Honderdduizenden
verloren ledematen
tijdens een oorlog
VS willen geen tribunaal
Bijltjesdag in Irak kan
veel aanhangers van
Saddam de kop kosten
5
Ongeloof en blijdschap strijden bij Irakezen in Nederland om voorrang
0800 - 0231 231 (GRATIS)
donderdag 10 april 2003
Verward
Mooie dag
Pantserdivisie reist via Rotterdam
Parlementariër stapt op om Irak
Zoektocht naar vermiste piloot VS
Rusland wil in interimbestuur
Zwitserland blokkeert rekeningen
Niet moeilijk
Vreugde om beelden uit Bagdad
van nn7B regioredactie
r
MIDDELBURG - Irakezen in
Nederland konden gisteren hun
ogen niet geloven bij het zien
van de tv-beelden uit Bagdad.
Het naderende einde van het re
gime van Saddam Hoessein
leidde tot heftige emoties. „On
ze nachtmerrie is over", zei Sa-
lab Abdel Razaq van de Iraakse
i'.Verenigingenraad. „De Irake
zen worden vandaag opnieuw
geboren."
rjlakam Hoessein uit Middel-
- burghad een van de mensen wil-
t'len zijn die gistermiddag met
-sandalen op het standbeeld van
ide gevallen Saddam Hoessein
L sioegen. „Ik had ook willen spu-
,gen op het beeld of nog iets an
il ders willen doen om Saddam te
rvernederen." Hakam heeft fa-
j müie in het Koerdische gedeelte
«van Irak. Zelf woont hij bijna
•negen jaar in Nederland. Alles
Wat herinnert aan de dictatuur
iSaddam moet worden vernie-
.6J. „En het is het beste dat dat
gebeurt door de Irakezen zelf.
'Het deed mij goed dat de solda
ten niet zelf het enorme stand
beeld vernietigden. Zij lieten
betover aan de Iraakse bevol-
Hij had de val van het stand
beeld niet rechtstreeks gezien.
„Ik wil niet dat mijn kinderen
!"5die gruwelijke beelden zien. De
oorlog is zo vreselijk. De ellen
de, de pijn. Zodra de kinderen
„naar bed zijn, kijk ik tot diep in
„denachttelevisie. Ik ga vanzen-
der naar zender. Ik wil de blije
"mensen zien en de vreugde. Ik
'krijg bij de gedachte alleen al
'kippenvel."
Amar Hoessein uit Zierikzee
j^zegt nauwelijks woorden te
j lebben om zijn verwarde gevoe-
Fiens te uiten. „Het idee dat Sad
dam nu uit Irak wordt verdre-
j ven, is als een soort droom die
werkelijkheid wordt. Het geeft
een gevoel van geluk tussen
.twee zware slagen in, want
naast geluk, is er die vreselijk
zorg om al onze familieleden in
Bagdad. Mijn grootmoeder en al
mijnooms en tantes wonen daar
en daar zijn zoveel bombarde
menten geweest. We hebben
hier de afgelopen weken zoveel
gehuild, omdat we niet weten of
ze nog in leven zijn. Ik ben al die
tijd niet naar school geweest."
Amar benadrukt blij te zijn voor
de Irakezen als ze nu van Sad
dam worden verlost, omdat hij
erger zou zijn dan Hitler of Sta
lin. Zelf heeft hij zeven j aar in de
gevangenis gezeten. Zijn vader
zat vijf jaar in gevangenschap.
In 1999 is het gezin uit Bagdad
gevlucht. Amar wil duidelijk
benadrukken dat hij echter ook
de Amerikanen en de Engelsen
afwijst. „Elk beeld op televisie
van een dode soldaat of burger
doet pijn. Het zijn allemaal Ira
kezen, mensen van mijn volk.
Natuurlijk is er naast de blijd
schap over de val van Saddam,
ook zo verschrikkelijk veel ver
driet over alles wat deze oorlog
heeft aangericht."
„Vandaag is een mooie dag. We
zijn allemaal blij", verklaarde
M. Fikrey gisteren bij de ope
ning van een informatiecen
trum voor Irakezen in de Van
Meursstraat in Den Haag. „De
Amerikanen en Britten zijn in
het centrum van Bagdad, van
daag is het regime gevallen", al
dus Fikrey, secretaris van de
Iraakse Huis Vereniging uit
Haag. De IHV is een culturele en
sociale vereniging.
Iskander Salman, woordvoer
der van het Platform Irakezen in
Nederland, wil graag naar
'huis'. Maar alleen als Irak een
modern, democratisch land
wordt met vrijheid van me
ningsuiting. „Maar die kans
acht ik klein als ik kijk wat deze
oorlog kost. We zullen al tachtig
jaar schulden moeten afbetalen.
En die Amerikanen gaan niet
weg. Ik ben bang, nee, ik ben
overtuigd dat ons land bezet
blijft."
Een Irakees kust een Amerikaanse militair in het centrum van Bagdad.
foto Jerome Delay/AP
ROTTERDAM - Het Amerikaanse leger stuurt volgende week
één van zijn belangrijkste in Europa gelegerde gevechtseen
heden via de haven van Rotterdam naar de Golfregio. Het
gaat om de Eerste Pantser Divisie, een eenheid die bestaat uit
13.500 manschappen en bijna zevenduizend voertuigen,
waaronder tweehonderd tanks en tweehonderd Bradley-
pantservoertuigen
Het materieel wordt de komende dagen vanuit Duitsland per
trein en binnenvaart en over de weg aangevoerd en verzameld
op het terrein van de Delta Multi-User-terminal van contai
neroverslagbedrijf ECT op de Maasvlakte. GPD
MADRID - Een parlementariër van Spanjes regerende Volks
partij (PP) heeft gisteren ontslag genomen wegens de Irak-
politiek van premier Aznar. Het is de eerste volksvertegen
woordiger van de PP die opstapt sinds de oorlog bijna drie we
ken geleden begon.
„Ik kan niet langer deelnemen aan een politiek project dat de
activiteiten van de coalitietroepen in Irak steunt"verklaarde
Luis Acin. Zijn partijgenoot Aznar steunt de inval door Britse
en Amerikaanse troepen door dik en dun. Acin geeft ook zijn
partijlidmaatschap op. AFP
WASHINGTON - Zodra Saddam Hoessein is afgezet, gaat
een speciaal Amerikaans team in Irak zoeken naar Michael
Scott Speicher. De Amerikaanse piloot wordt sinds de Golf
oorlog van 1991 vermist. Hij is volgens de New York Times de
laatste Amerikaan uit de vorige oorlog in Irak die nog niet is
opgespoord.
Speichers vliegtuig werd 17 j anuari 19 91de eerste dag van de
oorlog, neergeschoten. Zijn lichaam werd nooit gevonden.
Het Rode Kruis ontdekte in 1995 dat de schietstoel ontbrak
bij het neergestorte vliegtuig, dat nog steeds op de plaats lag
waar het was neergekomen. ANP
MOSKOU - Rusland kan een onderdeel gaan vormen van het
interimbestuur in Irak zodra de vijandelijkheden voorbij
zijn. Dat zei de Amerikaanse ambassadeur in Moskou,
Alexander Versjbov, gisteren in het Russische dagblad Izves-
tia.
„In Iraks interimbestuur, dat wordt geschapen na het einde
van de (militaire) operatie, moet de Iraakse natie worden ver
tegenwoordigd en de coalitiepartners moeten er deel aan
gaan nemen. En de VN moet niet worden buitengesloten, net
als de belangrijkste wereldmachten zoals Rusland", citeerde
de krant de diplomaat. AFP
BERN - Zwitserland heeft Iraakse bankrekeningen geblok
keerd. Het land voldoet daarmee aan een verzoek dat de VS in
maart hebben gedaan, zo heeft het Zwitserse ministerie van
Buitenlandse Zaken gisteren meegedeeld. Volgens de centra
le bank van Zwitserland staat er voor ruim 460 miljoen frank
(310 miljoen euro) aan Iraaks geld op Zwitserse rekeningen.
Tot nu was het krachtens de sancties uit 1990 van de Verenig
de Naties alleen verboden geld naar de Iraakse overheid en
Iraakse staatsbedrijven over te maken. Bovendien mochten
Iraakse personen of bedrijven geen leningen krijgen voor
handelsdoeleinden. DPA
doorFlorien van Rees
UTRECHT - De dromen van de
12-jarige Ali Ismail Abbas lig
gen in duigen. Zijn leven is ver-
niïneerd. Afgelopen weekend
lag hij te slapen toen een ver
dwaalde Amerikaanse raket
rijnhuis in Bagdad trof. Ali ver
loor niet alleen zijn ouders,
broer en zeven andere familiele
den, hij verloor ook beide ar
omen.
.Kunt u me helpen mijn armen
terug te krijgen?", vraagt hij aan
[de buitenlandse bezoeker bij
rijnziekenhuisbed. „Als ik geen
handen krijg, pleeg ik zelf-
moord. Ik wil dokter worden.
Maar hoe moet ik dat doen, zon
derhanden?"
»Je armen verliezen, is een van
degrootste rampen die een mens
aantreffen", zegt Kees van den
Broek, programma-coördinator
wnhetLiliane Fonds, een orga
nisatie die hulp biedt aan ge
handicapte kinderen en jong
volwassenen in ontwikkelings
landen. „Zonder armen kun je
met zelf eten, drinken, schrij-
Ven' Je aankleden. Je kunt niets
meer."
Hat de Iraakse Ali is overko
ken, is eind jaren negentig tien
duizenden vrouwen, kinderen
en bejaarden in Sierra Leone
nok overkomen. Wie toen tij-
ras de uiterst bloedige burger-
oorlog een groepje rebellen ont-
°otte, liep het risico dat ter
Plekke beide armen werden af
gehakt tussen schouders en elle-
°°g- Tienduizenden mensen
nu met stompjes en heten,
rebellentaal, double short
sleeves.
hi het rijke Westen heb je wel
«ektronische, computerge-
urde armprotheses, maar die
m enorm duur. In ontwikke
lenden worden weinig
^Protheses aangebracht. Van
r "^e zijn kostbaar en
,1 ,?,nF nUeen voor dat het
hS r r eenv°udige, grove
al- Sen kan verrichten, zo-
een en drinken. Van belang
°ak °P welke plek de arm is
geamputeerd. Als de elleboog er
heH01S' Z'n er no§ wel mogelijk-
stomn' ,ar ziin er aheen nog
dpr a onder de schou-
dLi an ^oet je toch eerder
voptf,n ,aan het trainen van
12.;. nctles- Hoewel dat bij een
ziin u-ua^s moeilijk zal
riek n*et fiine moto-
111 zi]n voeten die kinderen
die zonder armen worden gebo
ren, hebben ontwikkeld."
Op het eerste gezicht lijkt het
vreemd, maar je kunt veel beter
beide benen dan beide armen
kwijtraken, zegt Van den Broek.
Honderdduizenden mensen in
de wereld moeten een of twee
benen missen doordat ze op een
mijn zijn gestapt, bijvoorbeeld
in Cambodja, Angola en Afgha
nistan.
„Benen hebben een enkelvoudi
ge functie: voortbewegen. Als
het moet, kan die functie vrij
eenvoudig worden overgeno
men door bijvoorbeeld een rol
stoel of een kunstbeen. Met een
houten stelt kom je al een heel
end en het Rode Kruis heeft een
speciale prothese ontwikkeld
die eenvoudig uit losse compo
nenten in elkaar kan worden ge
zet. Een arm daarentegen is een
multifunctioneel instrument
waarvan in het gunstigste geval
alleen de grove functies kunnen
worden overgenomen door een
hulpstuk."
Ontwikkelingsorganisaties hel
pen bij de hulpverlening aan
amputatieslachtoffers. Zo is er
naast het Liliane Fonds de veel
kleinere Stichting Revalidatie
Hulp (SRH). Eerste doelsteHing:
het opzetten van orthopedische
centra waar hulpstukken wor
den aangemeten en gefabri
ceerd.
Af en toe wordt gebruik ge
maakt van tweedehands pro
theses uit Nederland, zegt SRH-
directeur H. Holst. Maar hij
doet het liever niet. „Je moet ter
plaatse een structurele voorzie
ning hebben, met lokale vak
mensen en materialen. Een pro
these moet ook geregeld worden
aangepast - zeker bij kinderen -
of gerepareerd. Daarom is het
veel simpeler en doeltreffender
om ter plaatse een werkplaats
op te zetten."
Dat is volgens Holst niet erg
moeilijk. „Je hebt nodig een
ruimte bij een ziekenhuis, goede
stroomvoorziening voor las-,
frees-, schaaf- en boorappara
ten en een stel handige vakmen
sen. Verder sturen we fysiothe
rapeuten en othopedisch-in-
strumentenmakers erop uit om
cursussen te geven. Ook komen
er studenten uit de derde wereld
naar Nederland om bijvoor
beeld aan de Hogeschool Am
sterdam bijgeschoold te wor
den." GPD
door Ans Bouwmans
WASHINGTON - De Verenigde
Staten willen iedereen die oor
logsmisdaden heeft begaan in
Irak voor de rechter brengen. In
navolging van de Eerste Golf
oorlog zijn functionarissen be
gonnen met het verzamelen van
informatie over oorlogsmisdrij
ven, uit verleden en heden. Een
internationaal oorlogstribu
naal is overbodig, meent
Washington. Zes vragen over
krijgsgevangenen en oorlogs
misdadigers.
- Hoeveel krijgsgevangenen zijn
er?
Tot nu toe zijn er bij deze oorlog
ruim 7000 krijgsgevangenen ge
maakt, er is capaciteit voor on
geveer 100.000 gevangenen. Als
een Iraakse soldaat gevangen
genomen wordt of zich over
geeft, dan gaat zijn naam in de
computer en hijzelf gaat - even
tueel na medische behandeling -
naar het krijgsgevangenen
kamp. In de Eerste Golfoorlog
in 1991 werden door de VS en
hun coalitiepartners 86.743
Iraakse krijgsgevangenen ge
maakt. Die zijn naderhand alle
maal gerepatrieerd, omdat ze
gewone soldaten bleken te zijn.
De topmensen die Koeweit had
den bezet, bleken zich niet on
der de krijgsgevangenen te be
vinden.
- Hoe zit het met de Fedajien?
De VS beschouwen de Fedajien
niet als reguliere soldaten, maar
als terreurbrigades. Het is niet
duidelijk of zich leden van de
Fedajien onder de huidige
krijgsgevangenen bevinden. Er
moeten nog zogenaamde 'Arti
kel 5-tribunalen' gehouden
worden, om de 'onwettige' strij
ders eruit te halen. Het verschil
doet er toe, omdat een soldaat
een tegenstander straffeloos
mag ombrengen als hij zich aan
de krijgswetten houdt. Er zijn
geen plannen om Fedajien naar
de Amerikaanse marinebasis
Guantanamo te sturen.
- Welke oorlogsmisdaden heeft
Amerika op het oog?
Overtredingen van de Geneefse
Conventie, zoals het verwon
den, martelen of doden van
krijgsgevangenen. Ook 'slecht
behandelen van gevangenen',
bijvoorbeeld door ze gedwon
gen voor tv te interviewen om ze
te vernederen en te intimideren,
is volgens de VS een oorlogsmis
daad. Er is een duidelijk ver
schil met het fotograferen of fil
men van krijgsgevangenen door
Een Amerikaanse marinier fouilleert een Irakees bij een controlepost
Amarah in het oosten van Irak.
journalisten die op het slagveld
zijn, aldus een legerjurist. An
dere oorlogsmisdaden: het
eventuele gebruik van chemi
sche wapens, het misbruik ma
ken van de witte vlag en het
inzetten van burgers op het
slagveld. Leden van de Fedajien
kunnen volgens de VS ook ver
volgd worden voor het dood
schieten van Amerikaanse sol
daten tijdens strijdhandelin-
gen, omdat ze geen wettige com
battanten zijn.
- Wat gebeurt er met oorlogsmis
dadigers?
De VS willen van iedere krijgs
gevangene nagaan of hij in deze
of de vorige Golfoorlog misda
den heeft begaan tegen Ameri
kaanse strijdkrachten. Als dat
zo is, dan zal 'zo mogelijk' ge
probeerd worden hen in de VS te
vervolgen. Hoe precies is nog
niet duidelijk. Volgens Pierre-
Richard Prosper, de Ameri
kaanse ambassadeur voor oor
logsmisdaden kan het uitdraai
en op een militair tribunaal, de
krijgsraad of de burgerrecht
bank. Volgens een woordvoer
ster van het Advocatencomité
voor de Mensenrechten hoort
een land krijgsgevangen mili
tairen hetzelfde te berechten als
eigen soldaten, dus via een
krijgsraad. De VS vinden dat
Irak en Amerikaanse coalitie
partners - zoals Koeweit of
Groot-Brittannië - het recht
hebben om misdaden die nu of
in het verleden tegen hun bewo
ners of militairen zijn begaan, te
vervolgen.
- Het gaat niet alleen om oor
logsmisdaden.
Er is in Irak jarenlang sprake
geweest van staatsterreur.
Sinds eind jaren zeventig zijn in
Irak naar schatting 290.000
mensen 'verdwenen'. Er is spra
ke van misdaden tegen de men
selijkheid en genocide.
- Wat moet er gebeuren met le
den van het regime van Saddam
Hoessein?
Het is volgens de Amerikaanse
ambassadeur Prosper nog niet
duidelijk welk 'forum' gekozen
zal worden voor de berechting
van Saddam Hoessein, zijn twee
zoons, hoge militaire comman
danten en belangrijke minis
ters, voor het geval die al gevan
gen genomen worden. Hij
maakte duidelijk dat wat de VS
betreft, Irak zelf het voortouw
neemt voor de berechting van
het terreurregime.
De VS willen Irak daarbij hel
pen. Voor het Internationale
Strafhof in Den Haag is geen rol
weggelegd, en een internatio
naal oorlogstribunaal wordt
niet nodig geacht.
in een buitenwijk van de stad Al
foto Wally Santana/AP
- Is dat wel een goed idee?
Verschillende mensenrechten
organisaties vinden van niet.
„We zijn heel bezorgd", zegt
Fiona McKay van het Advoca
tencomité voor de Mensenrech
ten in New York. Ze verwacht
dat de Iraakse justitie in op
bouw deze klus niet aankan, en
een tribunaal in Irak dat in feite
wordt gestuurd door de VS en
Groot-Brittannië zal volgens
haar de verkeerde boodschap
uitdragen.
Ook Richard Dicker van Human
Rights Watch in New York
denkt dat het Iraakse rechtssys
teem dit karwei niet kan klaren.
Hij en McKay pleiten voor een
tribunaal van internationale ju
risten, of een mix van lokale en
internationale rechtsexperts.
GPD
door Aad Luymes
AMSTERDAM - De kans is
groot dat het in Irak tot een
soort 'bijltjesdag' komt, waarbij
de Iraakse bevolking wraak
neemt op aanhangers van Sad
dam Hoessein. Dat zegt politi
coloog en Midden-Oostendes
kundige Paul Aarts, verbonden
aan de Universiteit van Amster
dam.
„De situatie is nu nog te onzeker
om het heft in eigen hand te ne
men, maar er zullen ongetwij
feld een heleboel mensen zijn
die de kans afwachten om een
persoonlijke rekening te veref
fenen", aldus Aarts. Hij verwijst
naar het einde van de Golfoor
log in 1991 toen in het zuiden
van Irak de sjiitische bevolking
massaal in opstand kwam en op
bloedige wijze wraak nam op
hoge regeringsfunctionarissen
en leiders van de regerende
Baathpartij. „Misschien gebeu
ren dit soort afrekeningen nu
ook al op plaatsen waar de Ame
rikanen en westerse journalis
ten niet zijn. Misschien zijn er al
mensen geliquideerd."
Onder het ruim twintig jaar du
rende regime van Saddam
Hoessein zijn vele tienduizen
den mensen door de Mukhaba-
rat (de geheime politie) gearres
teerd, gemarteld en gedood. „De
familie van de slachtoffers zal
zeker wraak willen nemen. Er is
veel haat opgebouwd", meent
Aarts.
Onder Saddam Hoessein werkte
naar schatting een op de vier
Irakezen voor de diverse gehei
me diensten, zodat iedereen
bang was en niemand elkaar
durfde te vertrouwen. Zelfs bin
nenshuis heerste de angst. Ou
ders liepen de kans door hun
kinderen te worden aangegeven
als ze een onvertogen woord lie
ten horen over de dictator.
Advertentie
Lezersservice - bezorgklachten - informatie over abonnementen
Heel veel mensen hielpen op de
ze wijze mee om het schrikregi-
me van Saddam Hoessein in
stand te houden. Vorige maand
waarschuwde het Brits Insti
tuut voor Internationale Be
trekkingen in Londen er al voor
dat veel Irakezen wraak willen
nemen op politici, Baath-partij-
leden en militairen die het oude
regime hebben gediend.
Maar Aarts denkt dat de Irake
zen wel onderscheid kunnen
maken tussen burgers die ge
dwongen werden met de over
heid samen te werken en te klik
ken en mensen die beroepshalve
spioneerden. Hij wijst er boven
dien op dat de gewone burgers
wel lid van de Baathpartij
moesten worden als ze een hoge
functie of baan bij de overheid
wilden. Veel mensen waren
daarom volgens hem alleen in
naam lid van Saddams partij.
Hoewel sommige mensen zeker
wraak willen nemen op leden
van het oude regime, denkt
Aarts toch dat het niet tot grote
bloedbaden komt. Hij verwacht
dat het bij incidenten zal blijven
zolang het Amerikaanse leger
aanwezig is om de orde te hand
haven. Aarts denkt dat de Ame
rikanen vooral in Tikrit, de ge
boorteplaats van Saddam
Hoessein, op hun hoede moeten
zijn voor wraakacties en plun
dertochten, waarvan nu al spra
ke is in Bagdad en Basra.
Volgens de Britse opperbevel
hebber, luchtmachtmaarschalk
Brian Burridge, zijn in Basra de
eerste berichten over wraakac
ties binnengekomen. Ook hij
denkt dat veel sjiieten wraak
willen nemen op Iraakse rege
ringsfunctionarissen wegens
het bloedbad in 1991 toen hun
opstand door het leger werd
neergeslagen. „Er zullen onge
twijfeld mensen zijn die reke
ningen willen vereffenen uit die
periode en we zullen proberen
ze tegen te houden", aldus Bur
ridge. Hij denkt dat de opge
kropte woede van de bevolking
tegen Saddam en diens Baath
partij eerst een uitweg moet
zoeken, maar dat de plunderin
gen en vernielingen vervolgens
afnemen.
Britse militairen in Basra zijn
intussen druk bezig om de orde
en rust te handhaven om exces
sen te voorkomen. De Britten
hebben al een sjiitische geeste
lijk leider gevraagd om op te tre
den als burgemeester van de
stad. ANP
