Gent eert zijn tandenacrobaat
)ark Interlude biedt blik op
hysterie van leven en dood
Kunstwerken uit een koffer
13
weede leven
oor historische
lezers schrijven
WCT II
Geschiedenis
Verzetsstrijd II
oerenschuur
dinsdag 29 april 2003
Meewarig
kunst cultuur
Skeletten
Huisaltaartjes
J
SOOSKERKE (W) - In het
I iande Boerderij 2003 is in
.„val één historische boe-
Jhuur van de ondergang ge-
1 Het gaat om een houten
Lr van 250 tot 300 jaar oud
JeVrouwenpolderseweg bij
otiskerke (W). Het gebouw is
1 [sWaar onlangs gesloopt,
1 j, Wordt elders weer zorg-
1 ;aj opgebouwd.
1 .-uurslid W. Sanderse van de
1 iiwse Boerderijenstichting
i (Ig verheuigd over de ge-
i de reddingspoging, waar-
i de stichting bemiddelde.
:s, iS een opsteker. We voeren
ïdmaarachterhoedegevech-
'en het is frustrerend te moe-
ivaststellen dat er vaak aan
m niets meer te doen is. Er
(divijnt bijna elke week wel
jboerderij."
schuur stond op het bedrijf
sLJelis. Een echte Zeeuwse
«ïschuur, dat wil zeggen
zwartgeteerde, gepotdek-
je wanden en stenen kopge
le, De ene kant van het dak
ïdektmet dakpannen, de an-
akant met riet. Afgezien van
"constructie op zich, moest er
0het gebouw veel opgeknapt
rden en dat vergde een grote
ring. Bovendien bracht
van het rieten dak een
li hoge verzekeringspremie
ft.
flens de oktoberstorm vorig
[verdween bijna de helft van
.riet. Eigenaar Melis stond
v de keus: grondig opknap-
of een nieuw bedrijfsge-
wneerzetten. Het woonhuis
de schuur was al vervangen
«•nieuwbouw. Gelet op de fi-
iciële gevolgen, vroeg Melis
«sloopvergunning aan.
itging hem echter wel aan het
it, De schuur heeft eeuwen
trotseerd en ook de inundatie
«1944-19 4 6 doorstaan, dus
:erde hij bij de Boerde-
enstichting of die een oplos-
jwist. Die was er in de per-
in van P. van Leeuwen uit
die een paardenstal in
fuwse stijl wil bouwen. Hij
dde wel voor herbouw van de
huur van Melis, mét rieten
t. Het wachten is nu op een
gunning van de gemeente
tre, Sanderse hoopt dat dit in
van het jaar rond komt.
Zieook Buitengebied, pagina 19,
noodboerderijen op Walcheren
door Kris Naudts
GENT - Hij was ooit de sterk
ste man van de wereld. Ten
minste, daar was ie zelf van
overtuigd. In eigen land werd
hij nooit helemaal ernstig ge
nomen. In het buitenland
daarentegen oogstte Gente
naar Wilfried Morbee, alias
John Massis, jarenlang succes
met zijn onwaarschijnlijke
krachtpatserijen. De erken
ning in eigen stad komt er nu
toch. Vijftien jaar na zijn dood
komt het Huis van Alijn, het
museum van de dingen die
voorbijgaan, met een eerbe
toon aan een volkse entertai
ner die letterlijk en figuurlijk
een grote bek had.
Een Gents volksliedje draagt
als titel 'De sterkste man van
Gent'. John Massis lacht de
kwaliteiten van de Gentenaar
uit het lied weg. Op deze we
reld bestaat immers geen ster
ker man dan hijzelf. Daar gaat
hij vanuit. Hij kent, naar eigen
zeggen, niemand die gelijkaar
dige prestaties neerzet als deze
waarmee hij mensen vermaakt
op kermissen, braderieën, eve
nementen of openluchtspekta
kels. Massis is een fenomeen.
Hij erft het van geen vreemde.
Zijn vader Oscar is van het
kloeke type. Op kermissen
plooit hij met de blote hand
ijzeren staven alsof het een
rietje is. Meer is niet nodig om
zoon Wilfried aan het dromen
te zetten van een carrière in het
circus.
Onder de artiestennaam Mo-
cules komt hij terecht in een
variétégezelschap en later in
diverse circussen waarmee hij
Europa rondreist als 'de jong
ste ijzerkoning van België'. In
1965 legt hij de basis voor de
specialiteit waarin hij later
zou uitblinken en het Guinness
Book of Records haalt: de 'tan-
denacrobatie'.
Voor het circus waarin hij op
treedt, bedenkt hij in 1965 een
stunt. Die is niet min: Massis
trekt, een beugel in de mond,
met de tanden een treinwagon
van 36 ton voort over een af
stand van 30 meter. Vanaf dat
moment zet hij letterlijk de
tanden in zijn carrière. Hij
Wilfried Morbee, alias John Massis, genoot van zijn status als vedette.
wordt een graag geziene gast in
televisieshows.
De foto's in de tentoonstelling
liegen er niet om. In de jaren
zestig, ergens in een Vlaams
dorp, zet Massis met de tanden
een Volkswagen-kever in be
weging. Gekleed als Romeins
gladiator, met basketsloffen
aan de voeten, tilt hij de voor
kant van een Fiat 600 van de
grond. In het tenue van batman
drukt hij een kepernagel in een
balk. Massis verschijnt nu
steevast op podia van dorps-
en stadskermissen in een
T-shirt met opschrift 'John
Massis, Guinness Book of Re
cords'. Deurwaarders kijken
nauwlettend toe hoe de 'tanda-
crobaat', ten behoeve van het
Recordsbook, grenzen verlegt
door trams en steeds zwaarde
re treinstellen in beweging te
trekken, helikopters en lucht
ballons aan de grond te hou
den, brullende motorfietsen of
racewagens te beletten te ver
trekken.
De affiches die de stunts aan
kondigen zijn stuk voor stuk
pareltjes in het genre. Het is de
periode waarin mensen zich
nog kunnen verbazen over on
gewone dingen. Het summum
van zijn 'superman-carrière'
beleeft Massis in Parijs als hij
met de tanden 233 kilogram 15
centimeter optilt. „Nooit ge
zien, en zonder enige trucage.
Ongelooflijk, maar waar",
schreeuwt Massis.
De eenvoudige volksjongen
Wilfried Morbee wordt een
heuse vedette. Hij geniet met
volle teugen van de status, of
schoon hij van de stunts niet le
ven kan. Om het dagelijks
brood installeert hij kachels.
Zijn eigen Vlaanderen bekijkt
hem ietwat meewarig, op het
randje van de zieligheid. Die
houding knaagt aan de kracht
patser met de grote bek en het
gouden hart. Massis gaat uit
eindelijk ten onder aan de tra
giek die onbegrepen circus
clowns wel vaker ten gronde
richt. In 1988 pleegt hij op zijn
achtenveertigste zelfmoord.
Slechts intimi weten wat hem
zijn hele leven heeft bezield.
Massis blijft een boeiend fi
guur. Dat heeft Sylvia Dhaene,
conservator van het Huis van
Alijn, goed begrepen. Volks
kunde en erfgoed draait in eer
ste instantie om mensen. On
langs verwierf Dhaene het
'Belgisch Circusarchief' van
circusfanaat André De Poorter
uit Zulte. Daaruit ontstond de
tentoonstelling over de sterk
ste man ter wereld of 'the king
of showbusiness'. „Deze ten
toonstelling brengt een bijzon
der artiest in beeld en biedt ons
meteen een blik in de circus
tent en het circusleven van de
jaren zestig tot tachtig", zegt
Dhaene.
'John Massis, de sterkste man van
de wereld'tot 22 juni dagelijks toe
gankelijk van 11 tot 17 uur; geslo
ten op maandag, Huis van Alijn,
Kraanlei 65, Gent.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
'Ik had de WCT-vragen kunnen
beantwoorden' (PZC 24-04),
volgens de heer Van Zwieten.
Inderdaad werd de dossierken
nis en flair van de heer Van
Zwieten gemist. Vooral de flair
werd gemist, de flair om kriti
sche vragen te beantwoorden.
De vraag waarom al die onder
zoeken en de compensatie niet
vóór de beslissing van 4 oktober
2001 waren afgerond. En toch
was het zo simpel! Waarom
heeft de heer Van Zwieten de
heer Poppelaars het niet inge
fluisterd: „Heren u stelt vragen
als kippen zonder kop".
C.C. Steketee
Ovezandseweg 5, Oudelande
Met zeer veel belangstelling heb
ik de ruim 900 blz.van het boek
werk 'Slagveld Sloedam' gele
zen. Ik heb respect voor de
minutieuze wijze waarop de au
teur alle feiten en de details
hiervan omtrent de oorlogshan
delingen op en rondom de wijde
omgeving van de Sloedam heeft
weten te achterhalen en de ob
jectieve wijze waarop hij al deze
informatie in zijn boek heeft
vastgelegd. Het is goed dat dit
stuk Zeeuwse geschiedenis, dat
blijkt zoveel impact te hebben
gehad op het verloop van de be
zetting en de bevrijding van on
ze provincie en de uiteindelijke
beëindiging van de Tweede We
reldoorlog, is vastgelegd en voor
het nageslacht bewaard blijft.
Het is dan ook onbegrijpelijk
dat, blijkens Uw artikel in de
PZC van 24 april, de provincie
voor dergelijke uitgaven geen
belangstelling toont en auteurs
niet steunt in de vastlegging en
uitgave van een belangrijk stuk
Zeeuwse geschiedschrijving.
Het is te hopen dat het nieuw
aangetreden College van Gede
puteerde Staten in de toekomst
meer begrip opbrengt voor de
geschiedenis van Zeeland.
ing. J.P. van de Velde
Anna Paulownaplein 17, Goes
Een voordeel van vrijheid van
meningsuiting is, doelstellingen
kunnen toetsen en in het open
baar wettige vragen stellen. De
staat Israël opheffen volgens de
heer van Wijck uit Zuidzande in
Lezers schrijven (24 april) zou
echte vrijheid betekenen? Zou
hiermee de geschiedvervalsing
ooit definitief kunnen zijn, voor
die vele jodenhaters en hun
slachtoffers? Waarvandaan de
wettigheid van dictaturen, die
sinds mensenheugenis hun
slachtoffers misbruikten en
steeds meer onschuldige slacht
offers maakten?
Is het in hun walhalla geoor
loofd: misbruik te maken van
kinderen en gehersenspoelde
fanatici, die oprecht hun enigste
idool vertrouwd hebben, en het
meest ongeoorloofde tot hoog
ste deugd en wet hebben
gefantaseerd? Om geciteerde in
zender niet te kwetsen: veel
journalistiek geweld in deze da
gen, door het joodse volkje, hun
piepkleine staatje met dubbele
maten te meten, is geïnspireerd
door angst!
Op het tempelplein schijnt er
gens een tekst leesbaar te zijn,
'Allah heeft geen zoon'. Waarom
kan het uiterst moeilijk of ris
kant zijn om het Joodse Boek te
vergelijken met de Koran? Mijn
laatste vraag: raakt het geen
tijd, dat zij die zich christen of
moslim noemen en hun afkeer
voor Israël delen en zo overtui
gend het joodse volkje aan de
schandpaal willen zien, serieus
gaan onderzoeken wat hun ido
len praktisch onderwijzen? Zie
Koran-sura 5:22-23, 7:137 en
17:104.
Uit eerbied zie ik de schrijver
van Maleachi 3:14-18 niet als
idool, zijn volk verkeerde juist
steeds in levensgevaar wegens
dubieuze relaties met idolen;
hun geschiedschrijving bestond
reeds, toen onze voorouders
nog in dierenhuiden rondlie
pen.
W.Jobse
Haltestraat 33
Rilland
oi Anita Tournois
- Van bepaalde beelden in de
adskelder wordt men niet echt vrolijk. De
ttken - schilderijen, tekeningen, beelden,
«tsculpturen, foto, video, installaties en
stiel rondom het mysterie van leven en
scheppen vooral spanningsvelden,
«dragen niettemin af en toe een zekere
loonheid uit. Vlaamse en Nederlandse
«stenaars creëren vanuit verschillende
ïiplines en werpen vanuit persoonlijke
dishoeken een blik op deze allesomvat-
idematerie in de tentoonstelling Dark In-
Dark Interlude, een multidisciplinair pro
ject waarbij het mysterie van leven, identi
teit, schoonheid, destructie, vergankelijk
heid, ziekte, dood, het oculte en afscheid
zeer eigenzinnig wordt weergegeven, is ech
ter ook de titel van een lijkwade, gemaakt
door Armien Visser. Deze bestaat uit twee
zwarte kleden, bewerkt met brokaat, religi
euze tekens en kruizen van spiegeltjes. Een
zilveren wade waarop cirkels met duiven
draagt de titel Vrede. Kleden met een voor
name en rijke uitstraling, refererend aan
ridders, koningen en kardinalen en een
fraai alternatief voor onze gebruikelijke
doodskist, hoewel ook deze steeds persoon-
''Prinkh;
aan van Paul Kwisthout.
foto Peter Nicolai
lijker wordt. In het martelkamertje, de
ruimte waar de waden worden tentoonge
steld, zorgt een fraai wandkleed in blauw
met warme gele zon voor de vrolijke noot.
In de kelder trekt een monumentaal beeld,
Fantoom van het onvermogen, de aandacht.
Het is een figuratief beeld in polyester van
Richard van der Koppel. Het ijzig blauw
van een levensgrote voorovergebogen naak
te man, waarbij de vorm van het hoofd ont
aardt in een uitpuilende en druipende mas
sa hersenen, staat bol van tegenstellingen,
in dit geval kracht en onvermogen. Van der
Koppel wil met zijn beelden gestalte geven
aan een idee of emotie. Voor de houtsculptu
ren van Ellen Harmsma staat de anatomie
van het menselijk lichaam centraal. Vorm
geving van spieren en botten wordt mede
bepaald door de vorm van het hout. Fraaie
voorbeelden zijn het bekken en het heilig
been. maar ook objecten zonder titel zijn
duidelijk gerelateerd aan skelet en li
chaamsvormen.
Ivo Kamphuis verwerkt zijn zoektocht naar
de oorsprong en vergankelijkheid van het
bestaan in olieverfassemblages op hout of
doek. In de bossen gevonden schedels en
skeletten van omgekomen wild vormen de
basis voor zijn felgekleurde expressies. De
uitbundige kleuren en het toevoegen van
prullaria vormen een sterk contrast met het
uitgebeelde, waardoor het totaal fascineert
en intrigeert. Van een intens droevige
schoonheid is de pasteltekening in aanzien
lijk formaat van Jans Muskee, over de tra
gedie binnen een ogenschijnlijk normaal
burgergezin, waarbij de vader zijn vrouw en
zoon vermoordt, zichzelf ophangt, maar het
dochtertje vergeten is.
Surrealistische olieverfschilderijen, gevat
in kunstzinnige stalen lijsten, van Paul
Kwisthout-hij exposeerde eerder in 1997 in
de Raadskelder - zijn opgebouwd uit vele
lagen glacis met heldere kleuren blauw.
Groepjes figuren, gerelateerd aan elfen, de
monen, engelen of insektachtigen, hangen
in clusters met elkaar verbonden in een
blauwe transparante ruimte. Andere bij
zondere werken in deze tentoonstelling zijn
een video-installatie met foto's en medische
instrumenten, werken waarbij herinnerin
gen worden vormgegeven. We zien koppen
met indringende uitdrukkingen van verge
ten wielrenners, een blauw houten kruis,
versierd met koperen bloem, een fotoserie
van de levenscyclus van een konijn en ont
roerende gedichten verpakt in schilderij-
vorm.
Paksha van Slooten, Noëlle van Eugen, Er-
win de Bie, Ronald de Boer, Frans van
Tartwijk en Manon Velthuizen trekken met
hun werken aandacht, plaatsen vraagte
kens en uiten op persoonlijke wijze respect
voor het mysterie van leven en dood.
Tentoonstelling t/m 25 mei in de Raadskelder van
het Gemeentehuis, Markt, Sluis.
Openingstijden elke dag, behalve donderdag en
vrijdag, van 14.00-17.00 uur
Gratiën en huisaltaartjes van Rijnhard Schregardus.
foto Willem Mieras
door Rolf Bosboom
THOLEN - De Zeeuwse Kunst
kring bestaat dit jaar 45 jaar.
Om dat te vieren is het 'koffer-
project' opgezet: twintig profes
sionele kunstenaars kregen een
koffer of kist ter beschikking en
gingen daarmee aan de slag. Het
resultaat is de komende maan
den op diverse plaatsen in de
provincie te zien, met als eerste
halte de Gasthuiskapel in Tho-
len.
De Zeeuwse Kunstkring werd in
1958 opgericht, toen nog onder
de naam Vereniging voor Beel
dende Kunstenaars. Aanleiding
was het feit dat er voor kunste
naars destijds weinig mogelijk
heden waren om hun werk te
tonen en te verkopen. De orga
nisatie trad daarom op als be
langenbehartiger.
Het kunstklimaat is inmiddels
ten goede veranderd en daar
mee wijzigde ook het karakter
van de Kunstkring. Die richt
zich nu vooral op het werken
aan de naambekendheid van de
22 aangesloten kunstenaars. In
de regel worden er twee exposi
ties per jaar gehouden, met als
vast element een tentoonstel
ling aan het eind van het jaar in
De Vleeshal in Middelburg.
Met het kofferproject, waarmee
de Kunstkring bij haar negende
lustrumviering uitpakt, worden
zes uiteenlopende locaties aan
gedaan. Tholen heeft deze week
de primeur. Daar is de expositie
gekoppeld aan de jaarlijkse
Kunstroute, die zowel morgen
als zaterdag in de omgeving van
de Markt wordt gehouden. De
expositie van de Kunstkring is
deze week dagelijks vanaf 11.00
uur te bekijken in de Gasthuis
kapel.
Het aardige van het project is
om te zien hoe verschillend de
kunstenaars hun koffer of kist
hebben gebruikt. Tessa Braat
maakte bijvoorbeeld schalen en
vazen die precies in de koffer
passen, met op de binnenkant
van het deksel een foto van het
atelier. Rijnhard Schregardus
plaatste zijn 'Gratiën en huisal
taartjes' op de koffer. Gerda
Rutters heeft er een staande,
halfopen valies van gemaakt,
met daarop de meerduidige
tekst 'Verlangen'. Miems van
Citters gebruikt haar 'leskist'
als sokkel voor een aantal
hoofdeloze sculpturen. Een van
de aardigste ontwerpen is dat
van Anne Breel. Zij exposeert
een koffer met daarin een berg
rubberen pumps, schoeisel
waarvan je veel nodig hebt om
ver te kunnen reizen.
Aan het kofferproject doen ver
der Els van Baarle, Cobi Boone,
Leen van Duivendijk, Saskia
Eggink, Marijke Folkertsma,
Adri Geelhoed, Marijke Gus-
senhoven, Ernest Joachim, An
dré Kappert, Marie-Louise
Kommers, Marja de Lange, Giel
Louws, Renée Mink, Fransje
van der Swan en Christel Wij-
land mee.
Het project is tot en met zater
dag 3 mei te zien in de Gasthuis
kapel in Tholen, van 16 mei tot
en met 3 juni in het gemeente
huis in Zierikzee, van 13 tot en
met 24 juni aan de Noordlange-
weg 30 in Kats, van 4 tot en met
15 juli aan de Weststraat 32 in
Aardenburg, van 18 juli tot en
met 4 augustus in De Drukkerij
in Middelburg en van 4 tot en
met 29 augustus in het gemeen
tehuis in Kapelle.
Advertentie
PAUNOmSERU EN ZEEV'SGROOTHANDELIW N KE DAGELIJKS OPEN
VAN DER ZWAN|o9.00-18.00 u. zaterdag 15.00 u.
Hermesweg 7, Vlissingen, tel. 0118-410323/463156
AANBIEDING: ZALMFILET
