen van zijn draad
technieken."
Met vijf Sony HDW-900 came
ra's werden van zowel Keanu
Reeves als Hugo Weaving scans
gemaakt die - met een gigabyte
per seconde - hun fysieke ken
merken tot in de meest minus
op getraind om andere mensen
te herkennen. Onze instincten
zijn vrijwel niet te misleiden.
Dus lijkt het voor ons toch of de
personages in 'Final Fantasy'
onder hypnose zijn. En de tex
tuur van hun huid is te plastic
achtig."
„Het wordt een totaal ander
verhaal wanneer je eerst echte
mensen neemt en die gedetail
leerd fotografeert van alle kan
ten, in allerlei houdingen en met
een veelheid aan emotionele ex
pressies en dan al die informatie
opslaat in de computer. Dan kun
je een digitale acteur scheppen
naar beeld en gelijkenis van een
echte acteur. En dan kun je bin
nen een scène de echte acteur
vervangen door zijn digitale al
ter ego, zonder dat een argeloze
kijker nog in staat is echt en be
drog uit elkaar te houdenDat is
wat met Keanu en Hugo gebeurt
in Reloaded."
Het nieuwe Matrix-opus bevat
ook een waanzinnige achtervol
gingsscène. In het verhaal stelt
het heldenteam alles in het werk
om een man in handen te krijgen
die de Sleutelmaker heet. Hij is
bekend met alle geheime plek
ken in de virtuele wereld waar
verbindingen zijn te maken met
de werkelijke wereld.
Trinity (Carrie-Anne Moss)
heeft de Sleutelmaker achter bij
zich op de motor en moet hem in
veiligheid zien te brengen over
een drukke verkeersweg heen
en met Morpheus (Laurence
Fishburne) als enig escorte.
Vrijwel alle andere weggebrui
kers hebben het op hun levens
gemunt. Er wordt gevochten op
en in voertuigen die op
maximumsnelheid de verplich
te rijrichting negeren. Het levert
genoeg autowrakken op om een
heel kerkhof mee te vullen.
Het grootste deel van de film
werd gedraaid in Australië,
maar voor de achtervolgings
scène had men vruchteloos
gezocht naar een geschikte
Carrie-Anne Moss en Keanu Reeves. foto Claudio Carpi/GPD
