PZC
Vliegen vangen met licht en geur
Ms
De wijn krijgt na elke hap kreeft meer diepgang
Van vlieg naar mug
Advertentie-exploitatie:
Wnnrd- en Midden-Zeeland: 0118-484369;
Muws-Vlaanderen: 0114-372770.
Redactie: 0118-484413
^uww.pzc.nl
E.mail: redactie@pzc.nl
Postbus 18,4380 AA Vlissingen.
woensdag 7 mei 2003
y
De huisvlieg is een onhygiënisch diertje.
Daarom mag hij volgens de Europese
wetgeving niet in fabrieken komen waar
voedingsmiddelen worden geproduceerd. De
Wageningse wetenschapster Renate
Smaliegange promoveerde afgelopen week
aan de Rijksuniversiteit Groningen op een
onderzoek naar vliegenbestrijding. Daarbij
ontdekte ze dat de zegswijze 'je vangt meer
vliegen met honing dan met azijn' niet op
waarheid berust."
Door MARTIJN HOVER
isca domestica heet de huis-
Ivlieg wetenschappelijk ge-
I sproken. Dat is best een
f mooie naam voor wat feite
lijk een knap vies beestje is.
„Als je een vlieg onder de microscoop be
kijkt", zegt onderzoekster Renate Smal
iegange, „dan zie je dat op één enkele
vlieg miljoenen bacteriën zitten."
Dat heeft alles te maken met de weinig
kieskeurige levenswijze van de huis-
vlieg. „Ze voelen zich aangetrok
ken tot uitwerpselen en rot
tend vlees, die wemelen
van de schadelijke bac- jgÉl
teriën, maar je boter-
ham vinden ze ook best ^lü|
lekker", aldus Smalie
gange. „Door daar alleen maar over
heen te wandelen, kunnen ze al bacte
riën overbrengen. Daarnaast hebben
ze ook de gewoonte om een beetje speeksel
op hun voedsel te spuiten alvorens het op te
slurpen, waardoor hun eten vast wat voor-
verteerd wordt. Dat is wel beetje vies, na
tuurlijk."
Het is dan ook geen wonder dat de huisvlieg
een besmettingsbron vormt voor een breed
scala aan kwalen, weet de Wageningse ento-
mologe (insektensekdundige): „Ze kunnen al
lerlei ziektes overbrengen. Darmklachten,
tbc, cholera, noem maar op."
Bestrijding
Het is dan ook logisch dat mens en huisvlieg
geen al te beste maatjes zijn. De Europese
wetgeving zegt zelfs dat ze uit fabrieken
waar voeding wordt geproduceerd totaal ge
weerd moeten worden. Dat vereist
een effectieve bestrij
ding, en daaraan heeft
Smaliegange de afgelo
pen jaren haar promotie
onderzoek gewijd.
Ouderwetse bestrijding,
zoals de vliegenmepper
of de kleefstrips die
men vroeger op boer
derijen wel boven de keu
kentafel zag hangen, bieden
tegenwoordig geen soelaas
meer. „Vandaag de dag wordt veel gewerkt
met visuele
en geurprik-
kels om vlie
gen naar een val
te lokken", vertelt de
onderzoekster. „Zo
s gebleken dat
vliegen worden
aangetrokken
door ul
traviolet
licht.
Dus worden ultravio
lette lichtbakken
opgehangen met
een raster ervoor
dat onder stroom wordt gezet, waardoor
vliegen die op het licht afkomen, worden
geëlektrocuteerd.
Het onderzoek van Smaliegange wees echter
uit dat zulke lichtvallen lang niet altijd even
effectief zijn. „De reactie van de vliegen op
het licht bleek sterk afhankelijk van bijvoor
beeld het geslacht en de leeftijd van de vlie
gen. Vliegen die jonger zijn dan een dag of
drie reageerden er in ons laboratorium nau
welijks op."
„We lieten de UV-lampen ook knipperen met
verschillende frequenties om de kijken of
dat verschil maakte. Daarbij bleek dat
vrouwtjes het snelst werden gelokt bij een
knipperfrequentie van 40 Hz (40 keer per se
conde). Mannetjes daarentegen reageerden
het snelst op een knipperfrequentie van 175
Hz."
Geur
„Doordat verschillende vliegen zo verschil
lend reageren op de lichtvallen, zou je de ef
fectiviteit ervan kunnen verhogen door ze te
combineren met een tweede lokmiddel",
zegt de entomologe. „Geur is daarvoor een
goede kandidaat, want vliegen zijn daar erg
gevoelig voor. Ze vinden hun voedsel voorna
melijk door op de geur af te gaan."
In het lab van de onderzoekster bleken vlie
gen van alle leeftijden en van beide geslach
ten met geuren te kunnen worden gelokt
- althans overdag, want 's nachts zijn ze
niet actief. „Alle vliegen kwamen af op de
geur van kippenmest, licht bedorven var
kens- en kippenvlees, brood gedrenkt in wa
ter en melk en een mengsel van melkpoeder,
suiker en gist. Het maakte daarbij niet uit of
ze honger hadden of niet."
Mannetjes- en vrouwtjesvliegen werden daar
naast door verschillende geuren aangetrok
ken, merkte de onderzoekster. „Zo trok
brood gedrenkt in bier of azijn vooral man-
netjesvliegen aan, terwijl vochtige gist en
kippenmest alleen voor de
vrouwtjes aantrekkelijk wa-
„Ik heb eigenlijk altijd al iets met in-
sekten gehad", vertelt entomologe
(insektendeskundige) Renate Smalie
gange. „Als kind al. Het zijn toch ook
best mooie beesten, of niet soms? In-
sekten zitten gewoon mooi in elkaar."
Nu haar onderzoek naar de bestrij
ding van de huisvlieg is afgerond,
houdt ze zich bezig met de malaria
mug. Ook al een beest dat bestrijding
behoeft. „Dat is inderdaad wel een
beetje tegenstrijdig", lacht de Wage
ningse onderzoekster. „Dat ik insek-
ten zulke fascinerende dieren vind, en
me tegelijkertijd bezighoudt met hoe
je ze het beste kunt doodmaken."
Het is een troost dat ze uiteindelijk
goed werk doet.
„Malaria is in veel Derde-Wereldlan
den natuurlijk een verschrikkelijke
plaag. Die hier bij ons trouwens ook
weer kan terugkeren. Dus is de bestrij
ding van de malariamug een goede
zaak."
Voor haar muggenonderzoek wil
Smaliegange in eerste instantie probe
ren te achterhalen hoe de malariamug
zijn slachtoffers weet op te sporen.
„Op de geur vermoedelijk, maar met
die kennis schiet je op zichzelf niet zo
heel veel op. Op onze huid komen
meer dan 400 geurstoffen voor. Het is
de kunst om te
achterhalen
welke daarvan voor
de mug het aantrek
kelijkst zijn."
„Als je dat weet, kun je die kennis
gebruiken om geurvallen te bouwen
die de muggen bij de mensen weg
houden. Je kunt ook feromonen ge
bruiken, dat zijn lokgeuren die de in-
sekten helpen bij het vinden van part
ners om mee te paren. Als je op die
manier de voortplanting van de mug
gen in de war kunt sturen, kan dat
ook een effectieve bestrijding opleve
ren."
Je zou dus zeggen dat een combinatie van
licht- en geurval een zeer effectieve vliegen-
bestrijder zou opleveren, maar dat is helaas
niet zo, aldus Smaliegange. „Het toevoegen
van ultraviolet licht aan een geurbron ver
laagt over het algemeen juist de aantrek
kingskracht van de geur voor de vliegen",
meldt ze.
Conclusie
Haar algemene conclusie is, dat je vliegen in
donkere ruimtes het beste kunt lokken met
ultraviolet licht. In verlichte ruimtes kan de
vliegenbestrijder daarentegen beter met geu
ren werken.
„We hebben ook ontdekt dat de bestaande
lichtvallen nog sterk verbeterd kunnen wor
den. Zo zitten de lampen in zo'n lichtval
vaak in een lichtgekleurde behuizing. Als je
die donker maakt, wordt de val voor vliegen
veel aantrekkelijker. Ook hebben we ge
merkt dat de elektrokutierasters die in de
vallen worden gebruikt, vaak te grofma-
'S;. zig zijn. De vliegen vliegen er zo tus-
3 sendoor. Als je die rasters wat fijnma
ziger zou maken, zou je veel meer vlie
gen vangen."
Het onderzoek van Smaliegange werd moge
lijk gemaakt dankzij bijdragen van de over
heid en het bedrijfsleven, waaronder Philips.
Maar in hoeverre haar sponsors zich iets van
haar gevolgtrekkingen zullen aantrekken,
weet de Wageningse onderzoekster niet. „Of
een fabrikant zijn lichtvallen zal aanpassen
aan onze bevindingen, zal toch voor
al een kwestie van vraag en aanbod
zijn", vermoedt ze.
„Als ze er van hun hui
dige modellen genoeg
verkopen, zullen ze niet
veel noodzaak zien in het
maken van kosten om
ze aan te passen."
Vier restaurants vormen de Kring
van de Zeeuwse kreeft, het tweede
°P mijn lijstje is Hostellerie Schud
debeurs, een herberg gesitueerd in
het 'bos' van Schuddebeurs, rijk aan
historie en voorzien van alle eigen
tijds comfort.
Een prachtig plekje, verscholen in
het lommer, tussen oude buiten
plaatsen. Op een warme dag is het
een genot om in de tuin te eten.
Wyandotte-kipjes scharrelen rond
de tafels en laten zich tracteren op
kruimels van mijn briochebrood.
De gastheer heeft bij de witte huis
wijn een amuse van het staartstuk
van het rund, de ossenstaart zoge
zegd, geserveerd, en dan volgt het
kreeftenmenu: salade van Ooster
scheldekreeft en slibtongfilets met
rneloen en een rozenvinaigrette,
Oosterscheldekreeft gegratineerd
met aardappel-kervelpuree, met
lamsoren en en asperge-trufFelsaus
en tot slot parfait van nectarines
met aardbeien en hangop.
Chef-kok Bart de Bree heeft altijd
wel een verrassing in petto, zo ook
nu. De lauwwarme combinatie van
kreeft met stukjes slibtong is niet al
ledaags, maar is met een mousse
van meloen wel heel bijzonder. De
frisse meloen en het kreeftenvlees
hebben beide een hint van zoetheid
maar de kreeft houdt de boventoon.
Het hoofdgerecht is een gratin van
kreeft op een bed van lamsoren. De
aardappel-kervelpuree mist echter
een korstje maar wordt wel opge
luisterd met wat erwten waarvan de
felgroene kleur fraai contrasteert
met het rood van de kreeft. Ook in
de tuin van Schuddebeurs geen pre
sentatie van de kreeft vooraf, wel
wprdt de delicatesse warm gehou
den onder een cloche die mijn gast
heer met. een niet te wijds gebaar
aan tafel verwijdert.
Het clocheritueel bezorgt mij soms
kriebels maar is hier in de buiten
lucht functioneel en doet de gemoe
delijkheid van de Hostellerie geen
geweld aan. Deze heerlijke tuin, de
kat en de kippetjes roepen beelden
op uit ver vervlogen tijd, beelden
waarin Ot en Sien figureren.
Terug naar de werkelijkheid: ik rea
liseer me opnieuw dat de kreeften-
wijn, de Viognier van de biologisch
boerende Verena Wyss, een extra di
mensie krijgt wanneer je hem dr
inkt bij de kreeft, de wijn krijgt na
iedere hap kreeft meer diepgang. Hij
wordt in Schuddebeurs desgewenst
per glas geschonken, wat ik een
prachtige geste vind.
Wat mij ook opvalt is dat de keuken
veel voorwerk heeft verricht. De gast
hoeft de kreeftenschaar maar mond
jesmaat te hanteren. Soms vergt het
pulken in het diepst van de scharen
heel wat tijd en inspanning, maar
vandaag valt dat enorm mee.
Sommige liefhebbers van kreeft zui
gen ook de poten leeg, maar dat
loont in mijn ogen nauwelijks de
moeite.
De parfait van nectarines met een
halve gepocheerde nectarine, aard
beitjes en accenten van ouderwetse
hangop, vormt een üchte en frisse
afsluiting van een perfect kreeften-
menu.
Hostellerie Schuddebeurs heeft nog
meer menu's: een lunchmenu van
drie gangen voor 28,00, een vege
tarisch menu van 4 gangen voor
33,50, een Zeeuws menu, vier gan
gen, voor 46,00, een Menu Schud
debeurs, eveneens vier gangen, voor
57,00 en een Carte Blanche Menu
van zeven gangen voor 68,00.
De nieuwe kaart biedt leuke gerech
ten met verrassende smaakcombina
ties. Een greep uit de voorgerechten:
dungesneden huisgerookte zalm en
zeeduivel met Stellendamse garnaal
tjes en asperges 15,00), muifilet
gegratineerd met tuinkerspesto en
een terrine van gemarineerde toma
ten (€12,00), Zeeuwse vissoep, gepar
fumeerd met sinaasappel en kum-
mel met een kerrie-korianderroom
8,50) en gebakken ganzenlever
met pompoenpiccalilly en een zach
te mosterdsaus 17,50).
De hoofdgerechten vis worden aan
gevoerd door de gegrilde of gekook
te Oosterscheldekreeft met een ci
troenmayonaise 8,50 per 100
gram). Verder is er grietfilet gegrati
neerd met mozzarellakaas, basili
cum, gebraiseerde paksoi en een
concentraat van pomodori, ofwel
Italiaanse tomaten 28,00), in ge
zouten boter gewelde kabeljauwrug
met peterselieinfusie, gestoofde prei
en saffraansaus 27,00) en gepo
cheerde tarbotfilet met een smelten
de appel-saffraangelei en een saus
van cider en lavas 33,00).
Bij de vleesgerechten is de speciali
teit de proeverij van lam van Willem
de Boer met vooijaarsgroente, lin-
zenkroketjes, saliesaus en een milde
knoflook aïoli 28,00) en verder
vallen op de rosé gebraden reebokfi
let met een flan van geitenkaas en
spinazie en vlierbesssensaus
33,00), een klassieker als tournedos
van ossenhaas en kalfshaas met ge
bakken asperges, morieljes en rode
wijnsaus 29,00) en gepocheerde
parelhoenfilet met cannelloni van
Oosterscheldekreeft, geserveerd in
een cappuccino van paddenstoelen
en asperges 30,00).
En een echt zomers dessert als ge
marineerde aardbeien, met aard
beienmousse en aardbeiensorbet
7,00) is typerend voor het frisse,
lichte karakter van de keuken van
Schuddebeurs waar smaak een grote
rol speelt.
Hostellerie Schuddebeurs
Donkereweg 35
4317 NL Schuddebeurs
Tel. 0111-415651
Fax. 0111-413103
e-mail hosteilerie@schuddebeurs.nl
Geen sluitingsdag
Keuken open van 12.00 tot 14.30 uur en
van 18.00 tot 21.30 uur
Creditcards: Visa, Amex, Mastercard en
Diners Club
Rolstoel: ja, invalidentoilet
Vegetarisch, volledig menu
Kinderen: aangepaste porties en gerecht
jes
Roken: niet gescheiden maar te regelen
Met een glaasje
ranja kun je toch
ook vliegen
vangen.
Foto René Manders
