Dilemma voor advocaten Yolkert
PZC
PZC
Hoe nieuw is de wereldorde van Bush?
Beroep op schending eerlijk proces en psychische overmacht lijkt wankel
Chinese handel in
meisjesbaby's bloeit
als nooit tevoren
26 maart 1953
woensdag 26 maart 2003
Is Volkert van der G., de man die de moord op Pim Fortuyn
heeft bekend, een koele killer? Iemand in extreme gewetens
noodOf een zwaar gestoorde milieufanaat? Tijdens het pro
ces legen hem, dat morgen begint, zal de toerekeningsvat
baarheid van de verdachte zwaar wegen in de bepaling van de
strafmaat.
door Paul Bolwerk
en Henk van Gelder
Trots is hij niet op het dood
schieten van Pim Fortuyn.
Als hij weer voor de afweging
zou staan, zou hij het misdrijf
niet opnieuw plegen. Dat ver
klaarde Volkert vorig jaar no
vember in een bekentenis tegen
over de rechter-commissaris.
Door de populaire politicus van
het leven te beroven wilde Vol
kert van der G. 'kwetsbare groe
pen in de samenleving' bescher-
Was de Harderwijker tijdens
zijn daad op 6 mei vorig jaar vol
ledig, verminderd, ernstig ver
minderd toerekeningsvatbaar
of geheel ontoerekeningsvat
baar? Het advies van het Pieter
Baan Centrum aan de Amster
damse rechtbank die zich vanaf
morgen over de zaak buigt, is
van doorslaggevend belang
voor het bepalen van de straf
maat. En over het wel of niet op
leggen van tbs-behandeling.
Niet voor niets wordt in de aan
loop naar het strafproces het
rapport over Volkerts psychi
sche gesteldheid angstvallig ge-
heim gehouden.
Voor Volkerts advocaten vormt
het advies van de gedragswe
tenschappers een belangrijke
leidraad voor hun verdediging.
Dat kan niet anders, want Vol
kerts schuld staat al vast. Hij
heeft immers bekend. Ook valt
aan de overstelpende bewijzen,
opgeslagen in een justitieel dos
sier van vijftien ordners, niet te
tornen. Voor moord geldt het
basistarief: vijftien jaar cel. Een
moord met een politiek karak
ter wordt, aldus de Nijmeegse
hoogleraar strafrecht Ybo
Buruma, de verdachte nog
zwaarder aangerekend. Tijdens
het driedaags proces tegen Vol
kert in de extra beveiligde
rechtbank, 'de Bunker', in Am
sterdam-Osdorp, heeft officier
van justitie mr. Koos Plooy der
halve een ïjzersterke uitgangs
positie Daar staat tegenover dat
de drie raadslieden van Volkert
slechts over een gering aantal
juridische mogelijkheden be
schikken om de straf zo laag
mogelijk uit te laten vallen.
Volkerts advocaten Britta Böh-
ler, Stijn Franken en Victor
Koppe zullen vrijwel zeker een
beroep doen op 'psychische
overmacht' en een schending
van het recht op een eerlijk pro
ces (het 'fair trial'-beginsel).
Wellicht ligt voor de advocaten
daar een m i nieme mogelij kheid
zeggen Buruma en de advocaten
Gerard Spong en Wim Anker.
Tegelijkertijd geven ze de
raadslieden weinig kans van
slagen in een proces waarin
zelfs de rechtbank onder im
mense druk van de publieke
■opinie staat.
Wanhoopsdaad
De verdedigers van Volkert zul
len ongetwijfeld uitgebreid stil
staan bij het politieke klimaat
jn Nederland tijdens de op
komst van Fortuyn. Het eind
rapport van de commissie-Van
den Haak en het boek 'Vervolg
ze tot in de hel' van de advocaten
Spong en Hammerstein over de
haatzaai-aangifte van Fortuyn
zijn gespeld. Beging Volkert een
emotionele wanhoopsdaad,
waarbij zijn bewustzijn tijde
lijk was uitgeschakeld? In dat
geval kan er mogelijk sprake
zijn van psychische overmacht:
de verdachte stond onder zulke
grote druk dat diens wilsvrij
heid werd verlamd en er geen
andere keuze was dan te hande
len zoals er is gehandeld.
Bij advocaten is artikel 40 van
het Wetboek van Strafrecht, het
verweer op psychische over
macht, bijzonder geliefd. Maar
bij rechters is het zeer impopu
lair. Zelden wordt in het vonnis
een beroep op dit wetsartikel als
grond voor schulduitsluiting
gehonoreerd. In Assen gebeurde
dat vorig jaar wel bij een vrien
delijke, gevoelige jonge vrouw
die na jarenlange terreur haar
ex-man tijdens het koffiedrin
ken vergiftigde. Haar ex maakte
het leven van zijn voormalige
vrouw tot een hel. Bovendien
dreigde hij hun zesjarig doch
tertje te ontvoeren naar Turkije.
De vrouw en haar nieuwe vriend
zagen geen andere uitweg dan
hem te laten verdwijnen. Advo
catenkantoor Anker en Anker
beriep zich met succes op psy
chische overmacht. De vrouw
kreeg een zeer forse strafver
mindering.
Ook in een handvol andere
rechtszaken, waarin het ver
weer van psychische overmacht
met succes werd gevoerd, was er
een uitermate bedreigende
(thuis)situatie, waarin de ver
dachte lange tijd was blootge
steld aan mentaal en fysiek ge
weld.
Eerlijkheid
Het aangrijpen van artikel 6 van
het Europees Verdrag voor de
Rechten van de Mens (het recht
op een eerlijk proces oftewel
'fair trial') biedt Volkerts advo
caten meer houvast.
Het advocatenkantoor Böhler,
Franken, Koppe en De Feijter
voerde schending van dit recht
al in talloze zaken aan. Vooral
Stijn Franken bouwde een re
putatie op met een aantal ge
wonnen fair trial-zaken bij het
Europese Hof. Zo mag zijn cli
ënt drugsbaron Kobus L. in no
vember dankzij een uitspraak
van het Europees Hof nog voor
dat zijn straf erop zit de gevan
genispoort van de Extra Bevei
ligde Inrichting in Vught achter
zich dicht trekken.
Ook in de verdediging van de
Koerdische PKK-leider Abdul
lah OQalan kregen zijn advoca
ten, onder wie Britta Böhler, ge
lijk. Het Hof oordeelde onlangs
dat de voorman van de Koerdi
sche Arbeiderpartij van Turkije
vier jaar geleden geen eerlijk
proces heeft gekregen. Het hof
wees de PKK-leider twee ton
euro schadevergoeding toe.
Ogalan zit wegens hoogverraad
op het Turkse onbewoonde ei
land Imrali een levenslange ge
vangenisstraf uit.
Bekentenis
Van een schending van het recht
op een eerlijk proces is echter
volgens strafpleiter Spong in
Volkerts geval geen sprake. In
de zaak tegen Fortuyns moorde
naar faalt zo'n beroep volgens
hem op twee belangrijke gron
den. „Ten eerste heeft Volkert
het tenlastegelegde feit bekend
en ten tweede is de bekentenis
van Volkert voor zover mij be
Enkele ogenblikken na de moord op Pim Fortuyn wordt Volkert van der G. gearresteerd.
door Maarten van Rossem
Naar aanleiding van het begin van
het Amerikaanse militaire optre
den tegen Irak werd in de media ge
sproken van een nieuwe, geheel veran
derde wereldorde. Dat zou het geval
zijn omdat deze Amerikaanse inter
ventie de eerste demonstratie is van de
nieuwe preventie-doctrine, waarmee
de Amerikanen zich het recht hebben
gegeven preventief op te treden tegen
alle onbetrouwbare regimes die in staat
zijn massavernietigingswapens te ver
vaardigen.
Hoe significant deze doctrine ook moge
zijn, het getuigt van weinig begrip voor
de recente geschiedenis haar concreti
sering te zien als het begin van een
nieuw tijdperk. De vraag die in dit ver
band immers onmiddellijk gesteld
moet worden is hoe het mogelijk is dat
de Amerikanen - ondanks wereldwijde
protesten - kunnen besluiten het regi
me in Bagdad te veranderen, op grond
van een zelfbedachte doctrine. Deze
geeft hen het recht overal te intervenië
ren waar de Amerikaanse veiligheid in
het geding is, of in het geding zou kun
nen komen.
Om die vraag enigszins zinnig te kun
nen beantwoorden moeten we terug
naar het einde van de Koude Oorlog
Als we ons beperken tot de machtspoli
tiek was er aan het eind van de jaren
tachtig en het begin van de jaren ne
gentig wel degelijk sprake van een ver
anderende wereldorde en het begin van
een nieuw historisch tijdperk. In die ja
ren implodeerde de Sovjet-Unie om
eind 1991 geheel van het wereldtoneel
te verdwijnen. De opvolger van de Sov
jet-Unie, de Russische Federatie ver
schrompelde in de volgende jaren tot
een mogendheid van de tweede rang.
Daarmee kwam een einde aan de Kou
de Oorlog en het bipolaire evenwichts-
systeem dat karakteristiek was voor
dat conflict.
Zo werden de Verenigde Staten de eni
ge overgebleven supermacht. Gegeven
hun omvangrijke en hypermoderne mi
litaire apparaat, hadden zij nu een
praktisch onbeperkte bewegingsvrij
heid. De enige kwestie waar iedereen
het direct over eens was in Washington
was dat de VS in ieder geval de enige
supermogendheid moesten blijven.
In de afgelopen twaalf jaar is in de VS
onophoudelijk gedebatteerd over de
vraag hoe die enorme macht moet wor
den gebruikt De huidige interventie in
Irak is een van de uitkomsten van dat
debat, dat met het einde van de Koude
Oorlog is begonnen. Anders dan vaak
gedacht, is de preoccupatie met Irak
ouder dan het trauma van 11 septem
ber 2001 en in feite een erfenis van de
vorige Amerikaanse regering.
Terwi jl in de VS net het debat begonnen
was over een mogelijke vermindering
van de defensie-uitgaven en de aan
wending van het daaruit resulterende
'vredesdividend', bezette Irak begin
augustus 1990 Koeweit
Onacceptabel
Binnen enkele dagen besloot de Amen -
kaanse president dat dit onacceptabel
was. Alleen de VS waren in staat Koe
weit te bevrijden en de hele onderne
ming was een grotendeels Amerikaan
se operatie, maar Bush senior maakte
van die operatie een multilaterale ope
ratie die de steun had van de Verenigde
Naties.
Half september 1990 sprak de Ameri
kaanse president zelfs van een Nieuwe
Wereldorde, waarin de VS leiding zou
den geven aan een multilaterale inter-
ventiepolitiek in het kader van de
Verenigde Naties. De bevrijding van
Koeweit, operatie Desert Storm, werd
een groot succes. Van de nieuwe multi
laterale wereldorde werd echter niets
meer vernomen.
Bush senior verloor de verkiezingen
van 1992 omdat hij naar het oordeel
van de kiezers te weinig aandacht had
besteed aan de milde economische re
cessie van de vroege jaren negentig. De
kiezers maakten duidelijk dat zijnu de
Koude Oorlog was afgelopen, prioriteit
wilden geven aan oplossing van bin
nenlandse problemen.
De Amerikaanse militaire macht was
vrijwel onbeperkt, maar de kiezers wil
den die macht slechts spaarzaam, en
als het even kon. helemaal niet gebrui
ken. Dat was de buitenlands politieke
paradox van de jaren negentig: de VS
konden de wereld naar hun hand zet
ten, maar de Amerikanen hadden hele
maal geen belangstelling voor de we
reld.
Dat gold ook voor de nieuwe president,
Bill Clinton, die zijn medewerkers ver
zekerde dat hij niet meer dan twintig
minuten per dag aan de buitenlandse
politiek wilde besteden. Naarmate de
jaren negentig vorderden bleek dat on
mogelijk. De Amerikanen waren dan
misschien niet in de wereld geïnteres
seerd, maar de wereld weigerde de
Amen kanen met rust te laten. De
macht van de VS was zo groot dat geen
enkele kwestie zonder hun bemoeienis
kon worden opgelost.
Alleen de Amerikanen konden een eind
maken aan de Joegoslavische burger
oorlog, nadat de Europeanen en de Ver
enigde Naties hopeloos gefaald had
den. President Clinton besteedde
gaandeweg meer aandacht aan de bui
tenlandse politiek en hij werd ook, na
zijn aanvankelijke, nogal vrijblijvende
idealisme, pragmatischer en realisti
scher.
In de langdurige afwikkeling van de
Joegoslavische crisis ontwikkelde zich
ook de eerste flinke fricties tussen de
Amerikanen en hun Europese bondge
noten. De Amerikanen vonden de Eu
ropeanen machteloze stuntelaars, die
hun eigen problemen niet konden op
lossen en dan de Amerikanen op irri
tante wijze voor de voeten gingen
lopen, als de Amerikanen tenslotte be
sloten hadden tot doortastend optre
den. Lang voordat Bush junior in het
Witte Huis terecht kwam bestond er in
Washington al een diep dédain voor de
Europese bondgenoten.
Verwijdering
Wellicht was deze verwijdering tussen
de Atlantische partners historisch ten
dele ook onvermijdelijk Nu de drei
ging van de Sovjet-Unie was weg
gevallen, was er voor de VS minder re
den zich steeds op te stellen als de
kend niet onder ontoelaatbare
druk tot stand gekomen."
Buruma deelt de volgens hem
„haarscherpe analyse". De Nij
meegse hoogleraar vraagt zich
overigens af of Volkert, eigen
zinnig als hij is, bereid is zich te
houden aan de verdedigings
strategie van zijn advocaten.
Van der G. lijkt niet de man die
zichzelf zomaar verminderd
toerekeningsvatbaar laat ver
klaren, denkt Buruma. Dat zal
hij waarschijnlijk als verraad
aan zichzelf zien. Buruma:
„Vólgens mij zitten de advoca
ten met een duivels dilemma.
Hun cliënt heeft gehandeld van
uit een gewetensconflict. Als
Volkert daar recht voor uitkomt
en deze visie in de rechtszaak
onomwonden zal uitdragen en
de straf wil nemen zoals die
komt, riskeert hij een zeer hoge
gevangenisstraf. Al kunnen
rechters voor zo'n verdachte in
zekere zin ook nog respect op
brengen." GPD
foto Ton Kastermans/GPD
bezorgde hoeder van het bondgenoot
schap. De VS konden zich nu egoïsti-
scher, unilateraler en nationalistischer
gedragen dan ten tijde van de Koude
Oorlog.
Ook regime change in Irak is in zekere
zin een erfenis van de jaren negentig.
Toen het inspectieregime, dat in 1991
was overeengekomen, in 1998 defini
tief spaak liep, was de regering-Clin-
ton van mening dat regime change de
beste oplossing was om de stabiliteit in
het Midden-Oosten te herstellen. De
beleidsruimte daarvoor ontbrak echter
in de late jaren negentig. Ook tal van
neo-conservatieve Republikeinse in
tellectuelen waren in de late jaren ne
gentig al van mening dat Saddam
Hoessein definitief moest worden op
geruimd.
De regering van Bush junior heeft de
gebeurtenissen van 11 september 2001,
die in de buitenlandse politiek een
enorme beleidsruimte creëerden, aan
gegrepen om al jaren bestaande plan
nen te concretiseren. De irritaties en
unilaterale impulsen, die in de jaren
negentig nog officieel onder de beleids-
oppervlakte bleven, zijn nu tot woede
van een deel van de Europese bondge
noten een openlijk bestanddeel van het
beleid geworden.
Terwijl de oude Bush nog dacht in ter
men van een door de VS geleide multi
laterale wereldorde, koerst zijn zoon
naar een unilaterale, door de VS gede
finieerde wereldorde. De fundamenten
voor die Amerikaanse wereldorde zijn
echter al in aanbouw sinds het eind van
de Koude Oorlog. Welke vorm het on
vermijdelijke verzet tegen een unilate
rale Amerikaanse wereldorde in de ko
mende jaren zal krijgen is nog niet
duidelijk. GPD
door Joe McDonald
De handel is verboden,
maar floreert als nooit
tevoren: meisjesbaby's die
ontvoerd of gekocht worden
van arme Chinese boerenfa
milies en vervolgens worden
doorverkocht aan anderen
die een dochter, een bediende
of een bruid voor hun zoon
De politie rolt voortdurend
bendes op die duizenden ba
by's per jaar verhandelen,
maar de geboortebeperken
de maatregelen van de rege
ring, waardoor gezinnen niet
meer dan één kind mogen
hebben, blijken de vraag al
leen maar op te drijven.
Vorige week werden in het
zuiden van China 28 meisjes
baby's gevonden van nog
geen drie maanden oud. De
baby's zaten in nylon bood
schappentassen aan boord
van een lange-afstandsbus
en waren vermoedelijk ver
doofd om ze stil te houden
De meeste kopers zijn gezin
nen die al een jongen hebben
en graag een tweede kind
willen. Maar soms wordt zo'n
meisje in huis of op het veld
aan het werk gezet tot ze een
tiener is en wordt ze verkocht
aan een gezin waarvan de
zoon een echtgenote nodig
heeft. Veelal worden de meis
jes verkocht, maar soms ook
achtergelaten of ontvoerd.
Hoe groot de handel precies
is, is onduidelijk, maar het
Chinese ministerie van justi
tie zegt dat een drie maanden
durende actie drie jaar gele
den ongeveer tienduizend
geredde baby's opleverde. In
de Chinese maatschappij
worden meisjes beschouwd
als minderwaardig aan jon
gens, die de familienaam
blijven dragen en voor de be
jaarde ouders zorgen. Meis
jes verlaten het eigen gezin
en gaan bij de familie van
hun echtgenoot wonen. Er is
dan ook een Chinese volks
wijsheid die zegt dat een
dochter opvoeden hetzelfde
is als de akker besproeien
van een andere familie. Tot
de jaren veertig waren meis
jes zo onbelangrijk dat ze
zelfs geen naam kregen tot
dat ze volwassen waren.
De communistische regering
onder leiding van Mao Ze-
dong, die opmerkte dat de
vrouwen 'de helft van de he
mel dragen', ging er prat op
dat zij de status van de vrouw
verbeterd heeft. Toen de
communisten in 1949 de
macht grepen, maakten ze
een eind aan de vooroorlogse
gewoonte om ongewenste
dochters als dienstmeiden of
aan bordelen te verkopen.
Maar nu de sociale controle
wat losser is geworden en de
één-kind-politiek streng
wordt toegepast om de 1,3
miljard mensen tellende be
volking in te dammen, bloeit
de handel als nooit tevoren
Verhouding
Ouders zijn er zo op gericht
om een jongen te krijgen da;
meisjesfoetussen vaak wor
den geaborteerd en meisje
baby's worden gedood of
achtergelaten, waarop deou-
ders een nieuwe poging wa
gen. Het gevolg is dat de ver
houding tussen het aantal
jongens en meisjes volledig
scheef is gegroeid en dat de
komende tientallen jaren
miljoenen Chinese mannen
geen vrouw zullen vinden.
Het dreigende tekort aan
vrouwen heeft veel ouders al
doen besluiten om een meis
jesbaby als bruid voor hun
zoon te kopen. Kinderen zijn
daarvoor het meest in trek
omdat ze minder snel weglo
pen dan tienerbruidjes, hun
kopers als hun ouders gaan
beschouwen en goedkoper
zijn.
Een meisjesbaby kost soms
maar een paar honderd yuan
(minder dan honderd euro).
Bovendien lopen de kopen
geen risico om de regels van
de geboortebeperking te
schenden. De boetes daar
voor kunnen oplopen tot zes
jaar loon. AP
ZONDAGSRUST - De Twee
de Kamer heeft een wet over de
zondagsrust aangenomen.
Daarin wordt onder meer be
paald dat het op zondagen en
een aantal christelijke feest
dagen verboden is 'gerucht' te
veroorzaken binnen een af
stand van tweehonderd meter
van kerken. Op zondagoch
tend is het houden van 'open
bare vermakelijkheden' ook
verboden.
TREINVERKEER - De direc
teur van de Nederlandse
Spoorwegen verwacht dat de
treinverbinding met Zeeland
eind april is hersteld. De trei
nen rijden dan naar Krabben-
dijke, waarvandaan met bus
sen het vervoer naar Goes
wordt geregeld. Reiziger kun
nen in Goes vervolgens ovi
stappen op de trein naar Vlis-
singen of de bus naar de rei
van Walcheren.
HULPACTIE - Prins Bernha
heeft in de Nederlandse am
bassade in Washington de
Amerikanen bedankt voor
hun hulpactie waarmee ruim
twee miljoen gulden is verza
meld voor de slachtoffers va.:
de watersnoodramp. Een pos
ter van journalist Don Hesa
een lege klomp drijvend op de
golven, bracht veel Amerika
nen ertoe een bijdrage test
ten. Hesse schonk de origin
tekening aan prins Bernhaid.
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc nl
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax:(0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470102
E-mail. redwalch@pzc nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel (0115)645769
Fax (0115)645741
E-mail redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vri|dag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee. Goes en Hulst:
8 30-17.00 uur
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand' 20,50
per kwartaal. 55,10
per jaar €209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk. 1 maandvocr
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vnjdag:€ f, 10
zaterdag: 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTVf
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70 65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentiewezeft
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag tijdens kantocrW
zondag van 16 00 tot 18.00 uur
Tel. (0118)484000
Fax(0118)470100
Personeelsadvertenties:
Tel (0118)484240
Fax(0118)470100
Rubrieksadvertenties (kleintjefl
Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0118) 484369
Fax (0118)484309
Zeeuws-Vlaanderen
Tel (0114)372770
Fax (0114)372771
InterneLwww.pzc ni/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern C«w-
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vccrw"
(abonnementen)administratle en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensiWWrj
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig
derden. Als u op deze inlormatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bi| PZC. s®**
lezersservice, Poslbus 3229,4800 MB Breda
Behoort tot UJGQGRGr