Geheimen moetje koesteren Vergeten farao volgt zonnegod Een Liberiaans gezin in een rijtjeshuis uinst cultuur Nicci schrijft zonder French 27 lap mietje mgeert als fcandknaap Hofkroniek Vamba Sherif ajn uit het turbulente le- Jvan Marcus Tullius Ci- 1^43 v.Chr.) volop tragi- •cpisodes te lichten om een pover te schrijven. Adel- ^Beuningen koos een jgtenis die de grote rede- hechts zijdelings raakte, .VOOr anderen verstrek- jegevolgen had. ijstorische roman Asicius, ttiaagde gaat over het mis- leven van een jonge Ro- gknaap, die door zijn va kbannen is en in het grote g inde goot belandt. De re- Kirom hij als zeventienja- kbannen is, wordt pas vnj aderoman duidelijk ge it hij is een katamiet. Het lebetwijfelen of dat woord et Nederlands wel bestaat, j-het Engelse 'catamite' be st'schandknaap'. Wanneer ró; geboren Romeinse man voor seksuele diensten is dit een grote schande Éetongestraft kan blijven, ijs' vader vergeeft hem het «aan van deze daad zelfs raai nooit. Zijn moeder naar die heeft niet veel in jdk té brokkelen. har na zijn de vrouwen in (roman sterk en belangrijk, ai als verlaten minnares- Clodia, de begeerlijke en (minnares van Asicius' be- iniheer Marcus Caelius, be- rtalshij haar niet meer wil gruwelijk complot waar- rCaelius een vreselij k lot zal Sen. Asicius, heimelijk en lelijk verliefd op zijn be- Ermheer, werkt uit een soort actieve jaloezie met haar waarna het aan advocaat eoisom zijn vriend Caelius knesten te redeneren. Wat bet op de van hem bekende reen krachtige wijze. Voor ceel is Asicius, de beklaagde rechtbankthriller uit om- teks 50 voor Christus. rest van de roman is een psy- iogisch portret van een slap- ng.dieook nog eens behoor- onnozel is. Cicero vergeeft rijn redevoeringen de jeugd [zoniet alles. Maar de ver- Er van deze roman zet de ap Asicius neer als een echte uniek verwijfd, en boven- ibersenloosWanneer Asi- saankomt in Rome met een af en een kleine toelage van vader, sluit hij zich aan bij ibende die eerzame burgers iandelt en berooft.Hij ver ast en verwordt, totdat de litieuze Romein Marcus sliuszich over hem ontfermt, zuiverde motieven van Ci- i'sleerling Caelius zijn, blijft angmogelijk in het ongewis- Gedreven door verkeerde of ieerd begrepen opvattingen tgt Asicius zelfs een laffe ordop de nietsvermoedende sandriërDio. Zijn zaak ziet topeloos belabberd uit, maar era weet hem door retorische igstandjes en een laak-baar fevrijgesproken te krijgen, sma probeert Asicius nog itjdjeom zich op te dringen Caelius, om voorlopig te ügen als de betaalde kata- t van een vrijgemaakte u'. De vrouw van Cicero, Te- i!:a,komteen paar keer in de sman op het toneel. De hele a fleurt ervan op! Dat is precies het verschil tussen boek en de roman Terentia innee de deftige dame Van siagen in 1999 zo opmerke- debuteerde. Het boek over slappe mietje' Asicius is fer en veel minder heftig, beschrijfster hem minder rüloos slachtoffer had afge ven meer als vileine smeer- m de roman wellicht aan «tgewonnen hebben. Margot Engelen jkid van Beuningen: Asicius, Waagde. Vert. uit het Engels 'Roibert-Jan Henkes en Rebec- ScRody-Uitgeverij Podium, 247 ■rt€I7,50. e drang om alleen een roman te schrijven was er altijd al bij Nicci Gerrard, de vrouwelijke helft van het succesvolle thrillerechtpaar Nicci French. Maar een onbestemde angst weerhield haar lange tijd van publicatie. Nu is er dan toch De onderstroomhet solodebuut van de Britse schrijfster, dat vorige week van niets op 4 binnenkwam in de bestseller toptien. Ze ligt erbij alsof ze op het punt staat aan de psychiater haar ergste fobie en vreselijkste familiegeheimen te openbaren. Languit op de bank in de biblio theek van een Amsterdams ho tel, een hand achter haar hoofd, haar rechterbeen iets opgetrok ken. Bandages en een door de ziektekostenverzekeraar ver strekt wit harnas om haar romp beperken haar bewegingsvrij heid. Af en toe klinkt er een op rechte kreun. Drie weken geleden viel de 44- jarige Nicci Gerrard van een paard en brak daarbij enkele botten in haar rug. De schrijf ster grimast: ,,Ik zeg tegen ie dereen dat het paard me heeft afgeworpen, maar de waarheid is dat ik gewoon een verschrik kelijk slechte amazone ben. Ik vind het eigenlijk helemaal niet leuk, maar ik ben lessen gaan nemen omdat mijn dochter zo graag met mij wilde paardrij den. De vraag is of dat er ooit nog van komt." Een normaal mens zou zich on der deze omstandigheden al lang ziek hebben gemeld. Zoniet Nicci Gerrard, die een tournee ter promotie van haar eerste soloroman De onder stroom met beide handen heeft aangegrepen om niet voortdu rend aan haar fysieke ongerief te hoeven denken. „Ik ben de meest ongeduldige patiënt die je je maar kunt vooi"stel!en. Thuis zitten en niets mogen doen zou de boel alleen maar verergeren. Bovendien, vindt Gerrard, we tende dat ze zelf haar beste mar ketinginstrument is, wil ze klip en klaar voor het voetlicht bren gen dat De onderstroom abso luut geen nieuwe Nicci French is. Het gaat om een psychologi sche roman, het boek is allesbe halve een thriller Lachend, voor zover dat gaat, benadrukt Gerrard dat het uit brengen van haar boek niet be tekent dat zij en haar man Sean French uit elkaar zijn en dat le zers niet hoeven te vrezen dat er geen nieuwe Nicci French- thrillers meer zullen verschij nen. „We zijn bezig aan de'ze vende, we moeten er alleen nog een eind aan breien. In je eentje schrijven is voor ons beiden een hele vreemde ervaring, maar niet een die ons uit elkaar drijft. Integendeel, we steunen elkaar enorm in de wederzijdse solo projecten. We zijn trots op wat de ander schrijft." Nicci Gerrard en Sean French hebben altijd de onweerstaan bare drang gevoeld om ook al leen romans te schrijven. „Ik weet eigenlijk niet goed, waar om het zo lang heeft geduurd", zegt Gerrard. „Misschien was het wel een vage angst welke ge volgen een eventuele succesvol le publicatie van een soloroman voor ons zou hebben. Wat zou het betekenen voor Nicci French? Niets, zo hebben we nu al ondervonden, we gaan er ge woon mee door. Sean werkt eveneens aan een soloroman, die komt waarschijnlijk in het najaar uit." Aanvankelijk zou haar roman als titel The Undertow meekrij gen, de Engelse vertaling van De onderstroom. „Maar mijn Britse uitgever vond dat toch iets te deprimerend. Hij heeft het ver anderd in Things We Knew Were True." Vooruit dan maar, maar Gerrard vindt The Undertow toch beter. „Het gaat over zaken die niet aan de oppervlakte mo gen komen en er komt een rivier in het boek voor. Ken jij de Brit se popgroep James? Die had eind jaren tachtig een hit met 'Sit Down', een van mijn favo rieten. In dat liedje komt de zin 'Drawn by the undertow, my life is out of control' (Voortgetrok ken door de onderstroom, ver lies ik de controle over mijn le ven) voor. En dat is eigenlijk het leidmotief van het boek." De onderstroom is een aantrek kelijk geschreven en geen enkel moment vervelende roman over 'liefde, leven, vergeving en her inneringen', zoals radiocom mercials dezer dagen maar wat graag benadrukken. Edie Jen nings groeit met haar zussen Stella en Jude op in de schaduw van haar knappe en charmante moeder Louise. Haar vader Vic, een makelaar, is liefdevol, een beetje stil. Al puberend ontmoet Edie de slungelige en bleke Ric ky en raakt smooi-verliefd op hem. Maar dan maakt vader Vic een einde aan zijn leven door van een brug af te springen en breekt de relatie met Ricky. Twintig jaar later doet een an der drama de zussen weer bij eenkomen. Alledrie hebben een eigen versie van wat er in het verleden is gebeurd. En aan het eind heeft iedere zus haar eigen geheimen prijsgegeven. „Het hebben van geheimen is noodzakelijk", zegt Gerrard over het centrale thema van haar boek. „Iedereen moet het recht hebben om niet alles te hoeven vertellen aan de ander. Je moet daarmee ruimte schep pen voor jezelfEn andere zaken waarvan je denkt dat die geheim moeten blijven, zijn ineens min der erg als je ze wel openbaar maakt. Dan zijn ze ook niet zo belangrijk meer Een balans daarin te vinden, daar gaat in dit boek over." „De waarheid is soms zo'n on vriendelijk en gevaarlijk wa pen, vind ik", vervolgt Gerrard. ,,A1 onze sociale handelingen hebben hun basis in het verbor gen houden van zaken. Bij alles wat we in de openbaarheid brengen, denken we aan de za ken die geheim moeten blijven. Sean en ik hebben wel eens aan elkaar gevraagd: 'Als jij een af faire zou hebben, zou je het dan opbiechten?' Mijn eerste man pleegde overspel en het duurde zes maanden voordat ik erach ter kwam en ik gruwde van de gedachte dat hij iets wist over mijn leven dat ik niet mocht we ten. Ik dacht dat ik mijn leven onder controle had, terwijl dat niet zo was Daarom zou ik toch de waarheid wel willen horen." De onderstroom gaat ook over volwassen worden. Gerrards oudste dochter, nu veertien, heeft net haar eerste vriendje. „Ze staat op het punt om de grens naar volwassenheid te overschrijden en ik wilde die ge voelens, die ik destijds ook had, weergeven." Gerrard zegt dat ze weinig weg heeft van hoofdper soon Edie. „Nee, er zit weinig van mezelf in haar. Ik was in die dagen niet zo verlegen. Ik flirtte graag, was niet stil en drong me zelf graag op de voorgrond." Het thema van De onderstroom kon alleen maar door Nicci Ger rard geschreven worden, zegt de schrijfster. „Het was iets dat fk voelde, waar fk over wilde schrijven en dat was absoluut geen onderwerp voor Nicci French Echtgenoot Sean heeft in zijn te verschijnen roman ook een eigen toon, die afwijkt van Nicci French, belooft Gerrard, die verder niets over dat boek wil zeggen. Sean French moet zijn eigen marketing doen. De stem van Gerrard is duide lijk anders dan die van Nicci French, vindt ze. „Nicci French schrijft in de eerste persoon. Ik bewaar een zekere afstand tot mijn hoofdpersoon. Ik kijk van buiten naar binnen, Nicci French van binnen naar buiten. Sean ziet ook meer de zonnige kanten van het leven, ik bena druk meer de schaduwzijden. Ik denk wel dat ik de juiste toon heb gevonden. Het is mfjn toon, niet iets geforceerds. Dat is nou de magie van het schrijven." Hoewel ze opnieuw onder streept dat het echt haar boek is, voelt Gerrard zich ongemakke lijk bij de gedachte dat lezers wellicht toch een Nicci French- boek zullen verwachten. „Ik wil niet dat uitgevers de faam van Nicci French uitbuiten om dit boek aan de man te brengen. Daarom heb ik er ook scherp op toegezien dat op de cover alleen maar mijn naam komt te staan zonder een directe verwijzing naar ons gezamenlijke werk. Hopelijk pikken de lezers dat op." Het boek verschijnt pas over een maand in Engeland en, of cour- se, is Gerrard nieuwsgierig én een beetje zenuwachtig over wat de critici zullen schrijven. „Als je samen schrijft, bescherm je elkaar voor eventuele slechte kritieken. Maar nu sta ik er in mijn eentje voor. Iets wat je he lemaal alleen hebt gemaakt, wordt nu ineens openbaar en verkrijgbaar voor iedereen." Ze grijnst' „Heb een beetje mede lijden met mij." Echtgenoot Sean heeft De onderstroom al gelezen. „Natuurlijk, hij is mijn eerste lezer. Hij zei dat hij het een mooi boek vond." Peter Kuijt Nicci Gerrard: De onderstroom - Vertaling Sabine Mutsaers - Uitge verij De Boekerij, 302 pagina's, 17,50 (pb.), €22,95 (geb Barbara Veenman fotoCorVos/GPD vrijdag 21 maart 2003 Nicci Gerrard: „ledereen moet het recht hebben om niet alles te hoeven vertellen aan de ander." foto Phil Nijhuis/GPD Het Rijksmuseum van Oud heden in Leiden is sinds jaar en dag haar tweede huis en de tentoonstelling Farao's van de Zon die daar werd gehouden, voelde destijds als 'familiebe zoek'. Dat is niet verwonderlijk als je bedenkt dat Barbara Veenman een meer dan vierhon derd pagina's tellende kroniek schreef over een van de meest turbulente periodes uit de Egyptische geschiedenis: Ver geten Farao, Hofkroniek van de laatste Farao van de Zon. In de woonkamer klinken be zwerende geluiden van Philip Glass' 'Egyptische' opera Achnaton. Aan de wand hangt een ingelijst stuk papyrus met een kleurige voorstelling van een farao. Op tafel staan dadels, een lekkernij waaraan de oude Egyptenaren zich al tegoed de den. En mocht haar boek een bestseller worden, dan weet Veenman nu al waaraan ze het verdiende geld gaat besteden. „Dan koop ik een pandje aan het Rapenburg, tegenover het Rijksmuseum van Oudheden, zodat ik elke dag op de Egypti sche afdeling kan rondkijken", aldus de schrijfster uit Capelle aan den IJssel. Veenman heeft een ontembare passie voor het land aan de Nijl. En die zat er al vroeg in, vertelt ze. „Toen andere meisjes een poster van Julien Clerc, met zijn donkere krullen, aan de wand hadden hangen, had ik Toetan- chamon." Haar eerste bezoek aan het Leidse oudheidkundig museum bezorgde haar als klein meisje slapeloze nachten. „Ein delijk zou ik ze gaan zien: de mummies. Prachtig was dat Zo'n museum dat nog naar boenwas rook. Vitrines waar van de ramen rinkelden als je er langs liep. En een vloer die leek mee te geven." Lachend: „Daar na kon ik nachten niet slapen omdat ik zo bang was gewor den." Veenman beschrijft in de roman de meest turbulente periode uit de Egyptische geschiedenis, in gang gezet door farao Echna ton Boekenkasten vol zijn er geschreven over deze excentrie ke farao met zijn langgerekte schedel, zijn peervormige lijf en zijn spillebenen. Van dubieuze werkjes waarin hij met buitenaardse wezens wordt ge associeerd, tot ettelijke weten schappelijke studies over de religieuze revolutie die hij ver kondigde: het exclusieve geloof in de zonnegod Aton. Daartoe keerde Echnaton zelfs de com plete priestersstand die in het oude Egypte de dienst uitmaak ten de rug toe, om met een groep volgelingen een nieuwe stad te bouwen gewijd aan de zonne cultus Deze uittocht vormt het centra le gegeven van Vergeten Farao Niet alleen koos Veenman voor het verhaal Echnaton vanwege haar fascinatie voor deze fi guur, het gaf haar ook de kans om parallellen tussen het bijbel se uittochtverhaal en dit stukje Egyptische geschiedenis te la ten zien. „Want ik ben ervan overtuigd dat de wortels van het jodendom, en daarmee van het christendom en de islam, in Egypte liggen", zegt de schrijf ster, die ook theologe is. „De bij bel is doordrenkt met gebruiken en verhalen die hun oorsprong in het oude Egypte vinden." Op sommige daarvan stuitte ze per toeval. Tijdens het bekijken van vakantiefoto's van een col lega bijvoorbeeld, die in Egypte was geweest. „Ze liet me een fo to zien met een tafereel waarvan ik meteen dacht, dat is Mozes - wat trouwens bij uitstek een Egyptische naam is - in zijn bie zen mandje tussen het riet. Maar het bleek Horus te zijn, een Egyptische god die zich tussen het riet van de Nijl verstopte voor zijn moordlustige oom." Hoewel in de roman parallellen tussen farao Echnaton en de lei der van het joodse volk worden blootgelegd, heeft Veenman in de eerste plaats een invoelend portret van deze farao willen schetsen. „Wel heb ik gepro beerd om het zo wetenschappe lijk mogelijk te doen. Alles wat we over Echnaton en zijn tijd weten, heb ik gebruikt. Een egyptoloog heeft het hele manu script gecontroleerd. Daarnaast heb ik er wel een aantal zijfigu ren 'bijgeharkt', om het wat le vendiger te maken, Bovendien kon ik ze gebruiken om een beeld van die tijd te schetsen." Inmiddels is Veenman aan een tweede Egyptische roman be gonnen. Ditmaal over de vrou welijke farao Hatsjepsoet, ver antwoordelijk voor een van de welvarendste perioden uit de Egyptische geschiedenis. „Een heel interessante vrouw. En ook weer een eenling. Daar ligt mijn interesse. Bij de excentriekelin gen en de buitenbeentjes." Rody van der Pols Barbara M. Veenman: Vergeten Fa rao, Hofkroniek van de laatste Fa rao van de Zon - Uitgeverij Conser ve, €24,-. imba Sherif is met afstand de sympa- ^uekste allochtone schrijver van Ne- Waar anderen - Moses Isega wa om eens iemand te noemen - de woede ^gebeurtenissen in hun land van her- van zich afschrijven en zich met de der wanhoop een plek in (literair) Ne- '■and bevechten, blijft Vamba glimla- letterlijk en figuurlijk. Als mens en als ^er lijkt hij vrijwel probleemloos door E?,entegaan. want getuige zijn nieuwe boek, waar- aantal autobiografische trekjes te ;Hden is, zit er toch iets meer achter die ■•gelach. Hij schrijft: „...uiteindelijk dat glimlachen een gewoonte, het "glimlach dat u nu ook op mijn gezicht ^chijnen terwijl ik u dit verhaal ver- "Sheb hem niet geërfd, het is het resul- "anstug oefenen voor de spiegelMaar Vamba Sherif welke gemoedstoestand hij verbergt, daar kom je niet goed achter. Hij blijft toch voor al een heel erg aardige jongen. Oorspronkelijk komt Vamba Sherif uit Li beria. Later woonde hij in Veldhoven, in de tot de verbeelding sprekende buurt Zonder wijk. Hij schreef een tijdlang krantenco lumns. Tegenwoordig zit hij in Groningen. Zijn rechtenstudie heeft hij aan het schrij ven opgeofferd. 'Het koninkrijk van Sebah' iszijn tweede roman, na 'Het land van de va ders' Evenals in zijn debuut toont hij zich een 'modelallochtoon', die weliswaar zijn ei genheid heeft behouden - vooral aanwezig in de talrijke verhalen die hij in zijn hoofd heeft meegenomen uit Liberia - maar tevens bereid is zich ten volle aan te passenOm een ander citaat te nemen, over Sebah, de moe der van de hoofdpersoon: „Ik wil helpen om immigranten te genezen van hun faalangst, en de terughoudendheid ten aanzien van vreemdelingen te verminderen." Het koninkrijk van Sebah speelt in een plaats ergens in Nederland. Veel fantasie is er niet voor nodig om er Veldhoven in te her kennen. In een rijtjeshuis heeft zich een Li beriaans gezin gevestigd: man, vrouw, dochter en zoon. De laatste, Mansekah, ver telt als aankomend schrijver hun geschie denis. De man is aanvankelijk werkeloos, maar vindt dankzij de sollicitatiebrieven die zijn zoon schrijft, een baan in een vrachtwagenfabriek (DAF?) en vestigt zich later als kleine, maar allengs succesvollere middenstander. De moeder gaat op in een vrouwenpraatgroep en ontwikkelt zich tot aankomend gemeenteraadslid - een Hirsi Ali van het betere soort. De dochter neemt afstand van het gezin door zich steeds meer met de buren in te laten en de zoon vindt na aanvankelijk mislukte dagboek-probeer sels zijn eigen stijl van schrijven. Het gezin dreigt uiteen te vallen, maar erg groot zijn de drama's niet. De toon van het boek is er voortdurend één van 'alles komt goed'. Ook als het gaat om de zoon, die zich afvraagt of hij wel een kind van zijn vader is. Het is geen worsteling die leidt tot taferelen waar je als lezer van wakker ligt De crux van de roman lijkt besloten te liggen in het tamelijk literaire gegeven, dat een schrijver zich danig kan laten meeslepen door de vrij heid die zijn herinneringen hem bieden. Vamba Sherif is een nog jonge auteur. Hij schrijft in het Engels en heeft zijn boek sa men met vertaalster Hanka de Haas be werkt in het Nederlands. Zijn stijl blijft hoe dan ook een beetje kinderlijk en schools Het is alsof er een sprookje wordt verteld, al heeft dat zeker zijn charme Van sommige verhalen in het boek blijft de pointe nogal eens in het luchtledige hangen. Soms zijn er vreemde perspectiefwisselingen. Af en toe laat de schrijver je lachen. Een Surinaamse muzikant zegt „Er zullen maar weinigen hebben gedacht dat ik ooit uit de goot zou komen en zou worden wat ik nu ben, een man met een vaste plek in een café." Maar er kleeft toch een voornaam bezwaar aan dit boek, namelijk een gebrek aan dra matische kracht. Je zou bijna hopen dat die aardige Vamba Sherif een keer zijn tanden laat zien Peter van Vlerken Vamba Sherif. Het koninkrijk van Sebah - Uitge verij De Geus. €12,50. De roman verschijnt op 3 april.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 27