PZC
MET DE BVD OVERZEE
Collegevorming
Met Hesco's vullen verdwijnt
het vet pas echt van je lijf
Half procent van materiaal blijft gesloten
WE LEVEN MEE
Afghanistan wacht nog
steeds op democratie
na verdrijving Taliban
J
Vrijgegeven archieven Marine Inlichtendienst zwijgen over Willem Oltmans
post kaboel
10 april 1953
donderdag 10 april 2003
Woede
Opgeschort
Versleten
Soepeler
Oben ohne
I
van onze redactie binnenland
Het overgedragen archief
van de Marine Inlichtin
gendienst (Marid) beslaat 35
meter. Het bestaat uit circa 2500
dossiers. Het gaat uitsluitend
om stukken die te maken heb-
ben met Nieuw-Guinea en In
donesië. Er zit ook veel in over
de RMS en de Russische be
moeienissen met Indonesië.
Een belangrijk onderdeel van
het archief bestaat uit de rond
400 militaire kaarten.Nog
steeds zijn dit vaak de enige
kaarten die er van bepaalde ge
deelten van Nieuw-Guinea be
staan. De Nederlanders brach
ten alle 900 dorpen in kaart.
Het is het eerste archief van een
militaire inlichtingendienst dat
voor iedereen toegankelijk is
gemaakt. Rond een half procent
blijft gesloten. Dat heeft te ma
ken met zaken over de veilig
heid van de staat en van de
bondgenoten. Bovendien kun
nen bepaalde persoonlijke dos
siers van nog levende personen
alleen worden ingezien met hun
toestemming. GPD
Russen aasden op Nieuw-Guinea
door Barenda Grutterink
De Russen hebben wel dege
lijk vanuit onderzeeboten
bij Nederlands Nieuw-Guinea
gespioneerd. Dat werd altijd al
beweerd en het lag voor de hand
bovendien. Het Russische han
delen wordt volgens het Natio
naal Archief definitief bewezen
uit de dossiers over de Nieuw-
Guinea-kwestie van de Marine
Inlichtingendienst, de Marid.
De archieven uit de jaren vijftig
en zestig zijn gistermiddag
overgedragen aan het Natio
naal Archief. Daardoor zijn ze
voortaan voor iedereen in te
zien. Het is voor het eerst dat de
archieven van een militaire in
lichtingendienst openbaar wor
den gemaakt.
Er zijn ruim vierhonderd per
soonsdossiers, die overigens
lang niet allemaal rechtstreeks
betrekking hebben op Nieuw-
Guinea en soms nogal tegenval
len. Zo is er van Raymond Wes
terling, de gevreesde 'bloed
hond van Celebes', maar 2,5 A-
viertje. Het zal voor Willem Olt
mans, de omstreden journalist
die zich destijds nadrukkelijk
met de kwestie Nieuw-Guinea
bezighield, een teleurstelling
zijn dat hij er helemaal niet in
voorkomt.
Dat de Russen belangstelling
hadden voor Nieuw-Guinea,
Nederlands laatste kolonie in de
Oost, was volgens 'hoofd bewer
ken' Erik van der Doe van het
Nationaal Archief niet eerder zo
hard en oorspronkelijk op pa
pier terug te vinden. „Nu heb
ben we allerlei brieven waaruit
dat blijkt." De Russen hebben
op Nieuw-Guinea kennelijk
aankopen gedaan en de Indone
siërs schaften er wapens aan.
De VS en Australië hielden de
ontwikkelingen inzake Nieuw-
Guinea scherp in de gaten. De
eerste Indonesische president,
Soekarno, die op Nieuw-Gui
nea aasde en het uiteindelijk in
handen kreeg, zou immers on
der Russische invloed kunnen
komen te staan. Ook China
volgde de gang van zaken.
De archieven van de Marid zijn
nog niet echt door onderzoekers
bestudeerd. Dat gaat nog een
hele klus worden, want een in
lichtingendienst verzamelt
domweg van alles, ook geruch
ten. Het zal niet meevallen alle
informatie op juiste waarde te
schatten. „Het is allemaal ruwe
informatie, veel van horen zeg
gen, heel lastig te beoordelen al
lemaal", aldus Van der Doe.
Uitzonderlijk is dat de zoge
noemde interceptieberichten
bewaard zijn gebleven. Dat zijn
berichten die uit radioverkeer
werden opgepikt, aan bepaalde
functionarissen werden gege
ven en meteen daarna vernie
tigd hadden moeten worden.
„Die zul je verder niet gauw te
genkomen. Slecht archiefbe
heer heeft er in dit geval toe ge
leid dat ze bewaard zijn bleven
en daar zijn we nu buitenge
woon blij mee."
Volgens Zierikzeeënaar Van der
Doe is de archiefcollectie, hoe
wel vanuit militair oogpunt sa
mengesteld, ook bijzonder inte
ressant voor bijvoorbeeld cultu
reel antropologen. „De Marid
legde echt alles vast en dat op
een eiland dat zo moeilijk door
dringbaar was. Er is bijvoor
beeld een soort volkstelling ge
weest. Elk dorpje vanaf acht
mensen is opgetekend: waar het
lag, hoe het heette, wie er woon
den, of er onderwijs was, wat er
geplant werd en welke ziekten
er heersten. Die informatie was
allemaal afkomstig van pa
trouilles." Er zijn negenhonderd
kampongs in kaart gebracht.
De militairen keken echter
vooral naar het terrein en naar
de houding van de bevolking.
„Die houding was voor een deel
vriendelijk en nieuwsgierig, wender en gevaarlijker de die waarschuwingen aan over- kruist op de grond, zodat het
maar hoe verder men het bin- bevolking werd ervaren." Er vliegende Nederlanders gaven, van boven te zien viel als er ge-
nenland inging, hoe wantrou- waren ook kamponghoofden „Ze legden grote stokken ge- vaar dreigde." ANP
Politieke tekening van Opland uit De Volkskrant over de bemoeienis van de inlichtingendiensten met 'de Oost'. GPD/Nationaal Archief
In het Zeeuwse provinciehuis wordt uiterst oi
tig gewerkt aan de vorming van een nieuw daj
bestuur. Onder de strakke regie van CDA-vq
Poppelaars wordt achter gesloten deuren eenbrf
alitie van CDA, PvdA, VVD en SGP gesmeed. V
de onderhandelaars gebeurt dat voortvarend e
monieus. Maar het geduld van de kiezers, die
maart hebben gesproken, wordt stevig op de pn
steld.
Vooral het gebrek aan openheid is opmerkelijk,
tijdsgewricht waarin politici de mond vol hebbi
contacten met de burgers en het verlaten van ach
mertjes, had het voor de hand gelegen de kiezers
matig op de hoogte te houden van de onderhands
over het beleid en wie dat gaan uitvoeren. Dit gel
ker voor een provinciebestuur dat zich regelmal
klaagt over een gebrek aan betrokkenheid vand
gers. Door wekenlang taal noch teken te geven, la
toekomstige collegepartijen een kans liggen omd
resse van de kiezers te vergroten. Nu laden zij de
op zich dat er niks verandert en de oude politieki
regeert zoals zij altijd heeft gedaan.
Dat beeld wordt versterkt doordat de collegevon
partij en alleen mensen uit de fracties naar voren:
ven als kandidaat-gedeputeerde. Met de invoerit
het dualisme in de provinciale politiek is het mo
een gedeputeerde te benoemen van buiten de fracl
kan invulling worden gegeven aan de scheiding!
Gedeputeerde Staten, die het beleid moeten uitv
en Provinciale Staten, die de uitvoerders moetei
troleren. De Staten leggen zichzelf een onnodigel
king op door die kans niet te benutten. De rol van'
vertegenwoordiger die zij in het dualisme scl
kunnen neerzetten, dreigt daaronder te lijden. E
vaar is groot dat - net als voorheen - fracties a
hand van hun gedeputeerde(n) gaan lopen.
Wie die gedeputeerden worden, zal volgende weel
ken. Volgens formateur Poppelaars bevindt de co
vorming zich in de afrondende fase. Hij haalt de
line die hij zichzelf heeft gesteld. Toch had de for
eenvoudiger kunnen gaan als ook de vorming va
kabinet vlotter was verlopen, aldus de onderh
laarsZe hadden dan eerder inzicht gehad in defii
ele ruimte en daarop hun wensen kunnen afsten
Hiermee toont het toekomstige provinciebestui
gebrek aan durf. Volstrekte duidelijkheid over:
besteden geld bestaat immers nooit. Altijd moetei
zes gemaakt worden, die bovendien regelmatig bi
ling behoeven.
Het gesloten, terughoudende en afwachtende opt
tot nu toe doet vrezen voor de doortastendheid d
dig is om Zeeland door te verwachten econo:
moeilijke jaren te loodsen.
door Katjny Gannon
Nadat ze de medewerker van
het Internationale Rode
Kruis gevangen hadden 'geno
men, belden de Taliban-strij-
ders hun meerderen op om in
structies te vragen. Dood hem,
luidde het bevel, waarna de Sal-
vadoraan Ricardo Munguia met
twintig kogels werd doorzeefd.
Munguia was de eerste buiten
landse hulpverlener die in Af
ghanistan werd vermoord sinds
de Taliban anderhalf jaar gele
den uit de macht werden verdre
ven. De manier waarop hij stierf
wijst er niet alleen op dat de Ta
liban een geduchte factor blij
ven in Afghanistan, maar ook
dat zij zich hergroeperen en hun
bevelstructuur aan het herstel
len zijn.
Er is niemand die de Taliban te
genhoudt. De militairen en poli
tieagenten die voor een stabiel
Afghanistan moesten zorgen
hebben al in geen maanden sol
dij of salaris ontvangen en zien
om naar ander werk. In een tijd
waarin de Verenigde Staten
beloven een democratisch Irak
op te bouwen, herinneren veel
Afghanen zich dergelijke belof
tes niet zo heel lang geleden
ook te hebben gehoord. Wat zij
zien zijn stelende krijgsheren,
moorden en berovingen langs
de wegen en een opkomst van
Taliban-achtige burgerwach
ten.
„Het lijkt alsof dezelfde film
voor de tweede keer wordt afge
draaid en dat niemand het pro
bleem probeert te verhelpen",
zegt Ahmed Wali Karzai, de
broer van de Afghaanse presi
dent Hamid Karzai en diens
vertegenwoordiger in het zuide
lijke Kandahar. „De Afghanen
is met de instorting van de Tali
ban een nieuw leven van hoop
en verandering beloofd. Wat is
daarvan terechtgekomen?
Niets."
De wederopbouw verloopt ter
gend traag; hier wordt een ka
naal gerepareerd, daar een stuk
weg geplaveid, een schooltje
herbouwd. „Erzijngeen wezen
lijke veranderingen voor de in
woners", zegt Karzai.
Vanuit Pakistan, waar zij gehol
pen worden door militante isla
mitische groepen, proberen de
Taliban munt te slaan uit de
woede die onder moslims heerst
over de Amerikaanse inval in
Irak. Volgens Karzai zijn zij ge
lieerd aan krijgsheer Gulbud-
din Hekmatyar, worden zij ge
steund door Pakistan en krijgen
zij geld van militante Arabie
ren. Hun aanvallen zijn gericht
tegen buitenlanders en Afgha
nen die voor internationale or
ganisaties werken.
Abdul Salam is een militaire
commandant van de regerings
strijdkrachten. Vorige maand
was hij getuige van de moord op
Munguia, een 39-jarige water
bouwkundige uit El Salvador.
Nadat het uit drie voertuigen
bestaande konvooi van Mun
guia was staande gehouden,
belden de Taliban met een satel
liettelefoon met mullah Dadul-
lah. Toen het gesprek was afge
lopen, kwamen de Taliban
razendsnel in actie. Ze duwden
Munguia achter een van de au
to's. Een Talib hief zijn kalasjni-
kov en schoot hem dood. De Ta
liban lieten de anderen gaan
omdat ze Afghanen waren
„maar als we de volgende keer
merken dat jullie nog steeds
voor de regering werken, gaan
jullie eraan", aldus Salam.
Internationale hulpverleners
voelen zich niet veilig meer in
KandaharHet Rode Kruis, dat
150 buitenlandse medewerkers
in Afghanistan heeft, heeft zijn
activiteiten voor onbepaalde
tijd opgeschort.
Het Nationale Leger in opbouw
stelt weinig voor. De door de
Verenigde Staten geleide coali
tie vertrouwt bij de jacht op Ta
liban- en Al-Qaedastrijders
vooral op de hulp van krijgshe
ren, die daarvoor rijkelijk be
loond worden. Karzai, de broer
van de president, zegt dat de op
bouw van lokale besturen voor
rang moet krijgen. „Wij weten
wie Taliban zijn, maar er is nie
mand bij wie wij het kunnen
melden wanneer zij terugke
ren."
Khan Mohammed, comman
dant van het 2de Legerkorps in
Kandahar, zegt dat zijn mannen
al in geen zeven maanden soldij
hebben gekregen en dat steeds
meer militairen het voor gezien
houden. Mohammed Akram,
het hoofd van de politie in
Kandahar, wil in elke wijk waar
de Taliban sterk zijn vijftig
agenten extra. Maar ook zijn
korps zit al maanden zonder
geld en honderden agenten heb
ben er dan ook de brui aan gege
ven. AP
Majoor Ronald Gillesse (37) uit Vlissingen
verblijft drie tot vier maanden in Afgha
nistan als commandant van de infanterie-
compagnie. Nederland vormt daar samen
met Duitsland de internationale troepen
macht (Isaf). Gillesse, die verantwoorde
lijk is voor de dagelijkse gang van zaken
voor 186 militairen, doet voor de PZC
eens in de twee weken verslag.
door Ronald Gillesse
In minder dan drie weken arriveert het
voordetachement van onze opvolgers.
Dat wil nog niet zeggen dat wij dan naar
huis gaan, maar het einde komt in zicht. Ik
heb na dit stukje er nog twee te gaan in Af
ghanistan.
Aan alles merk ik dat de compagnie echt
z'n draai heeft gevonden. Het gemak
waarmee 'last minute'-opdrachten wor
den opgepakt, het reageren op situaties
zonder uitgebreide briefings enzovoort.
De meeste kerels weten nu ook dat hun
dag vaak bestaat uit patrouille lopen en
rijden gedurende een uur of zes, onder
houd en debriefing, rust gedurende een
uur of acht en daar gaat-ie weer. Die rust
is relatief want 'het kamp' leeft door. De
volgende patrouille gaat er uit, een tent
wordt schoongemaakt, het aggregaat
wordt afgetankt, enzovoort.
'Camp Warehouse' is een dik jaar geleden
opgebouwd toen onduidelijk was hoe lang
de landmacht er zou zitten. Dus ondertus
sen is een aantal zaken aan vervanging
toe. Bijvoorbeeld de zandzakken die on
der het Afghaanse klimaat redelijk zijn
versleten. Deze worden vervangen door
'Hesco's'. Dit zijn stalen korven met een
bekleding, die gevuld worden met steen
slag. In tegenstelling tot de film, bestaat
de woestijn vooral uit steen, zand is
schaars!
Van de schaarse vrije tij d na een patrouille
of andere dienst weet de compagnies ser
geant-majoor regelmatig gebruik te ma
ken door het 'Hesco vullen!„Jullie liggen
alleen maar te pompen en aan gewichten
te trekken om in Zandvoort meiden te lok
ken! Met Hesco's vullen, train je dat vet
pas echt van je geraamte, ik ga jullie hel
pen mooi te worden..." Of woorden van
gelijke strekking kondigen het einde van
de vrije tijd vaak aan. „Had je maar een
vak moeten leren."
Dat hebben ze ook. En nog geen eenvou
dig vak ook. Want hoewel de compagnie
een stuk soepeler loopt dan aan het begin;
er is gelukkig nog lang geen routine inge
treden. Dat kunnen we ons ook niet ver
oorloven. En het voordeel van professio
nele militairen is dat ze zich heel goed be
wust zijn van de risico's en getraind zijn
om ermee om te gaan. Afghanistan is wei
nig tot niets veranderd door de oorlog in
Irak. Maar het wordt wel lente. Wat heeft
dat er nu mee te maken? Heel veel. In bijna
alle conflicten is het 's winters relatief rus
tig, maar dan wordt 'men' wakker. Ook
hier merken we dat er wat meer activitei
ten zijn van extremistische groeperingen
als Al Qaeda, Taliban, en Hezb Islami.
Nog steeds niet schokkend, maar je moet
altijd voorbereid zijn op escalatie. Helaas.
Dit zal ook niet veranderen voor we lan
den in Keulen.
Voor nu alle (Zeeuwse) families gaan bel
len naar Sitcen, het situatiecentrum van
de landmacht: Geen paniek! Er is nog
steeds niets veranderd. En u krijgt echt
niet zomaar een doorgedraaide Afghanis-
tan-veteraan thuis. Waarschijnlijk zit op
het moment dat u dit leest uw familielid in
de zon in een Mercedes (terreinvoertuig)
in Shewaki en vraagt een Afghaans jochie
aan hem 'Hauwarjoe miester' en 'Gimmie
pen'. Dit is dan het vijftigste ventje dat
iets van hem wil, en dan hebben we het al
leen over dit dorp. Hij moet er nog door
twee! Of hij zit op het terras z'n wapen te
onderhouden en denkt: „Waarom mag
m'n T-shirt niet uit."
Ja joh, uitstraling is de helft van het werk,
als militair. En ik vind het zo goedkoop als
ik mij als majoor verschuil achter de
(Duitse) kolonel die het 'lagerbefehl' heeft
uitgegeven dat 'Oben ohne' niet mag. Ik
vind het als roodharige niet zo'n slecht be
vel, maar ik kan me anders voorstellen. Zo
is er ook een order dat de mobiele tele
foontjes die sommige functionarissen, on
der wie ikzelf, gisteren hebben gekregen,
alleen voor de dienst gebruikt mogen wor
den. Ja, we hebben Internet, en ook de
postregeling is niet slecht. Ook hebben we
nog 10 minuten bellen 'van de baas' per
week, maar de stem van m'n vrouw of
dochter horen.Ik wil degene die de kreet
voorbeeldfunctie heeft uitgevonden wel
eens spreken eigenlijk. (Voor de dienst na
tuurlijk!)
RAMPENFONDS - De op
brengst van het Nationaal
Rampenfonds is boven de hon
derd miljoen gulden uit geste
gen. De teller staat nu op
101.700.00. Gisteren was dat
99,8 miljoen.
TELEFOONLIJN - De directe
telefoonlijn tussen Bruinisse
en Rotterdam, die in 1943 door
de Duitse bezetter tot stand
werd gebracht, gaat opnieuw
goede diensten bewijzen. De
PTT gaat de lijn benutten voor
het telefoonverkeer.
SCHILDERIJ - Een schilderij
van een Haagse vrouw is in
waarde gedaald nadat haar
werkster het doek had schoon
gemaakt. Vierhonderd guli
om precies te zijn. Dat bei
had de eigenaresse naffl
achter het doek verstopt,n
toen de werkster het v
nam ze het mee. Vijf taartv
j es verdwenen trouwensoi
de zakken van de werkstei
BOLLENVELDEN-Detr
tionele reisjes over Zuid
veland naar de bollenveld:
Holland en Brabant woi
dit jaar nauwelijks gema
Deze worden ernstig bem
lijkt door het gebrek aang:
verbindingen. Alleen een
via België zou tot de mogel
heden behoren, maar datl
de meesten te veel tijd, gel:
ongemak.
PZC
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Hoofdredactie:
A. l. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax:(0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)273000
Fax. (0113)273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115)645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111) 454647
Fax. (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17.00 uur
Auteursrechten voorbehouden ne($.
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern.
aan ons verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een bestand dat wordt gebrulh
(abonnementen)admmistratie en om u te (laten) intormeren over voor u relevante d|eri;''
ducten van de titels en de werkmaatschappiien van Wegener of door ons zorgvuldig ge--1
derden Als u op deze inlormatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij yL-
lezersservice. Postbus 3229.4800 MB Breda
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldleen
toeslag van 2.00)
per maand: 20.50
per kwartaal: 55,10
per jaar: €209.90
Voor toezending per postgeld!
een toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandvW
het einde van de betaalperiode
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag:€ 1.10
zaterdag: 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6%B!"
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentiewez»1
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdenskantoo-
zondag: van 16.00 tot 18.00uur
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Personeelsadvertenties:
Tel. (0118) 484240
Fax(0118)470100
Rubrieksadvertenties (b'ein
Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0118) 484369
Fax: (0118) 484309
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114) 372770
Fax: (0114)372771
lnternet:www.pzc.nl/adverteren
Behoort tot LUGQEDGr
