Conflict Irak is nu al historisch
Schone oorlog bestaat niet
PZC
PZC
Oorlog zou duiden op omslag Amerikaans buitenlands beleid
CDA en PvdA vinden
formatie belangrijki
dan steun aan VS
er
te gast
21 maart 1953
vrijdag 21 maart 2003
door Ans Bouwmans
De oorlog tegen Irak is uniek.
Hij markeert een omwente
ling in het Amerikaanse buiten-
landdenken, zeggen historici en
buitenlandexperts.
De door de Amerikaanse presi
dent George W. Bush geleide
oorlog tegen Irak kent meer dan
één rechtvaardiging. De Ver
enigde Staten trekken ten strij
de om ontwapening van Irak af
te dwingen. Als de internatio
nale gemeenschap - geleid door
de Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties - zijn verant
woordelijkheden laat liggen,
dan knappen wij het wel op,
zegt BushOok al is er breed ver
zet m diezelfde internationale
gemeenschap.
Radicaal
Tegelijkertijd verantwoordt
Bush de invasie door zich te be
roepen op de bedreiging die de
Iraakse leider Saddam Hoessein
zou vormen voor de veiligheid
van de Verenigde Staten. Bush
wil niet wachten tot Irak een
terrorist helpt aan een 'vuile'
bom, maar hij wil dat juist voor
komen. Dat is een radicale ver
andering in het denken over een
rechtmatige oorlog. Deze 'pre
ventieve' oorlog is ter verdedi
ging tegen een gevaar dat direct
noch dichtbij is. Wat moeten we
daarvan vinden?
- „Een preventieve oorlog is nog
nooit in de moderne tijd door
een grote democratie gevoerd.
Dit is nieuw, en daarom meen ik
dat de drempel en de internatio
nale consensus over zo'n bui
tengewone stap zo hoog en groot
mogelijk had moeten zijn. He
laas, het heeft niet de gewenste
niveaus bereikt", concludeert
John Ikenberry, hoogleraar in
ternationale relaties aan de Ge
orgetown University in Was
hington.
Reactie
- „Ik denk niet dat dit een pre
ventieve oorlog is, maar eerder
een oorlog in reactie op Saddam
Hoesseins schandelijke schen
ding van de bestandsovereen
komst (uit 1991, red.)", zegt
Walter Russel Mead. De schrij
ver van 'Hoe Amerikaans bui
tenlands beleid de wereld
veranderde' verwacht dat de
Verenigde Staten de ergste
schade heeft opgelopen in de
aanloop naar de oorlog. Hij
denkt dat de wereldopinie weer
zal omslaan in het voordeel van
de Verenigde Staten als mensen
zien dat president Bush - zoals
hij gelooft - serieus zijn beloftes
nakomt om een beter en vrijer
Irak tot stand te brengen en be
wijs voor de misdaden van Sad
dam Hoessein publiek gemaakt
wordt.
- „Deze oorlog is uniek, alhoe
wel er wel al eens eerder 'pre
ventieve' operaties zijn uitge
voerd door Amerikaanse
presidenten", aldus Robert Dal-
lek. Deze historicus, verbonden
aan de Universiteit van Boston,
wijst onder meer op de Varkens-
baai-invasie (1961) door tegen
standers van de Cubaanse dic
tator Fidel Castro, die door
president Kennedy werd ge
steund.
Schandelijk
Maar zoiets als het ultimatum
van president Bush aan Saddam
Hoessein en diens oorlogsver
klaring zijn nog nooit vertoond,
zegt Dallek in een televsiepro-
gramma over het historisch per
spectief van de Irak-oorlog. Hij
rekent nu binnen en buiten
Amerika op 'een explosie van
spanning en verdeeldheid over
wat de Verenigde Staten doen'.
Emeritus hoogleraar Howard
Zinn in dezelfde uitzending;
„Het is een schandelijk moment
in de Amerikaanse geschiede
nis. President Bush is nu het
grootste gevaar voor de wereld
vrede."
- „Amerika zal meer en meer ge
ïsoleerd raken in de wereld,
vooral door zo in te druisen te
gen de wil van de Veiligheids
raad", meent Charles Kupchan,
hoogleraar internationale be
trekkingen in Washington.
„Landen zullen de Verenigde
Staten hun macht eerder kwa
lijk nemen dan respecteren. Ze
zullen Washington eerder te
genwerken dan steunen. Ik ge
loof dat de breuk met Europa
niet te repareren zal zijn, en dat
er feitelijk een einde komt aan
de Atlantische Alliantie, de an
ker van het internationale sys
teem sinds de jaren veertig. Een
verdeeld en moeilijk wereld
landschap ligt voor ons", zo laat
de voormalige medewerker van
het veiligheidsteam van toen
malig president Bill Clinton we
ten.
-Neoconservatief William Kris
tol benadrukt vooral de kansen
in deze 'nieuwe eeuw' voor bui
tenlandse politiek in gesprek
ken met Amerikaanse dagbla
den. „Irak heeft gevolgen die
veel verder zullen gaan dan
Irak", zegt hijHoe de oorlog af
loopt - goed of niet - zal het oor
deel van mensen bepalen over
wat te doen in de toekomst. „Als
de oorlog slaagt, dan zijn de Ver
enigde Staten in een positie om
een politiek van confrontatie te
voeren tegen schurkenstaten en
werk te maken van de hervor
ming van het Midden-Oosten",
aldus de hoofdredacteur van de
conservatieve Weekly Stan
dard.
- Tot slot de visie van Robert
Byrd, de 85-jarige Democrati
sche senator uit West-Virginia,
sinds vorige maand terug te vin
den in advertenties van de vre
desbeweging in de Verenigde
Staten: „De boosheid en schok
na de verschrikkelijke aanval
len op 11 september zijn te be
grijpen, van elke president. Het
moet verschrikkelijk frustre
rend zijn om niet meer te kun
nen doen dan jagen op een scha
duw en vergelding te zoeken op
een amorfe, vluchtige vijand.
Maar om die frustratie en woede
om te zetten in het extreem de
stabiliserende en gevaarlijke
debacle dat we nu zien op het
terrein van buitenlandse poli
tiek is onvergeeflijk." GPD
De Amerikanen zijn zonder
een tweede resolutie van de
Veiligheidsraad en met een
heel magere coalitie de oor
log tegen Saddam Hoessein
begonnen. Adriaan van Vu
ren vraagt zich af waar Ne
derland eigenlijk staat.
door Adriaan van Vuren
De oorlog is begonnen en
premier Balkenende
verscheen ernstig op tv. Hij
bevestigde dat zijn regering
de Amerikanen politiek
steunt, maar dat er van mili
taire steun geen sprake kan
zijn omdat daarvoor noch in
het parlement, noch onder de
bevolking brede steun is.
Zowel premier Churchill als
president Roosevelt had des
tijds voor hun deelname aan
de Tweede Wereldoorlog
geen brede steun van hun res
pectievelijke parlementen of
hun bevolking. Deze staats
lieden zagen echter het ge
vaar in van Hitier en Nazi-
Duitsland en trokken zonder
brede steun ten oorlog. Wij
hebben een representatieve
democratie. Dat wil zeggen
dat wij een parlement kiezen
dat ons vertegenwoordigt en
namens ons de regering con
troleert. Dat is gedaan om de
machtsuitoefening af te
schermen van de waan van
de dag en de vaak grillige
stemming van het volk.
Het regeringsbeleid inzake
de Irak-crisis wordt meer ge
domineerd door binnenland
se politieke overwegingen en
belangen dan door de zaak
zelf. De regering en een
meerderheid in het parle
ment steunden aanvankelijk
het Amerikaanse beleid. Mi
nister van Buitenlandse Za
ken De Hoop Scheffer vond
in september de instemming
van de Veiligheidsraad wel
wenselijk, maar niet noodza
kelijk. Toen Turkije vroeg
om Patriot-raketten werden
die toegezegd, voordat de
Navo daartoe had besloten.
Deelname aan de militaire
planning tegen Iraka,,,
voer van Amerikaans nit
tair materieel over 0m
grondgebied waren akkoord?
Op 30 januari was Balkenend
de nog voor een 'ke
aanpak', want 'Ss
Hoessein roept het onheil
over zichzelf af'
Maar zodra de formatie van'
een kabinet van CDA 3
PvdA begon, startte ook
gemillimeter over het stand.'
punt inzake Irak. De PvdAis'
na de paarse kabinetten als
de dood voor rechts ogende'
compromissen. Gevolg: mg.'
wikkelde exegezen vanbtu.)
tenlandwoordvoerder Ko«.
ders over het standpunt
de PvdA, telkens wijzigt
standpunten inzake de
plaatsing van Patriot-raket
ten in Turkije, officieel niet
meedoen met vredesdemon
straties, maar individuele
fractieleden nemen wel deel
en eerst de politieke steun
van de regering aan de Ame
rikanen gedogen, maar late
die steun weer afwijzen.
Rug
Ook het CDA vindt de forma-
tie van een kabinet van CDA'
en PvdA belangrijker dan
een duidelijke keuze voorde
Amerikanen, omdat ona
steun er nu eenmaal niet veel
toe doet. Slimme maar m-
consequente uitweg: wel po
litieke steun, geen militaire.
Het voormalig gidsland gaat
liever met de rug naar de we
reld staan. Het heeft evm
geen tijd voor details zoals
het verdrijven van Saddac,
het bevrijden van een onder
drukt en uitgemergeld vw
en het elimineren van massa
vernietigingswapens. He!
pragmatisch allemaal, mat
je houdt er wel een na.t
smaak aan over. GPD
A.J. van Vuren is generaal-m
joor b.d.
Oorlogvoering is in de
loop der eeuwen zowel on
menselijker geworden als
'ontmenselijkt'. Deze do
delijke combinatie culmi
neerde in de atoombom.
Met de 'smart weapons'
leek er veel te gaan veran
deren, maar de experts
hebben hun verwachtin
gen bijgesteld. Geen oor
log zonder bloed, zweet en
tranen.
door Herman Rosenberg
Niets is zo onvoorspelbaar
als oorlog. Zorgvuldig uit
gedachte strategieën blijken
vaak waardeloos en wapens
waarvan veel werd verwacht,
vallen tegen of werken helemaal
niet.
Een berucht voorbeeld van mis
lukte planning is het Von
Schlieffenplan, waarmee de
Duitse generale staf aan het be
gin van de Eerste Wereldoorlog
in 1914 dacht Frankrijk binnen
een paar maanden op de knieën
te hebben. Zo was het immers
ook gegaan in de oorlog van
1870-1871, toen beide naties
ook tegenover elkaar stonden.
Het werden vier jaar van ver
schrikkingen met een totale
Duitse nederlaag tot besluit.
Mislukte wapens zijn er legio.
Een recent voorbeeld zijn de
(oude) Patriot-raketten tijdens
de Golfoorlog van 1991. Niet
één aftandse Iraakse Scud-ra-
ket is toen uit de lucht gehaald.
Mogelijk krijgen de Patriots de
zer dagen een herkansing.
Onvoorspelbaarheid is - naast
de vrees voor dood, verwoesting
en andere ellende - wat de mees
te mensen terecht zo huiverig
maakt voor oorlog
De ontwikkeling van de oorlog
voering in de twintigste eeuw zit
vol met tegenstrijdigheden.
Enerzijds zijn er wapens uitge
vonden waarmee de complete
menselijke beschaving kan
worden vernietigd. Anderzijds
is de technologie zo ver voortge
schreden dat de oorlog van de
toekomst zich zou kunnen ont
wikkelen tot een chirurgische
precisie-ingreep, een soort en-
doscopische operatie met wei
nig bloed en veel resultaat.
Lange tijd zag het er naar uit dat
oorlog steeds onmenselij ker zou
worden en steeds meer 'ontmen
selijkt'zou raken. Eén van de re
voluties op het slagveld was in
dit opzicht de uitvinding van de
mitrailleur rond 1855, met als
eerste bruikbare variant de
Amerikaanse Gatling. De ver
nietigende uitwerking van dit
wapen, dat een handvol kundi
ge schutters in staat stelde com
plete regimenten te decimeren.
werd voor het eerst zichtbaar in
de Amerikaanse Burgeroorlog
(1861-1865, 618.000 doden).
Het was een vooraankondiging
van de verschrikkingen van de
Eerste Wereldoorlog (1914-
1918, zestig miljoen doden).
Sindsdien is wel eens terugver
langd naar de overzichtelijke
tijden waarin oorlog nog een
zaak was van man-tegen-man-
gevechten. Maar dat romanti
sche beeld is een fictie. In
vroeger eeuwen was oorlog in
derdaad meer een zaak van
handwerk, maar niet minder
onmenselijk Ter illustratie: in
de slag bij Cannae in Zuid-Italië
(216 voor Christus) versloeg de
Carthaagse veldheer Hannibal
zeventien Romeinse legioenen.
Rome verloor op één dag onge
veer zestigduizend militairen,
even veel als de verliezen aan
beide kanten in de slag bij Wa
terloo (1815).
De ontwikkeling van de militai
re luchtvaart na de Eerste We
reldoorlog leidde uiteindelijk
tot een van de trieste 'hoogte
punten' van onmenselijkheid
waardoor de Tweede Wereld
oorlog benacht is geworden: de
massale bombardementen op
burgerdoelen, met name de
Duitse steden. En aan het einde
van de oorlog volgde een dra
matische climax met het afwer
pen van twee atoombommen op
Hiroshima en Nagasaki in Ja
pan.
Omstreden
Beide strijdmethoden - 'tapijt-
bombardementen' en atoom
bommen - zijn daarna dermate
omstreden geraakt dat geen en
kele democratische regering het
zich nog kan veroorloven ze te
hanteren. De 'Terrorangriffe',
oftewel oorlogsbombardemen
ten op de Duitse steden, zijn in
middels door Duitse historici
tot oorlogsm i sdaad bestempeld
Een vergelijkbaar historisch
oordeel is geveld over de Ameri
kaanse bombardementen op
Vietnam.
Je zou kunnen zeggen dat al die
doden uiteindelijk niet voor
niets zijn gevallen, want de we
reld heeft sindsdien binnen het
spectrum van 'normale' oorlog
voering geen vergelijkbaar wa
pengeweld meer meegemaakt.
Er lijkt dus enige reden tot opti
misme te zijn, zeker nu de 'smart
weapons' tot ontwikkeling zijn
gekomen Maar dat er daarmee
zoiets als een schone oorlog in
het verschiet zou liggen is (al
weer) een fictie De recente con
flicten rond de Golf, in Kosovo
en Afghanistan tonen dat aan.
Aan boord van bet Amerikaanse vliegdekschip USS Kitty Hawk worden bommen en raketten gereed
gemaakt. Ondanks 'smart weapons' is oorlog er niet schoner op geworden. foto Steve Helber/AP
Er werd, anders dan de Ameri
kaanse beelden suggereerden,
tijdens Desert Storm in 1991
ook een hoop nfet geraakt. En
uiteindelijk moest het zware
werk worden opgeknapt door
de grondtroepen, in dit geval
vooral de cavalerie. Bepaald
schoon ging het er niet aan toe,
getuige de zestigduizend doden
aan Iraakse kant.
De beperktheid van de moderne
techniek bleek ook in Kosovo en
Servië. Het Servische leger
kwam betrekkelijk ongeschon
den uit de strijd. Dat het doel
werd bereikt (de Servische te
rugtrekking) was meer te dan
ken aan de dreiging met de inzet
van grondtroepen, het wegval
len van de Russische steun en de
groei van de binnenlandse
oppositie, dan aan de bombar
dementen, al dan niet met ge
bruikmaking van 'smart wea
pons'.
In Afghanistan is gekozen voor
een beperkte militaire ingreep
om een nieuwe regering in het
zadel te helpen. Het gevolg is
een uiterst instabiele situatie
met een vleugellam regime, op
permachtige krijgsheren en
VN-eenheden die tussen hamer
en aambeeld terecht kunnen ko
men.
Toekomst
Hoe nu verder9 Het verleden
leert dat over de toekomst van
de oorlogvoering nauwelijks
iets zinnigs te zeggen valt. De
Britse militair historicus Jere
my Black schrijft in zijn studie
'War in the new century' (2001)
dat gezien de ervaringen in de
Golfoorlog en in Joegoslavië
niet te hoge verwachtingen
moeten worden gekoesterd van
de technologie. Nieuwe wapens,
schrijft Black, zijn in feite niet
meer dan middelen die worden
gebruikt binnen een vorm van
oorlogvoering die voorlopig
niet revolutionair zal verande
ren. „De combinatie infanterie-
artillerie zal waarschijnlijk de
oorlogvoering te land blijven
domineren."
Zijn Israëlische collega Martin
van Creveld constateert net zo
iets in 'The Oxford Illustrated
History of Modern War' (1997).
In geen van de militaire conflic
ten van na 1945 zijn 'operatio
nele vernieuwingen doorge
voerd die verder gingen dan wat
de Wehrmacht in de jaren 1940-
1943 al had laten zien'.
Anders dan Black voorspelt Van
Creveld dat de grote conventio
nele legers en de slimme wapens
hun langste tijd hebben gehad.
Dat komt volgens hem enerzijds
door de verspreiding van de
atoombom in de richting van
niet-democratische regimes,
die minder zullen terugschrik
ken voor het gebruik ervan, en
anderzijds door de opkomst van
guerrilla en terrorisme. „Detoe-
komst behoort niet toe aan een
ruimtestation met satellietwa
pens, maar aan Kalasjnikovs en
autobommen", aldus Van Cre
veld. Hij had er de zelfmoord
commando's nog aan kunnen
toevoegen.
Deze visie is een moderne vari
ant op wat Albert Einstein ant
woordde toen hem werd ge
vraagd met welke wapens een
Derde Wereldoorlog zou wor
den uitgevochten. „Dat weet ik
niet", zei de geleerde. „Maar in
de Vierde zullen het stokken en
stenen zijn."
Ervaringen
Nu is er een nieuwe oorlog. Uit
wat er de afgelopen maanden
bekend is geworden, blijkt dat
de strategen van het Pentagon
zich terdege rekenschap hebben
gegeven van de ervaringen uit
het recente verleden. Dat wil
zeggen dat Irak te maken krijgt
met een totale oorlog. Na een re
latief korte fase van luchtaan
vallen met de inzet van mogelijk
drieduizend kruisraketten en de
'moeder aller bommen' (een
21.000-ponder) is het woord aan
de grondtroepen, zo'n 250.000
manschappen. De kans bestaat
dat het hele Iraakse militaire
apparaat als een kaartenhuis in
elkaar zakt. Maar er wordt ook
rekening gehouden met een felle
strijd om en in Bagdad. In som
mige analyses wordt zelfs de
Russische aanval op Berlijn in
1945 als voorbeeld genoemd.
Maar toch blijven er onzekerhe
den. Het belangrijkste pro
bleem in de categorie 'niet te
voorzien' is wat Saddam Hoes
sein gaat doen. Zal hij zijn toe
vlucht nemen tot chemische en
biologische wapens? En, zo ja,
wat dan? Het Pentagon heeft la
ten doorschemeren wat het ant
woord kan zijn als Saddam vals
gaat spelen: de inzet van nucle
aire wapens.
De conclusie zal duidelijk zijn.
Schone oorlogen bestaan niet,
laat staan menselijke De bood
schap van Winston Churchill in
1940 heeft nog niets aan onheil
spellende kracht ingeboet: oor
log is een zaak van bloed, zweet
en tranen. GPD
LANGE JAN - De Lange Jan
in Middelburg zal dit voorjaar,
na dertien jaar zwijgen, weer
klinken. In de klokkenstoel
van het carillon zijn nu vrijwel
alle klokken opgehangen.
WV - In Oostburg is een plaat
selijke Vereniging voor Vreem
delingenverkeer opgericht.
Haar taak zal zijn, het maken
van propaganda in de ruimste
zin van het woord.
KINDERWAGENS - Vanuit
Souburg kwam het bericht,
dat de jeugd zich meester zou
hebben gemaakt van een hele
partij kinderwagens die was
ingezameld ten behoeve van
ramp-slachtoffers. Bij i
vraag bleek, dat alleen heter^
ste uitschot, dat beslist dj
meer normaal te gebruikt
was, aan de kinderen wasj»
geven om er een pleziertje#
te hebben. Ook werden er'
wagens geschonken aan ma
sen die nog nut hadden vasi
onderdelen.
BRAND - Op het terrein t
een machinale klompenmal
rij in Clinge is een hoop hoi
afval in brand gevlogen. B
vuur sprong over van een w
brandingsoven. Ook e
bijgelegen huis hep gevaar#
De brandweer wist echter rt
der onheil te voorkomen,
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118) 484000
Fax. (0118)470102
E-mail redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470102
E-mail redwalch@pzc nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel (0115)645769
Fax. (0115) 645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114) 372771
E-mail redhulst@pzc nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vri|dag
van 8 00 tot 17 00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst.
8 30-17.00 uur
Internet: www pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur
Abonnementen
(bi| acceptgirobetaling geldleen
toeslag van 2,00)
per maand 20,50
per kwartaal. 55,10
per jaar 209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail lezersservice@pzcnl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk. 1 maand vw j
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk.
maandag t/m vrijdag.€ 1,10
zaterdag 1.65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTA
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65 597
Postbank 35 93.00
Advertenties
Alle advertentie-orders worden
uitgevoerd overeenkomstig
de Algemene Voorwaarden van
Wegener NV en volgens de
Regelen voor het Advertentie*®*
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdenskanto^v»
zondag van 16 00 tot 18.00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax (0118) 470100
Personeelsadvertenties:
Tel. (0118) 484240
Fax(0118)470100
Rubrieksadvertenties (kleintjesi
Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel: (0118) 484369
Fax. (0118) 484309
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114) 372770
Fax (0114)372771
Internet www.pzc nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden (va#»-
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-corcerru»
aan ons verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een bestand dat wordt g&rS-'»
(abonnementenJadimmsiratle en om u te (laten) inlormeren over voor u relevar ts Mn*-
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvu o g
derden Als u op deze informatie geen pn<s stelt dan kunt u dit schriften melden 8* "A.
Behoort tot LUGQGfHBr
