Straten en stranden zijn angstig stil
Holland
International
W3
Kampeerpak
Viking
Naturisme
België
Fietsroute
Bali
World of TUI
J
O ok dit jaar kan bij hetDeens
Verkeersbureau in Leiden
weer een Kampeerpakket wor
den besteld met praktische
informatie over toeristisch De
nemarken, maar ook een bon
nenboekje dat recht geeft op 20
procent korting op toegangs
prijzen voor diverse attracties.
Het gratis pakket kan worden
besteld via website www.visit-
denmark.com of per telefoon
071 - 521 15 44 (op werkdagen
van 9.30 tot 12.00 uur). Er wordt
wel een bijdrage voor de ver
zendkosten gevraagd.
T Tiking Vakanties is terug. De
V in reizen naar Scandinavië
en IJsland gespecialiseerde
touroperator brengt voor 2003
een zomerbrochure uit. In het
programma is een groot aantal
'fly drives' opgenomen alsmede
trips met in Finland klaar
staande campers, die dan weer
in Zweden of Noorwegen kun
nen worden achtergelaten. Ook
biedt Viking reizen aan naar alle
grote Scandinavische steden,
alsmede Tallinn (Estland), Riga
(Letland)Vilnius (Litouwen) en
Sint Petersburg (Rusland). De
brochure met daarin het hele
programma kan worden opge
vraagd bij Viking Vakanties in
Hoofddorp, telefoon 020 - 44 66
151 en/of internet
www.viking-vakanties.nl
Onder auspiciën van het mi
nisterie van Buitenlandse
Zaken is de brochure Wijs op
Reis verschenen met tips, infor
matie en nuttige adressen voor
vakantiegangers. De gratis, bij
alle reisbureaus af te halen
prospectus heeft de slogan
'check dit voordat je in de shit
zit', omdat uit onderzoek is ge
bleken dat 56 procent van alle
jongeren (18 tot en met 24 jaar)
slecht voorbereid op reis gaat.
Zo wist slechts 16 procent van
alle ondervraagden wat gedaan
moet worden bij verfes van een
paspoort en was 65 procent niet
op de hoogte dat verzekerings
maatschappijen een alarmnum
mer hebben. Met de Wijs op
Reis-brochure alsmede de web
site www.wijsopreis.nl probeert
het ministerie die leemte op te
vullen.
Bij het Frans Nationaal Ver
keersbureau Maison de la
Franc verscheen de Nederland
se vertaling van de gids die
wordt uitgegeven door de Club
Frangais du Naturism. In de
brochure zijn de gegevens opge
nomen van veertig aangesloten
kampeerterreinen die ongeveer
75 procent vertegenwoordigen
van alle Franse naturistencen
tra. Bij de folder hoort ook een
kaart met de kampeerterreinen.
Kaart en brochure kunnen wor
den aangevraagd bij Maison de
la France, Prinsengracht 670,
1017 KX Amsterdam, telefoon
(0900).11.22.332 en/of e-mail
info@fransverkeersbureau.nl.
Het Belgisch Verkeersbureau
voor de Ardennen en Brus
sel geeft sinds kort een magazi
ne uit dat twee keer per jaar zal
verschijnen met informatie over
de toeristische mogelijkheden
in zowel het Franstalige deel als
de hoofdstad van België. Op de
laatste pagina is een bon afge
drukt waarmee extra brochures
kunnen worden aangevraagd.
Het gratis magazine Verrassend
België kan worden aange
vraagd bij voornoemd verkeers
bureau, Postbus 2324, 2002 CH
Haarlem,
telefoon (0900).202.01.07 en/of
internet
www.belgie-toerisme.net.
Komend voorjaar wordt in
het grensgebied van Oos
tenrijk en Duitsland een Mo-
zart-fietsroute geopend. Het
traject van 380 kilometer voert
de deelnemers door het Salz-
burgerland, Beieren en Tirol.
Daarbij worden plaatsen aan
gedaan die een grotere of klei
nere rol hebben gespeeld in het
leven van de componist.
Meer informatie: Salzburger-
Land Tourismus, Postfach 1,
A-5300 Hallwang bei Salzburg,
telefoon (0043).662.668.80
en/of internet
www.salzburgerland.com.
zaterdag 22 februari 2003
Bali was lange tijd een
tropisch toeristenpara
dijs. Maar politieke en eco
nomische onrust en vooral
een terroristische aanslag
maakten daar een einde aan.
Het eens zo vreedzame ei
land hoopt dat de goede oude
tijd spoedig terugkeert.
De ruim zeventigjarige
Tjokorda Rai is lid van de
uitgebreide koninklijke familie
van Bali. Hij zit temidden van
zijn Nederlandse gasten op een
kleed en vertelt over de bom
aanslag die het leven op zijn ei
land zo ingrijpend veranderde.
Hij spreekt nog redelijk goed
Nederlands, overgehouden aan
zijn schooltijd in Soerabaja.
,,Kijk, dat is onze kulkul", zegt
hij, wijzend op een torentje.
Twee dikke houten palen han
gen verticaal naast elkaar, hoog
boven de toegangspoort van het
koninklijk paleis in Klunglung.
„De houten klok speelt een be
langrijke rol in onze gemeen
schap. Als er groot gevaar
dreigt, wordt hij geslagen en
verzamelt de bevolking zich
hier. Het geluid draagt kilome
ters ver."
Op 20 september vorig jaar luid
de de hof priester de klok. „Hij
had van de goden doorgekregen
dat er onraad dreigde. Hij kreeg
zelfs een beeld door van een
ananas. Dat moet de granaat
zijn geweest, die op 12 oktober
in Kuta ontplofte", concludeert
Tjokorda Rai. Dat de politie van
Jakarta zich kort na de aanslag
in Klunglung meldde, vindt hij
heel normaal. „Onze priester
kon ze zo de namen van de da
ders doorgeven. Ploe hij aan die
informatie kwam? Van boven,
natuurlijk."
Bali, het hindoeïstische eiland
van de goden, is doordrenkt van
religie. Voor westerlingen is het
soms moeilijk te begrijpen,
maar Balinezen gaan er heel
vanzelfsprekend mee om. Wie
's morgens op straat loopt moet
laveren tussen de stukjes bana
nenblad met rijst, kleine offers
die de bevolking brengt alvo
rens zelf te eten. Bij de vele dui
zenden tempels in het land, zelfs
elk huis heeft een eigen tempel
tje, is het de hele dag door een
komen en gaan van gelovigen.
Direct na de aanslag in Kuta
verzamelde zich een grote me
nigte Balinezen om op straat te
bidden voor de omgekomen toe
risten. Een zeer imponerend ge
zicht volgens een Nederlander
die er getuige van was.
Impact
De aanslag op de Sari Club in de
populaire badplaats Kuta,
exact een j aareen maand en een
dag na de aanslagen in de Ver
enigde Staten, had een enorme
impact op heel Bali. Bijna twee
honderd mensen verloren het le
ven, onder wie veel Australiërs
maar ook vier Nederlanders.
Die aanslag maakte in een keer
een einde aan het vreedzame
imago van Bali. Het vakantie
paradijs werd totaal gemeden.
Een ramp voor het eiland, dat
bijna geheel drijft op toerisme.
Liefst zeventig procent van de
bevolking, in Kuta zelfs hon
derd procent, verdient er direct
of indirect de dagelijkse rijst-
maaltijd mee. Vooral kleinere
hotels en pensions, en daarvan
zijn er vele in het bij rugzaktoe
risten populaire Kuta, souve
nirwinkels, eethuisjes en han
delaren hebben de klandizie
dramatisch zien teruglopen.
Toch herinnert er ruim vier
maanden later nog weinig aan
de aanslag. De rampplek zelf is
nu een braakliggend terrein
waar een schutting omheen
staat. Er liggen verdroogde
bloemen en kransen, en er han
gen spandoeken met steunbe
tuigingen van vooral Australi
sche nabestaanden, die Bali een
hart onder de riem steken. „We
houden van het Balinese volk en
komen terug", stdat er met vilt
stift geschreven. Toch zijn de
straten in Kuta vooralsnog erg
leeg.
Ook het strand, met de bij Au
stralische surfers zo geliefde ho
ge golven, oogt akelig stil. En
kele pensions ('losmens') waar
je al voor zes euro kunt over
nachten, hebben de deuren tij
delijk gesloten. In andere gelief
de badplaatsen, zoals Sanur en
Nusa Dua, staan de duurdere
hotels grotendeels leeg.
De Nederlander Tobias de
Graaft heeft een bungalowpark
op Bali dat hij al enige tijd pro
beert te verkopen. „Het is inder
daad erg stil op Bali", meldt hij.
„De kleinere hotels staan voor
tachtig procent leeg, al heb ik
wel de indruk dat de toeristen
langzamerhand terugkomen. Ik
denk echter dat het nooit meer
zo druk wordt als een jaar of
drie, vier geleden."
Rotzooitje
„Eerst hadden we de economi
sche crisis, toen de bom in Kuta
en nu ook nog de sterk gestegen
prijzen voor benzine, elektra,
telefoon en levensonderhoud.
Die tarieven zijn verdubbeld ten
opzichte van drie jaar geleden.
Verder is het politiek gezien een
rotzooitje. De corruptie viert
hoogtij en president Megawati
houdt zoals gewoonlijk haar ka
ken stevig op elkaar. Op Bali wil
men graag een vergaande vorm
van autonomie afdwingen in Ja
karta, maar dat zal nog wel een
tijd duren voordat dat lukt."
Ook Robbert van der Maas, ge
neral manager van het vijf ster
ren hotel Grand Hyatt Bali,
denkt dat het toerisme rond de
zomer wat aantrekt, „tenzij er
oorlog uitbreekt in Irak. Hoe de
mensen dan reageren valt nooit
te voorspellen." Hij werkt al
twaalf jaar in Azië en heeft zijn
hotel in de jaren negentig opge
zet in Nusa Dua.
„Nusa Dua is tien jaar geleden
ontwikkeld als eerste regio die
specifiek bedoeld is voor vakan
tiegangers. Er zijn goede straten
en riolering, wat elders soms
ontbreekt. Bali probeert het
toerisme te beperken tot be
paalde kuststreken, maar dat
lukt niet altijd. Inderdaad zijn
er soms weinig restricties en wie
geld en goede connecties heeft,
kan moeiteloos bouwen of uit
breiden, ook landinwaarts."
'Tegenwind
Barry Doesburg is manager van
twee Puri Saronhotels, op Lom
bok en Bali.,Het hotel op Bali is
net open, dus ik kan weinig zeg
gen over tegenvallende cijfers.
Maar ook op Lombok hebben
we duidelijk te maken met een
enorme tegenwind als gevolg
van de aanslag in oktober.
Meestal wordt Lombok geboekt
in combinatie met Bali, dus de
gevolgen zijn hier goed voel
baar. We krijgen nu slechts een
kwart van de boekingen die we
normaal hebben.
Doesburg ziet dat er in toeris
tenplaatsen als Kuta, Sanur en
Nusa Dua inmiddels meer bui
tenlanders rondlopen dan twee
maanden. „Maar er zijn nog
steeds negatieve reisadviezen
vanuit Australië en Japan, en
dit zijn juist grote doelgroepen.
Ook is er onzekerheid met be
trekking tot een eventuele oor
log in Irak."
Doesburg meldt eveneens een
forse stij ging van de kosten voor
levensonderhoud, terwijl de sa
larissen erg laag blijven. „Men
is niet tevreden over het beleid.
In Jakarta wordt dan ook dage
lijks gedemonstreerd tegen deze
maatregelen." En over corrup
tie: „De politie betaalt zichzelf
voornamelijk door boetes uit te
schrijven. Het moge duidelijk
zijn dat ze liever een toerist te
grazen nemen dan een Balinees.
Dat is natuurlijk niet goed voor
het toerisme, maar aan de ande
re kant, het leven is hier totaal
anders dan in Nederland. Alles
is te koop met geld. Ik heb echter
wel het gevoel dat toeristen nu
gezien worden als een schaars
Bali ligt op ongeveer zeventien uur vliegen van Nederland. Tarie
ven lopen behoorlijk uiteen, en dat heeft vooral te maken met
het aantal tussenstops. Enkele voorbeelden van vluchten naar Ja
karta: Kuwayt Airways circa 549 euro, Garuda Indonesia circa 699
euro (erg snel, met slechts een korte stop in Singapore) en KLM circa
719 euro. Vandaar zijn er diverse vluchten naar Denpasar op Bali,
's Zomers moet de klok zes uur vooruit gezet worden, 's winters is het
tijdverschil zeven uur. Bezoekers wordt geadviseerd vaccinaties te
halen tegen DTP en Hepatitis A, gele koorts is verplicht voor wie uit
een besmet gebied komt. Het paspoort moet na terugkeer nog mini
maal zes maanden geldig zijn.
Bali heeft het hele jaar een warm en vochtig klimaat. Veel toeristen
verblijven in het zuidelijk deel van Bali. Geliefde kustplaatsen zijn
Kuta (veel budgettoeristen), Sanur (van goedkoop tot luxe) en Nusa
Dua (luxe en vrij prijzig). Overnachten in een eenvoudig pension
kan al voor circa zes euro, een warme maaltijd kost circa vier euro.
Veel vakantiegangers kiezen voor een pakketreis: vlucht en hotel.
De keuze is groot en prijzen lopen niet ver uiteen. Marktleider Oad
Reizen geeft een aparte brochure Bali/Lombok uit. Een tiendaagse
reis inclusief vier- of vijfsterren hotel kost circa duizend euro.
Omdat Bali qua grootte minder dan de helft van Nederland meet,
kun je er prima dagtochten maken per huurauto of minibus. Popu
laire uitstapjes zijn het kunst- en nijverheidsstadje Ubud, nachte
lijke berg- en vulkaanbeklimmingen, rivierraften of tochten langs
de vele rijstvelden en tempels.
Het strand van Kuta wacht op de horden toeristen van voorheen.
goed waar je zuinig op moet
zi j nVanuit Nederland trekt de
belangstelling gestaag aan.
Marktleider is Oad Reizen, dat
sinds 1996 toeristen naar Bali
brengt. Niet voor een rondreis,
maar voor een strandvakantie.
Zakte de interesse in november
vorig jaar met 75 procent terug,
nu is dat nog maar 25 procent.
Wim Gramsma van Oad Reizen
rekent dan ook op een spoedig
herstel. „Bali heeft bij ons altijd
een positief en vredig imago ge
had, het staat voor een goedko
pe, exotische bestemming", zegt
hij. „En zeergeschikt voor bij
voorbeeld huwelijksreizen."
Jammer voor Bali zelf is dat de
Nederlandse bezoekers slechts
zo'n drie procent vormen van al
le buitenlandse toeristen. Het
draait vooral om Japanners,
Taiwanezen, Koreanen en Au
straliërs. Wie nu naar Bali reist,
treft er vooral een rustig en rela
tief goedkoop eiland aan. De
horden toeristen die anders in
het hoogseizoen over markten
en door stadjes slenteren, ont
breken. Bali is beslist geen be
stemming die een onbehaaglijk
of onveilig gevoel geeft. Hoewel
de controles op het vliegveld en
de havens sedert de aanslag zijn
vergroot, merk je daar als
bezoeker niets vanDe tempera
tuur is altijd hoog, de zonson
dergang aan zee immer roman
tisch, en de terrassen met
rijstvelden vormen nog net zo'n
mooi plaatje als voorheen. Maar
bovenal geeft de hartelijke be
volking je het gevoel heel wel
kom te zijn. Misschien nu wel
meer dan ooit.
Alice Plekkenpol
fijn mooiste tijd van het j<
ICELANDAIR .«Br
Advertentie
Scandinavië staat voor indrukwekkende fjor-
Bï den, uitgestrekte meren en een ongerepte
natuur. Dat weet iedereen, maar Scandinavië is
^01 méér. Wat dacht u van prachtige zandstran-
Ipjg den, de rijke cultuur, folklore en bruisende ste-
den. Noorwegen met zijn ontelbare fjorden,
r Zweden, het land van meren en oude tradi-
11113 ties! Denemarken de ideale gezinsbestem-
ming met o.a. talrijke vakantieparken.
Finland met duizenden meren en IJsland
met zijn indrukwekkende vulkanen, geisers, gletsjers en
watervallen. Als u een goed beeld wilt krijgen van deze
prachtige landen, is een autorondreis natuurlijk dé idea
le manier. Holland International biedt in elk land meer
dere individuele rondreizen aan. In Noorwegen kunt u
kiezen uit een rondreis langs de Fjorden, naar de
Noordkaap en langs de bekende Hurtigrute.
Voor Zweden is er een 10-daagse rondreis langs de
hoogtepunten van dit mooie land. In Denemarken
kunt u uw eigen rondreis samenstellen aan de hand
van het zogenaamde vou
chersysteem 'Go-as-you-
please'. Als u liever naar f
Finland wilt, heeft u o.a.
keuze uit een rondreis
naar Lapland en langs ''jé f fijl!
meren in combinatie met fylrf "'^aggsj
de prachtige Zuidwestkust. 'iSpjj ^jSjg;
In IJsland bieden wij u een
rondreis langs de westkust ■HëBHHBHK?
en een rondreis waarbij u
'in een cirkel' over het eiland gaat. Zin in het hoge
noorden? Haal dan snel de 'Scandinavië' brochure
van Holland International bij uw dichtstbijzijnde
ANVR Reisbureau.
Holland International. Mijn mooiste tijd van het jaar.
Holland
Internat
Noorwegen
