Allure laat zich niet slopen
Op zoek naar de
Algarve van toen
Het Brussel van Brei
W5
Garuda
Leipzig
Richelieu
Bentheim
Korting
zaterdag 8 maart 2003
In de Koninginnegalerij at Brei bij 'Taverne du Passage' dikwijls mosselen met frites.
foto Hans van Weel/GPD
In 1966 al nam hij afscheid
als chansonnier. Jacques
Brei (1929) richtte zijn aan
dacht liever op het maken
van en het spelen in films.
Maar toen de Belg in 1978
overleed, stond hij toch
voornamelijk bekend als
maker en vertolker van ver
maarde liedjes als Le Mori-
bond, Les Flamandes, La
Valse a mille tempsLe Plat
Pays, Bruxelles, Amsterdam
en Ne me quitte pas. België
riep dit jaar uit tot 'Breljaar'
omdat het een kwart eeuw
geleden is dat de zanger
stierf.
Tramlijn 33 bestaat niet meer.
Tramlijn 33, waarmee Jac
ques Brei als hij trek had, dwars
door Brussel regelrecht naar
'Chez Jacques' reed. Geen drie
sterren-restaurant - vertelde de
Belgische chansonnier vaak -
kon het halen bij dat fameuze
frietkot in Ukkel. Dat eveneens
verdween. Samen met de feeë
rieke fontein op het Brouckère-
plein. En jazzclub/cabaret 'La
Rose Noire' in de Korte Been
houwerstraat, waar hij zijn
loopbaan min of meer begon.
Wat is er nog over van het Brus
sel van Brei? Zou hij, 25 jaar na
zijn dood, de Belgische hoofd
stad nog herkennen?
Zeker en vast. Brussel verandert
met de dag, maar doet dat met
Brusselse standvastigheid. De
Brusselaars zelf spelen alsof ze
woedend zijn. Daar zijn het ten
slotte Brusselaars voor. Geert
van Istendael schreef een jaar of
tien geleden: 'Bombardementen
zijn Brussel in de 20e eeuw be
spaard gebleven; in vredestijd is
het vernietigingswerk achteraf
uitgevoerd met een vakkundig
heid welke die van de Luftwaffe
diep in de schaduw stelt.' Eerst
de noord-zuid-verbinding, toen
de Wereldtentoonstelling van
1958 en daarna de bouw van de
Europese wijk aan het einde van
de Wetstraat... Altijd was (en is)
er wel iemand iets aan het slo
pen in de Belgische hoofdstad.
Zonder dat het de esprit aan
tast. Pendant les travaux la ven-
te continue. Precies! Het
trottoir mag dan wegens werk
zaamheden zijn opengebroken;
de verkoop gaat gewoon door.
Als een Brusselaar zich al ergens
door laat ophouden dan zeker
niet door een stapel tegels en een
paar zandhopen. Winter? Re
gen? Kou? Wind? Het terras van
'Métropole' op het Brouckère-
plein is overdekt en verwarmd.
En anders kan je nog altijd naar
de achter zware gordijnen ver
borgen intimiteit van 'De Dolle
Mol', 'Het Goudblommeke in
Papier' of 'La Mort Subite' na
tuurlijk, De Plotselinge Dood.
Foto
Daar, in die vermaarde kroeg,
schuin tegenover de ingang van
de Koninginnegalerij, mocht
'Jefzoals Brei door vrienden
werd genoemd, graag een Kriek
Lambic drinken. Maar waar
niet eigenlijk? Overal in Brussel
duikt zijn ingelijste foto op. In
'La Mort Subite', in 'Den Co-
ninck van Spaigniën', in het
voormalige variété-theater
'Ancienne Belgique' waar hij
dikwijls optrad natuurlijk,
maar ook in de kale moderniteit
van 'La Prince de Liège' aan de
Ninoofsesteenweg, helemaal op
de grens van Anderlecht en Mo
lenbeek. Waarom daar? Omdat
hij /leren koeien van krantenlet-
ters, hier 'afscheid nam van
Brussel om in Parijs te sterven'.
Smakeloze pathetiek? Ja kom
zeg. We zijn in België. Toen drie
voudig Tour de France-winnaar
Louison Bobet in 1983 overleed,
plaatste een Vlaamse gazet op
de voorpagina een stokoude ar
chieffoto waarop de populaire
Franse wielrenner de hand
schudt van de in 1956 op de piste
van het Antwerps Sportpaleis
Jacques Brei.
omgekomen, al even populaire
Belgische coureur Stan Ockers.
Onderschrift: 'Ze zien elkaar te
rug in de hemel!'. En wie dat
niet gelooft, moet de kerk van
Onze Lieve Vrouwe ter Finister-
rae aan de Nieuwstraat maar
eens binnengaan, de 'Biecht
stoel van Brussel'.
'Elke traan wordt gedroogd',
belooft de welkomstboodschap
naast de voordeur al meteen met
een rotsvast vertrouwen in het
hogere, 'elke vernederde wordt
in ere hersteld.' En als onomsto
telijk bewijs van het feit dat de
Brusselaars dat best willen ge
loven, ligt binnen een dik, open
geslagen boek vol smeekbedes,
die door iedere bezoeker vrije
lijk kunnen worden nagelezen.
De smarten der Belgen in aan
doenlijke hanenpoten, zoals
'Heilige Maagd Maria, alstu
blieft, laat mijn hondje genezen,
hij betekent zoveel voor me.' Of:
'Zorg alstublieft voor een goede
verstandhouding met mijn
zoon.Of: 'Lieve Maria, laat on
ze dochter stoppen met haar
drankzucht.'
Vincent
Op sommige plekken verandert
Brussel nooit, blijft het de stad
die Jacques Brei zo hartstochte
lijk bezong.De glorie van het
verleden, de iconen van 'Brussel
oh Brussel die bruisende stad'.
Je vindt ze nog ovei^al terug. Ga
wat drinken of eten en kijk rond
in de 'Ultieme Hallucinatie'
(Koningsstraat), in 'Den Co-
ninck van Spaigniën' (Grote
Markt), in 'Falstaff' (Henri
Mausstraat), in 'L'Archiduc'
(Dansaertstraat) en in 'Aux Ar-
mes de Bruxelles' (Beenhou
werstraat) natuurlijk ook. Waar
loop je door de keuken naar bin
nen en beland je in een vooroor
logse eetzaal waarvan de
wanden bestaan uit enorme te
geltableaus vol vlees, vis,
schaaldieren en gevogelte? Dat
is bij 'Vincent' (Predikheren
straat) dus, niet voor niets
stampvol tot laat op de avond.
Zo'n brasserie waarop Brei dol
was. Hij kwam er dikwijls met
z'n hele gezin eten. Garnalen-
kroketjes met gefrituurde pe
terselie, oesters in vijf maten,
waterzooi. Zal hij de p bij het
bestellen van een paté net zo
hebben uitgespuugd als in zijn
vermaarde Le Plat PaysHij
zingt het op film in theater 'An
cienne Belgique' aan de Boule
vard Anspach; hij zingt het op
film in het Brel-museum aan
het Oud Korenhuisplein. En
steeds weer ontroert die magere,
zwaar zwetende man met zijn
hoge jukbeenderen, die rubbe
ren mond, de vooruitstekende
tanden en dat hoge ruggetje
waarmee hij de microfoon lijkt
aan te vallen.
Liedjesböër, noemt hij zich zelf
op de expositie in het museum
meesmuilend, een liedjesboer
die niets te betekenen heeft.
'Wat ik doe is geen kunst. Als ik
echt dichter was geweest, was ik
wel dichter geworden. Mensen
die hem goed hebben gekend,
noemen Brels opstelling 'ge
speelde bescheidenheid'. De
chansonnier zou zich graag sim
peler hebben voor gedaan dan
hij werkelijk was. Maar is dat
dan de reden dat Brussel het
naar de zanger genoemde park
heeft laten verdorren? Het ligt
aan de Kersbeeklaan in de deel
gemeente Vorst en het valt tus
sen al die huizenblokken nau
welijks op.
Brei verdween, maar de zanger
leeft - Brussel verdween, maar
de stad leeft. Je haalt bij 'Le
Rollmops' aan de Boulevard
Anspach net zo goed zo'n ouder
wets broodje americain als in de
Agora Passage bij het Centraal
Station een koeskoes. Je knab
belt bij de Munt net zo goed aan
zo'n ouderwetse, dampend war
me wafel (gaufre chaude) als in
de Nieuwstraat aan een ijsje
uit kleurig zilverpapier. Je eet
bij die verrukkelijke 'La Taver
ne du Passage' (Koninginnega
lerij) net zo goed mosselen met
friet ('des moules et puis des
frites, des frites et puis des Mou
les' zong Brei in Jef terwijl het
water door z'n mond liep) als bij
de Beurs een hamburger van
McDonald's. Je koopt bij Minuit
in de Centrumgalerij net zo goed
ouderwets spannende lingerie
als bij H&M in de Nieuwstraat
een sloggy.
Er is veel verwoest in Brussel.
Maar er is ook veel geblevenAl
lure laat zich niet slopen.
Rob van den Dobbelsteen
De Algarve is zeer popu
lair, Maar steeds meer
toeristen vinden het leven in
de nieuwe nederzettingen
aan de volle kust niet genoeg.
Ze zijn op zoek naar echtheid
en boerenbewoners. Boven
de snelweg in de heuvels is
dat leven nog te vinden; de
Algarve van toen.
Tot een eindje in de jaren zes
tig kon je je in de Algarve een
beetje Robinson en Vrijdag wa
nen. In piepkleine vissers
plaatsjes liep je over uitsluitend
zandwegen naar het strand.
Heel Portugal was arm.
De Al-Gharb, het westen, zoals
de Moren deze grens van hun
rijk noemden, lag ver voorbij
dictatoriaal Lissabon. Lag ver
over de bergen in het zuiden
Buiten handbereik nog van pat
sers. In Albufeira at je verse vis
in een plaatstalen keetje en de
Duitsers hadden, na de Phoeni-
ciërs, Romeinen, Moren en En
gelsen, deze goddelijke kust
streek al wel gevonden, maar
dat nog niet echt doorverteld.
Daarna kwam de explosie. Met
een reusachtige witkwast pla
muurden entrepreneurs uit vele
landen kunstdorp na golfbaan,
appartementencomplex na ma
rina op de kaart. De Algarve zit
landschappelijk simpel in el
kaar. Daar is de witgekalkte
kust, daarboven de snelweg om
overal te komen, dan een oplo
pend heuvellandschap en boven
alles uit, naar het noorden, de
iedereen en alles beschermende
bergruggen. En in die oplopen
de heuvels, vooral ten oosten
van Faro met dat vliegveld, heb
ben we wat rondgezworven.
De mensen van touroperator
Eliza was Here hebben hier ge
zocht naar resten van het enigs
zins onaangetast dagelijks le
ven en naar quintas, oude
boerderijen die heringericht en
opgeknapt zijn door (nieuwe)
eigenaars. En die kamers en ap
partementen verhuren. „Simpel
leven is goed leven, met een ei
gen schoonheid", zegt José Car-
valho, die ons door de streek
gidst. Als we in Querenca aan
een tafel van een restaurant zit
ten, wordt die stelling stevig op
gepoetst. Een eenvoudige tafel
vol kleine porties streekgerech-
ten, van vis tot wild zwijn, worst
en regionale wijn, gekookte
aardappelen en niet opgewarm
de, boerse bevlogenheid, maakt
een stil feest midden op de dag.
Later in Loulé, komt het ge
sprek op de oude levensstijl en
de zwaarte ervan. „Kijk straks
maar", zegt José, „als we bij Sao
Bras zijn. Deze plaats is onder
meer befaamd om zijn prachtige
moorse schoorstenen, veelal in
wit en blauw en zeer lage huizen
met plat dak.
We rijden tussen eindeloze vel
den met sobreiros, de kurkei
ken. In dit deeltje van de Algar
ve worden nog miljoenen
kurken gemaakt, maar de klei
nere bedrijven lijden. Nel als de
kleine middenstand, de stille
stokers en de boeren. Ergens in
de heuvels richting Monca-
rapacho stoppen we ineens.
Daar staat een boom met me-
dronho. We proeven de kleine
oranje vrucht van de Arbutus
curredo, de boom, waarvan de
zeer puike Medronheiro wordt
gestookt. Aanbeden door ken
ners, bindmiddel voor vriend
schappen, medicijn voor lange
Portugese dorpsavonden, maar
steeds moeilijker te krijgen. In
Santa Catarina horen we waar
om. „Niemand heeft nog zin om
de vruchten te plukken, te veel
werk, te weinig geld. Zelfs bui
tenlanders vinden het maar
niks. Jammer, proef maar. Vi-
torinho Mendes Inacio en zijn
stille stookkompaan kijken dan
zwijgzaam hoe we een glaasje
leegmaken. De oudste lacht met
twee tanden als we even een
ademteug overslaan'.
Schele hond
Terug in Sao Bras de Alportel
geraken we als door een mag
neet getrokken weer in een sto
kerij, waar een schele hond met
heftige onderbijt de wacht
houdt. De distilleervaten en lei
dingen behoren in het museum
van oude ambachten en uit de
eigenaars komen bijna dezelfde
geluiden als uit de ketels. Uit het
gepruttel van de familie halen
wij dat ook hier voortzetting
moeilijk wordt. Tenzij de over
heid bijspringt.
Verderop heeft Fatima Galego
het beter bekeken. In haar 'do-
caria tipica' maakt ze cakes en
chocola volgens oeroud recept,
schopt iedereen uit de keuken
waar dit geheim wordt bewaard
en heeft mede dankzij een flit
sende winkel en internetsite een
bekendheid verworven die de
Algarve dreigt te ontstijgen.
We rijden verder en bekijken
nog een aantal quintasHet ver
leden wordt hier gekoesterd
Oude olievaten, bakkersovens
en boerenwerktuigen brengen
de gasten in een stemming. Hier
zijn we tussen bewoners met een
geschiedenis, die met de gasten
praten en vertellen.
Als het donker wordt en de wind
opsteekt, wat hier in het najaar
soms stevig gebeurt, zakken we
een steil weggetje af naar 'Moin-
ho ti Casinho'het restaurant
bij de watermolen. Ook hier
weer vecht de familie om over
eind te blijven, alles doen ze zelf
en de kookkunst van generaties
wordt in ere gehouden.
Het eten is zeer smakelijk, niets
van de verwende aanstellerij in
de kustcentra, geen modieus ge
drag. Uit de kelders komt een
prachtige port en als we later in
de keuken even bij de familie
aanschuiven vertellen we hoe
harmonieus het jachtig leven
hier tot stilstand lijkt te komen.
De bazin krijgt een kleur en de
zoon die kookt bedankt met een
knik en denkt aan morgen.
Binnen vertellen Nederlanders
met hun Duitse vrienden, die
vele maanden per jaar in de Al
garve zon snuiven, dat dit soort
plekken maar niet moet worden
ontdekt. Of ze het daar in de al
tijd warme keuken mee eens zijn
betwijfelen we.
Thom Olink
Eliza was here, Biltstraat 190,3572 BR Utrecht, tel: 030-2753322,
fax: 030 2753031, www.elizawashere.nl.
Portugees Verkeersbureau (ICEP), Haagsche Bluf 63, 2511CP Den
Haag, tel 0900-7678842,
www.portugalinsite.pt
Veel informatie op webpagina's: www.portugal.nl;www.algarve.nl
Een indicatie voor prijzen: een kamer in het luxe Solar da Fornalha
kost, afhankelijk van seizoen tussen de 64 en 92 euro, ontbijt inbe
grepen. In het Huis van de Vlinders kosten 8 dagen in een apparte
ment voor twee personen ongeveer 450 euro per persoon en dat is in
clusief vlucht en autohuur. Bed en badlinnen zijn inbegrepen.
Garuda Indonesia start op
1 juni met een extra vlucht
vanaf Amsterdam via Singapo
re naar Jakarta. Daarmee komt
het wekelijks aantal vluchten
van de Indonesische luchtvaart
maatschappij vanaf Amster
dam op vier. Omdat het toerisme
naar Indonesië vanuit Neder
land een stijgende lijn laat zien,
heeft Garuda het besluit voor de
extra vlucht genomen. Gevlo
gen wordt vanuit Nederland op
dinsdag, donderdag, zaterdag
en zondag. De vluchten terug
zijn op maandag, woensdag,
vrijdag en zaterdag.
Informatie: tel. 020-5502640,
of www.garudu-indonesia.nl.
In het waterlandschap van het
voormalige bruinkoolgebied
ten zuiden van Leipzig wordt
hard gewerkt aan de bouw van
een nieuw attractiepark. Dit
eerste pretpark in de nieuwe
Duitse deelstaten krijgt de
naamBelantis. Qua grootte
wordt het het vierde pretpark
van Duitsland.
Een van de grootste attracties
wordt een 35 meter hoge water
baan in het Egyptische 'land
van de farao's'. Andere landen
zijn Griekenland (boottochten),
Italië (kabelbaan), Engeland
(burcht en achtbaan), Spanje
(bodega en schipschommel) en
Duitsland zelf (historische stad
met markt en traditionele spe
len). De opening van Belantis is
gepland op 5 april.
Informatie: tel. 0049-
3417104260
of www.belantis.de.
In het Wallraf-Richartz-Mu-
seum in Keulen is tot en met
21 april een expositie te zien die
is gewijd aan de Franse staats
man, theoloog, kunstverzame
laar en opdrachtgever van grote
bouwwerken, kardinaal Riche
lieu.
Deze minister-president onder
koning Lodewijk XIII leefde
van 1585 tot 1642 en was inspi
rator van vele kunstenaars uit
zijn tijd, niet alleen in Frank
rijk, maar ook ver daarbuiten.
Op de expositie zijn 160 door
hem geïnspireerde werken te
zien: schilderijen, sculpturen,
tekeningen, grafisch werk en
boekdrukkunst.
Informatie: tel. 004922122373,
internet www.museenkoeln.de
Moorden, plunderen, folte
ren en nog meer van derge-
lijke onplezierige bezigheden
waren een eeuw of vier geleden
schering en inslag. In het eeu
wenoude kasteel van de Neder
lands-Duitse grensplaats Bad
Bentheim kan op 14 en 15 maart
en op 31 oktober worden deelge
nomen aan een rondleiding door
het spaarzaam verlichte ge
bouw. De mystiek van en het
ontzag over vroegere gruwelda
den gaan dan hand in hand. Re
ken op een ballade van een ter
dood veroordeelde die weet dat
zijn laatste uur heeft geslagen
en op de ontmoeting met een
spook, dat de ziel van de vele
slachtoffers in het verleden
symboliseert. De rondleiding is
onderdeel van een arrangement
waarbij ook een maaltijd en mu
ziek horen.
Informatie bij VW Bad Bent
heim, tel. 0049592298330,
e-mail verkehrsamt@badbent-
heim.de.
In 25 Deense musea en attrac
ties krijgen leden van de
ANWB en andere Europese au
tomobielorganisaties die sa
menwerken in het project 'Show
your card' korting. Ze moeten
bij de kassa hun lidmaatschaps
kaart tonen met het logo van de
campagne.
Een andere mogelijkheid voor
Nederlanders en Belgen om
twintig attracties twintig pro
cent goedkoper te bezoeken,
biedt een kortingsbonnenboek-
je dat is ontwikkeld dor het
Deens Verkeersbureau Benelux.
Bij boeking van een reis naar
Denemarken krijgt men het
boekje meestal bij de reisbe-
scheiden.
Informatie op internet:
www.visitdenmark.com.
Een ander Deens nieuwtje is de
verdubbeling van het aantal
gratis leenfietsen voor toeristen
in de binnenstad van Kopenha
gen. Er zijn zo'n 1200 nieuwe
fietsen aangeschaft. Ze komen
begin mei op straat.
Informatie op internet:
www.bycyklen.dk.
De kust van de Algarve: grillige rotsen, kleine stranden.
fotoICEP/GPD
