PZC
McCarthy was uit op spektakel
Kunstcentrum is veel meer
waard dan 330 stacaravans
PZC
met Walter Sisulu
vader van nieuw land
VS en Frankrijk
zullen nooit dikke
vrienden worden
Transcripten werpen nieuw licht op communistenjacht jaren vijftig Zuid-Afrika verliest
te gast
7 mei 1953
door Eelco van der Linden
Met de maandag, na een
langdurige ziekte, overle
den Walter Sisulu verliest Zuid-
Afrika één van de vaders van het
nieuwe vaderland, een man die
met zijn spierwitte haar meer
dere generaties inspireerde het
land te bevrijden van het racis
tische regime.
Sisulu was zijn leven lang
strijdmakker van Nelson Man
dela „Hij laat een grote leegte
achter, een deel van mij is weg
gegaan", reageerde Mandela
gisterochtend. Enige tijd gele
den zei de eerste zwarte presi
dent van het land tegen een
groep schoolkinderen: „Sisulu
steekt met kop en schouders bo
ven alle andere Zuid-Afrikanen
uit. En dat komt door zijn een
voud en simpelheid.
Sisulu was de zoon van een
blanke voorman en groeide op
in een arm zwart gezin in de
1912-2003
Transkei, het 'Thuisland' van de
Xhosa's. Zijn status van kleur
ling voedde zijn haat tegen de
blanke overheersers en zijn
drang om tot actie over te gaan.
Op vij ftien j arige leef tij d trok hij
naar de stad, waar hij onder an
dere zou werken als bakkers
knecht en mijnwerker. Hij had
weinig officieel onderwijs geno
ten en zou uiteindelijk een eigen
bedrijf in onroerend goed opzet
ten.
ANC
Sisulu gold als de stille strateeg
op ^le achtergrond van het
Afrikaans Nationaal Congres
(ANC), de bevrijdingsorganisa
tie die werd opgericht in zijn ge
boortejaar (1912) en die hij als
geen ander belichaamde. Hij
richtte in 1944 de Jeugdbond op
van het ANC met de latere voor
mannen Oliver Tambo en Nel
son Mandela om de toenmalige
leiding tot een militantere koers
te bewegen. In 1949 werd Sisulu
woensdag 7 mei 2003
door Frederic Frommer
De Amerikaanse Senaat
heeft maandag 4000 pagi
na's transcripten vrijgegeven
van hoorzittingen die senator
Joseph McCarthy in het kader
van zijn communistenjacht in
de jaren vijftig achter gesloten
deuren hield. De transcripten
werpen nieuw licht op McCar
thy's werkwijze.
Onder de ongeveer 400 getuigen
van wie de verslagen van hun
verhoornu zijn vrijgegeven, zijn
de componist Aaron Copland en
Eslanda Goode Robeson, wier
zingende en acterende echtge
noot Paul Robeson was opgeno
men op de zwarte lijst met ver
moedelijke sympathisanten van
het communisme.
McCarthy, een Republikein uit
Wisconsin, was in de jaren 1953
en 1954, op het hoogtepunt van
de Koude Oorlog, voorzitter van
de Vaste Subcommissie voor
Onderzoek van de Senaat. Zijn
commissie kreeg de opdracht te
onderzoeken of er zich commu
nisten bevonden in het ambte
narenapparaat.
Een historicus van de Senaat die
de transcripten verzamelde,
Donald Ritchie, zegt dat Mc
Carthy en zijn naaste adviseur
Rov Cohn de zittingen achter
gesloten deuren gebruikten op
ongeveer dezelfde manier als
een grand jury, in het Ameri
kaanse rechtssysteem een jury
die beoordeelt of iemand voor
een misdrijf wordt vervolgd.
Volgens Ritchie bepaalde de
wijze waarop iemand zich ge
droeg bij een gesloten zitting of
de persoon in kwestie voor een
publieke zitting zou worden ge
dagvaard. Als iemand zich
mondig opstelde en met goede
argumenten kwam, werd
meestal van een vervolg in het
openbaar afgezien. „McCarthy
was alleen geïnteresseerd in
mensen die hij in het openbaar
kon vernederen", aldus Ritchie.
Verantwoorden
De componist Copland moest
zich voor de commissie verant
woorden, omdat hij door het mi
nisterie van Buitenlandse Za
ken was aangezocht om in het
buitenland les te geven. Toen
McCarthy hem vroeg of hij ooit
sympathisant van het commu
nisme was geweest, antwoordde
Copland' „Ik ben er niet zeker
van wat u bedoelt met het woord
'sympathisant' Hij hoorde
nooit meer iets van McCarthy.
David Oshinsky. schrijver van
een biografie over McCarthy, A
Conspiracy So Immense, zegt
dat McCarthy op zoek was
„naar mensen die een spectacu
lair verhaal konden vertellen,
die hij in het openbaar kon ver
nederen of die zich zouden be
roepen op het Vijfde Amende
ment", het grondrecht op basis
waarvan iemand geen verkla
ringen hoeft af te leggen die be
lastend zijn voor zichzelf.
Kwaad
McCarthy werd kwaad toen Es
landa Goode Robeson zich be
riep op het 15de Amendement,
dat zwarten het kiesrecht ver
leende, alsmede het 5de Amen
dement bij haar weigering in te
gaan op de vraag of zij lid was
van de Communistische Partij.
„Het 15de Amendement heeft er
niets mee te maken", riep Mc
Carthy.
De zwarte Robeson antwoord
de: „Ziet u, ik ben een tweede
rangsburger in dit land, en
daarom heb ik behoefte aan het
15de Amendement ik sta
niet helemaal op gelijke voet
met de blanken Robeson er
kende uiteindelijk dat een eer
lijk antwoord belastend voor
haar zou zijn en McCarthy dag
vaardde haar opnieuw voor een
openbare zitting.
„McCarthy kickte op het Vijfde
Amendement", zegt Oshinsky.
„Hij genoot ervan mensen in het
nauw te drijven, zodat zij een
beroep moesten doen op het
Vijfde Amendement; dan kon
hij ze 'Vijfde Amendement
communist' noemen en een gro
te samenzwering suggereren."
Het tij keerde in 1954 toen Mc
Carthy zijn activiteiten uit
breidde tot het leger. President
Dwight Eisenhower spande
zich persoonlijk in om de hoor
zittingen op de televisie uitge
zonden te krijgen, zodat het pu
Joe McCarthy zit een hoorzitting voor van de Senaatscommssie die onderzoek deed naar de invloed van het communisme in de Verenigde
Staten. Naast hem commissielid Roy Cohn. foto archief AP
bliek McCarthy's tactiek kon
volgen.
De huidige voorzitter van de
commissie. Norm Coleman uit
Minnesota, zegt dat McCarthy
„een verplichting had zijn gezag
op zo'n manier te gebruiken dat
Amerika veiliger zou worden.
Hij moest ook de invloed van het
communisme vaststellen, zo
daar al sprake van was, op het
Amerikaanse regeringsbeleid
In plaats daarvan misbruikte hij
zijn positie om mensen te be
dreigen, te intimideren en de le
vens van Amerikanen te vernie
tigen."
Volgens Oshinsky waren in de
jaren dertig en veertig inder
daad communisten doorge
drongen tot de regering, maar
tegen de tijd dat McCarthy zijn
onderzoek begon was van die
invloed weinig of niets meer
over. Niettemin slaagden de Re
publikeinen erin de Democra
ten af te schilderen als te tole
rant voor het communisme en
boekten zij met die boodschap
in de verkiezingen van 1952gro-
te winst.
De Republikeinen veroverden
dat jaar zowel het Witte Huis als
het Congres en maakten McCar
thy voorzitter van de Senaats
commissie.
De Senaat berispte McCarthy in
1954. Hij verloor zijn positie
toen de Democraten datzelfde
jaar het voorzitterschap van de
Vaste Subcommissie voor On
derzoek van de Senaat in de
wacht sleepten, In diskrediet
gebracht en gebroken stierf hij
in 1957 op 47-jarige leeftijd.
Datzelfde jaar bepaalde het
Hooggerechtshof dat gedag-
vaarden hun constitutionele
rechten niet verliezen als zij
voor een onderzoekscommissie
van het Congres getuigen. Vol
gens sommige historici is die
uitspraak de belangrijkste na
latenschap van McCarthy. AP
Op internet:
htlp://govt-aff senate.gov/psi htm
Walter Sisulu
zelf tot secretaris-generaal v<
het ANC gekozen.
Sisulu en Mandela waren,ui;e
gen wil en noodgedwongen,o: -
afscheidelijk. In de jaren'3
stelden ze het zogenaamè
Freedom Charter op, waar:
werd gepleit voor een non-rac:
ale samenleving, en organist
den ze de eerste campagnes:*
burgerlijke ongehoorzaamhe;:
In 1956 werd het tweetal san-:
met 154 andere activisten aar -
geklaagd wegens verraad, maa
ze werden na een vijf jaar d.
rend proces vrijgesproken.
De keuze voor het gewapa
verzet had verregaande oor*
quenties. In 1960 richtte Sin
samen met Mandela de guerr.
labeweging Umkhonto we S.
zwe (Speer van de Natie) op.B;
een inval in 1963 werden pk
nen van de organisatie gevor.
den en in 1964 werd het tweeta
tijdens het beroemde Rivotu -
proces tot levenslang veroc
deeld en naar Robbeneilande
stuurd. Sisulu kwam in 19Ü
vr i jeen j aar eerder dan Manct- -
la.
Sisulu assisteerde Mandela b:
de onderhandelingen met h?
apartheidsregime en het voet
van campagne tijdens deeera
vrije verkiezingen in 1994,mi:
bleef een rol ver op de achter
grond spelen.
Bescheidenheid was zijn han
delsmerk, ook op het persoon- -
lijk en materieel vlak. Hij isttf
zijn dood met zijn vrouw Alk
tina blijven wonen in een sur,?,
huisje in Soweto. GPD
doorSiobhan McDonaugd
De Verenigde Staten en
Frankrijk vierden het
afgelopen weekeinde de
225ste verjaardag van hun
bilaterale betrekkingen. Dat
gebeurde juist op een
moment dat die contacten
door de oorlog in Irak ern
stig zijn bekoeld. Die situatie
is kenmerkend voor de
verhouding tussen beide lan
den.
De Fransen vochten mis
schien niet mee in Irak. ze
streden wel zij aan zij met de
Amerikanen tijdens hun on
afhankelijkheidsoorlog. En
politici in Washington mo
gen dan verbolgen zijn over
de Franse pogingen om een
oorlog in Irak te voorkomen,
de stad waarin zij werken is
wel ontworpen door een
Franse architect. De relatie
laat zich het best omschrij
ven als een typische haat
liefdeverhouding. Die al 225
jaar standhoudt.
Maar de laatste tijd heerst er
vooral francofobie in de VS.
De Amerikaanse president
George Bush zei onlangs ge
ringschattend dat zijn Fran
se ambtgenoot Jacques Chi
rac voorlopig niet welkom is
op zijn ranch in Texas. Fran
se wijn wordt door Amerika
nen geboycot, de uiensoep is
van de menukaart geschrapt
en de Franse frietjes zijn ver
vangen door 'vrijheidsfrie-
ten'. De Franse ambassadeur
in de VS werd niet uitgeno
digd voor de viering van het
225 jaar oude bondgenoot
schap in Valley Forge, Penn
sylvania.
Zelfs deed het gerucht de
ronde dat Bush weigerde in
Frankrijk te slapen tijdens
een G8-top volgende maand
in Evian. De president boek
te uiteindelijk toch een hotel
in Frankrijk en had onlangs
zelfs een telefoongesprek
met zijn Franse collega, het
eerste directe contact tussen
de twee staatshoofden sinds
twee maanden
Frankrijk en de VS hebben
altijd het soort venijnige re
latie gehad die alleen bestaat
tussen twee landen die op el-
kaarlijken, zegt Jeremy Sha
piro, mededirecteur van het
Centrum voor de Verenigde
Staten en Frankrijk. Beide
landen profileren zich name
lijk als vaandeldrager van de
beschaving en de democra
tie.
Volgens Shapiro is de huidige
crisis de ergste sinds 1956,
toen Frankrijk tijdens de
Suez-crisis voor het laatst
zijn vetorecht in de Veilig
heidsraad inzette ten nadele
van de VS. Er zijn sindsdien
wel moeilijke momenten in
de relatie geweest waarin het
ontbrak aan 'joie de vivre',
zoals de Amerikanen graag
zeggen, maar niet zo ernstig
als nu.
Eén lijn
Toch denkt Shapiro dat de
crisis niet lang zal duren.
„Meestal zitten we toch op
één lijn", zegt hij. Zoals aan
het eind van de achttiende
eeuw toen zo'n 44 000 Franse
soldaten meestreden in de
Amerikaanse onafhanke
lijkheidsoorlog. Of in 1791,
toen de Franse architect en
ingenieur Pierre-Charles
L'Enfant de stad Washington
ontwierp. In 1803, toen
Frankrijk voor weinig geld
Louisiana aan de Verenigde
Staten van Amerika ver
kocht, waarmee de omvang
van dc VS ongeveer verdub
belde. Of rond 1840, toen de
Franse historicus Alexis de
Toqueville in zijn werk Over
de democratie in Amerika
het Amerikaanse model de
hemel in prees.
In 1886 schonk Frankrijk de
VS het vrijheidsbeeld ter
herinnering aan de Franse
bijdrage aan de Amerikaan
se onafhankelijkheidsoor
log. En in 1944 landden op
D-Day duizenden Ameri
kaanse militairen in Frank
rijk om een eind te maken
aan de Duitse bezetting en de
Tweede Wereldoorlog.
De Franse ambassadeur in de
VS heeft zijn eigen manier
om de hechtheid van de
Frans-Amerikaanse betrek
kingen te belichten. Hij
zwaaide met een fles bron
water uit het Franse Evian en
zei dat die in de VS door Coca
Cola wordt gedistribueerd.
AP
door Valentijn Byvanck
Langs een stille weg tussen
Renesse en Scharendijke
ligt Plus Min. een bescheiden
stichting met een grote reputa
tie. De stichting is opgericht
door de kunstenaar Jan van
Munster, die vijfentwintig jaar
geleden Zeeland tot zijn thuis
heeft gekozen om in alle rust
beelden te maken en anderen in
de gelegenheid te stellen het
zelfde te doen.
Op een koude ochtend in no
vember heb ik Jan van Munster
bezocht. Het Zeeuws Museum
heeft werk van zijn hand en be
heert tevens zijn beelden in de
provinciale kunstcollectie De
kunstenaar leidde me rond. Hij
toonde zijn granieten sculptu
ren gevuld met luchtkussenfolie
tegen de splijtende werking van
de vorst, een kist met zilveren
balletjes waarin 'Ik' gekerfd
stond en de prachtige nieuwe
catalogus gemaakt ter gelegen
heid van overzichtstentoonstel
lingen van zijn werk gehouden
in Roermond, Antwerpen en
Berlijn.
Plus Min is acht jaar geleden op
gericht met het doel kunste
naars uit te nodigen om in Zee
land werk te vervaardigen en
presenteren De stichting is on
losmakelijk verbonden met Van
Munster, maar hij heeft slechts
een adviserende rol ten aanzien
van het onafhankelijke stich
tingsbestuur. De ieder jaar door
gastcuratoren uitgenodigde
kunstenaars krijgen een budget
voor reis-, verblijf- en materi
aalkosten. Daarnaast hebben ze
de beschikking over een atelier
en een tentoonstellingsruimte
waar ze het gemaakte werk aan
het einde van hun verblijf tonen.
Hiervoor heeft Van Munster
twee gebouwen laten ontwer
pen in de vorm van een plus en
een min. Sober uitgevoerd in be
ton en glas maken de twee aan
nemelijk dat het weidse uitzicht
over de Zeeuwse akkers deel
uitmaakt van de kunst die hier
wordt geproduceerd.
Stacaravans
Plus Min wordt bedreigd. Ik be
grijp niet waarom. Plus Min is
grotendeels een vrijwilligersor
ganisatie, zij wordt op handen
gedragen door kunstenaars en
gesteund door politici en wordt
gewaardeerd door de andere
Zeeuwse cultuurinstellingen^
Zicht op het Schouwse landschap vanuit Plus Min.
Ook buiten Zeeland is Plus Min
goed bekend, al weet ik nog
steeds niet zeker of Zeeuwen
daar nu wel of juist niet gevoelig
voor zijn. Zonder noemens
waardige overheidssteun kost
de stichting de belastingbetaler
vrijwel niets, of helemaal niets
als men de inkomsten die bezoe
kers aan Plus Min elders op het
eiland uitgeven meerekent. Plus
Min is geliefd, uniek en goed
koop. En toch moet zij weg
De middenstand en tevens poli
tieke elite van de gemeente
Schouwen-Duiveland heeft be
sloten dat de laatste akkers op
de kop van Schouwen door 330
stacaravans moeten worden be
volkt. Niemand weet het besluit
overtuigend te verdedigen. De
verantwoordelijken verschui
len zich achter lang geleden ge
maakte afspraken met recrea
tie-ondernemers, achter
vakantiegangers die dicht bij
zee willen kamperen en achter
de Zeeuwse middenstand die
zijn geld moet verdienen Het is
allemaal begrijpelijk. Maar be
grijpelijk is niet hetzelfde als
onontkoombaar. Er zijn alter
natieve plekken voor het cara
vanpark denkbaar.
Het einde van Plus Min is geen
unicum in de geschiedenis van
Zeeland. Iets meer dan 15 jaar
geleden was er de plotselinge
dood van Forum, een evenement
georganiseerd twee maal per
jaar door Maria-Rosa en Mari-
nus Boezem dat in de jaren ze
ventig en tachtig een lange reeks
spraakmakende kunstenaars,
architecten en theatermensen
uit alle windstreken naar Mid
delburg haalde. Forum kwam
aan zijn einde door een onte
rechte belastingaanslag Het
sprankelende init iatief had een
voudig kunnen worden behou
den, maar niemand greep in. En
nu is Forum niet meer dan een
prachtige herinnering.
Men zegt in Zeeland graag dat
de provincie culturele visie ont
beert. Ik geloof niet dat het waar
is. Veel meer is het zo dat de pro
vincie op het gebied van cultuur
meer herinneringen heeft dan
daadkracht toont Zeeland
sterft van de gestrande projec
ten, onvolvoerde initiatieven,
aanzetten tot monumenten,
duizenden plannen die zonder
steun of met een te geringe steun
niet konden voortbestaan Za
ken van waarde zijn het slacht
offer van willekeur: het goede
SCHEEPSONGEVAL - Het
Amerikaanse vrachtschip
Haiti Victory heeft gisteroch
tend vroeg de veerboot Duke
of York, die op weg was van
Hoek van Holland naar Har
wich, geramd. Bij het ongeval
zijn zeker drie doden en zes ge
wonden gevallen.
STAKING - De brandweer
van Oud-Vossemeer staakt.
Alle vrijwilligers hebben hun
uniform bij de kazerne ingele
verd. De spuitgasten proteste
ren zo tegen het gebrek aan
goed materiaal; het korps ont
beert een eigen trekker voor de
brandspuit. Daardoor moes
ten de brandweerlieden afge
lopen maandag na een alarm
wegens brand een kwartier
wachten voordat ze kondec
uitrukken.
BRUGGEN - Majoor Chr.>-
topher Draper, een veteraar,
uit de Eerste Wereldoorlog, is
met een klein vl iegtuigje onder
negen bruggen op de Theems
door gevlogen. De brugge:
zijn zo laag dat een behoorhjl
zeilschip er de masten voor
moet strijken. Draperisallar*
werkloos en hoopt op deze ma
nier de aandacht op zich te
vestigen en zo een baan te vin
den. Het is overigens waar
schijnlijker dat hij een boete
krijgt.
foto Marijke Folkertsma
verdwijnt net als het onbeteke
nende. Al met al wordt de in
druk gewekt dat de Zeeuwen
liever met spijt leven, dan dat ze
ingrijpen om iets van waarde te
behouden.
Panorama
Jan van Munster wees me op het
antieke panorama dat zich aan
de kijker op de duin ontvouwt
over het land van Schouwen.
Aan een kant de akkers rondom
Plus Min waar de boeren nog
steeds twee keer per jaar klop
jacht houden op hazen en fazan
ten om de gewassen te bescher
men. Aan de andere zijde het
natuurgebied de Zouten Haard
waar nog niet zo lang geleden de
boeren hun vlas plachten te rot
ten. In die liefde voor het land
ligt de inspiratie van deze
kunstenaar en zijn stichting
waaraan al vele belangrijke
kunstenaars en tentoonstel
lingsmakers hun naam hebben
verbonden. Ik geloof niet dat de
bewoners van Zeeland werke
lijk hechten aan de monocul
tuur van strand, disco en een
vleugje folklore die Plus Min
moet vervangen. Maar kunnen
ze de verleiding van spijt met
daden weerstaan?
Valentijn Byvanck is directeur van
het Zeeuws Museum.
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118) 484000
Fax:(0118)470102
E-mail: redactie@pzc nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel (0115)645769
Fax. (0115) 645741
E-mail: red!ern@pzc nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114)372771
E-mail redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111) 454647
Fax (0111)454657
E-mail redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee. Goes en Hulst:
8 30-17 00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openmgsti|den,
zaterdags tot 12 00 uur.
Abonnementen
0800-0231231
(bi) acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2.00)
per maand 20.50
per kwartaal 55.10
per jaar €209.90
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-maiï lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk
maandag t/m vri|dag 1.10
zaterdag 1.65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentiewezen
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vri|dag; tijdens kantor-
zondag: van 16.00 tot 18 00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Personeelsadvertenties:
Tel (0118)484240
Tel (0118)484321
Fax (0118)484370
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0118) 484369
Fax:(0118)484309
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114) 372770
Fax (0114)372771
Internet www pzc nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeven) Provinciale Zeeuwse Courant BV een onderdeel van het Wegener-concern LX
aan ons verstrekte gegevens nebben wi| opgenomen m een bestand dat wordt geonxM vJ
(abonnementen)adm.nistiaiie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dienstón
ducten van de titels on de werkmaatschappiien van Wegener ol door ons zorgvuldig 3e^loi®
derden Als u op deze inloimalie geen pnisslel'J1••---■••
lezersservice. Postbus 3229,4800 MB Breda
nl u dit schriftelijk meiden bij: PZC. al
Behoort tot UJGQGflGr
