John Bernard waakt
PZC
Meertmaond-Dialectmaond
puzzel
Oorlog Irak begint mogelijk in maanloze nacht
het weer
Casper Hobbes
recept
Verwenbroodjes met kaas- en notensalade
A
Tom Poes en de Ombrenger Toonder Studio's
zaterdag 8 maart 2003
Matjan
'Berk.
Zonder enig ander dialect of
streektaal tekort te willen
doen, wil ik hier verslag uitbrengen
van een unieke avond in het Drent
se Ruinerwold. Een avond, waarop
weer eens bleek hoe belangrijk het
is om het eigene, de moedertaal in
ere te houden, in dit geval de Drent
se streektaal. In maart, van ouds
her boekenmaand, heeft de Stich
ting Drentse Taol in samenwerking
met een aantal Drentse bibliothe
ken avonden georganiseerd waar
op de eigen taalcultuur ruim aan
bod komt. In Ruinerwold werd af
gelopen dinsdag in café Centraal
een avond verzorgd door het caba
retduro Harm en Roelof uit Sleen
en Vrouwentoneel Erica, een ama
teurtoneelgezelschap, dat toneel
spelen hoogst serieus neemt.
Vorig jaar verzocht Vrouwen toneel
Erica mij een eenakter te schrijven,
die zij dan zouden vertalen in het
Drents. Ik had op korte termijn
geen tijd voor zo'n leuke opdracht,
maar mijn suggestie de korte ver
halen die ik in de loop van de jaren
heb geschreven en gebundeld te le
zen en dan iets uit te zoeken, wat ik
zou kunnen bewerken tot eenakter,
vond bijval.
Zo kwamen de Drentse meisjes met
het verhaal 'Sterke Vrouwen Haha-
ha!' uit de bundel 'Onder het Op
pervlak' aanzetten. En ja, het lukte
mij er een stevige eenakter van te
maken. Dinsdag ivas de première in
Ruinerwold, ik trok er met mijn Ka-
lenbergse vriendinnen naar toe.
Een beetje trillerig in de knieën...
want deze avond zou voor mijzelf
een confrontatie betekenen met een
nieuwe tak aan mijn schrijfboom.
Ik heb heel veel televisiescenario's
geschreven, maar het theater stelt
weer andere eisen. Dit was het uur
van de waarheid.
We kwamen voor een warme
maaltijd in café Centraal,
waar de eigenaar Sjaak van der
Sterre in een handomdraai een
badkuip verse friet, een teil heerlij
ke sla en een flinke schnitzel op ta
fel toverde. Hij draaide heel lekkere
jankende gitaarmuziek en toen we
ook nog een paar gitaren aan de
muur ontdekten, was er aanleiding
genoeg voor een gesprek. Niet al
leen de Drentse taal, maar ook de
Drentse muziek bloeit in Ruiner
wold, we mochten luisteren naar
een cd van eigen persing van 'The
Fegetables'de huisband van Sjaak
van der Sterre (op basgitaar), Mi-
chiel van Berkum (op keyboards)
en Alfons Keizer (op de batterij),
waarop de heren een werk van ei
gen hand 'Lekker Ding' en een co
ver 'Down on the corner' ten gehore
brachten. Ach... zelf moeder van
twee muzikanten, jankende gita
ren kan ik niet weerstaan.
Om acht uur ging het spul begin
nen. Bibberig van de zenuwen keek
ik hoe Marjan Rolink, Alie Reuvers
en Greet de Jong van Vrouwento
neel Erica mijn eenacter tot leven
brachtenVoorbeeldig! Dankzij
de strakke regie van Wilma Noorda
en het sterke spel van de Drentse
meisjes bleek ik iets te hebben ge
schreven, wat zowel de lach in de
zaal deed opbikken als ook doodse
stiltes bij het publiek bij het aanho
ren van schokkende passages te
weegbracht. 'Starke vrouwen', dat
waren het! Een Drentse mijnheer
uit het publiek bekende, dat hij er
bijna van 'skreien' moest, twee an
dere mannen zeiden: „We zaten er
echt helemaal in!"
Na de pauze was het genieten ge
blazen met Harm en Roelof.
Hoewel de taal van de Kop van
Overijssel voor mij weinig gehei
men heeft wat betreft de verstaan
baarheid (ik vinnet wiete veule
mooi!), is het Drents toch heel ver
schillend. Wat Harm en Roelof daar
met hun moedertaal weten te spe
len en te zingen, dat is ook wiete
veule mooi! Ze doen niet onder voor
menig beroepsgezelschap, nou ja...
bij navraag kunnen ze de aanvra
gen ook bijna niet aan en beperken
ze zich vooral tot het spelen in de
weekeinden. Man, man, wat heb
ben we genoten! Vooral het lied
over de pitbullterriër Loebas die
door groot ongeluk werd getroffen,
zijn mannelijkheid verloor en
daardoor de risee werd van de
buurt. Het leek wel het verhaal van
mijn eerste teckel Brammetje, die
erg laag op de poten stond. Wan
neer hij zich via het kattenluikje
naar de tuin wilde begeven, raakte
hij klem omdat zijn mannelijkheid
door de hoge drempel van dat luikje
verstijfde en hij niet verder kon....!
Misschien schrijf ik over dit wrede
voorval nog eens een Overiessels
lied!
door Gerry van der Lit
John Bernard weet het zeker. Ame
rikanen en Israëliërs zitten nu al in
Irak met als enig doel: eigen weer-
waarnemingen doorgeven. Het weer
speelt zelfs in deze hoogtechnologi
sche tijd een belangrijke rol bij oor
logsvoering. Maar Irak meldt geen
weergegevens.
Vroeger werden slagen verloren door
dat waterlinies bevroren. De vloot
van De Ruyter kon niks als de wind
verkeerd stond. In de Tweede Wereld
oorlog moesten piloten helder zicht
hebben als ze bommen gooiden.
Bernard denkt dat het weer nog altijd
meespeelt. ..Bij de vorige Golfoorlog,
in 1991kregen wij beelden te zien van
die geweldige ballistische raketten,
die doel troffen. Je kreeg het idee dat
ze feilloos waren. Maar uit literatuur
blijkt dat het percentage raketten dat
doel trof maar heel klein was. Dat
komt doordat deze geprogrammeerde
raketten zeer gevoelig zijn voor
weersomstandigheden. Die gooien op
het laatste stukje van de route roet in
het eten. Dat deel van de atmosfeer zit
namelijk vol trillingen waar de raket
zeer gevoelig voor is. Denk aan de
lucht boven de snelweg in de zomer."
,,De tanks hebben stoffilters, maar
dat fijne woestijnzand dringt overal
in door. ,,'Dust devils', kolommen op
dwarrelend zand, zijn actiever in het
voorjaar. Onze moderne communica
tieapparatuur is daar totaal niet te
gen opgewassen."
„Afgelopen week was het in Bagdad
maar 15 graden, terwijl 20 graden ge
bruikelijk is. Vanaf mei is het te heet
om oorlog te voeren. Dan is het er
overdag 45 graden en de bodem is 70,
80 graden Celcius. Dan kun je niet
meer functioneren als mens."
„Zelfs al heb je warmtewerende pak
ken, je moet ook eten en slapen. Al
hebben we nog zoveel apparatuur, het
gaat bij een oorlog nog steeds om
mensen die verplaatst moeten wor
den."
Maanlicht
Geen parachutist hangt op z'n gemak
aan het scherm tijdens volle maan.
Over veertien dagen is er geen maan,
en dan weer 28 dagen later, dan zijn de
omstandigheden beter. En verder,
somt Bernard op: de zeeën mogen niet
te hoog zijn, de wind niet te hard, de
bewolking niet te laag en het mag niet
misten. „Dat zijn de belangrijkste
factoren. Het zicht is nog steeds heel
belangrijk."
Bernahrd bezocht de persoonlijke
weersvoorspeller van generaal Eisen
hower. „Die sliep in de kamer naast de
generaal, voor de aanval op Norman-
dië in 1944 Hij moest steeds beschik
baar zijn.Bernhard sprak ook met de
Duitse meteorologen die in 1944 in
Parijs werkten. „Zij dachten: 't is zulk
rotweer, er gebeurt niks. Maar die
weerman van Eisenhower zag een
gunstig momentje in die slecht-weer-
periode van juni '44."
John Bernard herkende in 1991 de
'optimale situatie' voor de start van de
Golfoorlog. Het was voor hem een
glorieus moment. En voor het RTL-
nieuws, waarvoor hij werkte. „Ik
meldde aan de hoofdredacteur dat het
die avond kon gebeuren. Hij zei 'ik ge
loof je' en liet de hele redactie die
avond blijven, De journalisten rea
geerden laconiek. Ik zie nog Jeroen
Pauw met de benen op tafel: eerst zien
en dan geloven. Maar later die avond
barstte de bom. Wij waren binnen vijf
minuten op het scherm. Voor de ver
slaggevers was dat kicken. De NOS
berichtte pas 's morgens over de start
van de oorlog in Irak." Ook nu zal hij
RTL tippen. Als het zover komt. GPD
Horizontaal:
1. Plaats in Egypte; 4. gezellig; 7. onmeetbaar getal; 8. rivier in Rusland; 10. buis-
verlichting; 13. lastig gedoe; 16. dwarsmast; 17. en omstreken; 18. rivier in Oost-
Vlaanderen; 19. rivier in Duitsland; 20. gedaan en laten (afk.); 22. wereldkampioen
schap; 23. geheel vullen (met benzine); 25. Frans lidwoord; 27. atmosfeeroverdruk;
29. muzieknoot; 30. korte hoest; 31. buit.
Verticaal:
1. Naaldboom; 2. bolgewas; 3. aldus; 4. bazige vrouw; 5. grondtoon; 6. armoedige
steeg; 9. strook land langs de zee; 11. tandglazuur; 12. opzet; 14. wilde marjolein;
15. koosnaam voor moeder; 21. eens; 23. roofvogel; 24. boomvrucht; 26. uitroep
van pijn; 27. uitroep; 28. voorzetsel; 29. lidwoord.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
2
3
4
5
6
7
8
9
Horizontaal:
1. Vogel, vogel; 2. in het jaar, drukinkt in
poedervorm, opera van Verdi; 3. kaar-
tenboek, korte damesmode, suikerpalm;
4. dorsvloer, moesplant, strandmeer; 5.
edelgas, Engelse titel, knevel; 6. uiachti-
ge plant, Ierland, hemelbrood; 7. kip-
penstok, Griekse letter, slim; 8. ontwen
nen, toegang; 9. dief, lipbloemige plant.
Verticaal:
1. Advies, binnenkort; 2. bepaalde toet-
senbordtoets, fruit; 3. binnenste v.e.
sigaar, gekheid, 4. doelpunt, holte onder
de arm; 5. graveren, naar persoon; 6.
onafgewerkt geheel, ooievaar; 7. vogel-
val, strijdperk; 8. soort raskonijn, voed
sel; 9. watergeest, korf; 10. deel v.e. bij
enkorf, sprong; 11. dwingeland, wreed
aard; 12. lusthof, schande; 13. uitge
strekt, van de grond opnemen.
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
-m-k-a-b-
behaagiyk
-salsa-ei
strop-men
-ketenen-
rem- ran- h
-v-agrafe
serre-gei
-ram-bell
OVERALL
Cryptogram:
Horizontaal: 3. Bekende; 6. tuftuf; 8.
tuig; 10. flets; 12. pasen; 13. steels.
Verticaal: 1. Teut; 2. helft, 4. Deli; 5.
stofjas; 7. freule; 9. gen; 11. spil.
Zoekwoord:
Geheimhouden
|Vv
John Bernard voorspelde in 1991 exact het begin van de Golfoorlog. foto GPD
Zeeland: Wolkenvelden
Vooruitzichten
zondag
maandag
weer
max.
11°
12°
min.
6°
7°
wind
ZW 5
ZW 5
dinsdag
woensdag
12°
12°
ZW 5
W 5
Zon
O
Maan
vandaac
op 9.09
ondei -
Het weerbeeld voor Zeeland en Door
Noord-Brabant bestaat de komende dagen
vooral uit veel bewolking. Daarbij blijft het ook niet droog, m#
ligt de temperatuur wel op niveau. Op bijna alle dagen zalh?
thermometerkwik namelijk oplopen tot voorbij de 10 graden
Voor onze provincies zijn temperaturen tussen 7 en 8 graden
normaal. Vandaag wordt het qua temperatuur een 'normale's
want het wordt maar 8 tot misschien net 9 graden.
Het bijbehorende weerbeeld is ook niet om naar huis te schrik
Vanochtend is het waarschijnlijk droog en kunnen we eenbeei
zonneschijn verwachten. De meeste kans op zon heeft hetuitei
westen. Dat is echter maar van korte duur, want al in detwe»
helft van de ochtend volgt vanuit het westen een nieuwe stom;
In de middag regent het opnieuw. Als het tegenzit, kan dat
5 millimeter opleveren. De wind waait uit het zuidwesten enu
matig, aan zee vrij krachtig. In de late middag en avond neem:;
sterkte van de wind tijdelijk toe als het front daadwerkelijk
overtrekt. Komende nacht
wordt het droog, maar blijft het
bewolkt. Hierdoor wordt het
geen koude nacht.
Het minimum bedraagt
namelijk 6 a 7 graden.
Morgen volgt een droge dag
met vooral in Zeeland flinke
zonnige perioden. Ook in het
Brabantse laat de zon niet
verstek gaan, maar is het
duidelijk meer bewolkt. Het
wordt daarbij 11 tot 12 graden,
een waarde die we een aantal
dagen vasthouden. De rest van
de week domineren wolken en
kan er soms een buitje vallen
of wat lichte regen De wind
blijft ook dan westelijke en
veelal vrij krachtig.
Regenachtig
door Bill Watterson
Hans Belterman
De verwenbroodjes kunnen bij de
brunch of lunch worden opgediend
Ze doen het goed op koude buffetten. Ze
kunnen samen met een kop
(tomaten)soep ook als een complete
maaltijd worden gegeven.
Voor 6 stuks.
6 grote pistolets
60 gram boter
75 gram rucola
150 - 200 gram belegen boeren-Goudse
kaas, 2 grote dikke plakken, in (piep)klei-
ne blokjes gesneden
1 kleine rode paprika, vruchtvlees in
(piep)kleine blokjes gesneden
1 bosuitje, gesnipperd
50 - 75 gram walnoten, in stukjes gebro
ken
1 eetl. mayonaise
1 eetl. crème fraiche
1 theel. Zaanse mosterd
zout
witte peper uit de molen
Snijd broodjes overlangs open. Bestrijk
de snijhelften met boter
Scheur de rucola in stukjes en leg ze in
een kom. Schep kaas, paprika, bosuitje
en noten er door. Vermeng de mayonai
se met crème fraïche en mosterd Schep
het mengsel, bij voorkeur vlak voor het
opdienen, door de salade. Voeg naar ei
gen smaak en inzicht eventueel nog wat
zout en/of peper toe.
Presentatie: verdeel de salade over de
onderste helften van de broodjes. Leg de
bovenste helften er op.
Tip: vervang de paprika door 2 bleeksel-
derijstengels die eveneens in
<piep)kleine blokjes gesneden moeten
worden. In plaats van rucola kunt u veld
sla pf waterkers nemen.
O £fc.2=
26
VERWACHTING VOOR ZATERDAGMID0AG«ll
De winterse kou wordt verder uit Europa verdreven, alleen*
Rusland en de Baltische staten ligt de middagtemperatuurWJ
net onder het vriespunt. Oceaanstoringen brengen zachteWL
maar ook veel bewolking en perioden met regen of buienofl
Britse eilanden, Duitsland en ook het westen van Scandine*.
In Scandinavië is het met 3 tot 9 graden het koudst, in Duits»
is het enkele graden zachter en in Engeland worden de dubt»
cijfers gehaald. In Midden- en Zuid-Europa regeert een
hogedrukgebied met veel zon en rond de Middellandse
achtige temperaturen, met in Zuid-Spanje temperaturen W
20 graden. Alleen in het zuiden van Griekenland is meert*
king en valt een lokale bui.
De bestuurder van de Ommobiel was doctorandus
Zielknijper, die zich, na de uitnodiging voor een gesprek,
gehaast had zijn ijsmuts op te zetten om zich naar de Brok-
berg te begeven.
Doordat hij in het bezit was van een bezoekerspasje, kostte
het hem geen moeite binnen te geraken: de zwaargebouw
de portier opende het hek en beduidde hem door te rijden,
alles zoals het hoorde.
Maar toen gebeurde er iets vervelends. Voordat de bewaker
het hek door de sneeuw terug had kunnen duwen, werd hij
opgeschrikt door het lawaai van een automotor, en hij was
maar net op tijd om opzij te springen voor de naderrazende
Oude Schicht. „Dat is dat!", sprak heer Bommel, die vast
beraden achter het stuur zat. „Als het niet goedschiks kan,
dan maar kwaadschiks. Maar het is vervelend, dat deze
weg zo steil omhoog gaat, jonge vriend! De grond is glad,
en ik moet het van mijn snelheid hebben. Want als ik in
houd... Ik wilde dat die sukkel vóór ons een beetje door
reed, bedoel ik. Ik zal..." Hij drukte op zijn toeter, zodat het
schalde tussen de witte bergen. Maar het was reeds te laat.
Voordat de geschrokken zielkundige had kunnen uitwij
ken, werd hij van achteren geschept door de voortsuizende
wagen en nu bewoog het lichtgebouwde Ommobieltje zich
onmachtig over de sneeuw.
Nautisch bericht
Het zicht is matig tot goed en de temperatuur van het kustw
bedraagt 5 graden. De wind is zuidwest en vrij krachtig,
5 Beaufort. Er is geen kans op mist.
Waterstanden
ZATERDAG
Hoog
water
Laag wat#
8 MAART
uur
cm
uur
cm
uur
cm uw
Vlissingen
05.05
222
17.18
206
11,19
198 23 li
Terneuzen
0523
247
17.41
231
11.45
205 23.5C
Cadzand
04.37
215
16.55
200
11.00
191 23.CC
Roompot Buiten
05.05
166
17.25
153
11.04
148232:
Roompot Binnen
06.10
134
18.35
123
00.06
115122:
Zierikzee
06.30
158
18.50
147
00.15
13312 .K
Krammersl. West
06.35
169
18.55
159
00.16
13712*
Hansweert
05.56
255
18.13
243
12.16
224 -,
Stavenisse/Yers.
06.29
164
18.49
153
00.09
135123:
ZONDAG
Hoog
water
Laag watt
9 MAART
uur
cm
uur
cm
uur
cm uu
Vlissingen
05.36
209
17.55
193
11.46
190 23.51
Terneuzen
05.57
234
18.16
217
12.16
198
Cadzand
05 11
202
17.30
185
11.25
1822331
Roompot Buiten
05.45
157
18.00
144
11.39
145 23.45
Roompot Binnen
06.46
130
19.00
120
00.30
11912.55
Zierikzee
07.00
152
19.20
141
00.40
13513.05
Krammersl. West
07.05
164
19.26
153
00,45
14013.06
Hansweert
06.28
243
18.45
229
00.16
202 1235
Stavenisse/Yers.
07.06
158
19.26
147
00.45
13813.06
MAANDAG
Hoog
water
Laag watt
10 MAART
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
Vlissingen
06.09
192
18.29
175
12.20
179
Terneuzen
06.30
217
18.49
199
00.15
18312.46
Cadzand
05.45
183
18.05
166
12.00
170 -J
Roompot Buiten
06.13
144
18.35
130
12.19
138 --I
Roompot Binnen
07.16
125
19.36
114
01.06
12113.15
Zierikzee
07.35
143
19.50
132
01.10
13513.3:
Krammersl. West
07.46
156
20.06
144
01.16
142131'
Hansweert
06.58
228
19 19
211
00.46
20013.1a
Staven isse/Yers.
07.36
151
19.55
139
01.15
140131
Europa: Tweedeling
