Saddam voert bevel op afstand
Jessi's vlucht uit kansarm
Palestine strandt in Irak
SAS houdt huis
achter de linies
Britse regering
worstelt met pers
Iraakse deserteurs
riskeren hun leven
5
Leider Irak gaf zonen en vertrouwelingen volmacht om acties te ondernemen
Cowboy-piloot beschoot Britten
Irakezen verliezen geding
Amerikanen overleven woestijn
Honderd Bin Ladens in de maak
WFP levert 77 ton voedsel af'
dinsdag 1 april 2003
door Hamza Hendawi
Dc Amerikaanse generaal Tommy
Franks weet niet of Saddam Hoes
sein nog leeft, want hij heeft in de afge
lopen dagen niet gemerkt dat het
Iraakse regime nog van bovenaf wordt
bestuurd. Maar de Iraakse leider heeft
luttele dagen voordat de oorlog begon
zijn bevelstructuur gewijzigd en zijn
meest vertrouwde luitenanten en
plaatselijke stamleiders volmacht ge
geven om zonder zijn bevelen af te
wachten een guerrillacampagne te be
ginnen of andere militaire maatregelen
te treffen.
Door niet voor elk wissewasje orders te
hoeven uitvaardigen wil Saddam voor
komen dat de Amerikanen hem door
het afluisteren van elektronische sig
nalen kunnen ontdekken. Voorlopig is
zijn voorspelling van harde gevechten
op de grond uitgekomen en lijken zijn
verdedigingsmaatregelen het gewen
ste resultaat op te leveren.
Vijf dagen voor het begin van de oorlog
maakte de Iraakse regering bekend dat
Saddam het land in vier militaire re
gio's had verdeeld en onder het bevel
had geplaatst van zijn zoon Qusay en
drie andere vertrouwelingen. Zij kre
gen de bevoegdheid om alle ter be
schikking staande middelen van de
strijdkrachten en de staat te gebruiken
om hun regio te verdedigen. Zodoende
hoefden de commandanten in Najaf,
Basra, Mosul en andere gebieden geen
instructies van Saddam af te wachten
om in actie te komen.
Saddam kon zich daarmee voor de
Amerikaanse elektronische luistervin
ken verborgen houden, wetende dat
zijn strategie voor de verdediging van
Irak door zijn zoon en medewerkers
zou worden uitgevoerd, ook als de ver
bindingslijnen door de coalitiestrijd
krachten zouden worden afgesneden.
De regering in Bagdad benadrukt keer
op keer dat Saddam de leiding heeft.
Zaterdagavond toonde de televisie
beelden van hem tijdens een vergade
ring met zijn naaste medewerkers. Er
was geen geluid van Saddam zelf, maar
de televisiecommentator haakte in op
de actualiteit en zei dat op de bijeen
komst de zelfmoordaanslag was be
sproken waarmee een Iraakse militair
zaterdag bij Najaf vier Amerikanen
mee de dood in sleurde.
Na het begin van de oorlog op 20 maart
is Saddam meermalen met toespraken
in beeld geweest, maar volgens Ameri
kaanse inlichtingendiensten konden
de toespraken van Saddam zeer wel
van tevoren zijn opgenomen.
„Waar is Saddam Hoessein? Waar is
Qusay. waar is Uday - zijn zonen? Zij
zeggen niets", zei de Amerikaanse mi
nistervan Defensie Rumsfeld zondag.
In de weken die aan de oorlog vooraf
gingen heeft Saddam de banden aan
gehaald met de Iraakse stammen en
clans. Al veertig jaar gepokt en gema
zeld in de complexe en dikwijls bloedi
ge politiek in Irak, beseft Saddam als
geen ander het belang van goede rela
ties met de ongeveer 150 stammen, die
weer in zo'n tweeduizend clans zijn on
derverdeeld.
De stammen en clans paaide hij in de
afgelopen jaren met geld, land, auto's
en wapens en door belangrijke stamlei
ders lokaal het leiderschap van zijn
Ba'ath-partij te gunnen. Ook via de te
levisie liet Saddam de stamleiders we
ten hoeveel hij zich om hun mensen be
kommerde en dat hij een van hen was.
Hij vertelde hoe hij zelf op het platte
land was opgegroeid en gaf adviezen
over zaken als lichamelijke fitness of
hoe men zich in maanloze nachten kan
oriënteren. Ook toonde hij oog voor de
realiteit, bijvoorbeeld door te wijzen
op de technologische voorsprong van
de VS en hun vermogen om van grote
afstand toe te slaan. In januari pochte
Saddam dat zelfs als de VS hun hele le
ger en ook die van hun bondgenoten
naar Irak zouden verplaatsen, zij nooit
Irak konden veroveren„De vijand kan
vernielen en pijn doen, maar zal nooit
het land kunnen bezetten.
Troeven
Saddam heeft de clan- en stamleiders
aan zich verplicht en tientallen van hen
kwamen in de afgelopen week van
heinde en ver naar Bagdad om hun
trouw te betuigen en, in hun eigen
woorden, nieuwe gevechtsorders te
ontvangen. De stamleiders hebben
tienduizenden getrouwen en vormen
een van de troeven die Saddam nu te
gen de Amerikanen en Britten uitspeelt
- zij kennen het terrein op hun duimpje
en zullen de coalitietroepen belagen
met verrassingsaanvallen. „Ze kunnen
vliegtuigen op ons afsturen, maar wij
zullen met onze geweren zegevieren
voor Irak", zei Mouseet al Sheik al
Shamsi, een stamhoofd uit de zui
delijke provincie Zi Qar, zondag voor
een hotel in Bagdad. „Het is ons land en
wij zullen het onder leiding van Sad
dam verdedigen", zei een ander, Malek
al Baaj uit het zuidelijke Souk el
Sheiouk.
Volgens de berichten uit het zuiden
hebben de stammilities een belangrijk
aandeel in de strijd en slagen zij er in de
opmars van de Amerikanen en Britten
naar Bagdad op te houden, door aan
vallen op hun achterhoede en het orga
niseren van verzet in de steden. AP
LONDEN - Een Amerikaanse piloot heeft in Irak kennelijk
lukraak geschoten op een groep Britse militairen. Drie Brit
ten die daarbij gewond raakten, hebben gisteren gezegd dat
de piloot moet hebben gezien dat het om bondgenoten ging.
Het incideiit gebeurde ten noorden van Basra waar het Ame
rikaanse vliegtuig de Britse tanks begon te beschieten. Een
Brit noemde de aanvaller een op hol geslagen cowboy.
Een ander verklaarde dat hij uit de kapot geschoten tank was
gekropen en als een gek naar de piloot van de laagvliegende
AIO had gezwaaid. Daarop zou het vliegtuig opnieuw hebben
aangevallen. Het konvooi was voorzien van de gebruikelijke
coalitie-herkenningstekens. Een voertuig voerde een grote
Britse vlag. ANP
Helikopterpilotcn van het Amerikaanse Marinierskorps rusten uit bij Dianiyah. De troepen ondervinden veel tegenstand in het zuiden van Irak.
foto Maurizio Gambarini/EPA
DEN HAAG - De president van de rechtbank in Den Haag
verwerpt de eis van zeventien Irakezen dat Nederland haar
steun aan de oorlog in Irak moet intrekken. De Irakezen, die
woonachtig zijn in enkele grote Iraakse steden, vinden dat de
oorlog in strijd is met het volkenrecht.
De rechterH. Hofhuis, meent echter dat het volkenrecht geen
juridische basis biedt voor individuele burgers om tegen sta
ten te procederen. Bovendien vindt de rechter dat hij zich te
veel met de politiek zou inlaten indien hij de Nederlandse re
gering verbiedt om de oorlog te steunen. Het is al de tweede
keer dat de Irakezen een kort geding tegen de Nederlandse re
gering verliezen. ANP
BASRA - Ze hadden SOS in het zand geschreven, een gat ge
graven om zich te beschermen, hielden beurtelings de wacht
en volgden angstig de passerende Iraakse voertuigen. Jeffrey
Klein (20) en Matthew Koppi (22), twee Amerikaanse solda
ten, brachten een week door in de Iraakse woestijn, wachtend
en hopend op hulp, zo berichtte de New York Times.
Het tweetal van de Derde Infanterie Divisie kregen midden in
de woestijn panne met hun voertuig. Een sergeant droeg hen
op op hun plek te blijven en te wachten tot ze gehaald zouden
worden. Maar er kwam niemand. En dus installeerden ze zich
op de zandvlakte. Vrijdag werden de twee, hongerig, uitge
droogd en moe, gevonden door Amerikaanse mariniers. AP
SUEZ - De oorlog tegen Irak zal volgens de Egyptische presi
dent Moebarak honderd nieuwe Bin Ladens' opleveren.
Steeds meer moslims zullen zich volgens hem gaan bekeren
tot anti-westerse acties.
..Als de oorlog voorbij is, dan zijn de gevolgen verschrikke
lijk", zei Moebarak in een toespraak„In plaats van één Osa
ma bin Laden, zullen wij er honderd hebben." RTR
AMMAN - Het Wereldvoedselprogramma (WFP) heeft zon
dag 77 ton melkpoeder noordelijk Irak binnengebracht. Dit is
het eerste transport van het WFP dat tijdens de oorlog het ge
troffen gebied binnenrijdt. Dit heeft WFP-woordvoerder M
Roest gisteren gezegd.
Afhankelijk van de veiligheid komen er de komende periode
meer van dergelijke transporten. Volgens het persbureau
Reuters heeft gisteren een anonieme bron uit de organisatie
verklaard dat er 120.000 ton aan meel voor voedsel is gekocht
voor Irak. ANP/RTR
door Borzou Daragahi
SULEIMANIYAH - Acht dagen
geleden zagen drie Iraakse sol
daten hun kans schoon. Terwijl
de mannen die toezicht hielden
op hun eenheid aan het eten wa
ren, sloegen ze op de vlucht. Na
een tocht van twaalf uur door
mijnenvelden en bergen bereik
ten Bassam Salah Madlool,
Mushriq Ahmad Hashem en
Abbas Fahid Mushin het Koer
dische noorden van Irak.
Wie deserteert uit het Iraakse le
ger, riskeert zijn leven, zo blijkt
uit de verhalen die de drie ver
tellen Om militaire barakken
heen liggen mijnenvelden en re
gistreren radars alle bewegin
gen. Maar de grootste dreiging
vormen de onlangs in het leven
geroepen executie-brigades, die
toezicht houden op eenheden,
opdat niemand de benen neemt.
Wie dat wel doet en wordt be
trapt, wordt door de brigades
gedood. Volgens de drie deser
teurs die het noorden van Irak
wisten te bereiken waren alleen
al in de twee dagen voor hun
ontsnapping al tien deserteurs
doodgeschoten.
Armzalig
De beschrijving die Madlool
geeft van het leven in het Iraak
se leger is er een van armzalige
levensomstandigheden en con
stante controles. „De wapens
zijn slecht van kwaliteit, het
eten is niet goed en er moet van
's ochtends vroeg tot 's avonds
laat hard gewerkt worden", zegt
hij. De soldaten krijgen religi
euze en ideologische lessen die
zijn opgezet door de Ba'ath-
partij. De meeste gewone solda
ten voelen zich volgens de drie
gevluchte Irakezen in vergelij
king met de Republikeinse Gar
de, Saddams elitetroepen, toch
vooral als kanonnenvoer. „De
Republikeinse Garde heeft alle
macht. Zij hebben de beste
voorraden en de beste wapens",
zegt Hashem. AP
door James McGonical
DEN HAAG - Misschien wel de
belangrijkste Britse bijdrage
aan de oorlog tegen Irak is die
van een eenheid van slechts en
kele honderden militairen: de
Special Air Service (SAS).
Dit regiment, met als basis het
plaatsje Hereford op de grens
van Engeland en Wales, heeft
een reputatie als anti-terroris-
me-eenheid. Maar in een oorlog
in de woestijn keren deze mili
tairen terug naar hun oor
sprong: in de volstrekt kale
rimboe weken achtereen on
grijpbaar opereren, en de vijand
schade berokkenen die in geen
verhouding staat tot het aantal
betrokken manschappen. Zo is
de SAS ooit begonnen in de
Noord-Afrikaanse woestijn tij
dens de Tweede Wereldoorlog,
toen de Britse bevelhebber
Montgomery bij El Alamein de
Duitse generaal Rommel nog
moest weerstaan.
Zelfs de Amerikanen van het
elitekorps Delta Force staan de
zer dagen versteld van de ma
nier waarop de SAS opereert.
Met slechts op basis van militai
re huisvlijt aangepaste Land
Rover-jeeps vertrekken groep
jes van vier man in het donker in
de richting van niemandsland,
waarna zij verdwijnen achter de
vijandelijke linies. Zelfs zonder
bevoorrading per helikopter in
de nacht, redden zij zich weken
achtereen.
In de omgeving van bijvoor
beeld een vijandelijk vliegveld,
of een mogelijke lanceerbasis
van Scuds, graven zij hun voer
tuig in of camoufleren het an
derszins. Onzichtbaar observe
ren zij de gang van zaken, om
vervolgens met behulp van een
satel liet-telefoon jachtvl iegtui-
gen, bommenwerpers of heli
kopters de weg te wijzen.
De SAS kan met behulp van la
ser een doel aanwijzen voor de
slimme bommen van de lucht
macht, maar is ook niet te be
roerd om ergens naar binnen te
sluipen en een radio-bakentje te
plaatsen.
Omdat zij opduiken op onver
wachte plekken, kan de beperk
te uitrusting van jeeps met ma
chinegeweren, raketwerpers en
handgranaten net als in 1942
soms buitenproportionele re
sultaten opleveren. GPD
door Ans Bouwmans
PALESTINE - In de what-
not-shop', een soort uitdrage
rij in het gehucht Palestine in
West-Virginia, knutselen Clif
ford Reynolds en Ron Pettry
aan een oude stoel. In dit stuk
je arm Amerika moet je elkaar
helpen en zelf je bestaan bij el
kaar scharrelen. „Want werk
is er niet", zegt Clifford.
Het soldatenbestaan is hier
een ontsnappingsroute, een
kans op een opleiding en fi
nanciële zekerheid. Dat was
het ook voor de 19-jarige Jessi
ca Lynch. En ook al is ze nu
vermist in Irak, haar ongerus
te vader Gregory kijkt niet om
in bitterheid of spijt. „Ik moe
digjongeren nog steeds aan bij
de strijdkrachten te gaan."
Jessi's broer Gregory (21) zit
ook in het leger, en zus Brandi
(18) gaat in augustus onder de
wapenen.
Het kost niet veel moeite om
het huis van Gregory Lynch -
'senior' - te vinden, ook al
woont het gezin aan een verla
ten landweg, mijlenver van het
verweerd ogende Palestine. Ie
dereen weet waar de vracht
wagenchauffeur woont, niet
alleen omdat dit 'small town'
Amerika is, maar ook omdat
het lot van Jessi Lynch de hele
gemeenschap bezig houdt. Er
is vorige week een avondwake
gehouden. Meer dan driehon
derd familieleden, vrienden en
buurtbewoners ontstaken
kaarsen, baden en zongen voor
Jessi en de andere Amerikaan
se militairen in Irak.
Gele linten
Er hangen gele linten aan elek-
triciteitsmasten, hekken en
deuren, het traditionele ge
baar om de Amerikaanse troe
pen te ondersteunen. Kerken
in het nabijgelegen Elizabeth
voeren borden met steunbe
tuigingen aan Jessi en haar fa
milie Bij een boerderij langs
route 14 die Palestine door
kruist, hangt een groot plak
kaat langs het hek: 'We bidden
tot God dat hij Jessi veilig
thuis brengt'. „Dit is verdrie
tig voor de hele buurt", zegt
Ron Pettry, die zelf ook een
kaarsje heeft opgestoken voor
de jonge, vermiste soldaat.
„Jessi is een sympathieke
Gregory Lynch met een foto van zijn in het zuiden van Irak ver
miste dochter Jessi. foto Ans Bouwmans/GPD
meid, altijd een lach op haar
gezicht. Bescheiden, anderen
waren altijd belangrijker Ze
lijkt op haar moeder", zegt
haar vader met een blik op een
portret van zijn blozende
dochter bij haar diploma-uit
reiking. Op het hemd van Gre
gory Lynch zit een button ge
speld, met een foto van Jessi
met legerpet, en een geel lintje
met Jesse erop, giften van
mensen uit het dorp. „Haar
naam is verkeerd gespeld,
maar wie maalt daarom We
krijgen zo veel steun van de
mensen hier."
Zondag 23 maart, om half drie
's middags, begon de onzeker
heid en zorg in huize Lynch.
Een bevoorradingseenheid
was overvallen bij Nasinya, en
de naam die onderin het tv-
beeld verscheen was die van
het onderdeel van hun doch
ter, de 507de Onderhouds-
compagnie. Ze was niet bij de
vijf krijgsgevangenen wier ge
zichten later op tv kwamen.
„We hebben het Rode Kruis
gebeld, maar er was geen in
formatie. We zijn om tien uur
maar naar bed gegaan, een uur
later klopten een politieagent
en een legerfunctionaris op de
deur. Wc waren gevloerd. Ge
slapen hebben we niet meer
We kunnen alleen maar hopen
dat ze ergens is, en zich schuil
houdt. Er zijn er acht vermist.
Elke avond belt er iemand van
het leger, maar er is geen
nieuws", zegt de 43-jarige
Gregory, zittend op de rand
van zijn veranda.
Binnen gaat de telefoon. Zoon
Gregory, met buitengewoon
verlof naar huis gestuurd,
komt het 'loopijzer' brengen.
„Ik maak het goed", zegt zijn
vader geruststellend tegen de
beller. Maar als hij heeft opge
hangen, zegt hij dat elk belle
tje een schok in zijn lijf veroor
zaakt „In je achterhoofd zit
altijd die gedachte, dat dit het
telefoontje is waar je op
wacht."
Jessica Lynch ging als gewoon
soldaat in het leger om iets van
de wereld te zien, en geld te
sparen voor een beroepsoplei
ding naderhand. „Ze wil een
studie doen om kinderjuf te
worden. Dat is wat ze wil,
moederen over kleine kinde
ren." West-Virginia is een
staat waar de banen niet voor
het oprapen liggen, en in Wirt
County waar Palestine ligt, is
het werkloosheidpercentage
met 15 procent een van de
hoogste in de regio.
Legerwerver
„Werken in een fast-food res
taurant of bij Wal-Mart (grote
winkelketen, red dat is niet
veel om daar je toekomst mee
te plannen." Wie meer wil,
moet na de middelbare school
een opleiding kunnen betalen.
Dat zat er bij de Lynch-familie
niet in. Dus toen er een leger-
werver langs kwam, vond hij
een willig oor.
Gregory heeft zijn kinderen
aangespoord om in het leger te
gaan, en wil daar geen wroe
ging over voelen. „In mijn hart
denk ik nog steeds dat het de
enige manier is voor hen om
een opleiding te krijgen en
vooruit te komen in de wereld
Ze hebben er zelf toe besloten.
Niemand wil zijn hele leven
hamburgers bakken in een res
taurant. Wat er gebeurd is in
Irak, is een ongelukkige fout.
De kansen die het leger biedt
zijn er nog steeds." Zijn andere
dochter, Brandi, is nog niet
van gedachten veranderd, en
vader Gregory7 dringt daar ook
niet op aan. „Ik wil dat mijn
kinderen een goede opleiding
krijgen, en wat geld op de
bank,"
Jessica Lynch, 'enlisted priva
te first class', 19 jaar oud, gele
gerd in Fort Bliss Texas, als
'administratief medewerker
bevoorrading' uitgezonden
naar Irak, 'missing in action'
sinds zondag 23 maart. Nu
duurt het wachten op nieuws
eindeloos lang. Lynch's truck
staat werkeloos op het erf. „Ik
heb mijn werk verteld dat ik de
motor niet start tot dit is opge
lost." Gregory en zijn vrouw
Daedre houden zich vast aan
hun geloof en hoop dat hun
jonge dochter nog in leven is.
„Het is voor alle ouders erg Je
moet gewoon sterk zijn." GPD
door Harm Harkema
LONDEN - In tijden van oorlog
wordt het volk geacht als één
man achter de regering en het
leger te staan. Maar in Groot-
Brittannië wil dat op het ogen
blik niet echt lukken. Natuur
lijk steunt iedereen 'onze jon
gens', maar tegelijkertijd
knaagt zelfs bij voorstanders
van de oorlog enige twijfel over
de rechtvaardigheid ervan.
Het zijn bovendien lang niet al
leen de mensen uit linkse krin
gen die zich afvragen of Blair
met mannen als Bush en Rums
feld wel de juiste vrienden heeft
gekozen.
De meeste Britse media reflec
teren die stemming met een
vaak kritische berichtgeving,
zeker nu de strijd veel minder
eenvoudig blijkt dan was ge
hoopt en de Irakezen niet met
bossen bloemen op hun 'bevrij
ders' blijken te wachten.
De neutraliteit van bijvoor
beeld de BBC gaat zover dat
Britse en Amerikaanse brie
fings over de oorlog al even
sceptisch worden behandeld als
die van de Iraakse autoriteiten.
Toen in de eerste dagen van de
oorlog het verhaal ging dat Sad
dam Hoessein bij het eerste
bombardement gewond of zelfs
gedood zou zijn. meldde BBC-
News '24 dat er rekening moest
worden gehouden met propa
ganda van de kant van Was
hington en Londen.
Amerikaanse klachten over de
Iraakse behandeling van krijgs
gevangenen zijn ook in Londen
niet voor zoete koek aangeno
men: als in een reflex meldde het
gros van de media dat de Ameri
kaanse behandeling van Tali-
ban-gevangenen evenmin de
schoonheidsprijs verdient. En
verder worden er vanuit het oor
logsgebied zelf ingetogen repor
tages verstuurd.
Propagandacoupe
Breed uitgesponnen is eveneens
de blunder van Blair om vorige
week tijdens zijn gezamenlijke
persconferentie met Bush in
Camp David te melden dat twee
Britse bomopruimers door de
Irakezen in koelen bloede waren
geëxecuteerd De ouders van
een van de twee slachtoffers
reageerden geschokt: zij hadden
immers van de legerleiding ver
nomen dat hun zoon was omge
komen in het gevecht. Blair
werd vervolgens beschuldigd
van een propagandacoupe.
Labour-voorzitter John Reid
(tevens lid van het kabinet)
heeft de BBC er al van beschul
digd 'zich te gedragen als een
vriend van Bagdad', maar poli
tiek commentator Andrew Man-
van deze publieke omroep haal
de zijn schouders op: „Ministers
lijken te denken dat iedereen
met een afgewogen oordeel een
vriend van Bagdad is."
De stemming in het kabinet zal
er niet beter op geworden zijn
nu dit weekeinde oud-minister
van Buitenlandse Zaken Robin
Cook, die twee weken geleden
uit protest tegen de oorlog uit
het kabinet is gestapt, voluit de
aanval heeft geopend. Hij is
daarmee de zoveelste die zich
niets aantrekt van de onge
schreven regel dat je in oorlogs
tijd geen kritiek mag leveren op
je land.
Cook noemde de oorlog 'bloedig
en niet noodzakelijk' en riep
Blair op de Britse troepen zo
snel als mogelijk terug te trek
ken. Cooks oud-collega in het
kabinet, de huidige minister
van Binnenlandse Zaken David
Blunkett, reageerde als dooreen
wesp gestoken: „We dienen ie
dereen te vraag te stellen: wie
wilt u eigenlijk dat er wint?"
Scheidslijn
Opzienbarend was zaterdag een
artikel in de degelijke 'The Ti
mes', van de hand van Matthew
Parris, een voormalig Conser
vatief (maar vrijzinnig) Lager
huislid, en een gerespecteerd
politiek commentator. Parris
schrijft dat er slechts een dunne
scheidslijn is tussen genialiteit
en gekte. Hij vreest dat Blair in
middels de grens is gepasseerd.
Overigens bevindt Blair zich
daarbij in goed gezelschap,
want volgens Parris was Chur
chill het spoor bijster lang voor
dat hij aftrad, terwijl het begin
van Margaret Thatchers einde
duidelijk werd toen zij jurken
met lange slepen ging dragen en
zichzelf 'wij' ging noemen.
In zijn serieuze betoog meldt
Parris dat het een groot aantal
waarnemingen samen is dat
doet vermoeden dat Blair 'in
ernstige zin van het woord ont
wricht' is. Als illustratie voert
hij onder meer aan Blairs be
zoek aan de paus. „Een van de
eerste blijken van een opko
mend irrealisme." En de 'hefti
ge, stille intensiteit' en het 'ho
peloze, wanhopige optimisme'
van de premier zijn volgens Par
ris kenmerken van krankzin
nigheid. GPD
