Elf kocht
alle Franse
politici om
PZC
Slachtoffers van Srebrenica herbegraven
Hoop op volksopstand in Zimbabwe
Bosnische Kroaten
krijgen celstraffen
tot twintig jaar
EU komt voor het
eerst militair in actie
7
Ook links kreeg smeergeld
Dumas ziet
niets in rol
Amerikanen
in Israël
Roep om aftreden Aristide
Kopstuk AEL berecht in België
Columbia bij lancering beschadigd
Doden door aanslag in Pakistan
Helft Russische officieren baalt
Laatste sovjetpremier overleden
Tientallen vermeende
Talibanstrijders gepakt
dinsdag 1 april 2003
door Henk Glimmerveen
PARIJS - Alle politieke partijen
in Frankrijk hebben eind jaren
tachtig, begin jaren negentig
smeergeld aangenomen van
olieconcern Elf. Aanvankelijk
kreeg alleen de gaullistische
RPR dikke enveloppen toege
stopt, maar op last van wijlen
president Mitterrand deelden
ook de linkse partijen mee.
De drie hoofdverdachten in het
Elf-proces bevestigden gisteren
onomwonden de omkoping van
de Franse politiek. ..Het was in
het belang van ElfEr waren po
litici die ons niet wilden steu
nen. Om hen rustig te houden en
aan onze kant te krijgen was het
nodig de partijen van geld te
voorzien", aldus de topman des
tijds, Loïk Le Floch-Prigent.
Berichten over omkoping van
de Franse politiek deden al lan
ge tijd de ronde, maar het is voor
het eerst dat de leiding van het
bedrijf de smeergelden toegeeft.
Volgens Le Floch-Prigent ging
het om het bedrag van vijf mil
joen dollar per jaar. De tweede
man van Elf, Alfred Sirven, ver
klaarde evenwel dat het bedrag
vele malen hoger was. In de di
rectie deed de grap de ronde: 'ie
der zijn eigen prins', een variant
op een eerder door hem afgeleg
de verklaring over omkoping
door Elf in het buitenland. Om
concessies in het Midden-Oos
ten en Afrika te verkrijgen was
het volgens Sirven gebruikelijk
dat er 'commissie' werd betaald
aan de koning en zijn familie.
Sirven was volgens Le Floch-
Prigent aangewezen om de con
tacten met de rechtse partijen te
onderhouden. André Tarollo
gold als de geldleverancier van
de linkse partijen en ook alle
door Henk Glimmerveen
PARIJS - De Franse oud-minis
ter van Buitenlandse Zaken Ro
land Dumas is pessimistisch
over het Amerikaanse voorne
men na de oorlog in Irak ook 'or
de op zaken' te stellen in het Is-
raëlisch-Palestijnse conflict.
„Dat voornemen hadden Bush
senior en zijn minister van Bui
tenlandse Zaken, James Baker,
na de Golfoorlog van 1991 ook.
Maar van al hun plannen is niets
terecht gekomen", zo zei Dumas
gisteren in Parijs in een gesprek
met enkele buitenlandse jour
nalisten.
De tachtigjarige oud-bewinds-
man geldt als een van de belang
rijkste Midden Oosten-experts
van de Franse diplomatie. ,,Ik
ken de regio vrij goed en was een
van de eerste westerse diploma
ten die de Egyptische president
Nasser sprak na diens staats
greep", vertelde hij, niet zonder
trots.
Nationaal bewustzijn
Volgens Dumas is een van de op
vallendste verschillen met de
Golfoorlog van 1991 dat Irak
zich thans een 'land met een na
tionaal bewustzijn' toont.
Iraakse soldaten verdedigen
naar zijn mening momenteel
eerder hun land, dan het regime
van Saddam Hoessein
Als voorbeeld noemde Dumas
de zelfmoordaanslag het afge
lopen weekeinde. „Zelfs het wa
pen van de kamikaze wordt mo
menteel gebruikt om de troepen
van de coalitie te stoppen. Dat
was tot voor kort een ondenk
baar fenomeen in Irak", meende
hij
Het tweede grote verschi 1 verge
leken met twaalf jaar geleden
noemde Dumas de houding van
Europa ten opzichte van de Ver
enigde Staten. „Duitsland is
veranderd. Voor het eerst na de
Tweede Wereldoorlog hebben
de Duitsers 'nee' durven zeggen
tegen Washington. In de tijd dat
ik minister van Buitenlandse
Zaken was, moest er bij iedere
beslissing - of het nou ging over
de Navo of over de invoering
van de euro - een alinea in het
slotcommuniqué waarin trouw
werd uitgesproken aan het at-
lantisch bondgenootschap.
Genscher en Kohl waren daar
heel strikt in. Maar die tijd is
voorbij." GPD
presidentskandidaten wisten de
weg naar de penningmeester
van Elf goed te vinden Namen
van de begunstigden zijn giste
ren door de drie hoofdverdach
ten niet genoemd. GPD
door Bengt van Zwol
DEN HAAG - De eerste straf
kamer van het Joegoslavië Tri
bunaal in Den Haag heeft gis
teren de Bosnische Kroaten
Mladen Naletilic en Vinko
Martinovic veroordeeld tot
celstraffen van respectievelijk
twintig en achttien jaar.
De rechters achtten de twee
schuldig aan misdaden be
gaan tussen het voorjaar van
1993 en begin 1994 in en rond
de stad Mostar in Bosnië-Her-
zegovina.
De aanklagers hadden Naleti
lic, ook wel bekend alsTuta, en
Martinovic met zijn nom de
guèrre Stela, in hun 22 punten
tellende aanklacht misdaden
tegen de menselijkheid,
oorlogsmisdaden en grove
schendingen van de Geneefse
Conventies ten laste gelegd.
Aanklager Kenneth Scott eis
te eind oktober 35 jaar celstraf
tegen Naletilic en 25 tegen
Martinovic.
Het proces tegen de nu 56-jari-
ge Tuta, commandant van de
speciale Kaznjenicka Bojna
(een eenheid van veroordeelde
criminelen) en zijn 39-jarige
ondergeschikte Stela begon in
september 2001 Meer dan 130
getuigen hebben in deze zaak
voor het Joegoslavië Tribu
naal hun opwachting ge
maakt. De aanklagers en ver
dediging overlegden meer dan
2750 bewijsstukken. De rech
ters achtten Naletilic schuldig
aan acht punten in de aan
klacht waaronder vervolging,
martelingen, het onwettig in
zetten van gevangenen voor
het verrichten van werkzaam
heden. plunderingen. Gevan
genen werden 'geslagen,
mishandeld, gemarteld in het
bijzijn en met deelname van
Mladen Naletilic'. „Het is jam
mer dat een man die zo door
zijn manschappen werd geres
pecteerd en aanbeden, deed
wat hij deed", aldus rechter
Maureen Harding Clark tij
dens het voorlezen van het
vonnis.
Voor zijn ondergeschikte Mar
tinovic had de Ierse magi
straat evenmin veel goede
woorden over. „Het is een he
laas treurig gegeven dat in
oorlog groepen van gemene
profiteurs en pestkoppen ge
regeld komen bovendrijven.
Vinko Martinovic is een voor
beeldvan iemand die wel vaart
bij oorlog", aldus Clark.
Stela kreeg als commandant
van een antiterreureenheid
onder Naletilic' KB, achttien
jaar opgelegd door voorzit
tend rechter Liu uit China. De
grove ernst van de misdrijven
die hij had begaan zoals het
bewapenen van gevangenen
met houten geweertjes en als
'schietschijven' in de vuurlinie
te sturen, werkten daarbij ver
zwarend. ANP
Familieleden van de achtduizend vermoorde moslimmannen lopen tussen de rijen zerken van de pas gedolven graven.
van onze redactie buitenland
SREBRENICA - Meer dan acht
duizend mensen hebben giste
ren de begrafenis bijgewoond
van zeshonderd Bosnische mos
lims - 599 mannen en een vrouw
- die in 1995 in Srebrenica zijn
vermoord. Dat gebeurde op een
nieuwe begraafplaats in het
dorp Potocari bij Srebrenica.
Op of kort na 11 juli 1995 zijn
bijna achtduizend Bosnische
moslimmannen vermoord door
Bosnisch-Servische troepen die
de enclave Srebrenica hadden
ingenomen, die toen beschermd
werd door Nederlandse VN-mi-
litairen. Tot dusver zijn de stof
felijke resten van ongeveer vijf
duizend slachtoffers gevonden
in tientallen massagraven. Van
minder dan achthonderd is de
identiteit vastgesteld.
De begraafplaats, die tegenover
de voormalige basis van Dutch-
bat in Potocari ligt, werd zwaar
bewaakt. Omdat bij de begrafe
nis verschillende etnische groe
pen aanwezig waren, onder
steunde Sfor, de vredesmacht
van de Navo, de politie bij de be
veiliging van de nabestaanden
en hoogwaardigheidsbekleders.
Behalve nabestaanden woon
den ook hoge Bosnische func
tionarissen en ambassadeurs
van 22 landen de ceremonie bij.
Namens de Nederlandse rege
ring was ambassadeur Bosscher
aanwezig. Nederland heeft een
miljoen euro bijgedragen aan de
begraafplaats en het herden
kingsmonument.
Nabestaanden en enkele bin
nen- en buitenlandse organisa
ties. waaronder het IKV, hebben
zich de afgelopen jaren sterk ge-
door Eelco van der Linden
PRETORIA - De Zimbabwaan
se oppositiepartij MDC stuurt
aan op een 'Milosevic-scenario'.
Net als de Joegoslaven hun dic
tator via een spontane volksop
stand wisten te verjagen, zo
moeten de Zimbabwanen zich
ontdoen van Robert Mugabe.
De partij neemt een groot risico,
want de repressie is nog nooit zo
groot geweest als dezer dagen.
Ook staat het Zimbabwaanse
volk niet bekend om zijn op
standigheid.
De oorlog in Irak heeft veel ef
fecten. Zo heeft Robert Mugabe
meer dan ooit de gelegenheid
zijn zieltogende land en honge
rige onderdanen in een nog
verstikkender greep te nemen.
Terwijl de wereld massaal de
andere kant op kijkt, laat de be
jaarde president arresteren,
martelen en intimideren dat het
een lieve lust is.
Tegen de Beweging voor Demo
cratische Verandering, de MDC,
is een pure wraakcampagne aan
de gang, die tegelijk de Zimbab
wanen duidelijk moet maken
wat er gebeurt als je de 'oprui
ende' adviezen volgt van die
MDC. De partij organiseerde
twee weken terug een succes
volle tweedaagse staking tegen
het regime. De oppositie kon
digde meer acties aan als Muga
be geen einde maakt aan de on
derdrukking en schending van
elementaire rechten.
Dit 'ultimatum' verliep afgelo
pen nacht en het antwoord van
Mugabe is geweest: méér onder
drukking. De kans lijkt groot
dat het eerstvolgende slachtof
fer Morgan Tsvangirai heet. Dit
weekeinde liet een minister op
de staatsradio dreigend weten
dat de MDC-leider in de cel zal
verdwijnen 'omdat hij blijft
aanzetten tot geweld'
Directe aanleiding was dat
Tsvangirai buitenlandse diplo
maten had verteld dat zijn partij
een volksopstand niet zal weten
tegen te houden „De woede is te
groot en het geduld op", zo zei
hij.
De vraag blijft welke rol de
MDC zichzelf zal geven. De par
tij was in haar schulp gekropen
uit angst voor afkondiging van
de noodtoestand en het verbie
den van alle politieke activiteit
Het verzet beperkte zich tot het
aanspannen van rechtszaken
vanwege gefraudeerde verkie
zingen. De vonk moest van het
zo geknevelde volk zelf komen,
zei Tsvangirai steevast.
Apartheid
Aan deze - fors bekritiseerde -
houding is nu een einde geko
men. „We zullen het volk moed
en richting geven", zei gisteren
MDC-woordvoerder Paul
Themba Nyathi. Het moment
van strijd is aangebroken, want
de situatie in Zimbabwe is vol
gens hem nu net als tijdens de
Apartheid in Zuid-Afrika. het
land waarin de MDC zo teleur
gesteld is vanwege de lauwe
houding ten aanzien van Muga
be.
Overigens heeft president Mbe-
ki de MDC wel een forse steun in
de rug gegeven, door onlangs te
stellen dat hij het niet eens is
met (Mugabe's) 'acties die in
gaan tegen het recht vreedzaam
te protesteren'.
Hoe nu verder? Het is duidelijk
dat de tweedaagse staking voor
de MDC een test was om te zien
of de Zimbabwanen hun
spreekwoordelijke volgzaam
heid en lijdzaamheid wilden op
geven. De vraag is nu of ze, na
twee weken van geweld en inti
midatie, verder durven te gaan.
Tsvangirai heeft er duidelijk op
ingezet en verwacht de vonk
voor het volksverzet te leveren
met 'massale acties waarvan wij
het soort, het moment en de in
tensiteit bepalen'. GPD
CAP-HAITIEN - Duizenden mensen gingen
gisteren in in Cap-Haitien in het noorden van
Haiti de straat op om vreedzaam te protesteren
tegen het regime van president Jean Bertrand
Aristide. Ze riepen hem op om af treden. De de
monstratie was georganiseerd door een groep
die zichzel f het Burger Initiatief noemt en werd
bijgewoond dooreen aantal prominente oppo
sitieleden, zoals oud-burgemeester van Port-
au-Prince Evans Paul. Thony Belizaire/EPA
ANTWERPEN - Ahmed Azzuz, de tweede man van de Ara-
bisch-Europese Liga (AEL), is gisteren in Antwerpen veroor
deeld tot drie maanden voorwaardelijke celstraf. Hij zou
bedreidingen hebben geuit tegen een journalist van de tv-
zender VTM en tegen een politicus van het Vlaams Blok, zo
meldde de Vlaamse radio.
Azzuz moet de Vlaams Blokker Annemans verder een morele
schadevergoeding betalen van een euro Ook is Azzuz veroor
deeld tot een voorwaardelijke boete van 250 euro.
De AEL is een beweging van vooral moslims die ook in Neder
land aanhang krijgt. Azzuz noemt zijn veroordeling een 'poli
tieke uitspraak' en overweegt hoger beroep. ANP
CAPE CANAVERAL - De datarecorder van het twee maan
den geleden verongelukte Amerikaanse ruimteveer Colum
bia laat zien dat zich al in de eerste seconden na intrede in de
dampkring, die gepaard gaat met hitte, ongewoon hoge tem-
peratuurpieken voordeden in de linkervleugel.
Dat wijst erop dat de Columbia al voor de afdaling werd inge
zet fatale schade moet hebben opgelopen, zei een bij het on
derzoek betrokken functionaris onder beding van anonimi
teit. De theorie dat een stuk isolatieschuim dat tijdens de
lancering van de brandstoftank losraakte en tegen de linker
vleugel klapte veel grotere schade heeft aangericht dan de
Nasa dacht, wint hiermee aan kracht AP
KASHMOR - Bij een terreuraanslag op een bushalte in het
zuiden van Pakistan zijn vijftien mensen gedood en acht men
sen gewondgeraakt. Dat heeft minister van Binnenlandse Za
ken Hayat gisteren bekendgemaakt.
In de plaats Kashmor schoten onbekende mannen in uniform
vanaf drie voertuigen met machinegeweren op de menigte bij
de bushalte. Volgens Hayat is het bloedbad het gevolg van een
strijd tussen twee stammen in het gebied. Er zijn inmiddels
meer regeringstroepen naar Kashmor gestuurd om de orde te
handhaven en wraakacties te voorkomen. DPA
MOSKOU - Meer dan de helft van de Russische officieren wil
zijn carrière beëindigen, omdat het leger slechte arbeidsvoor
waarden biedt. Dat staat in een gisteren bekendgemaakt on
derzoek door het belangrijkste militaire opleidingsorgaan.
Tweevijfde van de officieren leeft met een maandloon van 55
euro onder de armoedegrens, stelde een parlementslid. AFP
MOSKOU - De laatste premier van het sovjettijdperk Valen
tin Pavlov is zondag op 66-jarige leeftijd overleden. Dat heeft
de Russische persdienst RIA Novosti gisteren gemeld.
Michael Gorbatsjov schoof Pa vlov in 1991 naar voren als pre
mier. Pavlov moest van Gorbatsjov Rusland begeleiden bij de
eerste schreden op de vrije markt. Toen Pavlov eind jaren
tachtig de prijzen liberaliseerde, was dit echter desastreus
voor de Russische burgers die ineens te maken kregen met ho
ge inflatie en hun spaartegoeden zagen verdwijnen.
Pavlov zag dat de sociale situatie slechter werd en pleegde in
1991 samen met een groep conservatieve communisten een
staatsgreep die na drie dagen ongedaan werd gemaakt. Pa
vlov werd afgezet en moest zestien maanden in de gevangenis
zitten. In 1994 kreeg hij amnestie. ANP/AFP
foto Danilo Krstanovic/RTR
maakt voor de begraafplaats en
er geld voor ingezameld.
Op 11 juli, precies acht jaar na
de val van de enclave, zullen op-
nieuw enkele honderden stoffe
lijke overschotten worden be
graven.
Er zijn ook plannen om in de
voormalige Dutchbat-com-
pound een herdenkingscentrum
in te richten. DPA/RTR/AFP
door Hetty van Rooij
BRUSSEL - Voor het eerst in de
geschiedenis is de Europese
Unie militair actief. Sinds giste
ren leidt de Unie een vredesope
ratie in Macedonië onder de
codenaam Concordia. Als de be
scheiden missie goed verloopt,
dan neemt de EU ook de veel
omvangrijker vredestaak in
Bosnië van de Navo over.
In de Macedonische hoofdstad
Skopje bejubelden zowel Navo
secretaris-generaal Robertson
als EU-buitenlandchef Solana
de commando-overdracht gis
teren als een 'historisch mo
ment'. „De EU toont aan dat het
Europese veiligheids- en bui
tenlands beleid volwassen is ge
worden", aldus Robertson
In werkelijkheid is de Europese
Unie verdeeld en verkeert
het gemeenschappelijk buiten
lands beleid in een diepe crisis.
Tot verdriet van de EU wordt de
start van operatie Concordia,
die bedoeld is als eerste test voor
het Europese vredesleger, ge
heel overschaduwd door de ru
zie om Irak. Concordia staat on
der Navo-opperbevel en is door
Navo-experts uitgedacht Maar
voor de EU is het van enorm be
lang dat de militairen om hun
rechterarm een schouderband
dragen met daarop het symbool
van de Europese Unie: een gou
den sterrencirkel op een blauwe
achtergrond. „Voor Macedonië
maakt de commando-over
dracht geen enkel verschil,
maar vanuit Brussel gezien is
het een doorbraak", aldus giste
ren een diplomaat.
Aanvankelijk zou de Unie vorig
jaar al de vredesmissie in Mace
donië van de Navo overnemen,
maar de Turken (wel lid van de
Navo, niet van de EU) hebben
een akkoord maandenlang te
gengehouden. De 320 militairen
cn tachtig burgers (voorname
lijk Fransen, geen Nederlan
ders) blijven minstens een half
jaar op de Balkan. Onder leiding
van de Franse generaal Maral
moeten zij de fragiele vrede be
waken tussen de twee miljoen
Macedoniërs en de Albanese
minderheid.
Sinds een burgeroorlog in Ma
cedonië in 2001 werd afgewend,
vormt de aanwezigheid van
Navo-militairen een stabilise
rende factor. Die taak moet de
EU overnemen. De militairen
gaan in kleine groepjes door het
hele land patrouilleren. Ze heb
ben de beschikking over 22
licht- en acht zwaarbewapende
voortuigen plus een aantal heli
kopters. Met de hele operatie is
een bedrag van zes miljard euro
gemoeid. Als alles goed gaat. wil
de EU volgend jaar de veel gro
tere en meer gecompliceerde
Navo-vredesoperatie in Bosnië
overnemen. Daar zitten mo
menteel ruim 12.000 militairen
De EU heeft er op dit moment
alleen een politie-eenheid. GPD
liet gisteren weten dat aanhan
gers van krijgsheer Hekmatyar
waarschijnlijk verantwoorde
lijk waren voor de aanslagen
met raketten zondagavond op
het Isaf-complex in de Af
ghaanse hoofdstad.
Isaf-woordvoerder Thomas
Lobbering zei dat de strijders
van de Taliban en het terreur
netwerk Al Qaeda niet meer in
staat zijn om zelfstandig raket-
aanvallen in Afghanistan uit te
voeren. Hij zei dat Hekmatyar
wel de middelen, het geld en de
invloed heeft om om de overge
bleven strijders van de Taliban
en Al Qaeda te reorganiseren
Hekmatyar is een tegenstander
van de Afghaanse president
Karzai en door de Amerikaanse
regering als 'terrorist' bestem
peld. DPA/AFP
van onze redactie buitenland
KABOEL - De Afghaanse auto
riteiten hebben in de westelijke
provincie Gha/.ni zeker tachtig
vermeende strijders van de Tali
ban opgepakt. Dat heeft gou
verneur Khalid van Ghazni gis
teren laten weten.
De gouverneur zei dat een voor
malige vice-minister van
Onderwijs van de Taliban,
Asadullah Sarwarzai, onder de
arrestanten is Volgens Khalid
heeft Sarwarzai toegegeven dat
hij pogingen in het werk stelde
de Taliban te hergroeperen. De
oud-minister zou ook hebben
erkend dat hij betrokken was bij
de moord in 1999 op de vader
van president Hamid Karzai.
De Internationale Vredesmacht
in Afghanistan (Isaf) in Kaboel
