wi
Praten en proeven in het Biermuseum
Natuurpark
in Spanje
zaterdag 12 april 2003
Vuurtoren
SPANJE
Andalusië «San Pedro
Grandeur
Bloedbad
Openluchtdouche
Bekijk de wereld door onze ogen
J
Water weegt zwaar in Cabo de Gata
Ze bestaan nog, bijzonde
re plekken aan de kust
van Spanje, waar massatoe
risme geen kans krijgt. Een
wandeling van drie dagen
langs ongerepte keien
strandjes, ruige rotsen en
witgepleisterde dorpjes in
natuurpark Cabo de Gata, in
het uiterste zuidoosten van
Spanje. De enige woestijn
van Europa.
Lelijk. De weg van de Spaan
se kustplaats Almeria naar
het dorp El Cabo de Gata be
hoeft geen andere beschrijving.
Tenten van wit plastic bedek
ken het achterland. Daaronder
werken duizenden illegale
Noord-Afrikanen, blootgesteld
aan bloedstollende temperatu
ren, uren achtereen tussen de to
maten-, aubergine- en aardbei
enplantjes.
Hele lappen natuurschoon zijn
opgeofferd aan de commercie,
wat overigens geldt voor meer
stroken kust langs de Spaanse
stranden. Zijn het geen kassen,
dan wel de wolkenkrabbers die
de feestvierende en zonminnen-
de toeristen uit het noorden van
Europa herbergen.
In El Cabo de Gata, naar het ge
lijknamige natuurpark, bestaan
de elders dominerende hoog
bouw en kassen niet. De vakan
tiehuisjes van de Spanjaarden,
Britten en Duitsers liggen er, zo
buiten het toeristenseizoen,
verlaten bij. De luiken zijn
dicht, de bloempotten leeg. Vis
sers meren hun bootjes aan. Een
ouder echtpaar loopt over het
strand. Een Amerikaanse leest
Hemingway op een bankje. Een
verliefd stel drinkt rosé op een
van de terrassen. De bediening
in het handjevol restaurantjes
op de boulevard heeft nog alle
tijd. Op de menu's eenvoudige
Spaanse klassiekers als gaz-
pacho (koude Andalusische
tomatensoep), calamares (gefri
tuurde inktvisringen) en gebak
ken, gezouten champignons.
Wie wandelt in het zuiden van
Spanje, doet er verstandig aan
vroeg op pad te gaan. Afrika ligt
op steenworp afstand, dus de
temperaturen lopen 's middags
snel op. Daar hoeft het geen
hoogseizoen voor te zijn. De
lichtval op de salinas, de zout
meren ten zuiden van het dorp
El Cabo de Gata, is bovendien in
de ochtenduren extra speciaal.
De lagunes hebben in het prille
voorjaar een grote aantrek
kingskracht op watervogels die
van Afrika of de wetlands van
het natuurpark Donana, aan de
kust bij Jerez de la Frontera,
verder trekken naar noordelij
ker gelegen oorden. Eind augus
tus ziet het water roze van de
circa duizend flamingo's. De
phoeniciërs gebruikten de sali
nas al. Ook nu nog leeft een deel
van de bevolking van de
zoutwinning. De witte bergen
drogen in de zon.
De stoffige gravelweg slingert
tot aan de zuidelijkste punt van
het park, waar aan de voet van
de vuurtoren eenzaam een res
taurantje ligt. Tot hier is het nog
Een eenzaam groepje bomen geeft schaduw aan de rand van het strand Playa Monsül, vlakbij San José.
Las Negras
Agua Amarga
El Cabo de Gata
GOLFO O
DE
ALMERIA
La Isleta del Moro
/c<y
Los Escullos z. v
°de&*
San José ^c\V
mogelijk vanuit El Cabo de Ga
ta met de auto te komen. De weg,
die nu naar het noordoosten af
buigt en versmalt, is alleen nog
te voet, op de mountainbike of te
paard te betreden. De autoritei
ten hebben er voor gepast de he
le kustlijn van het natuurpark te
asfalteren ten faveure van een
toeristische autoroute. Snelver
keer heeft geen kans. Wie met de
wagen van de ene naar de ande
re plaats wil rijden, gaat over
het waaiervormige wegennet:
terug het binnenland in en dan
weer naar het water.
Na het lauwe water uit de veld
flessen zijn de koele drankjes op
het met grote parasollen be
schaduwde terras een aangena
me verfrissing. Halverwege de
eindbestemming van vandaag,
is de twee liter die ieder had
meegenomen al helemaal op.
Gelukkig verkopen uitbater Jo
sé en zijn vrouw Maria petfles-
sen met gekoeld plat water. De
extra kilootjes drukken zwaar
op het gewicht van de rugzak
ken, maar dat is allemaal zeer
tijdelijk.
De zon staat hoog, het land is
gortdroog en nergens is scha
duw te vinden. De spaarzame
vegetatie bestaat uit tijm, la
vendel, cactussen en dwergpal-
men van maximaal een meter
hoog. Zelfs een forse rots biedt
geen beschutting. Een siësta op
een van de met zwarte, grijze en
witte kiezelstenen bezaaide
strandjes lokt, maar de weg is
nog lang en de tijd begint te
dringen. Voor de schemering
moeten de lichtjes van San José
in zicht zij nwant daar is de eer
ste kans op een slaapplek voor
de nacht. Dat is nog zeker zo'n
veertien kilometer doorstap
pen.
Een bed vinden is geen pro
bleem in San José, de grootste
plaats van Cabo de Gata. Rond
om de halve-maanvormige baai
met plezierjachthaven zijn
overnachtingsmogelijkheden te
over, zeker op een doordeweek
se dag in het voorseizoen. De
juffrouw achter de receptie van
hotel El Papagayo vraagt zich
bezorgd af of de stoffige, bezwe
te sloebers wel weten hoe duur
een kamer is, maar zwijgt zodra
een creditkaart uit een van de
rugzakken komt.
Het hotel is in mediterrane, koe
le kleuren gedecoreerd. De gan
gen geuren naar zoete zeep. Het
uitzicht op de diepblauwe Mid
dellandse Zee is meesterlijk. Al
les ademt de grandeur uit van
het begin van de toeristische in
dustrie in Spanje, die enkele
tientallen jaren begon. Het park
Cabo de Gata liep toen voorop,
maar is kleinschalig gebleven.
Het was de tijd dat alleen be
middelde Noord-Europeanen
zich reisj es naar het zuiden kon
den veroorloven. De tijd dat een
vakantie van een week op de
Drentse hei eigenlijk al de af
gunst van de buren afdwong.
Het is nog te zien aan de giganti
sche afmetingen van de bad
kuip. Het huidige management
heeft er een bordje bijgeplakt
met het verzoek de tobbe niet
helemaal vol te laten lopen, ge
zien de schaarste aan water in
deze streek, de enige woestijn
van Europa.
Op de tweede dag lijkt alles
zwaarder. De zon schijnt feller,
het pad is steiler en de rugzak
drukt striemender. De weg voert
langs aantrekkelijke, afgelegen
strandjes als Playa del Arco en
Playa del Penón Blanco. De ge
sprekken worden korter; het ge
vecht tegen de vermoeidheid
en de eenzaamheid begint. Lan
ge tijd is het enige geluid het ge
ruis van de zee, die met witte
schuimkoppen tegen de rotsen
slaat. Geen zuchtje wind.
Een zeldzame kudde wilde gei
ten kruist de weg. Evenals de
flora is ook de fauna in dit har
de, hete klimaat spaarzaam,
maar het uitzonderlijke klimaat
maakt de aanwezige soorten
bijzonder. Zo is Cabo de Gata de
enige broedplaats van Europa
voor de uit Afrika overgevlogen
woestijnvink.
Het pad bij Cala de los Toros
gaat even landinwaarts; bij elke
meter verder van de zee komt de
hitte harder aan. De ruïne van
een kazerne bij Rodalquilar uit
het begin van de vorige eeuw
staat er nog. Overal langs Cabo
de Gata staan herinneringen uit
een militair verleden: verdedi
gingstorens op hoge uitkijkpun
ten, als bescherming tegen aan
vallen van de moren uit het
nabije Afrika. Acht eeuwen lan
ge Arabische overheersing heeft
diepe sporen in het landschap
en de cultuur van Andalusië
achtergelaten. Ook tijdens de
Spaanse Burgeroorlog werden
de verdedigingswerken inten
sief gebruikt.
Het even verderop staande huis
El Cortijo de los Frailes is een
ander relikwie uit vervlogen tij -
den. Dit was het decor van een
bloedbad in de jaren dertig. Een
mank meisje ontdekte een dag
voor haar bruiloft dat haar va
der een deal met de bruidegom
had gemaakt. Ze probeerde weg
te lopen, maar moest het met de
dood bekopen. Ook haar aan
staande overleefde het gevecht
foto Lilian Dominicus
niet. De Spaanse schrijver Fe-
derico Garcia Lorca greep de
gebeurtenis, die hij in de krant
had gelezen, aan om er een to
neelstuk over te schrijven: Bo-
das de Sangre (De Bloedbrui
loft).
Tegen het vallen van de avond
komt Las Negras in zicht. Er is
nergens een hotelletje of pen
sionnetje te bekennen. Vragen
bij de plaatselijke kiosk helpt.
De Amerikaanse eigenaresse
verhuurt kamers voor weinig
geld. Meer een kast met twee
bedden eigenlijk, maar wat
geeft het. Uitgeput ploffen we
neer.
Met het vooruitzicht van een
koel glas bier aan het eind van
de dag, als afsluiting van drie
dagen stevig doorstappen, be
ginnen we aan de laatste etappe.
Nog maar elf kilometer te gaan,
dat is niet veel meer op een tota
le lengte van 61 kilometer! Na
anderhalf uur komt het oude
vissersdorp San Pedro dichter
bij Een vervallen vesting, een
oase van tien bij tien meter en
hier en daar een huisje. De oor
spronkelijke bewoners verlie
ten door kerend economisch tij
him woonst, waarna hippies uit
met name Duitsland er hun in
trek namen.
Bomen kunnen op dit kleine
groene plekje in het anders zo
dorre landschap groeien dank
zij de openluchtdouche die ze er
installeerden. De paar dozijn
nieuwe bewoners heeft hier een
idealistisch bestaan opge
bouwd en leeft van de opbrengst
van de moestuintjes. Bood
schappen worden gehaald uit de
naburige dorpjes, met een boot
je dat eenzaam voor het strand
dobbert. Aangezien koude-
luchtstromen ook in de winter
maanden geen onaangename
temperatuursdaling brengen,
laten ze hun kleren normaliter
achter in de ruïnes van de hui
zen, het kasteel of de kennelijk
bewoonbare grotjes.
Het is even puzzelen om het pad
naar boven opnieuw te vinden;
de hippies zijn maar weinig be
hulpzaam. Met wazige ant
woorden sturen ze je de volledig
andere kant op. Kennis van de
Spaanse taal is volkomen nutte
loos in deze Duitstalige commu
ne. Het kost een uur achter
stand, grrr.
De zon brandt en het zout zet
zich langzaam af op onze benen,
die inmiddels glibberen van het
zweet. De aanzienlijke voor
raad water is in korte tijd zorg
wekkend geslonken en Agua
Amarga is nog ver. Andere ne
derzettingen in de buurt? Ver
geet het maar. Alles is verlaten.
Zonder vocht verloopt het wan
delen steeds trager, maar ineens
doemt daar een huisje op. Be
woond, ook nog. De grote hon
den blijken uiterst vriendelijk
en de vrouw des huizes is best
bereid de passanten te helpen
met het bijvullen van de veld
flessen.
Een uur later, op het strand van
Agua Amarga, gaan de wandel
schoenen en natte sokken uit
voor een fris voetenbad. Een
San Miguel-biertje en borden
gambas met olijven op het terras
van strandrestaurant La Pal-
mera. We blijven hier nog even.
Lilian Dominicus
Tussen de kustplaatsen Cabo de Gata en Agua Amarga ligt een
wandelpad, dat grotendeels is afgesloten voor gemotoriseerd
verkeer. Er is geen bewegwijzering, maar doorgaans is het niet
moeilijk de weg te vinden, omdat de route steeds langs de kust loopt.
Een beschrijving van de wandeling is te vinden in de Lonely Planet:
Walking in Spain.
Overal op de route zijn dorpjes, waar het mogelijk is de nacht door te
brengen in een hotel, pension of appartement. Gedurende de zomer
maanden juli en augustus en de week voor Pasen (Semana Santa) is
het aangeraden te reserveren. Er zijn campings in Cabo de Gata,
San José en Las Negras. Bij de bron in San Pedro is het altijd moge
lijk een tentje op te slaan, elders in het natuurpark is wildkamperen
verboden.
Wandelen is het hele jaar mogelijk, alhoewel het in juli en augustus
niet verstandig is, gezien de hitte. Neem in ieder geval voldoende
water (zeker drie liter per persoon) mee, een zonnehoed, zonne
brandcrème met een hoge factor, wandelschoenen met stevige zolen
en een noodrantsoen. Een lange broek en shirts met lange mouwen
tegen de zon zijn geen luxe.
Café De Vriendschap in Ter-
neuzen is zo'n gelegenheid,
waar de kenner in het bijzijn
van zijn kameraden zijn favo
riete speciale biertje komt drin
ken. Een bruine kroeg dus, die al
sinds mensenheugenis aan de
kop van de Noordstraat is ge
vestigd. Veel mensen weten niet,
dat het boven het café nog veel
'bruiner' aandoet. Er heerst een
muffe lucht en stof krijgt hier
vrij spel. Maar het zijn juist deze
aspecten die het Biermuseum
van De Vriendschap-uitbater
Ronny Verberkmoes een apart
tintje geven. Het geeft deze
ruimte precies de uitstraling die
ze moet hebben: oud, verkleurd,
maar boordenvol bijzondere,
veelal oude accessoires.
Vooral flesjes in dit geval. Ge
vulde welteverstaan, want dat
maakt de privé-collectie van
Verberkmoes nog eens extra
speciaal. „Eerst spaarde ik van
alles, maar op een gegeven mo
ment kreeg ik zoveel, dat ik mij
heb beperkt tot België en Ne
derland. Waarom? Veel Neder
landers kennen alleen merken
als Heineken, Amstel en Oran
jeboom. Er is natuurlijk veel
meer", legt bierkenner Verberk
moes uit.
Zes jaar geleden nam hij onge
veer duizend flesjes over van
een klant, die vanwege een ver
huizing geen plaats meer had
voor zijn collectie. Inmiddels
heeft Verberkmoes zo'n twee
duizend verschillende exem
plaren op zolder staan.
De merken staan opgesteld per
brouwerij. De Belgische bieren
in een aparte kamer, de Hol
landse in een veel kleinere ruim
te. „Ik heb maar één leeg flesje.
Zonder etiket, van abdij West-
vleteren. Dat flesje dateert van
voor de Tweede Wereldoorlog.
Een gevulde krijg ik niet meer te
pakken. Uniek is ook een fles,
die ooit gevonden is in een kel
der aan het Schulpenpad (de
Schoolweg in Terneuzen). Dat
ding was ingemetseld en is zeker
honderd jaar oud. Wat er precies
inzit weet ik niet, maar ik ver
moed dat het bier is."
Op de zolder wemelt het van de
hebbedingetjes. Zomaar een
kleine greep: een als aftershave
vermomd bierflesje, een Heine-
ken-flesje met een uit Dene
marken afkomstig dopje, het
Waase Wolfbier - vernoemd
naar de twee jaar geleden in
Zeeuws-Vlaanderen rondzwer
vende wolf - van een brouwerij
uit Belsele en een grote fles
Westmalle Extra. „Die is niet te
koop, want die brouwen de pa
ters alleen voor zichzelf. Om de
fles herkenbaar te maken, heb
ben ze het reguliere Westmal-
le-etiket andersom geplakt."
Noemenswaardig is ook een re
cent flesje, dat in de Heineken-
kast prijkt: het BOB-bier, ofte
wel een mix van bier en lemon.
„Dat is helemaal geflopt. De
Belgen dachten: hé, dat kennen
we van die Bewust Onbeschon-
ken Bestuurder-campagne. Dus
die waren in de veronderstelling
dat ze er heel veel van konden
drinken. Maar er zit toch echt
vijf procent alcohol in! Nu heet
het B&L", vertelt Verberkmoes.
De cafébaas koestert zijn ver
zameling en geeft geïnteresseer
den graag uitleg, maar beklem
toont dat hij zijn 'museumprak
tijken' naast zijn dagelijkse job
doet. „Als klanten willen kij
ken, kan dat. Meestal heb ik wel
tijd om uitleg te geven, 's Avonds
komen er regelmatig groepen,
waarvoor ik een avondvullend
programma in elkaar steek."
Dat komt neer op een hele avond
praten over speciale bieren. En
proeven natuurlijk!
Raymond de Frel
Het Biermuseum (boven café
De Vriendschap) is gevestigd
in Noordstraat 1/3 in Terneu
zen.
Openingstijden (gelijk aan ca
fé): maandag tot en met zater
dag 11.00-19.00 uur of op af
spraak. Telefoonnummer: 0115-
612593
Brochure? 020-6275129 of
www.baobab.nl
Baobab organiseert al meer dan dertig jaar avontuurlijke reizen naar alle continenten.
Voor actieve en ondernemende mensen die zich meer reiziger voelen dan toerist.
'erckmoes met zijn verzameling bieren.
foto Peter Nicolai
Advertentie
i
