Dualisme maakt bestuurders
zelfbewuster, niet spannender
PZC
>,nc'%
Het kan allemaal
zoveel simpeler
Laat kiezer ons opzoeken
Na vier jaar wordt afgerekend
26
De kiezer kiest en geeft daar
bij het vertrouwen aan de
gekozene. Dat betekent dat de
kiezer mij een mandaat geeft
voor de komende vier jaar op
basis van mijn verkiezingsbe
loftes, De kiezer mag dus van
mij verwachten dat ik daar uit
voering aan geef."
De ideale kiezer is in de ogen
van VVD-Statenlid Henny Pol
derman iemand die - als dat no
dig is - van zich laat horen. „Ik
verwacht van mijn kiezer dat
die reageert als ik nog meer kan
doen aan de verbetering van zijn
of haar omgeving. Ik hoop dat
die kiezer mij inde komende ja-
Ideale kiezer
ren op zal zoeken. Wij zijn na
tuurlijk gewone mensen in ge
wone huizen, die open staan
voor inwoners. Wij hebben veel-
zaterdag 1 maart 2003
al telefoon of e-mail en zijn re
gelmatig te vinden in openbare
vergaderingen.
Vooral reacties van individuele
burgers staan hoog op het ver
langlijstje van Polderman. „Tot
nu toe weten vooral belangen
organisaties zoals de milieufe
deratie ons goed te vinden. Ik
zou het prettig vinden als ook de
kiezer ons opzoekt."
Melita Lanting
o
-*■
O
O
Danny Vera (25), popzanger
uit Middelburg. Deze week
heeft platenmaatschappij Uni
versal zijn debuutalbum uitge
bracht, de single 'My confes
sion' wordt vaak gedraaid. Hij
gaat altijd stemmen.
„Dat moet in een democratie,
vind ik, al zijn mijn verwachtin
gen nooit zo hoog. Een coalitie
aangaan betekent compromis
sen sluiten. Niemand kan je ide
alen voor honderd procent ver
wezenlijken." Een politicus
krijgt van zijn kiezers een man
daat, aldus Vera. Hij hoeft zich
niet vier jaar lang te verant
woorden of intensief contact te
Ideale kandidaat
onderhouden. „Ik denk dat die
lui het al druk genoeg hebben,
Zij hebben er ook voor doorge
leerd, ik niet. Het is net als in de
muziek, de beste stuurlui staan
aan wal. Als iedereen zich ermeej
gaat bemoeien, krijg je een
Poolse landdag. Ik laat bij de I
volgende verkiezingen wel mer-j
ken wat ik ervan vond. Als ie
mand er een zootje van maakt, is
het wegwezen. Dat vond ik goed
aan Pim Fortuyn. Die zei: Als ik
het niet goed doe, moet ik daar
na vier jaar op worden afgere- I
kend."
Ernst Jan Rozendaal
De politiek, dat is een
mooi handwerk, daar
niet van. Maar het vak kan
aan je gaan vreten als je da
genlang in vergaderzalen
vertoeft. Het gevaar is le
vensgroot dat je op den duur
niks beters meer weet te ver
zinnen dan op ambtelijke,
afgekloven wijsheden te
knagen, je tegenstanders af
te troeven, te intrigeren en
manipuleren en benen te
lichten. Om, die enkele keer
dat je eens het zonlicht ziet,
van voorbijgangers op straat
te vernemen dat je alleen
maar aan jezelf denkt en je
zakken vult.
Dat zijn van die dingen waar
tegen je je moet wapenen.
Een goed middel daarbij is hel
der te blijven in het taalgebruik.
Betrap je jezelf erop dat je gaat
versluieren, dan gaat het de ver
keerde kant op. Dat ben je zo'n
rakker in een pak aan het wor
den, waar de rest van de wereld
meewarig of, nog erger, met eni
ge afschuw naar kijkt en luis
tert.
Wie ondanks zware verant
woordelijkheden fris in het le
ven wil blijven staan en door de
ze en gene nog een beetje aardig
gevonden wil worden, die moet
zich ver houden van de taal der
politici. In de aanloop tot de
voorlaatste Tweede-Kamerver
kiezingen is daarbinnen libera
le kringen al eens op gewezen.
Annie M.G. Schmidt, die wist
waar een mens zich prettig bij
voelt. Vandaar dat aanstaande
parlementariërs en regeerders
met afgunst keken naar haar
creaties Jip en Janneke. Die
hebben nou nooit eens dat de
kosten prohibitief zijn. Ja, soms
is iets gewoon te duur. En
amoveren of renoveren, daar
doen ze niet aan. Wel mogen ze
graag eens een konijnenhok slo
pen om het daarna weer netjes
in elkaar te zetten. Iedereen
snapt ze en iedereen vindt ze
aardig of zelfs lief.
Kom kandidaten voor de Sta
ten, dat kunnen jullie ook. Het
vereist enige oefening, maar wie
doorbijt, zal ervaren hoe plezie
rig de komende vier jaren zullen
verlopen.
Om aan te duiden hoe het niet en
hoe het wel moet, is het goed
eens naar de notulen van de Pro
vinciale Staten te kijken. Een
willekeurige greep:
De heer Stoffels (Partij voor
Zeeland): „Mijnheer de voorzit
ter. Vandaag praten en beslissen
wij over de beschikbare financi
ële ruimte en de uitgangspunten
die daarbij worden gebezigd
voor 2003. Het jaar waarin de
Zeeuwse kiezer opnieuw mag
bepalen hoe en door wie de sta-
tenbankj es voor de volgende be
stuursperiode bezet zullen wor
den."
Dat kan dus heel anders: „Zeg
Wim. Wat hebben wij een lekke
re dikke portemonnee hè. Wat
zullen we eens voor leuks gaan
kopen? Ik weet wat. Een oude
veerboot. Dat zou nog eens wat
zijn. Zo'n boot waar je lekker li
monade op kunt drinken. En
spritskoeken eten. Ja Wim, ik
weet het. We moeten geduld
hebben. Maar nog eventjes, dan
is het zover. Let maar eens op
hoe leuk de mensen dat vinden.
Een echt schip om feest te vie
ren. Als we dat kopen, vindt ie
dereen ons leuk. Dan mogen we
nog een hele tijd op deze stoel
tjes zitten."
Of neem een motie van Marjan
de Koster van de Partij van de
Arbeid. Zij keert zich daarin te
gen de landelijke bezuinigingen
op het openbaar vervoer en
vraagt de Staten uit te spreken
dat:
„de aangekondigde bezuinigin
gen vanuit een oogpunt van
sociale mobiliteit voor grote
groepen van de bevolking on
aanvaardbaar zijn;
deze bezuinigingen daarom niet
geëffectueerd dienen te worden;
en dringen ex' bij de Tweede Ka
mer op aan om deze ondoor
dachte bezuinigingsmaatregel
niet te aanvaarden, en dragen
het college van Gedeputeerde
Staten op deze motie ter kennis
te brengen van de leden van de
Tweede kamer en de regering,
en gaan over tot de orde van de
dag."
Dat kan veel beter zó: Opa's en
oma's hebben vaak geen auto.
En fietsen kunnen ze niet meer. j
Daar zijn ze te oud voor. Daar
om moeten ze in de bus of de
trein. En voor kinderen is het op
de weg te gevaarlijk. Daar mo
gen ze niet komen met hun auto
ped. Dus die ivillen ook in de
trein of de bus. Daar kunnen ze I
rondkijken. En door het gang
pad hollen. Lekker. Maar veel
centjes hebben ze niet. Dus mag j
het niet te duur worden. Zeg dat j
maar tegen de mevrouwen en
meneren die de baas spelen. En
nou gaan we ergens andersover\
praten."
N og eent j evan Leint j e Vermeu
len van de Partij van de Arbeid:
„Er is niet alleen een harde in
frastructuur, maar ook een
groene en sociale infrastruc- j
tuur. Er is dus ook geld nodig
voor behoud en ontwikkeling
dan het Zeeuwse landschap en I
alles dat daarbij hoort. Ook dat
moet op orde zijn. Onze fractie
betreurt het dan ook zeer, dat in I
de huidige kabinetsformatie de
nationale landschappen wel
licht zullen sneuvelen."
Als ze daar nou eens van had ge
maakt:
„Spoorwegen, kadoengka-
doeng. Havens, kadengkonte- I
enerkadeng. Autowegen,
hengheng-vroevroem. Kanalen,
tsjoektsjoek. Dat zijn allemaal
spannende dingen. Maar als je I
wilt uitrusten, moet het stil zijn.
Dan moetje bomen planten en
bloemen zaaien. Anders wordt j
alles kaal met herrie. Mijn
vriendjes en ik vinden het zó
verdrietig als de bomen en de j
bijen, de bloemen en de vogels
weggaan. Bah."
Kijk, als iedereen nou eens zou
proberen gewoon te praten, zou
dat de participatie der ingezete-1
nen in aanzienlijke mate stimu
leren. Het gaat er maar om een I
goed communicatieplan te im
plementeren en in een constante
dialoog te investeren.
Maar eerst is er binnenkort een
afscheid. Bij gelegenheid daar-1
van zou het wellicht aardig zijn
geen speeches te houden, maar
het eenvoudig te laten bij een I
mooi versje. In deze prijsklasse:
op een dag hoeft hennekeij
niet meer naar zijn kantoor
hij roept: hoi hoi wat ben ik blij
nu ga ik spelen hoor
hij pakt zijn tas vol oud papier
en trekt zijn deurtje toe
hij roept: nu ga ik aan de zwier
ik weet alleen niet hoe
dat is de schuld van het bestuur j
jaap voelt zich dor en duf
hij kende jaren rust noch duur
en dat was ivel wat suf
o wee, die arme hennekeij
hij deed toch zo zijn best
nu is hij als een mees zo vrij
maar wel met vogelpest
jalousengertenjaapendaan
dat krijg je er nou van
het was een goed betaalde baan I
maar aan het eind, wat dan
och wasje maar als nijntje pluis
die niets weet van besturen
die lekker rondfietst om het huis
en niets hoeft te bezuren
A.J. Snelj
(Met dank aan Annie M.G.
Schmidt en Dick Bruna)
Even nog een blik in de stukken werpen.
Het provinciebestuur
krijgt na 11 maart te
maken met dualisme. De ge
meenten weten al een jaar
wat dat is. Twee burgemees
ters, een wethouder en een
raadslid blikken terug. Zij
stellen eensgezind vast dat
het, na veel vallen en op
staan, een beetje begint te
lukken. Maar spannender is
het in de vergaderzalen niet
geworden. „We trekken nog
steeds geen drommen pu
bliek."
Alles gaat op zijn kop, voor
spelde SGP-raadslid
G. Houtekamer van Schouwen-
Duiveland een jaar geleden bij
de invoering van het dualisme in
de gemeentelijke politiek. De
veranderingen waren ook in
grijpend. Wethouders die geen
lid meer zijn van hun fractie; de
gemeenteraad die de grenzen
aangeeft waarbinnen burge
meester en wethouders moeten
blijven; het college dat binnen
die grenzen mag doen en laten
wat het wil; de gemeenteraad
die scherper moet controleren of
het college zijn werk wel goed
doet.
Hij heeft gelijk gekregen, stelt
Houtekamer vast. „Alles is op
zijn kop gegaan." En onver
deeld gelukkig is hij niet. „Af
schaffen kan niet meer, dus we
zullen er het beste van moeten
maken. Het gaat al beter, maar
het moet beterder.
Het dualisme heeft twee doelen.
Door afstand te creëren tussen
de gemeenteraad/Provinciale
Staten en het college van
B&W/Gedeputeerde Staten
ontstaat weer een echte volks
vertegenwoordiging die het be
leid kan controleren. En dat
maakt politiek voor burgers
herkenbaarder en interessan
ter, en dus de kl oof met de kiezer
kleiner.
Burgemeester K. Schouwenaar
van Middelburg signaleert in
derdaad een 'hernieuwd zelfbe
wustzijn' bij zijn raadsleden.
„Een houding van: wij zijn de
baas. Het dualisme draagt zeker
bij aan het beter functioneren
van de raad. Die bestuurt steeds
meer op hoofdlijnen, terwijl zij
vroeger vaak op de details lette
en het werk van de ambtenaar of
de wethouder overdeed."
Als voorbeeld van verandering
Politieke meiden: van links naar rechts Marjan de Koster, Leintje Vermeulen en Maria le Roy, allen PvdA.
noemt hij de affaire rond het Ba-
gijnhof, waar mensen gedwon
gen weg moeten om plaats te
maken voorstudenten. „De
raadsleden sprongen onmiddel
lijk voor die mensen op de bres.
Zij zijn zich meer bewust ge
worden van hun rol van volks
vertegenwoordiger."
M, te Roller ziet hetzelfde in
Veere, waar zij wethouder is
voor de VVD. „De raad is zich
meer bewust van haar macht.
Zij denkt actiever mee over het
beleid. En wij veranderen als
college ook. We stellen onszelf
steeds meer afrekenbare doelen.
Als de opdracht van de raad
luidt om honderd meter straat
aan te leggen, is het simpel.
Maar leefbaarheid, hoe kun je
dat meten?"
Want de raad moet controleren
en dus ook kunnen vaststellen of
een doel is bereikt. Van die con
trole komt op Schouwen-Dui-
veland nog niet veel terecht,
meent Houtekamer. „De instru
menten ontbreken ons." Of ze
worden niet goed gebruikt. Vra
gen stellen is een manier van
controleren. Houtekamer be
klaagt zich over de 'uitbundig
heid' waarmee daar gebruik van
wordt gemaakt. „Het lijkt soms
wel op wethoudertje pesten. Dat
kan echt beter.Amendementen
indienen is ook een nieuw ver
worven recht. Volgens de
SGP'er is de laatste maanden
sprake van een heuse 'lawine'.
Onduidelijker
Al met al vreet het veel en veel
meer tijd dan vroeger, bromt
Houtekamer. „Dat is niet in
uren uit te drukken, dat loopt in
de avonden. Vier avonden per
maand extra. Want niet alleen
duren de vergaderingen veel
langer, er zijn ook meer bijeen
komsten. Informatieavonden,
omdat we zelf onze gegevens
moeten verzamelen. Elke
maand een fractievoorzitters-
overleg om te bespreken wat er
op de agenda van de raadsver
gadering moet staan. En zo
schiet dat dualisme zijn doel dus
ook nog eens voorbij, want het
wordt alleen maar onduidelij
ker voor de burgers, in plaats
van leuker."
Spannender is het inderdaad
niet geworden, geven Schouwe
naar en Te Roller toe. Toch oor
delen zij positiever over het du
alisme dan Houtekamer. „Het
gaat met vallen en opstaan,
maar het lukt wel steeds beter",
vindt de Middlburgse burge
meester. „De scheiding der
geesten tussen raad en college
werkt positief", meent de Veerse
wethouder, „Het begin was ab
soluut moeilijk, maar we begin
nen het te leren."
Nog enthousiaster is de Goese
burgemeester D. van der Zaag.
„Het is minstens zo leuk als
vroeger. De debatten zijn an
ders. De raad is serieus bezig het
college te controleren. Zij geeft
die taak handen en voeten en
dat is goed."
Van der Zaag was vorig jaar be
vreesd dat hij in een spagaat zou
belanden omdat hij zowel voor
zitter is van het college van
B&W als van de gemeenteraad.
Voorzitter dus van een orgaan
dat het beleid moet uitvoeren én
voorzitter van een orgaan dat de
uitvoering moet controleren. De
burgemeester is het jaar zonder
kleerscheuren doorgekomen.
Maar de vrees voor een spagaat
is niet verdwenen. Van der Zaag
blijft wijzen op de verschillende
verantwoordelijkheden die hij
heeft, afhankelijk van welke
voorzitter hij is. „Er is voldoen
de springstof om tot splijting te
komen. Dat is alleen te voorko
men door flexibiliteit en goede
communicatie", is zijn les voor
commissaris van de koningin
W. van Gelder, die in dezelfde
benarde positie komt. Maar vol
gens collega Schouwenaar is er
niets veranderd. „Die dubbele
rol hadden we voorheen ook al.
Spagaat, ach, ik vind dat zo'n
modewooi'd."
Cursussen
De ervaringen van de gemeente
bestuurders kunnen Provincia
le Staten en Gedeputeerde
Staten helpen. Hoewel, de be
langrijkste les van de vier is toch
dat dualisme alleen te leren is
door het te doen. Te Roller: „We
zijn vooraf op cursussen ge
weest. In theorie snapten we
het. Maar ja, in depraktijk bleek
het allemaal veel moeilijker."
Houtekamer: „We hebben nog
wel een jaar of drie nodig voor
dat we het kunnen."
Maurits Sep
