PZC
Wat ik doe is plezier
r.\
Those
were k
the
days
Een goede espresso vraagt om bezieling
«I
reclameman
Herinneringen
van een
Greg°r
W19
Fren
kei Frank
Bonte verhalen van
Gregor Frenkel Frank
zaterdag 1 maart 2003
Illustratie uit het boek.
Vijftig jaar geleden zette
Gregor Frenkel Frank zijn
eerste stappen op het pad van de
reclame. Hij bedacht succesvol
le kreten als 'Lekker weg in ei
gen land', 'De beste brouwers
brouwen het' en de sigarennaam
Sumatra Cum Laude. In Those
were the days heeft hij zijn her
inneringen aan een halve eeuw
reclame maken gebundeld. Ver
halen over bonte campagnes,
Parijse avonturen en succes
nummers. „Wat een toestanden
waren dat."
Supercreatief wordt ie genoemd,
maar ook ij del, eigenzinnig en
lastig. IJdel? „Ik hou ervan om goed
gekleed te gaan. Is dat ij del?" vraagt
Gregor Frenkel Frank. En lastig?
Ach, hij weet precies wat hij wil En
zeker wat hij niet wil. En wat eigen
zinnig betreft: welke creatieveling is
dat niet?
Gregor Frenkel Frank. 73 jaar Vijftig
jaar actief in het reclamevak. Bij het
grote publiek onder meer bekend van
het KRO-programma 'Ook dat nog',
dat hij onlangs verliet. Schrijft co
lumns in tijdschriften. Was acteur in
films van zijn broer Dimitri, presen
teerde radioprogramma's, schreef ja
renlang liedjes voor Tonny Eyks
'Brandpunt in de markt', maakte car
toons. En gaat voorlopig gewoon
door. Onlangs verscheen Those were
the days. Herinneringen van een re
clameman. Het zijn z'n eigen herin
neringen aan een halve eeuw reclame
maken. Hij is de man achter de suc
cesvolle kreet 'Lekker weg in eigen
land', maar ook de bedenker van Su
matra Cum Laude en van 'Dit is de
man. Dit is z'n bier' (Amstel).
Frenkel Frank is zijn leven lang al een
individualist pur sang. Hij werkt nog
steeds 't liefst alleen, heeft geen
boodschap aan duo's, zoals er nu in de
reclamewereld wordt gewerkt. „Nee,
die zijn bij wijze van spreken ge
trouwd met elkaar." Hoewel sinds
dertig jaar verbonden aan het bureau
Grey, beheert hij er een eenmanswin-
keltje. „Ze hebben me onderdak ge
geven", is de simpele verklaring van
Gregor Frenkel Frank.
Eerste stappen
Begin jaren vijftig belandde de in
München geboren half Russische
Frenkel Frank door toedoen van zijn
broer, copywriter Dimitri ('Het is een
ontzettend leuke baan'), bij bureau
Prad in Amsterdam. Hij had Nijenro-
de gedaan, waar je werd opgeleid
voor een functie in het buitenlandse
bedrijfsleven. Zat er samen met men
sen als Albert Heijn en Willem Olt-
mans. „Maar dat zag ik mijzelf toch
niet doen, werken bij zo'n Philips of
Shell", zegt Frenkel Frank. Het werd
dus Prad na eerder wat schimmige
baantjes te hebben gehad. En Gregor
Frenkel Frank zette zijn eerste stap
pen op het pad der reclame.
Niet onverdienstelijk. In de afgelo
pen vijf decennia ging hij aan de slag
voor onder meer de Bij enkorfAmstel
Bier, Artifort, Kneipp, Hajenius, Oud
Kampen sigaren en de Koninklijke
Marine. Werkte samen met beroemde
fotografen als Helmut Newton,
Frank Horvat en Paul Hufreisde met
Beeld van de campagne voor Amstel, uit de koker van Gregor Frenkel Frank
hen de wereld over. Parijs was 25 jaar
lang min of meer zijn tweede huis.
Dat was de plaats waar de modecam
pagnes voor de Bijenkorf gestalte
kregen, het eerste Nederlandse wa
renhuis dat destijds een modebro
chure wilde hebben. „Al die reisjes.
Ruzies, verliefdheden in de groep.
Wat een toestanden waren dat soms.
En ik als supervisor moest op de uit
gaven letten en zorgen dat het alle
maal op tijd af kwam,"
Uren kan Gregor Frenkel Frank ver
tellen over die jaren. De begintijd,
toen iedereen elkaar nog kende. „Een
klein wereldje was het," zegt hij. Xa-
viera Hollander, die zich aanmeldde
als medewerkster. Of aan de slag met
Wim Sonneveld, Ramses Shaffy en
andere bekende Nederlanders. Hij
verhaalt over reclamerally's, waar
alle directeuren zich lieten zien.,Het
vak is veranderd," vervolgt Frenkel
Frank. „Nu zijn er directeuren die
zorgen dat de business draait." Zelf
heeft hij nooit de ambitie gehad om
ook maar één personeelslid te heb
ben. Wel de ambitie om vrijheid te
hebben. Die heeft hem tot drie keer
toe doen besluiten om op te stappen
zonder iets achter de hand te hebben.
„Getrouwd, drie kinderen en toch bij
een bureau vertrekken. Maar ik heb
nog nooit van m'n leven een luxe huis
gehad, woon nog steeds eenvoudig
aan een dijk. Dan kun je dat doen."
Hij vindt zichzelf een bofkont. Dat
plezier straalt ook zijn boekje uit,
waarin hij verhaalt over bonte cam
pagnes, Parijse avonturen en zijn
succesnummer Sumatra Cum Laude,
waarvoor hij de gehele campagne be
dacht. „Ik bof dat ik al die jaren zulke
grote opdrachtgevers heb gehad",
vertelt Frenkel Frank. „Ze kwamen
gewoon op mijn weg. Eén keer heb ik
een opdrachtgever geweigerd, een
ondergoedfabrikant in het oosten des
lands. Die man was niet met zijn pro
duct begaan, smeet de onderbroeken
bij wijze van spreken op tafel. Om en
thousiast te kunnen worden, moet je
te maken hebben met kwaliteitsfana
ten. Zoals de brouwer van Amstel, die
mij twee uur kon doorzagen over zijn
product."
Cursief
Het vele schrijven voor allerhande
opdrachtgevers is er langzaam bij ge
komen. „Dat heb ik mede te danken
aan de dood van Godfried Bomans",
zegt Gregor Frenkel Frank. Hij werd
na diens overlijden aangetrokken als
schrijver en medepresentator van het
radioprogramma Cursief. „Toenis
het begonnen." Wat volgden waren
sketches, vertalingen van toneel
stukken voor Luc Lutz en de we
reldhit 'The Elephant Song'. Het ver
talen deed hij onder meer liggende in
de zon van het Israëlische Eilat.
Het belangrijkste dat iemand zoals
hij nodig heeft, vindt Frenkel Frank,
is een behoorlijke algemene bagage.
„Dat je veel leest, datje weet wat erin
de wereld gebeurt. Van film tot opera.
Het talent datje hebt, moet je gebrui
ken voor andere dingen." Toch heeft
hij er nooit uit willen zien als een cre
atieveling. „Al die leren jackies. Nee,
ik ga liever keurig in het pak als ik een
afspraak heb met de directeur van
een levensverzekeringmaatschappij
om op hun niveau met ze te kunnen
spreken. Bovendien, ik kreeg zoveel
met mode te maken, dan ga je jezelf
een beetje aankleden."
Over de huidige reclames zegt Fren
kel Frank: „Ik vind een hoop goed,
een hoop slecht en een hoop onbegrij
pelijk. Wat een leuke spot is, is die van
energiebedrijf Nuon. ABN AMRO
heeft een fantastisch radiospotje en
de campagne van de CliniClowns is in
al zijn eenvoud mooi. Wat slecht is, is
alles wat onduidelijk is."
Ook na vijftig jaar in het vak spreekt
hij nog van adrenaline. „Iedereen wil
scoren, ik ook. Dan is het zo leuk te
zien dat 'Lekker weg in eigen land',
dat ik in de jaren zeventig heb be
dacht, nu na 25 jaar weer wordt ge
bruikt. Weetje, wat ik doe is plezier,
hobby. Werk zal ik 't nooit noemen."
Hij heeft op dit moment nog één op
drachtgever: het Joods Nationaal
Fonds, een relatie voor het leven. „Op
dit moment geen geringe opdracht.
Komt er oorlog, komt er geen oorlog?
Misschien moet ik nog maar een paar
maanden wachten met die op
dracht."
Evelien Baks
Gregor Frenkel Frank: 'Those were
the days. Herinneringen van een re
clameman'. Uitgeverij lm mere, Wor-
mer. Prijs: €16,95.
Een goede espresso berei
den is een kunst. Een
mooi kopje ontwerpen ook.
Daarom vraagt de Italiaanse
espressofabrikant illycaffè
ieder jaar een aantal kunste
naars om zijn witte espresso
kopje met het ronde oor te de
coreren. Voor het eerst wordt
nu in Rotterdam de complete
illy-kunstcollectie geëxpo
seerd met bijdragen van on
der anderen Jeff Koons,
David Byrne en Francis Ford
Coppola.
De beste espresso ter wereld
leveren. Dat was de taak die
Francesco Illy zichzelf in 1932
stelde. De oprichter van illycaffè
is niet meer. maar de huidige pre
sident-directeur, dottore Ernesto
Illy, en zijn zonen streven niet
naar minder. Nog altijd draait
hun leven om espressokoffie,
waarbij ze uitgaan van de 4M-
formule: Melange, Molen, Ma
chine en Meesterhand. Want een
goede espresso bereiden is een
kunst, zo vinden ze op het Itali
aanse hoofdkantoor.
Denk niet dat een goede espresso
m zomaar ieder kopje gedronken
mag worden. Want ook daaraan
worden hoge eisen gesteld. Der
tien jaar geleden benaderde illy
de kunstenaar Matteo Thun met
het verzoek een espressokopje te
ontwerpen. Hij ontving een 'rap
port' van zeventig kantjes, dat
min of meer het technische ver
haal va n de espresso omvatte Uit
al die kennis moest Thun de ultie
me vorm bedenken voor een illy—
espressokopje. Het resultaat was
het nu bekende witte kopje met
het ronde oor, waaruit over de ge
hele wereld espresso van illycaffè
wordt gedronken.
Dat kopje staat ook aan de basis
van de illy collection, die tien jaar
bestaat. Ieder jaar geeft de
Italiaanse fabrikant enkele kun
stenaars de opdracht zijn witte
kopje te decoreren. Onder hen be
vinden zich gevestigde namen als
Jeff Koons, David Byrne van de
Talking Heads. Robert Rau-
schenberg en Francis Ford Cop
pola, de maker van 'Apocalypse
Now'. In het afgelopen decenni
um hebben 64 kunstenaars, on
der wie ook aanstormend talent,
een collectie bijeen gebracht, die
nu 33 sets espresso-kopjes om
vat, zes sets cappuccino-kopjes,
veertien verschillende enkele
kopjes en een aantal speciale edi
ties in beperkte oplage.
Met name die laatste zijn zeer ge
wild onder verzamelaars Direc
teur Gert Korteweg van illycaffè
Benelux: „Voor zeldzame exem
plaren worden duizenden euro's
gevraagd. De echte verzamelaar
heeft er heel wat voor over om
zijn collectie compleet te maken.
Ik weet van een Nederlander die
bijvoorbeeld in 1997 naar de
Biennale van Venetië kwam,
waar het nieuwe kopje werd ge
presenteerd. Dat had hij er voor
over. Helaas bleek het kopje al
uitverkocht, zodat zijn reis voor
niets was."
Diamant
De kunstcollectie omvat een aan
tal echte eyecatchers, waaronder
de Miss Illy die Matteo Thun in
2001 ontwierp. Een eenvoudig
wit kopje met in het oor een schit
terende diamant. In gelimiteerde
oplage verscheen ook het zilve
ren exemplaar van David Byrne,
bekend van de Talking Heads. Hij
presenteerde dit in 1998 in Triëst
ter gelegenheid van zijn eigen
kunstexpositie in het museum
Revoltella. In 2000 verscheen de
bijdrage van Francis Ford Cop
pola. De beroemde regisseur
heeft een passie voor koken en
maker en dat verklaart waarom
onderdelen van deze collectie zo
gewild zijn. Zeker als het gaat om
een complete set in originele ge
schenkverpakking.
Maar zelfs het illycaffè-kantoor
voor de Benelux in 's-Gravendeel
heeft geen complete set in huis.
onderdeel van het evangelie dat
illycaffè wil uitdragen. De missie
van oprichter Francesco is nog
niet voltooid, maar is een conti-
dat zie je terug in zijn ontwerp.
Hij decoreerde de kopjes onder
meer met koffiebonen en rode pe
pers.
Federico Fellini tekende in 1993
de 'Ginger e Fred' als illy-decora-
tie. Op de bodem van ieder kopje
staat de handtekening van de
„In dat opzicht is de tentoonstel
ling bij de Bijenkorf uniek te noe
men. Voor het eerst wordt nu de
complete collectie aan het pu
bliek getoond. En dat is nog ner
gens ter wereld gebeurd zegt di
recteur Korteweg, die schat dat
Nederland een paar honderd ech
te illy-verzamelaars telt.
De kunstcollectie is, zo zegt hij,
nuing story „Toen ik hier zeven
tien jaar geleden kwam werken,
stond de espresso in Nederland in
de kinderschoenen. Heel veel
mensen kenden het niet eens. De
laatste vij f j aar is dat sterk verbe
terd, maar nog steeds hebben we
een uitdaging. Er is niks leukers
dan iemand te zien genieten van
een espresso. Dat is onze passie.
En hoewel er steeds minder koffie
wordt gedronken in Nederland,
stijgt de espressomarkt."
Uren kunnen ze hier praten over
het bereiden van een goede es
presso. Over Arabica-bonen, me
langes (negen verschillende Ara
bica's), machines, crèmelaagjes
en dikwandige porseleinen kop
jes, die goed geleiden en de
warmte vast houden.
Meesterhand
„De crèmelaag moet een beetje
een tijgervelletje zijn van een
paar millimeter dik, waar de sui
ker even op blijft drijven. In goe
de koffie ruik je vers gebakken
brood, maar ook cacao", vertelt
de directeur. Alles doen ze eraan
om mensen de 'Meesterhand' bij
te brengen. „Want als iemand die
niet heeft, proef je dat. Je moet
die bezieling hebben." Voor de
horeca worden speciale cursus
sen gegeven, waar ze leren goede
koffie te schenken. „Onze kwali
teitsadviseurs doen niets anders
dan onaangekondigd de horeca
langs gaan en de koffie keuren.
Van al die gegevens hebben we
rapporten liggen."
Hoewel veertig procent van de
mensen in café en restaurant in
middels espresso drinken, zal de
ze nog niet snel de traditionele
koffie verdringen. Het bekende
beeld van iemand die zijn espres
so aan de bar bestelt, terwijl de
taxi met draaiende motor voor
de deur wacht, hoort vooralsnog
in Italië. Maar de taak die rust op
de schouders van de nazaten van
Francesco Illy is dan ook nog niet
afgerond.
Evelien Baks
Tien jaar illy collection: t/m za
terdag 29 maart in de Bijenkorf
Rotterdam (2de etage). Meer in
formatie: www.illy.nl
Kunstenaars lieten hun inspiratie de vrije loop op het be
kende espressokopje.
