Nederland is eenvoudig doelwit
PZC
Bush wringt zichzelf politiek
in tamelijk risicovolle positie
Overzicht van de
ontwikkelingen van
de oorlog in Irak
Op één vierkante kilometer bevindt zich de hele politieke macht
Fel verzet in Zuid-Irak
Generaal T. Franks is
geen 'Stormin' Norman
maandag 24 maart 2003
door Jeroen de Vreede
DEN HAAG - Het was niet meer
dan een ongelukje, maar met
onverwacht grote gevolgen. In
de ochtend van 15 juni 1999
sloeg een heimachine in Gronin
gen met flinke klappen een ijze
ren damwand de grond in. De
derde klap was een daalder
waard: in een keer werden vier
glasvezelkabels van KPN door
kliefd.
De gevolgen: heel Groningen en
delen van Drenthe en Friesland
zaten vanaf dat moment zonder
telefoon De 112-centrale was
onbereikbaar, mobiel bellen via
KPN of Libertel bleek onmoge
lijk, de internet-toegang lag
plat, geld- en pin-automaten
vielen uit en diverse televisieka
nalen gingen op zwart.
Eén klap, drie kabels, tien
duizenden gedupeerden. Ook
dé storingsdienst van KPN was
onbereikbaar. Het noodplan
schreef het volgende voor: 'Ac
tiveer straalzenderverbindin
gen. Bel hiervoor het KPN Net-
controlecentrum.' Maar waar-
niee?
„Nederland is geen eiland in de
wereld", aldus premier Balke
nende. Terroristen kunnen
overal toeslaan. Vóór 11 sep
tember 2001 zou zo'n medede
ling wellicht zijn afgedaan als
een open deur. Na die datum
zijn de uitspraken van Balke
nende des te meer reden tot
zorg.
Hoe staat het met het voorko
men van terrorisme? Een inven
tarisatie naar de kwetsbaarheid
van de Nederlandse samenle
ving door onderzoeksinstituut
TNO biedt weinig reden tot te
vredenheid Belangrijke con
clusie: Nederland kent diverse
knooppunten waar cruciale ka
bels, computers, verbindingen
en diensten bij elkaar komen.
De onderzoekers: „Een dergelij
ke locatie kan een aantrekkelijk
doelwit zijn voor aanslagen
Gevolgen
Deskundigen zeggen dat er zes a
acht knooppunten in Nederland
zijn waar zogeheten 'vitale in
frastructuur' samenkomt. Het
uitvallen van zo'n knooppunt
heeft grote gevolgen voor het
dagelijks leven. Waar die pun
ten zijn, zeggen de deskundigen
niet. Ze zijn echter vrij makke
lijk te achterhalen. Twee dagen
zoeken in openbare bronnen -
internet, naslagwerken, land
kaarten en archieven - levert
een stapel informatie op die niet
vrolijk stemt. Daarmee is spe
lenderwijs een scenario te be
denken voor de ultieme aanval
op de Nederlandse samenle
ving.
Te beginnen in het centrum van
Den Haag. Op één vierkante ki
lometer bevindt zich de hele po
litieke en symbolische macht
van Nederland. Naast het parle
ment bevinden zich op de Ne
derlandse 'ground zero' ook de
departementen van Defensie,
Justitie en Binnenlandse Zaken.
Juist laatstgenoemd ministerie
zal van slimme terroristen extra
aandacht krijgen. Daar bevindt
zich immers het Nationaal Co
ördinatiecentrum (NCC), dat
als spin in het web functioneert
bij nationale rampen. Zodra de
spin weg is, is het web zinloos en
wordt ook gecoördineerde ram
penbestrijding een stuk lasti
ger, dus één van de eerste klap
pen die moet worden uitgedeeld
(be)treft Binnenlandse Zaken.
Gelukkig zit niet alles in het
centrum van Den Haag. De
ATVD (voorheen BVD), de Mili
taire Inlichtingendienst en de
staven van de vier krijgsmacht
onderdelen zijn decentraal daar
omheen gelegen, maar zijn die
op zo'n moment nog bereik
baar? Als het goed is, is contact
nog mogelijk via het Nationale
Noodnet, een netwerk dat in de
lucht wordt gehouden door
KPN, maar het voorbeeld van
de vitale kabels aan het begin
van dit verhaal zegt al genoeg
AL FAW - Een Britse marinier vuurt een raket af in het zuiden
van Irak, waar de coalitie gisteren op hevig verzet stuitte van
Iraakse eenheden.
De Britten en Amerikanen lijken snel naar de hoofdstad te willen
oprukken, zonder eerst het zuiden geheel onder controle te bren
gen. foto Jon Mills/RTR
over de risico's. Dan is er ook
nog Schiphol als strategisch
doel en - veel belangrijker nog -
de Rotterdamse haven. Die ha
ven is niet alleen veel te uitge
strekt om waterdicht te beveili
gen, de tanks met gevaarlijke
stoffen langs de havenbekkens
zijn ook nadrukkelijk zicht
baar, niet alleen vanuit de lucht,
maar ook via internet. Nota be
ne de havenautoriteiten zelf
verschaffen digitale kaarten
met daarop de locaties van raffi
naderijen en de opslag en over
slag van stoffen.
Coördinatiecentra
Rotterdam heeft een eigen ram
penstaf. Belangrijkste knoop
punt daarvan is het World Port
Center, een toren op de Kop van
Zuid. In het gebouw huizen co
ördinatiecentra, waaronder het
Regionaal Operationeel Cen
trum. In de toren is ook de direc
tie van de haven zelf gevestigd
en een grondstation van het Na
tionaal Noodnet.
Die bundeling van diensten is
organisatorisch erg praktisch,
maar uitermate kwetsbaar. Het
World Port Center is daarom na
het ministerie van Binnenland
se Zaken het op één na aantrek
kelijkste doelwit voor degenen
die Nederland willen belagen en
platleggen. Want met het lam-
leggen van de landelijke over
heid in Den Haag en de plaatse
lijke overheid in Rotterdam is
de weg vrij voor de ultieme che
mische ramp in de Rotterdamse
haven.
Geluisterd naar het kritische
TNO-rapport is er wel. Vitale
doelen worden extra in de gaten
gehouden. Beveiligingsmensen
op Schiphol nemen geen risico
meer. Rond spaarbekkens van
waterleidingbedrijven zijn hek
ken geplaatst om te voorkomen
dat terroristen drinkwater kun
nen vergiftigen. Ook grote indu
striële complexen worden in de
gaten gehouden, net als trans
formatorhuizen die cruciaal
zijn voor de stroomvoorziening
en kwetsbare infrastructuur,
zoals tunnels en bruggen. En
dan hebben we het allang niet
meer alleen over de Randstad.
GPD
door Patrick Selbach
DOHA - Hij laat zich vervoeren
in een veertig jaar oude Boeing
707. Hoewel het toestel is volge
propt met hoogwaardige tech
nologie, is de hoofdgebruiker
een nuchtere en conventionele
militair 'met de modder aan zijn
kistjes'. Generaal Tommy Ray
Franks moet de strijd tegen Irak
voor zijn baas president Bush
gaan winnen.
Wie verwacht dat er net als tij
dens de Golfoorlog van 1991 een
nieuwe Norman Schwarzkopf
Ln de schijnwerpers zal staan
met dagelijkse soundbites',
heeft het mis. Franks heeft wei
nig gemeen met de commandant
van de voorgaande campagne
tegen Saddam Hoessein. De 57-
jarige in Oklahoma geboren
Franks is geen 'Stormin' Nor
man', zoals hij zelf zei
De generaal gaf zaterdagmid
dag voor het eerst sinds het
begin van de oorlog een pers
conferentie in zijn tijdelijke
hoofdkwartier in Qatar. De
strijdkrachten hebben voor er
voor een bedrag van 1,5 miljoen
dollar een perscentrum ge
bouwd, het zogeheten Coalition
Media Centre. Tot zaterdag kre
gen de journalisten er eigenlijk
alleen te horen dat de geallieer
den 'geen commentaar' hadden.
Franks geeft sinds 2000 leiding
aan Central Command, het on
derdeel van de strijdkrachten
dat zich richt op 25 landen in
Afrika, van Egypte tot Cen-
traal-Azië. Het commandocen
trum van 'CentCom' is operatio
neel in het Golfstaatje Qatar. De
basis is de eerste in zijn soort
buiten de VS.
Vietnamveteraan Franks, hij
dient al sinds 1967, moet zijn
energie overigens momenteel
verdelen over de lopende grote
en kleine operaties in onder
meer Afghanistan. De afgelo
pen maanden heeft hij zich ech
ter vooral voorbereid op de 'Big
One', de oorlog tegen Saddam
Hoessein. Het commando over
de grondtroepen in Irak heeft de
drukke Franks gedelegeerd aan
generaal David McKiernan.
Volgens ingewijden heeft
Franks het de afgelopen tijd ge
regeld aan de stok gekregen met
zijn baas, minister van Defensie
Donald Rumsfeld. De bewinds
man op het Pentagon is een
houwdegen, de man van de har
de militaire lijn, overtuigd van
de suprematie van de VS en een
vurig pleitbezorger van de inzet
van hoogwaardige technologie
Generaal Tommy Franks.
in militaire operaties. Franks is
meer de man van grootschalige
inzet van manschappen op de
grond, van het 'echte' werk in
vijandig gebied, op heet zand of
in snijdende kou.
Waar Rumsfeld tijdens bezoe
ken in het veld zich eerder
mengt tussen de rijk gedeco
reerde hoge militairen, schuift
Franks met zijn bord aardappe
len liever bij aan een tafel met
infanteristen
Bush en zijn raadgevers zouden
voor Irak een aanvalsplan heb
ben opgesteld dat zowel de idee-
en van Rumsfeld als die van
Franks bevat. Velen beschou
wen dat als een overwinning
van Franks. Wellicht dat het
heeft geholpen dat de vrouw van
Bush en Franks op dezelfde
middelbare school zaten.
In opspraak
Overigens kreeg de generaal
kort voor het begin van de oor
log in Irak de 'onvoorwaardelij
ke' steun van Rumsfeld. Franks
was in opspraak geraakt door
onder meer beschuldigingen dat
zijn vrouw aanwezig was bij ge
heime besprekingen. Het Penta
gon zag geen reden voor disci
plinaire maatregelen.
Toen Franks op 11 september
2001 op Kreta van de aanslagen
in zijn geboorteland hoorde,
wist hij direct dat zijn militaire
loopbaan ingrijpend zou veran
deren. Het definitief gewijzigde
vijandbeeld, met het internatio
naal teiTorisme en de 'as van het
kwaad' nu in het middelpunt,
maakte van Central Command
een belangrijke pion in de voor
hoede. Franks' rol als operatio
neel veldheer en strateeg is de
komende periode cruciaal, voor
hemzelf, voor Bush en ook voor
de internationale verhoudin
gen. ANP
door John Wanders
WASHINGTON - Het protest
tegen de invasie van Irak
klinkt in het overwegend con
servatieve Amerika minder
luid dan in landen als Duits
land en Frankrijk. Dat is niet
verwonderlijk, ook al betoog
den dit weekeinde in de stra
ten van New York, San Fran
cisco, Washington, Chicago en
Los Angeles pakweg een
kwart miljoen mensen tegen
de oorlog.
Wel verrassend in deze oor
logsdagen is de scherpte waar
mee in de VS het debat wordt
gevoerd over het Irak-beleid
van president Bush, ook door
hen die geen behoefte voelen
om de straat op te gaan om
daartegen te protesteren.
Verrassend, omdat Amerika
nen in tijden van oorlog hun
politieke geschillen zoveel
mogelijk plegen op te schor
ten. Zodra Amerikaanse le
gereenheden onder vijandelijk
vuur komen te liggen, schaart
de natie zich eensgezind ach
ter haar leiders en vlag. Dat is
althans de norm. Democraat
of Republikein, het maakt in
tijden van oorlog niet uit. Wat
beide politieke tegenpolen
dan verenigt, is de gemeen
schappelijke nationaliteit en
hun steun voor de mannen en
vrouwen in uniform.
Dat laatste is zeker ook van
daag het gevala 1 was het maar
omdat ook tegenstanders van
oorlog beseffen dat de Ameri
kaanse troepen overzee slechts
orders uitvoeren van hun poli
tieke bazen in Washington.
Maar dat met het begin van de
gevechtshandelingen in Irak
de al veel langer bestaande
kloof tussen Democraten en
Republikeinen als bij tover
slag zou zijn overbrugd, nee,
daarvan is geen sprake. Zelfs
het besef dat de terreur van 11
september aan de basis ligt
van de besluitvorming van
Bush en dat met de oorlog in
Irak wellicht het directe vei
ligheidsbelang van de Ameri
kaanse bevolking gediend is,
vermag de tegenstanders niet
te overtuigen.
In het meer verlichte deel van
Amerika (ruwweg de relatief
dichtbevolkte regio's aan de
oost- en westkust) leeft een
brede afkeer van de Texaanse
mentaliteit die sinds januari
2001 in politiek Washington
de toon zet. Waann je de lei
der van een jou onwelgevallig
regime laat weten: „We geven
je 48 uur om het land te ver
laten, doe je dat niet, dan ko
men mijn jongens en ik je
halen."
Het is deze al vaak aangehaal
de 'cowboy-mentaliteit' van
George W. Bush, zijn vice-pre
sident Dick Cheney en zijn mi
nister van Defensie Donald
Rumsfeld die menigeen, ook in
de VS, nerveus maakt. De
'shock and awe'-campagne
van de voorbije dagen, met
enorme rookpluimen en vuur
ballen boven Bagdad, toont
opnieuw aan hoe afschrik
wekkend veel macht Bush en
Cheney hebben.
Doel
De steun voor oorlog begon in
de moderne Amerikaanse ge
schiedenis doorgaans te ver
kruimelen als de bodybags -
Karen Phillips uit Kingwood (Texas) laat haar steun aan de pre
sident blijken. foto Tony Gutierrez/AP
met daarin gesneuvelde Ame
rikaanse soldaten - in grote
aantallen terugkeerden naar
het vaderland. Sterk voor
beeld van een kanteling van de
publieke opinie is de reactie
van het volk op de Viëtnam-
oorlog in de jaren zestig en ze
ventig, een onoverzichtelijke
oorlog zonder duidelijk doel,
waarin Amerikaanse jongens
bij bosjes sneuvelden. Een
oorlog die samenviel met de
wording van een protestgene
ratie die zich op niet eerder
vertoonde wijze afzette tegen
haar ouders, de autoriteiten en
de benepen cultuur van de ja
ren vijftig.
De militaire machine van de
VS is anno 2003 vele malen ef
ficiënter en dodelijker dan in
die dagen. En de protestbewe
ging lijkt krachtelozer dan
toen. De Viëtnamese jungle is
bovendien een andere militai
re 'werkomgeving' dan de
Iraakse woestijn. Overigens
hebben Amerikaanse militaire
strategen wijze lessen getrok
ken uit de Viëtnam-oorlog en
andere voor de VS catastrofaal
verlopen militaire operaties.
Wat niet wegneemt dat er in
potentie een overeenkomst
kan blijken te bestaan tussen
toen en nu: ook vandaag is de
mate van geloofwaardigheid
waarmee de Amerikaanse re
gering een autonome staat is
binnengevallen onderwerp
van felle (inter)nationale dis
cussie.
Fouten
Over de verwerpelijkheid van
het Iraakse regime bestaat ook
in de VS geen twijfel. Wel twij
fels zijn er over de oprechtheid
van de regering-Bushdie in de
aanloop naar de mars op Bag
dad net iets te grove communi
catiefouten maakte en daarbij
steeds weer de indruk wekte
dat zij hoe dan ook uit was op
het hoofd van Saddam Hoes
sein, ongeacht diens mate van
bereidheid toe te geven aan de
eisen van de internationale ge
meenschap. Dit levert een in
politiek opzicht tamelijk risi
covolle uitgangspositie op
voor Bush, een positie die van
zelfsprekend riskanter wordt
naarmate de oorlog langer
duurt en er meer bodybags te
rugkeren uit het verre Irak.
GPD
van onze redactie buitenland
RIJSWIJK - Een overzicht van
de ontwikkelingen rond de oor
log in Irak van het afgelopen
weekeinde. De tijdstippen zijn
in Nederlandse tijd en bij bena
dering.
zaterdag 22 maart
Bij de bombardementen op
Bagdad in de nacht van vrijdag
op zaterdag zijn volgens Irak
ruim tweehonderd mensen ge
wond geraakt.
7.00 uur: zeven Britse militairen
komen zaterdag bij een botsing
tussen twee Britse helikopters
boven de Perzische Golf om.
9.00 uur: de Amerikanen mel
den dat ze samen met de Britten
ruim vierhonderd krijgsgevan
genen hebben gemaakt bij de
verovering van het schiereiland
Faw in het zuiden van Irak.
9.30 uur: Amerikaanse tank-
eenheclen raken aan de rand van
de stad Basra slaags met Iraakse
troepen.
11.30 uur: nieuwe Amerikaanse
bombardementen op Bagdad.
11.30 uur: de Patriottistische
Unie van Koerdistan (PUK)
meldt dat de Amerikanen in
Noord-Irak strijders van de
fundamentalisch islamitische
beweging van Mullah Krekar,
Ansar al Islam, met vijf kruisra
ketten hebben bestookt. Er zou
den tientallen doden en gewon
den zijn gevallen
13.00 uur: de VS melden de val
van de Iraakse plaats Nassiriya,
aan de rivier de Eufraat. Het is
van daar nog 320 kilometer naar
Bagdad.
13.00 uur: in Amsterdam begint
een demonstratie tegen de oor
log. Politici van GroenLinks en
SP zijn prominent aanwezig,
evenals een aantal PvdA'ers
Maar PvdA-leider Bos is er niet.
Er zijn volgens de politie onge
veer 20.000 mensen. Overal in
de wereld wordt opnieuw gede
monstreerd tegen de oorlog.
14.00 uur: Amerikanen en Brit
ten melden de inname van Bas-
14.00 uur: het Russische pers
bureau Interfax meldt dat Irak
in de buitenwijken van Bagdad
twee Amerikaanse piloten ge
vangen heeft genomen.
15.00 uur: de Amerikaanse ge
neraal Tommy Franks geeft een
persconferentie op zijn hoofd
kwartier in Qatar. Hij noemt de
operatie Iraqi Freedom 'onge
kend in de geschiedenis', maar
moet toegeven dat hij geen idee
heeft waar Saddam Hoessein is
en of die nog in leven is.
Naast Franks staat tot verba
zing van politiek Nederland de
Nederlandse luitenant-kolonel
van de luchtmacht Jan Blom,
terwijl Nederland geen militai
re bijdrage levert aan de oorlog.
Blom blijkt een verbindingsof
ficier te zijn voor de Nederland
se patriots in Turkije Minister
Kamp maakt later op televisie
uitgebreid zijn excuses voor het
optreden van de luchtmachtof
ficier en belooft dat het niet
weer zal gebeuren.
16.00 uur: na afloop van een ge
sprek tussen leden van het Ne
derlands kabinet en vertegen
woordigers van Iraakse, Turkse
en Marokkaanse organisaties
stellen die laatsten dat er geen
verhoogde spanningen zijn tus
sen etnische minderheden en de
autochtone bevolking door de
oorlog in Irak Premier Balke-
nede spreekt van een indruk
wekkende en constructieve dia
loog.
18.00 uur: na afloop van de vre-
desbetoging in Amsterdam ont
staan er bij het Amerika
consulaat relletjes tussen a
groep jongeren en de Moto
Eenheid. De jongeren gwj
stenen, de politie zet het wat
kanon in en voert charges i
Zeker 25 mensen worden ól
gehouden. Eerder op de dag3
resteerde de politie al veerts
demonstranten
20.00 uur: een televisiepia
van CNN komt aan in Jonk:
De Amerikaanse meuwszeai
moest Irak verlaten op last?
de autoriteiten.
22.00 uur: de stroom valt ins
te delen van Bagdad uit nana
we bombardementen op desa
Ook de Noord-Iraakse staal!
sul wordt gebombardeerd, i
de stad Najaf in centraal-ii
raken Iraakse en Amerikaa
militairen slaags.
Zondag 23 maart
00.30 uur: een Amenkaansei
litair gooit een granaat ini
tent op een Amerikaans kanp
ment in Koeweit. Er vallen*
dode en vijftien gewonden
07.00 uur: bij de Zuid-Iraak
stad Umm Qasr breken opniei
hevige gevechten uit tussl
Iraakse troepen en Amerikaa
se mariniers. De Amerikaii
hadden zaterdag al de innas
van de stad gemeld.
07.30 uur: een Brits gevecb:
vliegtuig wordt per ongeluki
de lucht geschoten door e
Amerikaanse patriotraket.
10.00 uur: bij aanvallen f>p«
Iraakse stad Basra zouden'
burgers zijn gedood en 366a
deren gewond geraakt, aldüsi
Iraakse minister van Infor
tie.
120 0 uurook om de stad Na
riya wordt opnieuw gevochte
Hier had het Amerikaanseit®
eerder gemeld de stad ord
controle te hebben.
12.30 uur: Saddam Hoessei
verschijnt opnieuw op delraii'
se televisie. De presidential
zien in uniform en voert overleg
met belangrijke adviseurs.
13.30 uur: opnieuw hevigeAc*
rikaans-Britse bombarden»
ten op Bagdad. De Iraakseautc-
riteiten dopen de oorlog ifl
'Beslissende strijd'. De vorig
Golfoorlog in 1990/91 heel»
volgens het regime in Bagdad
'Moeder aller veldslagen'
Amerikanen zouden Bagdad!
100 kilometer zijn genaderd
16.00 uur: de Amenkaatf
chef-staf generaal Metfd
meldt dat er tot dusverre m*-*
dan tien Amerikaanse raille
ren in Irak worden vermist
16.30 uur: de Arabische zend*
Al Jazeera toont beelden vana
Iraakse televisie van gevang*
genomen Amerikanen Hetg^1
om vijf militairen, onder wie®
zwarte vrouw De zender to®
ook beelden van enkele, de®
verminkte lijken van A
kaanse militairen. Minister™
Defensie Rumsfeld zegt dat ba
tonen van dergelijke beelden J
strijd is met de Conventies vu
Genève.
18.00 uur: het Rode KruisnoeE!
de toestand in Iraaks twee»
stad, Basra, zeer ernstig-
stad zit sinds vrijdag
drinkwater en stroom.
19.00 uur: Italië wijst1'"
Iraakse diplomaten uit en koffi
daarmee tegemoet aan
Amerikaans verzoek
20.00 uur: voorde vierdeacbtOj
eenvolgende nacht word'
Iraakse hoofdstad Bagdad
bombardeerd. Kort na tien1
gisteravond (plaatselijke
slaan op verscheidene p!#j*
in de stad de bommen in
situatie zondag 23
TURKIJE 201
weg naar Al Kut
vó AtRilla
SAUDI-
ARABIÈ
Leger coalitie ca
100 km van Bagdad
Diwaniya C.
3e Infanterie VS
in opmars
I Omsingeld door
VS-mariniers.
I Hevig verzet.
Samat
Hevige tegenstand Iraaks leger.
Ca 11 VS-militairen door
Irakezen gevangen genomen
Bntse Tornado door
\VS-patriot neergehaald
Aanslag door VS-militair*
11 dode. 12 gewonden
KOEWE
Opmars in Zuid-Irak
(J
Bagdad Pantserdivisie
