PZC Commissaris Kok kan zelfverrijking nu echt aanpakken In Kirkuk vergaan ze van de honger Nu gaat het echt helemaal mis op de arbeidsmarkt Wat kan en wil machtig Amerika verder in turbulente werelddeel? 18 april 1953 vrijdag 18 april 2003 Handenbinder Toontje lager Bijbels Aanwezigheid Ongerustheid Miskraam Jongeren Fulltime VS beheersen lot Midden-Oosten door James McGonigal Het is onwaarschijnlijk dat de Verenigde Staten hun dreigende taal jegens Syrië zul len omzetten in een militaire ac tie. De indicatie daarvoor was deze week dat minister Powell van Buitenlandse Zaken heeft aangekondigd naar Damascus te willen gaan om zijn opmer kingen toe te lichten over de 'ge dragsverandering' die hij ver langt. Tegelijkertijd meldden bronnen uit het Pentagon dat als Saddam zou opduiken in de Syrische hoofdstad, Amerika hem met een gerichte bliksem actie zou ophalen. Voor het eerst in de turbulente geschiedenis van het Midden- Oosten bevindt zich in het hart ervan een zelfstandige Ameri kaanse gewapende macht, die politiek en militair onaantast baar is. De VS kunnen deze naar eigen believen aanwenden. Hierdoor is voor het eerst sinds de oprichting van de staat Israël in 1948, en de sindsdien heer sende situatie van min of meer permanente staat van oorlog en terreur in het gebied, de moge lijkheid geschapen een oplos sing af te dwingen, die zowel blijvend is als voordelig voor al le betrokken landen en volken. Dat wil zeggen: op termijn. Elke oplossing zal in het begin overal pijn doen, maar een stabiele vrede zal dit werelddeel wel vaart brengen. Een analyse van de Amerikaanse mogelijkheden op politiek en militair gebied leert echter ook dat op elk mo ment (verkeerde) keuzen moe ten (kunnen) worden gemaakt. Syrië hoeft op korte termijn geen oorlog van de VS te vrezen. Daar zijn alleen al praktische redenen voor: de Amerikaanse strijdkrachten moeten hergroe peren en bevoorraden. En het 'nation building' in Irak is voor lopig een handenbinder. De eni ge kans voor een spoedige mars op Damascus zou een aanlei ding zijn die de Amerikanen niet kunnen negeren, zoals bij voorbeeld het opduiken van Saddam, het vinden van bewij zen van massavernietigingswa pens of een aanval vanuit Syrië zelf. Voorlopig is daar nog geen sprake van. Maar de Amerikanen zijn intern politiek (de internationale ge meenschap heeft op Washing ton nu weinig invloed) en mili tair in staat wél de keuze te maken voor een nieuwe gewa pende campagne. Voorlopig kunnen de Amerika nen genieten van de schokgolf die door de wereld gaat na de oorlog tegen Irak. Een bijna we reldwijde vijandige publieke opinie, een verdeeld thuisfront en het actieve verzet van be langrijke bondgenoten hebben niet kunnen verhinderen dat de VS een grote militaire macht verzamelden en naar een vijan dige regio aan de andere kant van de wereldbol verplaatsten. In drie weken werd in een groot land een onwelgevallig bewind verwijderd. Een scherpere defi nitie van het begrip macht is amper denkbaar. De VS wachten even tot de stof wolken zijn opgetrokken om te zien hoe de door hen gewaar schuwde regimes reageren op de grof, maar effectief geschapen nieuwe machtsverhoudingen. Als vijanden (Syrië, Iran, Noord-Korea) en vrienden (Amerikanen zijn niet vergeten dat tweederde van de vliegtuig kapers van 11 september bur gers waren van bondgenoot Saoedi-Arabië) de komende tijd een toontje lager zingen, is een nieuwe oorlog niet nodig. Maar als het moet, dan kan het - nog een keuzemogelijkheid. Powell en Bush hebben de afge lopen dagen herhaald dat zij op korte termijn met een 'wegen kaart' komen voor het Israë- lisch-Palestijnse conflict. Dat wil zeggen, zo gauw Arafat de facto is opgevolgd als leider, door een premier van het Pales tij ns kabinet met een minder be zoedeld verleden. Zeker nu Amerika in het hart van het Midden-Oosten zit met een hele grote gebalde vuist, zijn de mogelijkheden ongekend een oplossing af te dwingen. Hierop meer dan op een onderhande lingsproces waar alle betrokke nen hun eigen belang kunnen nastreven, duidt het gebruik van het begrip wegenkaart. Op een voorgeschreven route valt immers niet af te dingen, die heb je maar te volgen. Maar hier staat Amerika voor een cruciale keuze: de dwang óók toepassen op Israël, even eens een bondgenoot die een toontje lager zou kunnen zin gen. Als conservatief-christe- lijk Amerika zijn zin krijgt - en de macht van deze stroming reikt tot in het Witte Huis en het Pentagon - grijpen de VS nu de mogelijkheid om een bijbels Groot-Israël te stichten. De rest van het Midden-Oosten zou dan zo worden gearrangeerd, dat de Arabieren elkaar verder lastig vallen, niet de zonen en dochters van Israël, het land dat Ameri ka's enige echte bondgenoot in dit gebied is. Een slechte droom? Niet volgens sommigen in de VS, waarbij er van wordt uitgegaan dat ook zonder Israël het Midden-Oos ten een haatdragende chaos zou zijn. Israël is in deze visie slechts een handige afleiding voor Ara bische landen om de interne en onderlinge maatschappelijke en politieke onvrede in banen te leiden. De VS zouden echter een vre desregeling op kunnen leggen die voorziet in zware Israëlische én Palestijnse concessies, met als gevolg twee naast elkaar functionerende onafhankelijke staten. Die zijn de komende de cennia nog geen vrienden, maar ze slaan elkaar in ieder geval niet de hersens in. Elke oplossing impliceert een langdurige Amerikaanse aan wezigheid in het Midden-Oos ten. Dat Amerikanen daarvoor te veel op de korte termijn zou den zijn gericht, is een hardnek kig misverstand. Zij gaven Duitsland pas in 1948 zijn onaf hankelijkheid (maar ze gingen niet weg). Japan kreeg pas in 1954 de volledige soevereiniteit terug (maar de VS bleven) en de twee Korea's worden sinds 1953 gescheiden door Amerikaanse aanwezigheid. Over keuzes ge sproken. Nu de Amerikanen in Irak orde op zaken stellen, is het voor hen geen enkel probleem daar een macht van 200.000 troepen (schattingen generaals) te hou den. Amerika heeft ook in vre destijd een groot leger, dat veel geld kost, of het nou oefent in Arizona of in Irak. En de rest van de wereld slaapt wat rusti ger, als een westerse macht een oogje in het zeil houdt in het ge bied waar zich bijna zeventig procent van de wereldoliereser ves bevindt. GPD door Rixt Albertsma De komende periode zal een belangrijke test worden voor commissaris Wim Kok. De voormalige vakbondsbestuurder en mi- nister-president werd on langs benoemd als commis saris bij TPG, Shell en ING. In die functie moet hij toe zicht houden op het reilen en zeilen van de raad van be stuur. En dus ook op de aan gekondigde salarisverho ging van meer dan vijftig procent voor de top van ING. De afwezigheid van de com missarissen Wim Kok en ex- vakbondsman en nu burge meester Johan Stekelenburg dinsdag op de aandeelhou dersvergadering zullen het voor de bestuursleden van bankverzekeraar ING vast iets makkelijker hebben ge maakt om de geplande sala risverhoging van ruim 50 procent aan te kondigen. Die verhoging is 'noodzakelijk' omdat de bestuurders zou den 'achterlopen' bij de col lega's van vergelijkbare be drijven. De priemende ogen van Kok, die de salarisstijgingen aan de top ooit kwalificeerde als 'exces sieve zelfverrijking', kunnen op zo'n moment gemist wor den. Maar hoe lang zullen ze die ontlopen. Want de aange kondigde salarisverhoging voor het ING-bestuur, is bij de achterban niet zo goed ge vallen. Zeker niet gezien de aangesnoerde broekriem en de doorlopende reorganisa tie bij het concern. Hetzelfde speelt bij andere bedrijven. De afgelopen maanden werd druk ge strooid met bonussen, optie- en aandelenpakketten. Olie maatschappij Shell - een an der commissariaat van Kok - deed het voorstel om een ex tra bonus van twee jaarsala rissen in aandelen uit te ke ren aan managers. En dan zijn er nog de forse handdrukken en het schelden van schulden vóór falende bestuurders, met in. stemming van de raad va commissarissen. Leg to maar eens uit aan je perso neel in tijden van economi sche teruggang, reorganisa. ties, ontslagen en loonmati- ging- Commissarissen als Kok® Stekelenburg moeten hier vanuit hun achtergronj waarschijnlijk tandenknar send naar kijken. En dusiser werk aan de winkel, want de commissaris is vooralsnogde persoon bij uitstek om debe- stuurders tot de orde te roe pen. De vraag is wat oud-vak bondsbestuurders als Steke lenburg en Kok daaraan kunnen en gaan doen als ze straks aan de tafel zittenmet de bestuurders. Hebben ze genoeg invloed om dergelijke salarisstijgingen te blokke ren? En waar houdt, een fatsoenlijk salaris op en be gint de excessieve zelfverrij king? De Vereniging van Effecten Bezitters (VEB) stelde voor om Kok en Stekelenburg in de beloningscommissie (deze commissie doet voorstellen voor de beloning) van INGtt benoemen. De bestuurden keken niet erg enthousiast, De vakbond CNV gaaterniei vanuit dat de politicus Kok een andere is dan de commis saris Kok. Het CNV verwacht dat Kok zijn principes niet verloochent en een goede re presentant is van de werkne mer. De bonden zien de be noeming van Kok als een ex tra voet tussen de deur. De komende periode var economische somberheid ii combinatie met riante to nussen, zullen een belangrij ke proef vormen voor commissarissen. Tijdenszijl politieke loopbaan heeft Kol de excessieve verrijkingnie kunnen stoppen. Misschiei lukt het hem nu wel. GPD door Fidan Ekiz. Terwijl de Irakezen treuren om de slachtoffers die de oorlog heeft geëist, wachten veel van hun familieleden in het buitenland nog op een teken van leven uit Irak. Velen hebben lan ge tijd niets vernomen van ou ders, broers of zussen. De Turkmeense Rosalina (28) is een van hen. Dertien jaar gele den vluchtte zij uit de Noord- Iraakse stad Kirkuk naar Silopi in het zuidoosten van Turkije. Daar verdient ze nu haar brood als zangeres en buikdanseres in" de louche nachtclub Laila. Haar familie woont nog in Kirkuk, maar Rosalina heeft al weken lang niets vernomen van haar ouders. Onlangs heeft ze voor het eerst in weken haar broer en zus gesproken. Op het eerste gezicht lijkt ze een vrolijke vrouw met weinig zor gen. Rosalina, zoals ze zich heeft genoemd, lacht en danst er op los in de Laila. De mannen vre ten haar met hun ogen op. Een voor een stoppen zij Turkse lires en dollars in haar bh. Rosalina is geen mooie vrouw. Ze is klein en mollig. Haar ogen zijn omlijnd met dikke lagen kohl en haar lippen heeft ze te zwaar geac centueerd. Laila, door de Tur ken ook Esnaflar Lokali ge noemd (letterlijk vertaald de arbeidersclub) is de enige nachtclub van Silopi. Rosalina werkt er al ruim tien jaar. Zo nu en dan ontsnapt ze aan de mannelijke aandacht en drinkt ze in een hoek met wat collega's de raki en steekt de ene na de an dere Parliament, het duurste Turkse sigarettenmerk, op. Eerst reageert ze afhoudend op vragen over haar familie in Kir kuk. Maar al snel komt ze los. Haar vrolijke stemming slaat om. „Vorige week heb ik een vriend naar Noord-Irak gestuurd om mijn familie op te sporen. Ik dacht dat ik gek werd van onge rustheid." De vriend vond een broer en een zus in Kirkuk en nam ze mee naar Arbil, waar ze konden bellen. „Ik was blij toen ik de stem van mijn broer hoor de. Maar tegelijkertijd verdrie tig, omdat hij niet weet waar mijn ouders en andere broers en zussen zich nu bevinden." Zij verloren het contact met de ove rige familieleden nadat ze uit Kirkuk waren gevlucht. De ou ders van Rosalina wilden hun woonplaats niet verlaten. „De mensen hebben het zwaar. In Kirkuk vergaan ze van de honger. Iedereen is wanhopig, vertelde mijn broer me. Hij zei dat de huidige wetteloosheid hem erg bang maakt. Vooral ou dere mensen durven niet meer over straat, bang om'aangeval- len te worden. De mensen stelen er op los. Ze zijn doorgedraaid." De familie kon de eerste dagen van de oorlog het huis niet uit. „Niemand mocht naar buiten. Wie dat wel deed werd ver moord door de mannen van Saddam." De broer van Rosalina heeft ontkend dat Turkmenen in Kir kuk zijn vermoord door pesh- merga's, de Koerdische strijders die Kirkuk eind vorige week in namen. „Nee, de Koerden en de Turkmenen kunnen heel goed met elkaar opschieten. Ik ben met ze opgegroeid en weet dat ze de Turkmenen nooit iets zouden doen. Koerden hebben wel pro blemen met de Arabieren, die kunnen ze niet uitstaan." Als er al Turkmenen zijn gedood door Koerden dan moet sprake zijn geweest van een ongeluk, meent ze. Rosalina hoopt deze week nog haar ouders te spreken, nu de si tuatie rustiger isHet liefst heeft ze dat ook haar ouders naar Tur kije komen, maar die willen niet. Rosalina en haar familie bevonden zich tussen de dui zenden vluchtelingen tijdens de Golfoorlog van 1991. Een maand lang leefden ze onder de zwaarste omstandigheden in de bergen. „Als ik eraan terug denk, word ik gek. Ik was toen zwanger en kreeg hevige bloe dingen. Dagen later kwam er een dokter naar ons kamp, die zei dat ik naar het ziekenhuis moest. Dagenlang heb ik in de achterbak van een vrachtwagen gelegen op weg naar het Turkse Hakkari. Ik kreeg een miskraam." Het is onduidelijk hoe lang de oorlog nog doorwerkt onder de bevolking. Rosalina denkt het wel te weten. „Jaren. Ik zat daar tijdens de vorige Golfoorlog toen mensen elkaar in de bergen de hersens insloegen voor een stukje brood. Ik zat daar toen vluchtelingen hun kinderen voor dood achterlieten, omdat ze de weg kwijt waren. Ze wil den niets meer met hun kinde ren te maken hebben." GPD Het aantal werklozen neemt snel toe. In een jaar tijd is de werkloosheid in Nederland opgelopen van 3,8 tot 5,1 procent van de beroepsbevolking, blijkt uit cijfers van het CBS. Eerst werden vooral man nen werkloos. Maar in middels vallen de klappen ook onder de jongeren, vrouwen en WAÖ'ers. door Sylvia Marmelstein Alles wijst erop dat de werk loosheid gaat exploderen. De afgelopen anderhalf jaar kwamen er steeds meer mensen zonder werk te zitten, maar het aantal vacatures groeide ook nog. Dat hield een echte explo sie van de werkloosheidscijfers tegen. Die rem is er nu vanaf. „De groei van het aantal vaca tures is gestopt. Het aantal werklozen zal nog harder stij gen dan tot nu toe", voorspelt onderzoeker M. Vergeer van het CBS. De werkloosheid is tot op heden redelijk gelijkmatig opgelopen. In de tweede helft van 2001 kreeg het CBS de eerste signalen binnen dat het mis dreigde te gaan. Vergeer: „Op dat moment stopte de groei van de werkgele genheid. Heel geleidelijk aan is toen het aantal werklozen opge lopen van 251.000 in heel 2001 tot 377.000 in het eerste kwar taal van dit jaar." Eerst moesten de mannen het ontgelden. Zij verloren op grote schaal hun baan. Dat kwam om dat er in de tweede helft van 2001 en in heel 2002 flinke reor ganisaties werden doorgevoerd in sectoren waar van oudsher veel mannen werkten. In de commerciële sector daalde het aantal vacatures in rap tempo. In de industrie en de financiële en zakelijke dienstverlening was de situatie erger: daar vlo gen de werknemers er bij bosjes uit. FNV Bondgenoten sloeg eind vorig jaar alarm, omdat vooral laag opgeleide mannen werden ontslagen. Juist voor deze groep is het lastig om snel ander werk te vinden. Sowieso neemt in Ne derland het aantal banen voor laagopgeleiden snel af, omdat die arbeidsplaatsen verhuizen Een banen- en opleidingenmarkt in Den Haag richt zich op werk in uniform bij bijvoorbeeld de brand weer. foto Harmen de Jong/GPD naar lagelonenlanden. In tijden dat de economie slecht draait, pikken hoogopgeleiden ook nog eens de banen in van de mensen met minder diploma's. Immers, hoger opgeleiden gaan een baan zoeken onder hun niveau als ze geen passend werk kunnen vin den. Jongeren werden ook al vrij snel slachtoffer van de achteruit hol lende economie. Zaten ervan ja nuari tot en met maart vorig jaar 64.000 jongeren tussen de 15 en 24 jaar zonder werk, tus sen j anuari en maart van dit j aar is dat aantal al opgelopen naar 85.000. „Momenteel zit bijna één op de tien jongeren zonder baan", zegt Vergeer. Volgens de onderzoeker is het 'normaal' dat in tijden dat het economisch slechter gaat j onge- ren de dupe worden. „School verlaters bijvoorbeeld moeten het vooral hebben van de extra banen die worden gecreëerd. Zij komen het makkelijkst aan het werk in tijden dat de economie groeit. Zodra de groei stokt blij ven werknemers met vaste con tracten op hun plek zitten en ko men er dus geen banen meer vrij voor jongeren." Sinds begin dit jaar vallen de klappen onder alle groepen op de arbeidsmarkt. Mannen, ou deren, jongeren, hoogopgelei den en laagopgeleiden. Maar het opvallendst vindt Vergeer de oplopende werkloosheid onder vrouwen. „Die werden tot nu toe gespaard, dus daar is iets aan de hand. Of vacatures in de publieke sector (waar veel vrou wen werken in het onderwijs en de zorg, red) worden niet meer vervuld, of het particuliere be drijfsleven snoeit keihard in de vrouwen", filosofeert hij hard op. Volgens Jilco Andringa, direc teur van Randstad Nederland, is dat laatste het geval. „In het particuliere bedrijfsleven ver dwijnen veel banen, dus ook van vrouwen." Bovendien merkt Andringa dat bedrijven als ze een vacature hebben die vaak per se willen opvullen met ie mand die fulltime kan werken. „Nu het economisch slechter gaat kunnen bedrijven hun ei sen weer stellen. Vrouwen wil len of kunnen vaak niet fulltime aan de slag, omdat ze ook de zorg hebben voor kinderen", zegt hij. De uitzendorganisatie merkt nu duidelijk dat er veel slachtoffers vallen onder een andere belang rijke groep die niet in de CBS- cijfers voorkomt. „Hetisnuheel lastig om mensen met een ar beidshandicap (WAO'ers, red) aan het werk te helpen", zegt Andringa. Dat is een slechte boodschap voor het nieuwe ka binet die op korte termijn het WAO-stelsel wil herzien. WAO'ers die nog kunnen wer ken krijgen geen uitkering meer, maar ze moeten aan de slag in hun (aangepaste) oude baan of in een nieuwe baan. „Die plannen staan haaks op wat er in de praktijk mogelijk is." Randstad ziet nog banengroei in callcenters, de zorg, het onder wijs. Maar vakbonden vrezen dat het onderwijs en de zorg de volgende plekken zijn waar de banen sneuvelen. De VVD heeft al laten weten flink te gaan be zuinigen op de collectieve sector als de partij in een volgende re gering komt. GPD SCHOOLZWEMMEN - Het aantal slachtoffers van de Ramp had kleiner kunnen zijn, wanneer meer Zeeuwen konden zwemmen. Dat heeft Prins Bernhard gezegd. De provincie moet het school zwemmen meer propageren. Veel scholen doen niet aan zwemles en er zijn ook te wei nig zwembaden. WAPENSTILSTAND - De Verenigde Naties praten morgen met Noord-Korea over een wapenstilstand. Ze hebben voorgesteld dat het neutrale Zwitserland het ge zag krijgt over Noord-Kore- aanse en Chinese krijgsge vangenen. ISOLEMENT - De Hulste: middenstand doet een drin gend beroep op Rijk en pro vincie om Zeeuws-Vlaandi ren uit het isolement te half De ondernemers willen een noodverbindingoverdeWes- tersChelde bij Perkpolder, een vaste oeververbinding met Noord-Brabant (eventu eel via Saeftinge) en goeds bereikbaarheid via Belgi sche wegen. BOOTDIENST - De bootver- binding tussen Wemeldingt en Bergen op Zoom, dienaè watersnoodramp werd inge steld, wordt opgeheven. Eris momenteel weer ander ver voer mogelijk. PZC Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D, Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AAVIissingen Tel. (0118)484000 Fax: (0118) 470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 '4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113)273030 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645741 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114)372776 Fax. (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111) 454647 Fax. (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag' van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee, Goes en Hulst: 8.30-17.00 uur Internet: www.pzo.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AAVIissingen E-mail: web@pzo.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen 0800-0231231 (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van 2,00) per maand: 20,50 per kwartaal: 55,10 per jaar: €209,90 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand*® het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag:€ 1,10 zaterdag: 1,65 Alle bedragen zijn inclusief6%Bl" Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentie-orders worden uitgevoerd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentie» Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kan zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Personeelsadvertenties: Tel. (0118) 484240 Fax (0118) 470100 Rubrieksadvertenties (kle Tel. (0118) 484321 Fax:(0118)484370 Voor gewone advertentie - Noord-en Midden-Zeeland Tel: (0118) 484369 Fax: (0118)484309 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114) 372770 Fax:(0114)372771 lnternet:www.pzc.nl/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant aan ons verstrekte gegevens hebben wi (abonnementen)administratie en om u te (laten,M-. - - - - ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldigs* derden. Als u op deze informatie geen prijs ste't dan kunt u dit schriftelijk melden bi| 3. Postbus 3229,4800 MB Breda QgdOffiJ nt BV is een onderdeel van het Wegener-concera wij opgenomen in een bestand dat wordt 9eDfU„.,6n^Pl'!' j te (laten) informeren over voor u relevanjfe Behoort tot LUGQEtDGf

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 4