Kooptoerisme in
Zeeuws-Vlaanderen
staat onder druk
PZC
25
zaterdag 26 april 2003
Publieksvriendelijker
Uitstraling
Kwart over
twsx;®^sj5}jr;'
foto Peter Nicolai
luis.Meer dan vijftien procent van de middenstanders wil er op korte termijn mee ophouden, maar heeft geen opvolger.
De etalagelikker wint
het van de koper
De tijd van 'couponnekesdag'
is voorgoed voorbij. Nooit
meer zullen zich voor de protseri
ge bankgebouwen in Hulst horden
Belgische spaarders verzamelen
om er hun rente op te strijken en
die vervolgens direct aan te wen
den voor een copieuze maaltijd in
één van de plaatselijke eetgele-
genheden. Hulst wordt vandaag
de dag enkel nog bezocht door wat
ze in Gent etalagelikkers noemen
- kijkers, maar geen kopers. Sluis,
Axel en Sas van Gent, ooit gelief
de bedevaartsoorden voor de
Vlaamse kooptoerist, kampen met
dezelfde problemen. Terneuzen,
nooit een toeristentrekker, zit ook
al met de handen in het haar. Plan
nen? Ze liggen al jaren op de
plank. Nu de Westerscheldetun-
nel een feit is dreigt de grootste
gemeente van Zeeland, die zo
graag wil uitgroeien tot hét koop-
en toeristisch centrum van Zee
land en een deel van Vlaanderen,
op grandioze wijze de boot te mis
sen. Kortom, het Zeeuws-Vlaam-
se kooptoerisme staat onder zwa
re druk. Tijd voor actie.
Hulst, kort na de landelijke verkie
zingen. In het stadhuis praten de
nieuwe dagelijkse bestuurders van de
jonge grote gemeente Hulst over de lo
kale economie. Het gaat niet goed met
de middenstand. Grote bedrijven die
nen zich niet aan, kleine gaan over de
kop. De omzet van de neringdoenden
in de stad daalt, in de kerkdorpen
houden veel ondernemers het hoofd
nauwelijks nog boven water. En er
dient zich nóg een probleem aan.
Nieuwe fiscale regelgeving uit Brus
sel maakt het sparen over de grens
(couponnekes) onaantrekkelijk.
Bankdirecteuren waarschuwen bur
gemeester Antoine Kessen en wethou
der Paul Weemaes dat er honderden
banen op de tocht staan in Hulst, mis
schien zelfs meer dan duizend in de
hele grensstreek. De bestuurders aar
zelen niet, stellen een brandbrief op
aan de kabinetsinformateurs en aan
het provinciebestuur. Een schreeuw
om hulp: het bankwezen gaat tenon-
der, de detailhandel krijgt enorme
klappen. Help ons! Er komt snel ant
woord. Uit Den Haag: „De brief is in
handen gesteld van Balkenende en
Bos." (Tja...) Uit Middelburg: „Kom
met plannen; die zijn altijd bespreek
baar. Maar geld voor het noodlijdend
bankbestel hebben we niet."
Weemaes is niet ontevreden over de
respons. „De reacties waren groot-
deels voorspelbaar, dat geef ik toe,
maar we hebben onze problemen aan
gekaart, onder ogen gebracht van an
dere bestuurders. Het is natuurlijk
ook aan ons om nu actie te onderne
men."
Dat is gemakkelijker gezegd dan ge
daan. De eerste zondag van april sluit
Weemaes hoogstpersoonlijk de be
langrijkste verkeersader van de bin
nenstad van Hulst, de Gentsestraat, af
voor het autoverkeer. Met een twee
uur durende verbanning van het blik
uit het centrum hoopt de wethouder
voor toerisme het verblijfsklimaat
voor de kooplustigen te verbeteren.
Met zure gezichten zien de midden
standsvoorlieden toe hoe Weemaes de
dranghekken op de rijweg plaatst.
Aan het eind van de dag lopen de reac
ties uiteen. Weemaes vindt vooral die
van het winkelend publiek van be
lang. Die was positief, dus blijft de
maatregel van kracht. Een goede
week later is het echter alweer ge
daan. De ondernemers in Hulst blij
ken uiteindelijk massaal tegen. Het
college zwicht. „Er is geen draagvlak
voor het experiment", treurt Wee
maes.
Maandag, marktdag. Wat Hulstena
ren, een enkele Belg. Vrijwel lege res
taurants. De tijd dat Tonny van Oos-
terom busladingen Vlamingen naar
Hulst lokte met zijn mosselmalen is
voorbijBij de banken hoeft niet lan
ger een nummertje te worden getrok
ken; wie er binnenstapt, valt bij wijze
van spreken een hartelijk applaus ten
deel. De enkele Belg, die zich aan
dient, komt geld halen in plaats van
het te brengen. Anderhalf miljard eu
ro zouden de Hulster bankkluizen aan
Belgische spaargeld bevatten. Tel
daar een gelijkwaardig bedrag voor
Sluis en nog eens zoveel voor alle an
dere banken in het grensgebied bij op,
dan blijft de teller gemakkelijk steken
in de buurt van het enorme bedrag bij
na vijf miljard euro aan spaartegoe
den. De vraag is hoe lang nog? Dage
lijks zou er in Hulst zo'n miljoen euro
worden weggesluisd naar elders. Ra-
bobank-directeur George Lernout
knikt. Die cijfers kloppen zo ongeveer
wel. Weemaes kent ze ook. Net zoals
de cijfers over de banen die verdwij
nen. Acht bij Van Lanschot, dertig bij
KBC, vijf bij de Rabo-Steen en verge
lijkbare aantallen bij de grote banken
ING enABN-Amro.
„Over dat grensbankieren bestaan
grote misverstanden", zegt Lernout.
„Vaak werd aangenomen dat Belgen
hier massa's zwart geld wegzetten,
maar dat is niet zo. De meeste banken
hebben Belgische klanten die sparen
voor hun pensioen. De meesten doen
dat met serieuze obligaties, degelijke
spaarproducten. Dat de couponnekes
- de spaarbewijzen aan toonder - al
tijd zo populair geweest zijn heeft al
les te maken met het Belgische succes
sierecht. Ze konden zo van ouders op
kind worden overgedragen, bij wijze
van handgift. Belgen hielden daarom
altijd erg van zogenoemde fysieke
stukken. Zaken op papier. Door de
nieuwe fiscale regels komt daar nu de
klad in. Veel Vlamingen kiezen ervoor
hun spaargeld dichtbij huis weer op
een bank te zetten. Ze betalen dan
eenmalig die vijftien procent voorhef
fing op hun rentegoed en een eventue
le boete en daarmee is de zaak af."
Die geldstroom richting België zou
voor de banken in het grensgebied
niet zo'n probleem zijn als de spaarte
goeden van Nederlanders in België -
vergelijkbare bedragen - terug zou
den keren naar Nederland. Maar dat
gebeurt niet, simpelweg omdat België
die nieuwe Europese regels niet zal ra
tificeren. Gevolg is dat Nederlandse
spaartegoeden in België buiten schot
blijven, buiten beeld voor de loerende
Belastingdienst.
Wil Hulst aanlokkelijk blijven voor de
zuiderburen, dan moet er volgens Ler
nout flink in de stad worden geïnves
teerd moeten worden; er moet nieuw
beleid worden ontwikkeld. Het be
drijfsleven wil daar best aan meewer
ken. Lernout pleit voor de oprichting
van een project werkgroep die het
stadsbestuur op uiteenlopend gebied
zou moeten adviseren. „Hulst moet
gastvrijer worden, publieksvriende
lijker. Staat er in de stad een auto ver
keerd, dan worden er direct boetes
uitgedeeld. Zoiets levert Hulst dan
weer een matig imago op, terwijl het
anders kan. Hulst moet de komende
tijd vooral investeren in het klein
schalig winkelaanbod. Durf eens iets,
denk ik dan."
Lernout vindt het spijtig dat de voor
bijejaren buiten de stad concentraties
van zaken zijn ontstaan (BACK-pro-
ject), die het winkelende publiek juist
uit de binnenstad wegtrekken. Voort
gaan op die weg levert volgens de
bankdirecteur straks een lege binnen
stad op. Weemaes gelooft daar niet in,
maar is het wel met Lernout eens dat
er op zeer korte termijn in de binnen
stad iets moet gebeuren. Kessen en
Weemaes zouden graag het B AM-plan
(reconstructie van het gebied 's Gra
venhofplein/
Bierkaaistraat)dat door raad en mid
denstand werd afgeschoten, nieuw le
ven inblazen. De vraag is alleen hoe?
Weemaes: „Ik overweeg nu alle partij
en - middenstand, horeca, groothan
del en banken - bijeen te roepen en te
vragen: komen jullie nu maar eens met
plannen. Kijken we samen wat haal
baar is en wat niet, want er moet een
keer overeenstemming gevonden
worden. Ligt er iets op tafel, dan kan
de gemeente de regie in handen nemen
en zorgen dat er daadwerkelijk iets
wordt opgepakt. Lernout heeft gelijk
als hij zegt dat de detailsector ver
strekt moet worden. We werken daar
ook aan mee, proberen met name in de
Steenstraat hoogwaardige zaken te
krijgen. Zijn panden minder geschikt,
zoals het Landshuis, dan kopen wij
het op en geven er een goede bestem
ming aan, die past binnen het zake-
lijk-recreatief aanbod ter plaatse.
Verder willen we sfeer in de stad. Een
beeldenroute, activiteiten, elke zon
dag." In mei presenteert de gemeente
een toeristisch ontwikkelingsplan dat
het verblijf in de stad moet stimule
ren.
Ook in het andere Zeeuws-Vlaamse
koopstadje, Sluis, staat het banktoe-
risme onder druk. De gevolgen voor de
neringdoenden zijn echter minder in
grijpend dan in Hulst. De verklaring
is simpel. Sluis heeft meer te bieden,
zoals blijkt uit het recente detailhan-
delsonderzoek van Droogh Tromme
len Broekhuis. Meer speciaalzaken,
betere restaurants, toeristische voor
zieningen (Toversluis) en meer attrac
ties voor verblijfstoeristen. Sluis
heeft echter andere problemen: een
vergrijzende middenstand. Meer dan
vijftien procent van de
neringdoenden wil er op korte termijn
mee ophouden, maar heeft geen op
volger.
Volgens de onderzoekers hoeft dat
geen probleem te zijn als de omzetten
zich blijven ontwikkelen als voor
heen. Tussen 1996 en 2003 stegen ze
gestaag van 95 miljoen euro naar zo'n
105 miljoen euro. Maar na 2004 ver
wachten de onderzoekers een terug
loop.
Ondernemend Sluis en het voormali
ge gemeentebestuur van Sluis-Aar-
denburg onderkenden die negatieve
ontwikkeling al eerder. Het ambitieu
ze project Sluis aan Zee moest de posi
tie van het grensstadje verbeteren.
Het project heeft inmiddels het eind
van het papieren stadium bereikt.
Oud-wethouder Frans van Dongen
toont zich nog steeds een fervent voor
stander van uitvoering „Want nog
steeds wordt onvoldoende onderkend
dat Sluis aan Zee een uitstraling heeft
die verder reikt dan alleen de stad
Sluis. Het toerisme in heel de regio
wordt met dit project versterkt." Ex-
ondernemer Carlo van de Plasse
('aanjager') wijst Sluis aan Zee niet af.
Integendeel. „Het is een mooi project,
maar er moet meer gebeuren om Sluis
als koopcentrum in beeld te houden.
Sluis moet alle mogelijkheden aan
grijpen. Voorbeelden? De Vlaamse
kusttram tot hier laten rijden, de kern
verfraaien met kunstwerken, met
bloemen en alles in het werk stellen
om het aantal speciaalzaken te ver
groten. Bij alles moet de klantvrien
delijkheid weer centraal staan; men
sen moeten weer het idee hebben
welkom te zijn in Sluis."
En dan is er nog het grote Terneuzen.
Het dynamisch centrum in de delta.
Een dag of wat voordat koningin Bea
trix de Westefscheldetunnel opende,
hief voorzitter; Willy Naeye van het
ondernemersplatform Coördinatie
Management Terneuzen (CMT) de
waarschuwende vinger. „Het is geen
vijf voor twaalf, maar al ruim kwart
over!" Hij wees er fijntjes op, dat Ter
neuzen de afgelopen jaren veel te veel
plannen op de stapel heeft laten lig
gen, zonder er echt iets mee te doen.
„Dat zal zich wreken", voorspelde hij
zwartgallig en voegde er aan toe dat
Terneuzen enkel met een daadkrach
tige inhaalslag de concurrentie van
koopsteden als Middelburg en Goes
het hoofd kan bieden. Nauwelijks een
maand later presenteerde de gemeen
te een masterplan voor een belangrijk
deel van de binnenstad. „Prachtig al
lemaal", zegt coördinator Bram Stof
fels van CMT, „maar een masterplan
geeft enkele de beleidslijnen naar de
verre toekomst aan. We staan te sprin
gen om concrete uitvoering van plan
nen, die de binnenstad opwaarderen.
We dringen al jaren aan op een grondi
ge opknapbeurt van de Noordstraat,
één van de toonaangevende winkel
straten in het centrum, op invulling
van de Kop van de Noordstraat ook.
Dat blijft maar duren en dat wekt er
gernis bij de ondernemers."
Stoffels geeft toe dat Terneuzen flink
achter de feiten aan loopt. „Er had
bijvoorbeeld al lang geregeld moeten
zijn, dat de winkels iedere zondag zijn
geopend. We hadden al veel eerder op
de promotionele toer moeten gaan,
want Terneuzen heeft wel degelijk
troeven in handen. Alleen al de band
met het water, de Scheldeboulevard,
het Portaal van Vlaanderen met een
bezoek aan de sluizen en een rond
vaart op het kanaal. Combineer dat
met een gevarieerd evenementenpro
gramma van mei tot september en je
hebt écht iets te bieden." Waarom er
tot nu toe zo weinig is aangepakt?
Stoffels maakt een wegwerpgebaar.
Iedereen heeft op iedereen zitten
wachten en de kat voorzichtig uit de
boom gekeken. Stoffels met een zuur
lachje:,Het wordt tijd dat die kat jon
gen krijgt, die ons met z'n allen wak
ker krabben. We moeten nu snel spij
kers met koppen slaan, zodat we in
ieder geval met het oog op het vakan
tieseizoen 2004 flink kunnen uitpak
ken."
Eén troost voor de enigszins panieke
rige bestuurders en ondernemers in
Hulst, Sluis en Terneuzen: er is hulp
op komst. De NV Westerscheldetun-
nel en de Kamer van Koophandel ko
men half mei praten over een mooie
gezamenlijke promotiecampagne.
Want het is niet alleen maar leuk aan
de andere kant van de tunnel, aan de
noordzijde wel te verstaan.
Wout Bareman en
Conny van Gremberghe
ING BANK
Hulst. Bij de banken hoeft niet langer een nummertje te worden getrokken.
foto Camille Schelstraete
