Dilemma voor advocaten Yolkert PZC PZC Hoe nieuw is de wereldorde van Bush? Beroep op schending eerlijk proces en psychische overmacht lijkt wankel Chinese handel in meisjesbaby's bloeit als nooit tevoren 26 maart 1953 woensdag 26 maart 2003 Is Volkert van der G., de man die de moord op Pim Fortuyn heeft bekend, een koele killer? Iemand in extreme gewetens noodOf een zwaar gestoorde milieufanaat? Tijdens het pro ces legen hem, dat morgen begint, zal de toerekeningsvat baarheid van de verdachte zwaar wegen in de bepaling van de strafmaat. door Paul Bolwerk en Henk van Gelder Trots is hij niet op het dood schieten van Pim Fortuyn. Als hij weer voor de afweging zou staan, zou hij het misdrijf niet opnieuw plegen. Dat ver klaarde Volkert vorig jaar no vember in een bekentenis tegen over de rechter-commissaris. Door de populaire politicus van het leven te beroven wilde Vol kert van der G. 'kwetsbare groe pen in de samenleving' bescher- Was de Harderwijker tijdens zijn daad op 6 mei vorig jaar vol ledig, verminderd, ernstig ver minderd toerekeningsvatbaar of geheel ontoerekeningsvat baar? Het advies van het Pieter Baan Centrum aan de Amster damse rechtbank die zich vanaf morgen over de zaak buigt, is van doorslaggevend belang voor het bepalen van de straf maat. En over het wel of niet op leggen van tbs-behandeling. Niet voor niets wordt in de aan loop naar het strafproces het rapport over Volkerts psychi sche gesteldheid angstvallig ge- heim gehouden. Voor Volkerts advocaten vormt het advies van de gedragswe tenschappers een belangrijke leidraad voor hun verdediging. Dat kan niet anders, want Vol kerts schuld staat al vast. Hij heeft immers bekend. Ook valt aan de overstelpende bewijzen, opgeslagen in een justitieel dos sier van vijftien ordners, niet te tornen. Voor moord geldt het basistarief: vijftien jaar cel. Een moord met een politiek karak ter wordt, aldus de Nijmeegse hoogleraar strafrecht Ybo Buruma, de verdachte nog zwaarder aangerekend. Tijdens het driedaags proces tegen Vol kert in de extra beveiligde rechtbank, 'de Bunker', in Am sterdam-Osdorp, heeft officier van justitie mr. Koos Plooy der halve een ïjzersterke uitgangs positie Daar staat tegenover dat de drie raadslieden van Volkert slechts over een gering aantal juridische mogelijkheden be schikken om de straf zo laag mogelijk uit te laten vallen. Volkerts advocaten Britta Böh- ler, Stijn Franken en Victor Koppe zullen vrijwel zeker een beroep doen op 'psychische overmacht' en een schending van het recht op een eerlijk pro ces (het 'fair trial'-beginsel). Wellicht ligt voor de advocaten daar een m i nieme mogelij kheid zeggen Buruma en de advocaten Gerard Spong en Wim Anker. Tegelijkertijd geven ze de raadslieden weinig kans van slagen in een proces waarin zelfs de rechtbank onder im mense druk van de publieke ■opinie staat. Wanhoopsdaad De verdedigers van Volkert zul len ongetwijfeld uitgebreid stil staan bij het politieke klimaat jn Nederland tijdens de op komst van Fortuyn. Het eind rapport van de commissie-Van den Haak en het boek 'Vervolg ze tot in de hel' van de advocaten Spong en Hammerstein over de haatzaai-aangifte van Fortuyn zijn gespeld. Beging Volkert een emotionele wanhoopsdaad, waarbij zijn bewustzijn tijde lijk was uitgeschakeld? In dat geval kan er mogelijk sprake zijn van psychische overmacht: de verdachte stond onder zulke grote druk dat diens wilsvrij heid werd verlamd en er geen andere keuze was dan te hande len zoals er is gehandeld. Bij advocaten is artikel 40 van het Wetboek van Strafrecht, het verweer op psychische over macht, bijzonder geliefd. Maar bij rechters is het zeer impopu lair. Zelden wordt in het vonnis een beroep op dit wetsartikel als grond voor schulduitsluiting gehonoreerd. In Assen gebeurde dat vorig jaar wel bij een vrien delijke, gevoelige jonge vrouw die na jarenlange terreur haar ex-man tijdens het koffiedrin ken vergiftigde. Haar ex maakte het leven van zijn voormalige vrouw tot een hel. Bovendien dreigde hij hun zesjarig doch tertje te ontvoeren naar Turkije. De vrouw en haar nieuwe vriend zagen geen andere uitweg dan hem te laten verdwijnen. Advo catenkantoor Anker en Anker beriep zich met succes op psy chische overmacht. De vrouw kreeg een zeer forse strafver mindering. Ook in een handvol andere rechtszaken, waarin het ver weer van psychische overmacht met succes werd gevoerd, was er een uitermate bedreigende (thuis)situatie, waarin de ver dachte lange tijd was blootge steld aan mentaal en fysiek ge weld. Eerlijkheid Het aangrijpen van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (het recht op een eerlijk proces oftewel 'fair trial') biedt Volkerts advo caten meer houvast. Het advocatenkantoor Böhler, Franken, Koppe en De Feijter voerde schending van dit recht al in talloze zaken aan. Vooral Stijn Franken bouwde een re putatie op met een aantal ge wonnen fair trial-zaken bij het Europese Hof. Zo mag zijn cli ënt drugsbaron Kobus L. in no vember dankzij een uitspraak van het Europees Hof nog voor dat zijn straf erop zit de gevan genispoort van de Extra Bevei ligde Inrichting in Vught achter zich dicht trekken. Ook in de verdediging van de Koerdische PKK-leider Abdul lah OQalan kregen zijn advoca ten, onder wie Britta Böhler, ge lijk. Het Hof oordeelde onlangs dat de voorman van de Koerdi sche Arbeiderpartij van Turkije vier jaar geleden geen eerlijk proces heeft gekregen. Het hof wees de PKK-leider twee ton euro schadevergoeding toe. Ogalan zit wegens hoogverraad op het Turkse onbewoonde ei land Imrali een levenslange ge vangenisstraf uit. Bekentenis Van een schending van het recht op een eerlijk proces is echter volgens strafpleiter Spong in Volkerts geval geen sprake. In de zaak tegen Fortuyns moorde naar faalt zo'n beroep volgens hem op twee belangrijke gron den. „Ten eerste heeft Volkert het tenlastegelegde feit bekend en ten tweede is de bekentenis van Volkert voor zover mij be Enkele ogenblikken na de moord op Pim Fortuyn wordt Volkert van der G. gearresteerd. door Maarten van Rossem Naar aanleiding van het begin van het Amerikaanse militaire optre den tegen Irak werd in de media ge sproken van een nieuwe, geheel veran derde wereldorde. Dat zou het geval zijn omdat deze Amerikaanse inter ventie de eerste demonstratie is van de nieuwe preventie-doctrine, waarmee de Amerikanen zich het recht hebben gegeven preventief op te treden tegen alle onbetrouwbare regimes die in staat zijn massavernietigingswapens te ver vaardigen. Hoe significant deze doctrine ook moge zijn, het getuigt van weinig begrip voor de recente geschiedenis haar concreti sering te zien als het begin van een nieuw tijdperk. De vraag die in dit ver band immers onmiddellijk gesteld moet worden is hoe het mogelijk is dat de Amerikanen - ondanks wereldwijde protesten - kunnen besluiten het regi me in Bagdad te veranderen, op grond van een zelfbedachte doctrine. Deze geeft hen het recht overal te intervenië ren waar de Amerikaanse veiligheid in het geding is, of in het geding zou kun nen komen. Om die vraag enigszins zinnig te kun nen beantwoorden moeten we terug naar het einde van de Koude Oorlog Als we ons beperken tot de machtspoli tiek was er aan het eind van de jaren tachtig en het begin van de jaren ne gentig wel degelijk sprake van een ver anderende wereldorde en het begin van een nieuw historisch tijdperk. In die ja ren implodeerde de Sovjet-Unie om eind 1991 geheel van het wereldtoneel te verdwijnen. De opvolger van de Sov jet-Unie, de Russische Federatie ver schrompelde in de volgende jaren tot een mogendheid van de tweede rang. Daarmee kwam een einde aan de Kou de Oorlog en het bipolaire evenwichts- systeem dat karakteristiek was voor dat conflict. Zo werden de Verenigde Staten de eni ge overgebleven supermacht. Gegeven hun omvangrijke en hypermoderne mi litaire apparaat, hadden zij nu een praktisch onbeperkte bewegingsvrij heid. De enige kwestie waar iedereen het direct over eens was in Washington was dat de VS in ieder geval de enige supermogendheid moesten blijven. In de afgelopen twaalf jaar is in de VS onophoudelijk gedebatteerd over de vraag hoe die enorme macht moet wor den gebruikt De huidige interventie in Irak is een van de uitkomsten van dat debat, dat met het einde van de Koude Oorlog is begonnen. Anders dan vaak gedacht, is de preoccupatie met Irak ouder dan het trauma van 11 septem ber 2001 en in feite een erfenis van de vorige Amerikaanse regering. Terwi jl in de VS net het debat begonnen was over een mogelijke vermindering van de defensie-uitgaven en de aan wending van het daaruit resulterende 'vredesdividend', bezette Irak begin augustus 1990 Koeweit Onacceptabel Binnen enkele dagen besloot de Amen - kaanse president dat dit onacceptabel was. Alleen de VS waren in staat Koe weit te bevrijden en de hele onderne ming was een grotendeels Amerikaan se operatie, maar Bush senior maakte van die operatie een multilaterale ope ratie die de steun had van de Verenigde Naties. Half september 1990 sprak de Ameri kaanse president zelfs van een Nieuwe Wereldorde, waarin de VS leiding zou den geven aan een multilaterale inter- ventiepolitiek in het kader van de Verenigde Naties. De bevrijding van Koeweit, operatie Desert Storm, werd een groot succes. Van de nieuwe multi laterale wereldorde werd echter niets meer vernomen. Bush senior verloor de verkiezingen van 1992 omdat hij naar het oordeel van de kiezers te weinig aandacht had besteed aan de milde economische re cessie van de vroege jaren negentig. De kiezers maakten duidelijk dat zijnu de Koude Oorlog was afgelopen, prioriteit wilden geven aan oplossing van bin nenlandse problemen. De Amerikaanse militaire macht was vrijwel onbeperkt, maar de kiezers wil den die macht slechts spaarzaam, en als het even kon. helemaal niet gebrui ken. Dat was de buitenlands politieke paradox van de jaren negentig: de VS konden de wereld naar hun hand zet ten, maar de Amerikanen hadden hele maal geen belangstelling voor de we reld. Dat gold ook voor de nieuwe president, Bill Clinton, die zijn medewerkers ver zekerde dat hij niet meer dan twintig minuten per dag aan de buitenlandse politiek wilde besteden. Naarmate de jaren negentig vorderden bleek dat on mogelijk. De Amerikanen waren dan misschien niet in de wereld geïnteres seerd, maar de wereld weigerde de Amen kanen met rust te laten. De macht van de VS was zo groot dat geen enkele kwestie zonder hun bemoeienis kon worden opgelost. Alleen de Amerikanen konden een eind maken aan de Joegoslavische burger oorlog, nadat de Europeanen en de Ver enigde Naties hopeloos gefaald had den. President Clinton besteedde gaandeweg meer aandacht aan de bui tenlandse politiek en hij werd ook, na zijn aanvankelijke, nogal vrijblijvende idealisme, pragmatischer en realisti scher. In de langdurige afwikkeling van de Joegoslavische crisis ontwikkelde zich ook de eerste flinke fricties tussen de Amerikanen en hun Europese bondge noten. De Amerikanen vonden de Eu ropeanen machteloze stuntelaars, die hun eigen problemen niet konden op lossen en dan de Amerikanen op irri tante wijze voor de voeten gingen lopen, als de Amerikanen tenslotte be sloten hadden tot doortastend optre den. Lang voordat Bush junior in het Witte Huis terecht kwam bestond er in Washington al een diep dédain voor de Europese bondgenoten. Verwijdering Wellicht was deze verwijdering tussen de Atlantische partners historisch ten dele ook onvermijdelijk Nu de drei ging van de Sovjet-Unie was weg gevallen, was er voor de VS minder re den zich steeds op te stellen als de kend niet onder ontoelaatbare druk tot stand gekomen." Buruma deelt de volgens hem „haarscherpe analyse". De Nij meegse hoogleraar vraagt zich overigens af of Volkert, eigen zinnig als hij is, bereid is zich te houden aan de verdedigings strategie van zijn advocaten. Van der G. lijkt niet de man die zichzelf zomaar verminderd toerekeningsvatbaar laat ver klaren, denkt Buruma. Dat zal hij waarschijnlijk als verraad aan zichzelf zien. Buruma: „Vólgens mij zitten de advoca ten met een duivels dilemma. Hun cliënt heeft gehandeld van uit een gewetensconflict. Als Volkert daar recht voor uitkomt en deze visie in de rechtszaak onomwonden zal uitdragen en de straf wil nemen zoals die komt, riskeert hij een zeer hoge gevangenisstraf. Al kunnen rechters voor zo'n verdachte in zekere zin ook nog respect op brengen." GPD foto Ton Kastermans/GPD bezorgde hoeder van het bondgenoot schap. De VS konden zich nu egoïsti- scher, unilateraler en nationalistischer gedragen dan ten tijde van de Koude Oorlog. Ook regime change in Irak is in zekere zin een erfenis van de jaren negentig. Toen het inspectieregime, dat in 1991 was overeengekomen, in 1998 defini tief spaak liep, was de regering-Clin- ton van mening dat regime change de beste oplossing was om de stabiliteit in het Midden-Oosten te herstellen. De beleidsruimte daarvoor ontbrak echter in de late jaren negentig. Ook tal van neo-conservatieve Republikeinse in tellectuelen waren in de late jaren ne gentig al van mening dat Saddam Hoessein definitief moest worden op geruimd. De regering van Bush junior heeft de gebeurtenissen van 11 september 2001, die in de buitenlandse politiek een enorme beleidsruimte creëerden, aan gegrepen om al jaren bestaande plan nen te concretiseren. De irritaties en unilaterale impulsen, die in de jaren negentig nog officieel onder de beleids- oppervlakte bleven, zijn nu tot woede van een deel van de Europese bondge noten een openlijk bestanddeel van het beleid geworden. Terwijl de oude Bush nog dacht in ter men van een door de VS geleide multi laterale wereldorde, koerst zijn zoon naar een unilaterale, door de VS gede finieerde wereldorde. De fundamenten voor die Amerikaanse wereldorde zijn echter al in aanbouw sinds het eind van de Koude Oorlog. Welke vorm het on vermijdelijke verzet tegen een unilate rale Amerikaanse wereldorde in de ko mende jaren zal krijgen is nog niet duidelijk. GPD door Joe McDonald De handel is verboden, maar floreert als nooit tevoren: meisjesbaby's die ontvoerd of gekocht worden van arme Chinese boerenfa milies en vervolgens worden doorverkocht aan anderen die een dochter, een bediende of een bruid voor hun zoon De politie rolt voortdurend bendes op die duizenden ba by's per jaar verhandelen, maar de geboortebeperken de maatregelen van de rege ring, waardoor gezinnen niet meer dan één kind mogen hebben, blijken de vraag al leen maar op te drijven. Vorige week werden in het zuiden van China 28 meisjes baby's gevonden van nog geen drie maanden oud. De baby's zaten in nylon bood schappentassen aan boord van een lange-afstandsbus en waren vermoedelijk ver doofd om ze stil te houden De meeste kopers zijn gezin nen die al een jongen hebben en graag een tweede kind willen. Maar soms wordt zo'n meisje in huis of op het veld aan het werk gezet tot ze een tiener is en wordt ze verkocht aan een gezin waarvan de zoon een echtgenote nodig heeft. Veelal worden de meis jes verkocht, maar soms ook achtergelaten of ontvoerd. Hoe groot de handel precies is, is onduidelijk, maar het Chinese ministerie van justi tie zegt dat een drie maanden durende actie drie jaar gele den ongeveer tienduizend geredde baby's opleverde. In de Chinese maatschappij worden meisjes beschouwd als minderwaardig aan jon gens, die de familienaam blijven dragen en voor de be jaarde ouders zorgen. Meis jes verlaten het eigen gezin en gaan bij de familie van hun echtgenoot wonen. Er is dan ook een Chinese volks wijsheid die zegt dat een dochter opvoeden hetzelfde is als de akker besproeien van een andere familie. Tot de jaren veertig waren meis jes zo onbelangrijk dat ze zelfs geen naam kregen tot dat ze volwassen waren. De communistische regering onder leiding van Mao Ze- dong, die opmerkte dat de vrouwen 'de helft van de he mel dragen', ging er prat op dat zij de status van de vrouw verbeterd heeft. Toen de communisten in 1949 de macht grepen, maakten ze een eind aan de vooroorlogse gewoonte om ongewenste dochters als dienstmeiden of aan bordelen te verkopen. Maar nu de sociale controle wat losser is geworden en de één-kind-politiek streng wordt toegepast om de 1,3 miljard mensen tellende be volking in te dammen, bloeit de handel als nooit tevoren Verhouding Ouders zijn er zo op gericht om een jongen te krijgen da; meisjesfoetussen vaak wor den geaborteerd en meisje baby's worden gedood of achtergelaten, waarop deou- ders een nieuwe poging wa gen. Het gevolg is dat de ver houding tussen het aantal jongens en meisjes volledig scheef is gegroeid en dat de komende tientallen jaren miljoenen Chinese mannen geen vrouw zullen vinden. Het dreigende tekort aan vrouwen heeft veel ouders al doen besluiten om een meis jesbaby als bruid voor hun zoon te kopen. Kinderen zijn daarvoor het meest in trek omdat ze minder snel weglo pen dan tienerbruidjes, hun kopers als hun ouders gaan beschouwen en goedkoper zijn. Een meisjesbaby kost soms maar een paar honderd yuan (minder dan honderd euro). Bovendien lopen de kopen geen risico om de regels van de geboortebeperking te schenden. De boetes daar voor kunnen oplopen tot zes jaar loon. AP ZONDAGSRUST - De Twee de Kamer heeft een wet over de zondagsrust aangenomen. Daarin wordt onder meer be paald dat het op zondagen en een aantal christelijke feest dagen verboden is 'gerucht' te veroorzaken binnen een af stand van tweehonderd meter van kerken. Op zondagoch tend is het houden van 'open bare vermakelijkheden' ook verboden. TREINVERKEER - De direc teur van de Nederlandse Spoorwegen verwacht dat de treinverbinding met Zeeland eind april is hersteld. De trei nen rijden dan naar Krabben- dijke, waarvandaan met bus sen het vervoer naar Goes wordt geregeld. Reiziger kun nen in Goes vervolgens ovi stappen op de trein naar Vlis- singen of de bus naar de rei van Walcheren. HULPACTIE - Prins Bernha heeft in de Nederlandse am bassade in Washington de Amerikanen bedankt voor hun hulpactie waarmee ruim twee miljoen gulden is verza meld voor de slachtoffers va.: de watersnoodramp. Een pos ter van journalist Don Hesa een lege klomp drijvend op de golven, bracht veel Amerika nen ertoe een bijdrage test ten. Hesse schonk de origin tekening aan prins Bernhaid. Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail web@pzc nl Hoofdredactie: A L Oosthoek D Bosscher (adjunct) A L Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Fax:(0118)470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax (0118)470102 E-mail. redwalch@pzc nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel (0115)645769 Fax (0115)645741 E-mail redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114) 372776 Fax. (0114) 372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel (0111)454647 Fax (0111)454657 E-mail redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vri|dag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee. Goes en Hulst: 8 30-17.00 uur Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 12.00 uur Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van 2,00) per maand' 20,50 per kwartaal. 55,10 per jaar €209,90 Voor toezending per post geldt een toeslag E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk. 1 maandvocr het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk: maandag t/m vnjdag:€ f, 10 zaterdag: 1,65 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTVf Bankrelaties ABN AMRO 47.70 65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentie-orders worden uitgevoerd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentiewezeft Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag tijdens kantocrW zondag van 16 00 tot 18.00 uur Tel. (0118)484000 Fax(0118)470100 Personeelsadvertenties: Tel (0118)484240 Fax(0118)470100 Rubrieksadvertenties (kleintjefl Tel. (0118) 484321 Fax:(0118)484370 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel: (0118) 484369 Fax (0118)484309 Zeeuws-Vlaanderen Tel (0114)372770 Fax (0114)372771 InterneLwww.pzc ni/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern C«w- aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vccrw" (abonnementen)administratle en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensiWWrj ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig derden. Als u op deze inlormatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bi| PZC. s®** lezersservice, Poslbus 3229,4800 MB Breda Behoort tot UJGQGRGr

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 4