!ZC
W19
ïcoscope laat kinderen natuur ontdekken
uitjes
Wyoming
en Idaho
Ilerdag 19 april 2003
Buffaloburgers
Kampement
Lasso's
Tetonberg
CODY
LTE RODEO
Wyoming
1 H
WYOMING
VERENIGDE STATEN
(v/ertentie-exp I itati e
j pn Midden-Zeeland: 0118-484369;
lis Vlaanderen: 0114-372770.
dactie: 0118-484413
jail: redactie@pzc.nl
stbus 18,4380 AA Vlissingen.
Het plaatsje Cody, genoemd naar Buffalo Bill Cody, is nog steeds een cowboystad en houdt de rodeo el
ke avond in de zomer in ere.
Pioniers laten
hun sporen na
Overal in Wyoming en
Idaho zijn de sporen van
pioniers terug te vinden. Op
rotsen, bergwanden en mo
numentale bomen. Langs
passen en op de wijde prai
ries. Angst en onzekerheid
vrat aan die duizenden die
tussen 1850 en 1880 west
waarts trokken op zoek naar
een beter leven. Indianen,
wilde dieren, bandieten en
de hitte. De bedreigingen la
gen overal op de loer, de na
tuur was onberekenbaar. Erg
veel is er nog niet veranderd
in het echte Amerika.
De Interstate 90 lijkt een on
eindig lint. Golvend door
gele graslanden. Links of rechts
af en toe wat verdwaasde koei
en. Een boom, wat struiken bij
een droge kreekbedding. Bij
Gillette is de aarde openge
scheurd en scheppen kolossale
kranen hopen steenkool in gi
gantische vrachtwagens.
Iets verderop wachten lange
treinen vol kolen op een sein om
oostwaarts te trekken, naar de
hoogovens bij Gary en Chicago,
naar de kolencentrales bij de
Mississippi. Gillette, de ener-
giestad van de United States of
America, valt op een bord te le
zen. Het woord stad is overdre
ven. Een straat met winkels,
kroegen, motels en tankstations
en heel veel caravans.
Greenpeace-activisten zouden
in Gillette acuut een hartver
lamming krijgen. Hier wordt
moeder natuur leeggeroofd zo
lang er te roven valt. Is een mijn
uitgeput, dan blijft het enorme
gat gewoon liggen. Littekens in
de aardkorst.
Iets verderop oogt het land
schap weer ongeschonden.
Gras, geel gras. Runderen. Elk
moment kunnen woeste Sioux-
strijders op een heuvelrug ver
schijnen. Maar niets van dat.
Het enige hoorbare is de altijd
aanwezige wind die over de
heuvels giert.
Uren verstrijken. Dan komt
Buffalo in beeld. Hier geen mij
nen, geen afval, geen brallerige
mijnwerkers. Nee, een schoon,
lieflijk in een vallei gelegen
plaatsje met goed onderhouden
houten woningen in lommerrij
ke straten. Het centrum is laat
Als aanvliegplaats voor de staten Idaho en Wyoming komt Salt
Lake City het eerst in aanmerking. De vliegmaatschappijen
KLM, Lufthansa, Delta en United Airlines bieden retourvluchten
aan naar deze stad vanuit Amsterdam voor 917 tot 1364 euro. In de
zomermaanden kunnen via de grote touroperators goedkopere fly-
drive arrangementen worden geboekt. De prijzen voor autohuur
variëren sterk, maar vanwege de grote afstanden doen reizigers er
goed aan een ruime wagen te huren.
Het hotelaanbod in de twee staten is in vergelijking met Californië
en Arizona beperkt en voor Amerikaanse begrippen aan de prijzige
kant. Jackson en Cody, op een uur rijden van het Yellowstone-park,
hebben een ruim aanbod aan accommodatie in alle prijsklassen.
Verblijfsmogelijkheden in de nationale parken zijn beperkt. Aan
geraden wordt maanden tevoren te boeken. Alternatieven worden
geboden in de plaatsen West-Yellowstone en Gardiner, net buiten
de parkgrens van Yellowstone.
Een advies aan automobilisten: wees bedacht op loslopend wild.
Voor een bezoek aan de nationale parken is een National Parks pas
onontbeerlijk. De pas die toegang biedt tot alle parken in de
Verenigde Staten kost 50 dollar en is een jaar geldig.
19de eeuws. Een paar winkel-
tj eseen hotel, wat restaurantjes
in een put aan een rivier. Buffalo
moet op Jim Davis stemmen of
op ene Doug. Allebei staan ze
voor een veilig Buffalo, allebei
dingen ze naar het ambt van
sheriff.
In Buffalo eten ze - het kan niet
anders - buffaloburgers. Grote
brokken gemalen rundvlees
tussen witbrood met sla.
Vlakbij het stadje klimmen de
Big Horn Mountains tot zo'n
vierduizend meter hoogte. Met
het stijgen daalt de tempera
tuur. Langs de slingerende weg
rode rotspartijen, diepe canyons
gevuld met donkere bomen. Het
uitzicht is prachtig. Dan plots
klaps, op grote hoogte een gol
vend groen grasland. Herten,
eiken, bizons. Grote kuddes,
rustig grazend langs de weg
kant. Ooit hielden de Sioux zich
hier op. Hadden ze hun zomer
kampen. Voedsel en water bin
nen handbereik. Tot generaal
Custer en andere militairen hen
hier vonden en verjoegen naar
de onvruchtbare Bad Lands in
het oosten.
Ook de legendarische Buffalo
Bill (William F. Cody) kwam
hier langs. Eerst als legerscout
op zoek naar opstandige india
nen, later als miljonair - hij ver
gaarde zijn kapitaal met een
vermaarde, naar hem genoem
de, westernshow - als belegger
op weg naar de plek waar hij
zijn stad - Cody - zou stichten.
De weg tussen de Big Horns en
Cody is lang en leeg. Een enkel
gehucht, veel lege boerderijen
waar het bordje te koop jaren
geleden in de tuin is gezet.
President Roosevelt vond deze
leegte in de jaren '40 bij uitstek
geschikt om er kampementen op
te zetten voor Amerikaanse Ja
panners, die ten gevolge van
WO II gebrandmerkt werden als
staatsvijanden. Bij Heart
Mountain, niet ver van Cody,
werden er tienduizend jaren
lang aan hun lot overgelaten.
Pogingen om het voormalige
De Tetonbergrug is een alpine landschap tussen Wyoming en Idaho. foto's Conny van Gremberghe
concentratiekamp een be
schermde status te geven zijn
vergeefs gebleken.
Cody is boven verwachting wel
varend en schoon. Een grote
hoofdstraat met een handvol
oude panden en een paar ker
ken. Voorts wat zijstraten, vrij
veel winkels én een pracht van
een museumcomplex. Vier mu
sea onder één dak. Eén over
Buffalo Bill zelve, één aardige
collectie over de indiaanse cul
turen in de tijd van toen, een
kunstmuseum en een wapenuit
stalling - onvoorstelbaar veel
wapentuig van honderden jaren
terug tot de 38 specials van nu.
Buffalo Bill Cody streek in 1896
neer in de Wapitivallei om er
zijn stad te stichten. Teddy Roo
sevelt had de vallei omschreven
als een van de mooiste van de
Verenigde Staten en Cody deel
de die mening.
Er was echter één probleem. De
watervoorziening. In voorjaar
en winter was de vallei erg wa
terrijk, maar in de zomer was de
situatie wezenlijk anders. Cody
besefte dat zijn stad alleen te
stichten viel als de watervoor
ziening gegarandeerd kon wor
den. De scout trok nog eens de
bergen in, kwam weken later te
rug en zette zich aan tafel om
een plan te ontwerpen voor een
waterreservoir tien kilometer
westelijk van de stad. Een dam
hoog in de berg werd aangelegd
en 'achter die wal verscheen
vanzelve een groot meer.
Cody, de rodeo-hoofdstad van
de wereld, kon worden gesticht.
Cody is een cowboystad, nog
steeds. Op de plankieren van
hotel Irma (1902), vernoemd
naar Cody's dochter, hangen in
de zomer figuren rond die regel
recht uit een western lijken te
zijn weggelopen. In de vallei
grote ranches met prachtige
paarden en cowboys. Enorme
huizen, waarbij de Pondarosa
van de Cartwrights zou verble
ken. Net buiten de stad, een sta
dion, een enorm parkeerterrein.
Elke avond in de zomer klinkt
tegen acht uur het volkslied.
Gaat het publiek in houding
staan, handen op het hart,
schallende monden wijd open.
Dan klinkt er gejuich en snellen
pony's de arena in, gevolgd door
dartele pinken en forse stieren.
Stoere cowboys en -girls volgen.
De show begint.
Twee uren achtereen razen
paarden van het ene naar het
andere eind van de piste. Klinkt
er gejuich, gejoel, scheren las
so's door de lucht, delven kalve
ren het onderspit. Dit is het ech
te Amerika.
De vallei is prachtig. Rode rot
sen, hoge granieten pieken,
snelstromende rivieren. Dan
gaat de weg omhoog, langzaam
maar zeker, om te eindigen bij
een poortgebouw, waarin twee
parkwachters zitten te wachten
op bezoekers die het Yellowsto-
nepark in willen rijden.
Yellowstone, Amerika's oudste
en vermaardste park. Bijna
9000 vierkante kilometer wil
dernis. Vol met bizons, beren,
eiken, herten, roofvogels en
wolven. Dat is één kant van de
medaille. De andere kant laat
een keur aan natuurlijke ver
schijnsels zien, die de mens in
verwondering doet stil staan.
Een gigantisch kratermeer,
geysers die tientallen meters
hoog stoom afblazen, kokende
modderputten en enorme wa
tervallen in diepe gele canyons.
De aarde leeft in het Yellowsto-
nepark. Onvoorspelbaar, onbe
rekenbaar. Bizons verschijnen
plots tussen mensenmassa's, be
ren scharrelen grommend langs
de wegen en wolven scharrelen
hun kostje bij elkaar langs de ri
vieren (als ze niet het park uit
trekken en op zoek gaan naar
schapenbouten)
De parkwegen beschrijven een
grote acht door het enorme ge
bied. Menselijke bewoning
blijft beperkt tot een paar plaat
sen. Daar zijn ook de toeristi
sche voorzieningen, hotels, win
kels, hutten.
De zuidelijke lus, met aanslui
ting op het nabijgelegen Grand
Tetonpark, is zomers druk (bei
de parken trekken jaarlijks zo'n
2,5 tot,3 miljoen bezoekers). Fi
les zijn geen uitzondering. Hier
bevinden zich de meeste geolo
gische bijzonderheden, de noor
delijke lus is rustiger met als ge
volg dat er langs deze weg veel
meer wild te zien is.
De Tetonbergrug is een alpine
landschap op de rand van Wyo
ming en Idaho. Franse ontdek
kingsreizigers dreven de spot
met de toppen to^n ze ze voor
het eerst ontwaarden, omdat ze
verdacht veel leken op pronte
borsten.
Tegenwoordig zijn de Tetons in
trek als wintersportgebied, over
de parkgrens liggen Zwitserse
chalets, skihellingen en kabel
banen. Holly woodsterren heb
ben hier hun optrekjes. Zij wa
ren het ook die enkele jaren
geleden het verzet aanvoerden
tegen de afdamming van de ri
vier de Snake, die van de Tetons
Idaho instroomt.
Delen van Idaho zijn amper in
kaart gebracht. In 1927 hobbel
de een natuurliefhebber met een
indiaanse gids en een hond door
midden-Idaho en dacht op een
gegeven moment dat hij op de
maan beland was. Een gitzwart
landschap lag aan zijn voeten.
Keiharde steen, met versteende
bomen, puinhellingen en gebla
kerde rivierbeddingen. De hond
moest gedragen worden. Het
beest zou geen poot j es meer over
hebben gehouden aan de tocht
over de tuf- en andere steen.
Hier oefenden in de jaren '70 tal
van astronauten, omdat het
landschap was waarna het ver
noemd is; de kraters van de
Maan, nu een intrigerend natio
naal park.
Conny van Gremberghe
coscope jn Renesse heeft in
Bekorte bestaan een roeri-
'rgemaakt. Maar de
:e weg die eind vorig
,lsingeslagen, lijkt de goede
JKcoscope presenteert
'e®doe-centrum vol na
ïviteiten.
d?'s flink veranderd van
'«>kt uitnodigend de arge-
^Koeker, die van het
6,ienum langs Ecoscope
4 centrum van Renesse
■in t S restaurant is
j.e-'uin aangelegd. Een
netjes aangelegd, het an-
Lt ,Sru'§er en daar krijgt
ur meer de kans haar ei-
jjj. j>'e gaan. Een reep grond
doa'kr?161!11,08 met wilde fl°"
tin akkerranden heb-
pfeaaid. De oude drink
lsuitgebaggerd
en staat
nu het hele jaar vol water. Hier
door zijn de salamandertjes,
kikkers en padden weer terug
gekeerd. Maar ook talloze in
secten en vlinders zijn in de tuin
te vinden.
Kinderen kunnen er paden vol
gen waar verschillende zaken te
ontdekken vallen. Voor de
kleinsten, tot zeven jaar, zijn er
het bijenpad en het ganzenpad.
De oudere kinderen kunnen met
behulp van informatie over die
ren het sporenpad volgen. Zij
moeten zelf de sporen zoeken en
de bijbehorende dieren ontdek
ken. Voor het doe-pad krijgen
de kinderen een tasje met op
drachten mee. Zo ontdekken zij
van alles over de natuur en cul
tuur in een tuin.
De kleine kinderboerderij met
enkele kippen, schapen, geiten
en konijnen is wat naar achte
ren op het terrein geplaatst, zo
dat de dieren rustiger staan.
Voor op het terrein is een klim-
huisje geplaatst. Bij bijzondere
gelegenheden wordt het grote
springkussen opgeblazen. Kin
deren kunnen verdwalen in de
doolhof, terwijl een vliedberg en
elzemeten een stukje historie
weergeven. In de vijver moeten,
als het vervoersverbod in ver
band met de vogelpest is opge
heven, bergeenden en ganzen
komen. In het museum zelf
wordt continu de film Schitte
ring van water vertoond die
over Plan Tureluur gaat. Er is
ook een doe-hoek waar, op af
spraak, geknutseld kan worden
met natuurlijke materialen.
Kinderen, en ouders, kunnen in
het museum afval sorteren en
tegelijkertijd hun reactiesnel
heid testen. Computerspellen
laten recente technologische
ontwikkelingen zien, maar de
bezoeker kan ook op de fiets
kruipen en merken welk voedsel
de beste brandstof geeft.
Wisselexposities belichten spe
cifieke natuurelementen van
Schouwen-Duiveland. Vanaf 1
mei is er de tentoonstelling over
de wederopbouw van het toen
malige eiland na de ramp van
1953 te zien. Tijdens de Week
van de Zee, 15 tot 25 mei, zijn er
verschillende activiteiten op en
rond Ecoscope te doen, die aan
sluiten op de activiteiten van
andere instellingen zoals
Staatsbosbeheer en het Waters
noodmuseum.
Inge Heuff
Ecoscope is tot 1 oktober dage
lijks, en daarna in de schoolva
kanties van 10.00 - 17.30 uur ge
opend. Tijdens het hoogseizoen
blijft Ecoscope tot 20.00 uur
open. De tuin is gratis toeganke
lijk. Het museum kost €1Voor
de doe- en ontdekpaden en de
computermilieuspelletjes gel
den extra toeslagen tot €2,50.
Langs het restaurant van het
Ecoscope in Renesse is een doe-
tuin aangelegd.
foto Dirk-Jan Gjeltema
■JHOMHXf,
COOY,
*Wg8É
Gillette
Verenigde Staten
Cheyenne
Arco
Salt
Lake
1 O
YELLOWSTONE
NATIONAL PARK
I 0
GRAND TETON
NATIONAL PARK
f °dy
Buffalo
::|-©Kees Lammers/PZC
